Morgunblaðið - 12.03.1996, Blaðsíða 33

MORGUNBLAÐIÐ
ÞRIÐJUDAGUR 12. MARZ 1996 33
AÐSENDAR GREINAR
Um afturhvarf til
fortíðar og árangurs-
ríkan niðurskurð
ÞEGAR sá sem
þetta ritar gerðist
starfsmaður á hand-
lækningadeild Land-
spítalans á síðari hluta
sjötta áratugarins var
meiriháttar brunaslys
einn mesti ógnvaldur
starfsliðsins. Á deild-
inni var engin aðstaða
til meðferðar á brun-
asárum. Brunasjúkl-
ingar lágu innanum
aðra sjúklinga og
starfsliðið, sem ekki
hafði neina sérstaka
þjálfun í brunameð-
ferð, varð að sinna
þeim eins og öðrum sjúklingum.
Oft lágu þessir sjúklingar mánuð-
um saman á deildinni og brunasár-
in sýktust alltaf. Þau urðu svo upp-
spretta sýkinga hjá öðrum sjúkling-
um, jafnvel með hrein skurðsár og
svo smituðust brunasjúklingarnir
af öðrum sýktum sjúklingum. Þeg-
ar hreinsa þurfti brunasárin varð
að gera það á skurðstofunum og
þegar brunasjúklingar voru í með-
ferð ijölgaði nær alltaf sýkingum
í skurðsárum. Þegar við þetta bætt-
ist að þessir sjúklingar þurftu
margfatda umönnun á við aðra
leiddi af sjálfu, að þeir voru engir
aufúsugestir. Allir lögðu sig þó
fram um að veita þeim þá umönnun
sem möguleg var og stundum náð-
ist ótrúlegur árangur.
Brunameðferð
Sjúklingur með stór brunasár er
eitt vandasamasta verkefni í lækn-
isfræði. Það er ekki verkefni fyrir
einn snjallan einstakling, heldur
hópverkefni, þar sem lækningaað-
gerðir og umönnun, andleg og Iík-
amleg, verður að haldast í hendur.
Til þess að reka árangursríka
brunameðferð þarf því vinnuhóp,
samsettan af vel þjálfuðu og
áhugasömu starfsfólki, og það tek-
ur langan tíma að þjálfa slíkan
vinnuhóp.
í öllum þjóðfélögum, sem sjá
sóma sinn í að reka góða heilbrigð-
isþjónustu, eru meiriháttar bruna-
sár meðhöndluð á sérdeildum, með
sérhæfðu starfsliði og fer fjöldi og
stærð deildanna eftir stærð og gerð
þjóðfélagsins. Oftast eru þessar
deildir reknar í tengslum við lýta-
lækningadeildir, því þar fer endan-
leg viðgerð brunaöranna fram.
Sérhæfingu, eins og hér er lýst,
er erfitt að koma á i litlu þjóðfé-
lagi, og enn erfiðara að halda henni
við, því verkefni eru sem betur fer
af skornum skammti. í fátækum
löndum, þar sem aðgengi og fé til
heilbrigðisþjónustu er takmarkað,
er brunameðferð líka takmörkuð.
Sjúklingar með meiriháttar bruna-
sár eru lagðir til hliðar og fá ein-
ungis verkjameðferð.
Ástandið, sem að framan er lýst,
hélst á handlækningadeildinni, lítið
breytt fram á áttunda áratuginn,
a.ö.l. en því, að reynt var að fylgj-
ast með og nota þær
aðferðir við meðferð
brunasára, sem verið
var að þróa annars
staðar.
Lýtalækningadeild
Árið 1976 var stofn-
uð lýtalækningadeild á
Landspítalanum. Þetta
var lítil deild, aðeins
12 rúm, en í tengslum
við hana var sérað-
staða til að meðhöndla
brunasjúklinga, sem
var einangrun fyrir
einn sjúkling og sér-
stök aðstaða til að
hreinsa brunasár og halda þeim
hreinum. Lýtalækningadeildin varð
jafnframt eina brunadeild landsins
og þangað voru sendir nær allir
sjúklingar með alvarleg brunasár
Hver er aðstaðan,
spyr Arni Björnsson,
ef fjöldaslys verður,
þar sem brunar eru
aðaláverkar?
af öllu landinu, enda gert ráð fyrir
að hægt væri að nýta hana, að
hluta eða alla, fyrir slíka sjúklinga,
ef þörf krefði.
Á gjörgæsludeild spitalans var
síðar bætt við einangrunarstofu
fyrir brunasjúklinga, sem þurftu á
gjörgæslu að halda.
Starfslið lýtalækningadeildar-
innar fékk smátt og smátt góða
þjálfun í meðferð brunasjúklinga
og þar varð til starfshópur, þar sem
allir voru reiðubúnir til að leggja
fram alla krafta sína, þegar á þurfti
að halda. Árangurinn varð sá, að
hér var hægt að veita brunameð-
ferð sem oftast uppfyllti ýtrustu
kröfur. Sýkingum fækkaði og
brunasjúklingar voru ekki lengur
ógnun við aðra sjúklinga spítalans.
Brunameðferðin varð sjálfsagt
verkefni lýtalækningadeildarinnar,
sem oftast var leyst af hendi án
þess að vekja neina sérstaka at-
hygli.
