Morgunblaðið - 15.12.1995, Qupperneq 42

42 FÖSTUDAGUR 15. DESEMBER 1995
MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREINAR
Launamisrétti
ÞRÁTT fyrir yfírlýsingar forsæt-
isráðherra og fulltrúa samtaka at-
vinnurekenda um launajöfnun, hef-
ur launamisrétti á íslandi aukist
verulega síðan skrifað var undir
kjarasamninga verkafólks 21. febr-
úar sl.
Reyndar er það svo, að allt sem
fyrrgreindir aðilar lofuðu varðandi
launajöfnun í landinu hefur ekki
gengið eftir og lágtekjufólkið, sem
átti að fá mestu kjarabæturnar, ber
minnst úr býtum.
Aldrei hefur launamisréttið verið
meira en einmitt nú og aldrei hafa
íslensk stjórnvöld, í slagtogi við
atvinnurekendavaldið í landinu,
leikið ljótari hráskinnaleik varðandi
kjör láglaunafólks.
Laun við hungurmörk
Almennur dagvinnutaxti verka-
manna er kr. 270,22 á hveija unna
klukkustund eða 46.838 krónur á
mánuði. Þetta er verulega minna
heldur en félagsmálastofnanir á
höfuðborgarsvæðinu greiða skjól-
stæðingum sínum en þar er reiknað
með að einhleypur maður þurfí 56
þús. krónur á mánuði til að fram-
fleyta sér. Sé miðað við þessi fram-
færslulaun vantar 10 þúsund krón-
ur upp á að fullvinnandi verkamað-
ur geti séð sjálfum sér
farborða og yerulega
vantar á að hann geti
séð fyrir íjölskyldu.
Fátæklingarnir hjá
VSÍ
Umræður í síðustu
kjarasamningum sner-
ust einmitt að verulegu
leyti um hækkun þess-
ara undirmálslauna.
Þá lýstu atvinnurek-
endur því ítrekað yfír
að fjárhagur íslenskra
fyrirtækja þyldi ekki
50 þúsund króna lág-
markslaun. Undrast
þeir menn hjá VSÍ,
sem eru með 500 þúsund krónur í
laun eftir skatt, þótt farið sé að
gæta óþolinmæði hjá láglaunafólki
og það ætli sér að bæta kjör sín?
Lægstu launin
Það þarf engum að koma á óvart
að andstaða sé hjá VSÍ og VS gegn
hækkun lægstu launa, en það verð-
ur að teljast í hæsta máta óeðlilegt
þegar forsætisráðherra tekur af-
stöðu með atvinnurekendum og tal-
ar um hækkun lægstu launa sem
ótímabærar kauphækkanir og seg-
ist óttast að þær gætu
raskað stöðugleikanum
í efnahagslífí þjóðar-
innar. Þessi ummæli
ráðherrans notfærðu
atvinnurekendur sér og
þau urðu til þess m.a.
að ekki náðist að
hækka lægstu launin
um meira en 3.700
krónur á mánuði í febr-
úarsamningunum.
Ráðherralaunin
Nokkrum mánuðum
síðar er engan ótta eða
áhyggjur að sjá á nein-
um ráðherra og enginn
þeirra minnist einu orði
á óstöðugleika í efnahagslífínu eða
ótímabærar kauphækkanir, þegar
þeir sjálfír reyndu að krækja sér í
56 þúsund króna kauphækkun á
mánuði, þar af 40 þúsund skatt-
frjálst. Já, völd og áhrif má nota á
margan hátt.
Jón og séra Jón
Verkafólk er heldur ekki búið að
gleyma svari forsætisráðherra hér
um árið þegar hæstaréttardómarar
ákváðu sjálfum sér 100.000 króna
launahækkun á mánuði en það sam-
Sigurður T.
