Morgunblaðið - 30.05.1996, Qupperneq 4

4 FIMMTUDÁGUR 30. MAÍ 1996
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Kaupmáttur
eykst um-
fram spár
4,6% lækkun á sjávarafurð-
um frá síðustu áramótum
Áætlað verðlag sjávarafurða í SDF Í 1993-1996 t. líu
1£U 115 110 105 100 95 90 85 80

k
aprrr
—
TTTTTTTTTTTT" JFMAMJJASOND 1993 I I 1 1 1 ( i, 1 1 1 I J FMAMJ J ASOND 1994 i i t i i 1 1 ,U i V ( JFMAMJJAS0ND 1995 TTTT J FMAN •96
VERÐ sjávarafurða hefur lækkað
um 4,6% frá áramótum, mælt í SDR.
Verð í marsmánuði var um 1% lægra
en að meðaltali í fyrra. Að sögn
Þórðar Friðjónssonar, forstjóra Þjóð-
hagsstofnunar, má að hluta til rekja
lækkunina til sams konar árstíðar-
sveiflu og varð fyrri hluta áranna
1994 og 1995.
„Þannig að það er alls ekki rétt
að taka þessa lækkun sem ótvíræða
vísbendingu um að verð muni fara
lækkandi á næstu mánuðum. Þvert
á móti höfum við gert ráð fyrir því
í okkar áætlunum að verð þokist
frekar upp á við en niður þannig að
verðlag sjávarafurða á þessu ári
verði ekki lægra en var að meðaltali
í fyrra,“ sagði Þórður.
Hann sagði að til þess að þær
spár gengju eftir þyrfti verðlag sjáv-
arafurða að taka nokkrum breyting-
um það sem eftir er ársins. „Við
gerum ráð fyrir að þróunin verði
fremur á þann veginn heldur en hinn
að verðið haldi áfram að lækka."
Þórður sagði að alltaf væri nokkur
óvissa um verðþróunina, ekki síst
nú um verðþróun rækjuafurða. Mest
lækkun hefur orðið á lýsi, 18% frá
áramótum. Við hefðbundnar árstíð-
arsveiflur saltfisksafurða, sem lækk-
að hafa um 11,5% frá áramótum,
hefur nú bæst að pilluð rækja hefur
lækkað í verði um 10%; „að vísu frá
mjög háu verði á síðustu misserum
og það er óvissa um hvort rækjan
heldur áfram að lækka,“ sagði Þórð-
ur sem sagði þó að nýlegar vísbend-
ingar gæfu til kynna að verðlækkun
rækju væri að stöðvast.
„Við bendum á að verð botnfisks-
afurða hefur verið mjög lágt í langan
tíma og að spádómar hafa frekar
gengið í þá áttina að verðið eigi eft-
ir að hækka,“ sagði Þórður.
Sjófrystar afurðir hafa hins vegar
hækkað um 5,2% frá áramótum og
telur þjóðhagsstofnun að það skýr-
ist, a.m.k. að hluta af árstíðarsveifl-
um.
Aukin framleiðsla gerir
meira en vega upp
Þórður Friðjónsson sagði ekki
raunhæft að reikna út tekjutap þjóð-
arbúsins miðað við áramótaverðið.
Þrátt fyrir svipaða lækkun í ársbytj-
un 1995 hefði orðið 7-8% hækkun á
verði milli áranna tveggja sem þýddi
4-5% raunhækkun en nú er gert ráð
fyrir því að raunverðið standi í stað
eða lækki lítillega milli ára að teknu
tilliti til verðbólgu erlendis þótt verð-
hækkun verði í erlendri mynt.
Þórður sagði að endurskoðuð þjóð-
hagsspá lægi fyrir innan skamms.
Að því er verðlag sjávarafurða varð-
aði væri þó ljóst að aukning í fram-
leiðslu sjávarafurða, gerði meira en
að vega upp hugsanlegar verðlækk-
anir bæði í Ijósi nýlegrar ráðgjafar
Hafrannsóknarstofnunar og vegna
þess að horfur varðandi sjávarafla
væru nú betri en þegar síðasta spá
var tekin saman í febrúar.
ÚTLIT er fyrir 4-4,5% aukningu
kaupmáttar á þessu ári, og er það
meira en gert var ráð fyrir í þjóð-
hagsáætlun fyrir þetta ár.
Þetta kom fram hjá Davíð Odds-
syni forsætisráðherra á Alþingi, en
hann svaraði þar spurningu frá
Árna M. Mathiesen, Sjálfstæðis-
flokki, um þróun kaupmáttar launa
frá 1989 og áætlanir þessa árs.