Bakslag
Svo rann upp tími niðurskurðar-
ins, sem í fyrstu kom fram í tíma-
bundnum lokunum einstakra deilda
spítalans. Lýtalækningadeildin var
lítil rekstrareining og kostaði því
hlutfallslega meira en stærri deild-
ir. Þegar við bættist dýr starfsemi,
sem brunameðferð óneitanlega er,
var freistandi að loka henni. I
fyrstu um tíma, en svo fór, þegar
þumalskrúfa fjárveitingavaldsins
herti að stjórnendum spítalans, að
farið var að ræða möguleika á að
loka henni alveg. Sjúklingar með
alvarleg brunasár höfðu þá ekki
knúið dyra um nokkurt skeið, en
skömmu eftir að deildinni var lok-
að, að þessu sinni, bárust að nokkr-
ir miðlungi erfiðir brunasjúklingar.
Það olli nánast öngþveiti á deild-
inni, sem gert var að taka við þeim.
Þegar við hættist, að þáverandi
yfirlæknir sá þann kost vænstan
að leita eftir möguleikum á að flytja
alvarlega brennda sjúklinga til
Danmerkur var deildin opnuð á ný.
En Adam var ekki lengi í Paradís.
Á sl. sumri var deildinni lokað aft-
ur og enn sjást engin merki um
að opna eigi hana aftur. Starfsliðið
er komið á tvist og bast og það
mun kosta fé og taka tíma, að
þjálfa nýtt starfslið.
Heilbrigðislög mæla svo fyrir,
að allir þegnar landsins skuli eiga
kost á þeirri heilbrigðisþjónustu,
sem best er talin á hverjum tíma.
Skylda um að veita slíka þjónustu
eða sjá um að hún veitist hvílir á
stjómendum allrar lækningastarf-
semi á sjúkrahúsum landsins.
Það er því augljóst að nýskipað-
ur yfirlæknir, nú lokaðrar, lýta-
lækningadeildar Landspítalans
verður að semja við Dani eða ein-
hveija aðra nágranna okkai um
að taka til meðferðar sjúklinga
héðan með meiriháttar brunasár.
Að öðrum kosti er hann að bijóta
heilbrigðislög.
Fjöldaslys?
Pyrir skömmu varð gasspreng-
ing í sumarbústað rétt utanvið
borgina. í bústaðnum voru fjögur
ungmenni að skemmta sér. Þau
hlutu öll brunasár en aðeins eitt
þeirra sár, sem hugsanlega gátu
talist lífshættuleg. Ástandið á
deildinni, sem þau liggja á, er svip-
að og var fyrir 40 árum, undir svip-
uðum kringumstæðum. Hvernig
væri það ef þau hefðu öll brennst
eins og sú sem hlaut mestu brunas-
árin?
Brunaslys gera ekki boð á undan
sér, frekar en snjóflóð. Þau geta
orðið hvenær sem er og hvar sem
er og fjöldaslys, þar sem brunar
eru aðaláverkar, eru algeng, t.a.m.
flugslys. Það eru öfugmæli að tala
um fullkomna heilbrigðisþjónustu,
þar sem viðbúnaður við slíkri vá
er ekki til.
Því hefur verið og er haldið fram
af stjórnmálamönnum, að íslensk
heilbrigðisþjónusta standi jafnrétt
eftir allan niðurskurðinn. Við, sem
starfað höfum við hana mestalla
starfsævina, vitum að svo er ekki.
Afleiðingarnar af niðurskurðinum
eru að koma betur og betur í ljós
og birtast m.a. í því afturhvarfi til
fortíðar, sem er lokun einu sjúkra-
deildar landsins, þar sem sérhæfð
meðferð brunasjúklinga hefur farið
fram.
Er ekki ástæða til að óska réttum
yfirvöldum til hamingju með svo
áþreifanlegan árangur af niður-
skurði í heilbrigðisþjónustunni?
Höfundur er frv. yfirlæknir á lýta-
lækningadeild Landspítalans.
Árni Björnsson
Framtíðarhúsgögn
fyrir ungt fólk
S&nnleijmi'inn
nm rúmin
Gömul ('ullyrding: Stíf rúm eru betri fyrir bakið.
Hið sann*i Vísindalegar kannanir sýna að til þess að hryggurinn
haldist í eðlilegri stöðu, verður rúmdýnan að gefa nóg eftir til að
herðar og mjaðmir sökkvi niður en um leið að vera það stinn að
hún leggist vel að mjóbakinu. Aðeins DUX-rúmin sameina þetta.
Skýring: Venjuleg rúm í millistærð (Queen-size) hafa 375 - 900
íjaðrir. DUX-rúm af sömu stærð hefur 1680 - 3450 fjaðrir. Fleiri
fjaðrir þýða: jafnari stuðningur - minni mótstaða - betri blóðrás.
Líttu inn og prófaðu DUX-rúm, Bakið mun segja þér sannlcikann,
5 >
HÍ
DUX ) "i'úmiá setn |ító Keí ur líeáicí efíir.
Faxafeni 7 - Sími: 568 9950
|>ú ert aldrei einn með CISCO
CISCO er mest seldi netbúnaður
í heiminum í dag.
CISCO fyrir Samnetið / ISDN,
Internetið og allar nettengingar.
Hátækni t i I framfara
Tæknival
Skeifunni 17 • Sími 568-1665 • Fax 568-0664