Sigurðsson
Á íslandi er hægt að
greiða góð laun, segir
Sigurður T. Sigurðs-
son, ef sérhagsmunir
fárra eru látnir víkja.
svarar tveggja mánaða launum
verkamanns. Um þá hækkun hafði
ráðherrann ekkert annað að segja
en: „Það þýðir ekki að deila við
dómarann." Er hægt að benda á
annað dæmi betra um launamisrétt-
ið í landinu og ríkjandi stefnu
stjómvalda áratugum saman? Já,
þg.ð er enn í fullu gildi máltækið
„sitthvað er Jón og séra Jón“.
Enn meira misrétti
Svo virðist sem stjórnvöld og
samtök atvinnurekenda stefni að
ennþá meira launamisrétti en nú
þegar er orðið. Við því óréttlæti
verður launafólk að bregðast. Nógu
slæmt er ástandið í dag þó ekki
sígi meira á ógæfuhliðina.
Reynsla síðustu ára hefur sýnt
verkafólki að það er ekki mark tak-
andi á einu einasta orði stjórnvalda
og samtaka atvinnurekenda þegar
um er að ræða loforð þeirra og efnd-
ir um jöfnun lífskjara. Þetta eru
stór orð en ef þið lítið um öxl þá
sjáið þið að slóðin er vörðuð svikn-
um loforðum, sem stjórnvöld og
atvinnurekendur hafa gefíð um
launajöfnun.
Stöndum saman
Næsta skref verkafólks í launa-
málum hlýtur að vera það að
hnappa sér saman innan Verka-
mannasambandsins og undirbúa sig
vel undir verulega grimm átök til
að bijóta á bak aftur misréttið sem
því er búið í eigin landi. Mjög lík-
lega kostar það vinnustöðvanir og
ýmsar aðrar uppákomur en með
góðri samstöðu mun verkafólk sigra
og ná þeim árangri að hér á landi
verði greidd mannsæmandi laun og
að launamunur verði innan þeirra
marka sem eðlilegt getur talist.
Markmið
Við skulum setja okkur það
markmið að á næstu tveimur árum
verði lágmarkslaun hér á íslandi
orðin sambærileg við laun á hinum
Norðurlöndunum. Til að svo geti
orðið verða íslendingar að hætta
að vera hráefnisútflytjendur. Við
verðum að fullvinna vöruna hér inn-
anlands og hætta rekstri verk-
smiðja bæði í Ameríku og Evrópu,
sem fullvinna hálfunnið hráefni
héðan að heiman. Á íslandi er hægt
að greiða góð laun ef sérhagsmunir
fárra eru látnir víkja fyrir almenn-
ingshag.
Höfundur er formaður Verka-
mannafélagsins Hlífar.
FYRIR fímmtán árum bjó ég í
Kaupmannahöfn og um það leyti
gerðust eftirfarandi atburðir. Karl-
maður nokkur var ákærður fyrir
nauðgun en hann hélt því staðfast-
lega fram að samfarir hefðu farið
fram með vilja stúlkunnar. Ekki
löngu síðar er sami karlmaður
ákærður fyrir nauðgun á annarri
stúlku en sama sagan endurtekur
sig. í þriðja sinn er maðurinn ákærð-
ur af enn einni stúlku en allt fer á
sama veg, hann fullyrðir að samfar-
ir hafí verið með fullum vilja stúlk-
unnar. Ekki þarf að taka það fram
að maðurinn var sýknaður af öllum
þessum ákærum vegna skorts á
sönnunum og staðfastlegrar neit-
unar sakargifta. Nokkrum vikum
eftir að dómur hafði fallið í þriðja
málinu birtust veggspjöld í hverfínu
þar sem þetta fólk bjó í, og víða
annars staðar í borginni. Á vegg-
spjaldinu var ljósrituð ljósmynd af
karlmanninum með eftirfarandi
texta: „Þessi maður er nauðgari! Ef
þú rekst á hann á skemmtistað eða
á götu skaltu fara varlega. Þetta er
nýleg mynd, hafið í huga að maður-
inn gæti litað á sér hárið, breytt um
klippingu, safnað skeggi eða gert
annað til að þekkjast síður."