Davíð sagði að þjóðhagsáætlun
hefði gert ráð fyrir 3,5% hækkun
kaupmáttar á þessu ári en nú
mætti ætla að hækkunin yrði meiri,
einkum vegna meiri atvinnu og
minni verðbólgu en búist var við.
Þá hefðu laun hækkað meira en
ætlað var. Því mætti áætla að kaup-
máttur launa ykist um 4-4,5% milli
áranna 1995 og 1996.
„Gangi þetta eftir mun kaup-
máttur ráðstöfunartekna aukast
um 8-8,5% á árunum 1995 og 1996.
Þetta er um það bil tvöfalt meiri
aukning kaupmáttar en búist er við
að jafnaði í Evrópulöndum innan
OECD umrædd tvö ár. Af þessu
má sjá að efnahagsbatinn hefur
skilað sér í kjörum heimilanna og
fyrir vikið hefur einkaneysla aukist
verulega að undanförnu," sagði
Davíð.
Morgunblaðið/Jón Svavarsson
TVEIR fyrirlesarar á ráðstefnunni komu frá Skotlandi, þeir Magnús
Magnússon stjórnarformaður og Roger Crofts, aðalframkvæmda-
stjóri Scottish Natural Heritage (annar frá hægri). Hér eru þeir
ásamt Guðmundi Bjarnasyni umhverfisráðherra og Magnúsi Jóhann-
essyni, ráðunejdisstjóra í umhverfisráðuneytinu (lengst til vinstri).
Brýnt að auka samvinnu
BRÝNT er að samvinna verði aukin
milli þeirra sem starfa við ferðaþjón-
ustu og að umhverfismálum frá þvi
sem nú er. Þetta kom fram á ráð-
stefnu sem umhverfísráðuneytið og
Ferðamálasamtök íslands efndu til I
gær undir yfirskriftinni Ferðaþjón-
usta í sátt við umhverfið.
Voru ráðstefnugestir almennt
þeirrar skoðunar að samstarf um
nýtingu og vernd landsins gæða
væri lítið á íslandi. Einnig var lögð
áhersla á að umhverfisvemd og
ferðaþjónusta verði unnin í nánu
samstarfi við íbúa landsins og at-
vinnulífið þannig að allir geti notið
gæða náttúrunnar, hvort heldur sem
er ábúendur eða ferðamenn.
Nefndi einn af fyrirlesurunum,
Magnús Magnússon, formaður
stjómar Scottish Natural Heritage,
að ber væri hver að baki nema sér
bróður ætti, og átti hann þá við
hversu mikilvægt væri að fólk og
samtök með ólíka hagsmuni hefðu
víðtækt samstarf um nýtingu lands-
ins sem og að íslendingar og Skotar
gætu lært margt hvorir af öðrum á
sviði umhverfisverndar og ferða-
mennsku.
Kosnmgaskrifftofán i
Börgiirtiítu 20 (’t opiti
10:00 22:00 iiihi
Strni: 588 (td88
,YÞ tuhnuii’' V\i 2208
Atkuvddgiciöshi iihin
kiörtiouhir íer fnitn
hjti svslnwöntuium un
írtfisí itllt i> skt ihwfu
túttii kl v.dd-)2:00og
13:00 15
Alhit ttátuiri upplýsingni
um Uirscliikosiiitigörtiiit
eru gcfthír i sitr,
5513209.
Stuðningsmenn
Péturs Hafstein
Skýrsla Ríkisendurskoðunar um sumarlokanir á sjúkrahúsum
Skila ekki tilætl-
uðum spamaði
SUMARLOKANIR á sjúkrahúsum
hafa ekki skilað þeim fjárhagslega
ávinningi sem þeim var ætlað. Lok-
animar hafa þó ekki haft alvarlega
röskun á þjónustu í för með sér.
Þetta kemur fram í nýrri skýrslu
sem Ríkisendurskoðun hefur gert á
áhrifum sumarlokana hjá fjórum
sjúkrahúsum, þ.e. Ríkisspítölum,
Borgarspítala að meðtöldum
Landakotsspítala, Fjórðungssjúkra-
húsinu á Akranesi og St. Jósefsspít-
ala í Hafnarfirði á árunum 1990-
1995.
Athuganir Ríkisendurskoðunar
benda til þess að sumarlokanir hjá
sjúkrahúsunum hafi ekki í för með
sér alvarlega röskun á þjónustu
þeirra. Þannig er allri bráðaþjón-
ustu sinnt yfir sumartimann en aft-
ur á móti dregið úr biðlistaaðgerð-
um án þess þó að heildarumfang
þeirra á árinu minnki. Kostnaður
þessu samfara hverfur ekki heldur
dreifist á aðra mánuði ársins. Þá
eru líkur á því að sá sparnaður sem
verður við lokanir á Ianglegudeild-
um, s.s. öldrunardeildum og geð-
deildum, verði minni en ella þar sem
þeir sjúklingar leggjast í einhveijum
tilvikum inn á aðrar deildir sjúkra-
húsanna.