Nú, maðurinn kærði stúlkumar
þijár fyrir gróft brot á
meiðyrðalöggjöfínni og
ærumeiðandi niðurrifs-
starfsemi. Stúlkumar
neituðu öllum sakar-
giftum, og þar sem erf-
itt reyndist að færa
sönnur á hver bar
ábyrgð á plakötunum,
vora þær sýknaðar. Það
er athyglisvert að í báð-
um málstilvikum og
dómi á þeim var gengið
út frá skorti á sönn-
unargögnum og stað-
fastlegri neitun hinna
ákærðu. Sem sagt,
þeirri grundvallarreglu
réttarkerfísins að mað-
ur telst saklaus uns sekt er sönnuð.
Þessi löngu liðni atburður kom
upp í huga minn nýverið þegar
myndbirting á Internetinu var mikið
hitamál í fjölmiðlum. Blygðunarsemi
ungs manns var særð, sönnun-
argögn voru til og auk formlegrar
kæra þolandans var auðsætt að refsa
átti gerandanum rækilega með eins-
konar opinberri flengingu. Mikil
umræða fór fram í sumum fjölmiðl-
um með lögfróðum aðilum, um hvort
myndbirting af þessu tagi varðaði
við lög og þá á hvaða hátt.
Á sama tíma var full-
orðinn maður sýknaður
af ákærum um kyn-
ferðislega misnotkun á
afabarni sínu vegna
skorts á sönnunum og
ófullnægjandi yfir-
heyrsluaðferðum.
Skömmu síðar var
maður sýknaður af
þátttöku í raðnauðgun
á konu, þótt sæði hans
fyndist í konunni,
vegna ósamræmis í
framburði konunnar.
Félagi hans fékk 4
mánaða fangelsi fyrir
sams konar verknað.
Fyrir ekki löngu féll
svo dómur í nauðgunarmáli, þar sem
karlmaður nauðgar öðram karl-
manni. Hlaut hann 15 mánaða fang-
elsi. Var brot nauðgarans sagt stærra
vegna líkamsyfírburða hans, en þar
munaði svona u.þ.b. 10 kílóum á
þyngd og 17 cm á hæð. Ekki veit
ég hvort hann viðurkenndi sök sína
eða hvort sönnunargögn vora svona
afgerandi í því máli að staðfastleg
neitun hefði ekki dugað til sýknunar.
Við lestur þessara frétta vakna
margar spurningar um íslenskt laga-
og réttarkerfi. Skiptir kyn fórnar-
Réttarkerfi sem sviptir
fólk trú á réttaröryggi
sínu býður, að mati
Hörpu Björnsdóttur,
heim örþrifaráðum.
lambs þarna máli? Er alvarlegra að
nauðga fullorðinni manneskju en
barni? Hversu alvarlegir áverkar
þurfa að sjást á fórnarlambi til að
það sé marktæk sönnun? Þetta væri
nú gott að fá að vita fyrir ungar
stúlkur og drengi, ef svo hörmulega
vildi til að þeim væri nauðgað og
að því gefnu að þau lamist ekki af
ótta, sem eru alvanaleg viðbrögð
fórnarlamba í svona málum. Hversu
alvarlega áverka tekur íslenskt dóm-
skerfí gilda sem sönnunargögn?
Hvers konar sannanir eru fullgildar
í nauðgunar- og misnotkunarmál-
um? Er engin umræða um þessi mál
hjá lögfróðum aðilum?
Ég held að það sé kominn tími
til endurskoðunar á íslenskum lögum
og dómskerfí. Þetta er verkefni al-
þingismanna okkar og er orðið æði
brýnt. Þeir sem láta slíka hluti við-
gangast í skjóli þess að farið sé að
lögum í hvívetna,. eru sjálfír engu
minna ábyrgir í þessum verknuðum,
þingmenn og lögmenn jafnt.
Réttarkerfi sem sviptir fólk þeirri
trú að það geti leitað réttar síns og
barna sinna og notið verndar laga
og reglu, býður heim verri glæpum
og jafnvel örþrifaráðum. Þegar borg-
arar þessa lands eru hættir að geta
treyst sínu eigin réttarkerfi, tekur
réttlæti götunnar við.
Ekki má skilja orð mín svo að ég
sé að hvetja til aðgerða eins og
myndbirtinga á almannafæri, enda
væri það ólöglegt og gæti varðað
fangelsi og sektum. Ekki er ég held-
ur að hvetja menn til nauðgana og
þess að neita síðan staðfastlega að
um slíkt hafi verið að ræða. Nei, ég
bið fólk aðeins um að gæta að því,
að það er sama hvað maður gerir
annarri manneskju, hversu ljóta og
illmannlega gjörð, að hann telst eft-
ir sem áður saklaus uns sekt er sönn-
uð fyrir dómstólum. Þess vegna
verðum við að geta borið traust til
þessara dómstóla.
Mig langar að hvetja lögfróða
menn til að efna til málþings og
umræðna um þessi mál. Jafnframt
skora ég á íslenska alþingismenn
að taka þau lög til endurskoðunar
sem viðhalda þessu algerlega óvið-
unandi ástandi. Ef ekki, er þá hægt
að hafna réttlæti götunnar?
Höfundur er myndlistarmaður.
Saklaus uns sekt er sönnuð
Harpa Björnsdóttir
AUGLYSINOAR
NAUÐUNGARSALA
Uppboð
Framhald uppboðs á eftirtöldum eignum verður háð á þeim sjálf-
um sem hér segir:
Aðalgata 10, efri hæð, Suðureyri, þingl. eig. Guðlaugur Björnsson
og Guðrún Hinriksdóttir db. G.B., gerðarbeiðendur Byggingarsjóður
ríkisins og L ífeyrissjóður Vestfirðinga, 18. desember 1995 kl. 13.40.
Aðalstræti 19, n.h., Þingeyri, þingl. eig. Þorvaldur Ottósson, gerð-
arbeiðendur Lífeyrissjóður Vestfirðinga og Toilstjprinn i Reykjavik,
18. desember 1995 kl. 15.20.
Hafnarstræti 17, efri hæð, Flateyri, þingl. eig. Guðbjartur Jónsson,
gerðarbeiðandi Byggðastofnun, 20. desember 1995 kl. 13.40.
Hafnarstræti 17, neðri hæð, Flateyri, þingl. eig. Guðbjartur Jónsson,
gerðarbeiðandi Byggðastofnun, 20. desember 1995 kl. 13.30.
Hlíðargata 37, Þingeyri, þingl. eig. Þingeyrarhreppur, gerðarbeiðandi
Byggingarsjóður verkamanna, 18. desember 1995 kl. 15.00.
Sýslumaðurinn á Isafirði,
14. desember 1995.
V
SJÁLFSTÆÐISFLOKKURINN
FÉLAGSSTARF
Jólateiti sjálfstæðis-
félaganna f Reykjavík
Hið hefðbundna jólateiti sjálfstæðisfélag-
anna í Reykjavík verður haldið laugardaginn
16. desember milli kl. 16.00 og 18.00 í
Valhöll, Háaleitisbraut 1.
Davíð Oddsson, formaður Sjálfstæðis-
flokksins og forsætisráðherra, mun lesa
nýja frumsamda smásögu.
Tilvalið er að líta við að loknum verslunar-
erindum og eiga saman samverustund og
njóta góðra veitinga í hópi góðra vina.
Vörður, Óðinn, Hvöt og Heimdallur.
Nýkomnar vörur
Úrval af fágætum smámunum og fallegum
atntikhúsgögnum. Opið alla helgina.
Antikmunir, Klapparstíg 40,
sími 552 7977.
auglýsingar
I.O.O.F. 1 = 17712158'* = Jv.