Dregur úr þörf fyrir
þjónustu á sumrin
I skýrslunni segir að samdráttur
í rekstri sjúkrahúsanna yfir sumar-
tímann sé eðlilegur. Sjúkrahúsin
dragi úr þjónustu sinni vegna sum-
arfría starfsmanna og eru þá sjúk-
lingar t.d. síður kallaðir í biðlista-
aðgerðir. Þá virðist að einhverju
marki draga úr þörf fyrir þjónustu
yfir sumartímann. Það er mat Ríkis-
endurskoðunar að við útreikning á
sparnaði vegna lokana deilda sé
óraunhæft að ganga út frá fullri
nýtingu deilda yfír sumarmánuðina.
Ekki var hægt að greina að sum-
arlokanir á tímabilinu hafi dregið
úr heildarframboði þjónustu. Þann-
ig fjölgaði legudeildarsjúklingum
um 7,7% og göngudeildarsjúkling-
um um 40,4%. Legudögum fækkaði
hins vegar um 9,1% og meðallegu-
tími styttist um 15,8%. Framleiðni
sjúkrahúsanna fjögurra jókst þann-
ig nokkuð á því tímabili sem til
skoðunar var.
Kannað var hvaða áhrif sumar-
lokanir hefðu á stofnanir eða þjón-
ustuaðila utan sjúkrahúsanna sem
ætla má að hafi orðið fyrir einhverj-
um óþægindum eða kostnaði vegna
þessa. Niðurstaða þeirrar athugun-
ar var á þá leið að ekki varð vart
aukins kostnaðar hjá öðrum stofn-
unum hins opinbera sem rekja má
beint til sumarlokana sjúkrahús-
anna.
Við sumarlokanir á öldrunar-
deildum sjúkrahúsanna flytjast
hjúkrunarsjúklingar í meira mæli
til nánustu aðstandenda. Því má
gera ráð fyrir að umönnun og beinn
og óbeinn kostnaður henni tengdur
færist að einhveiju marki yfir á
heimilin í landinu en sá kostnaður
var ekki metinn í skýrslunni.
Heildarkostnaður
hækkaði um 6,3%
Þannig virðist sem sumarlokanir
á sjúkrahúsunum á tímabilinu sem
athugunin tók til hafi ekki skilað
þeim fjárhagslega ávinningi sem
að var stefnt til lækkunar heildarút-
gjalda þeirra. Þannig hefur heildar-
kostnaður sjúkrahúsanna fjögurra
hækkað um 6,3% að raunvirði á
tímabilinu. Kostnaður frá 1993 til
1995 jókst um 2,4% að raunvirði
þrátt fyrir auknar aðhaldsaðgerðir
meðal annars í formi sumarlokana
sérstaklega á árinu 1995.
Tugir áa láta lömbum
Á FJÓRÐA tug áa á bæ í Hvítár-
síðu hafa látið lömbum í vor vegna
smits frá köttum. Sýni hafa verið
send að Keldum og segir Sigurður
Sigurðarson dýralæknir að smit
hafí verið staðfest á 20-30 bæjum,
víðs vegar um land. Ekki hefur
hann tölur um fjölda.
Smitið er af völdum bogfrymla
og hefur komið upp á nokkrum
stöðum í vor, að sögn Sigurðar, líkt
og gerist á hveiju ári. Hann segir
jafnframt að stórfellt smit geti orð-
ið þegar ærnar hafi ekki komist í
snertingu við smitefnið áður. Það
kemur úr kattaskít, annaðhvort frá
flækingsköttum eða kettlingum,
gjóti læða í hlöðu. „Kettir ganga í
gegnum þessa sýkingu án þess að
veikjast sjálfír, svo sjáanlegt sé, og
meðan hún stendur yfir láta þeir
frá sér mikið af smitefnum," segir
hann.
Ærnar mynda varanlegt mótefni
þannig að ef snerting verður við
smitefni að hausti eða fyrir fengi-
tíma hindrar það fósturlát að sögn
Sigurðar. „Það eru til lyf sem vinna
gegn þessu en þau eru dýr og auk
þess er mjög erfitt að sjá smitið
fynr, þannig að þau eru hæpin
varnarráðstöfun. Einnig er verið að
prófa bólusetningar en þær eru
ekki komnar í nógu öruget horf “
segir hann að lokum.
b

I
I
I
I
i
I
!
j
,

i
(
i
,i
'ii