Morgunblaðið - 30.05.1996, Síða 22

22 FIMMTUDAGUR 30. MAÍ 1996
MORGUNBLAÐIÐ
ERLEIMT
Ferð Rússlandsforseta til Tsjetsjníju
Gratsjov sagður
styi'kja stöðu sína
Alvarlegur matvælaskortur í Norður-Kóreu
Aðstoðar óskað til að
afstýra hungursneyð
Seoul, Peking. Reuter. _________
Reuter
NORÐUR-kóreskir bændur bíða i röð eftir hrisgrjónaskammti
í Unpa-héraði, 150 km sunnan við Pyongyang.
Sakar hershöfð-
ingja um að hafa
reynt að grafa
undan honum
Moskvu. Reuter.
PAVEL Gratsjov, varnarmálaráð-
herra Rússlands, fór í gær hörðum
orðum um nokkra hershöfðingja og
sakaði þá um að hafa reynt að grafa
undan honum. Vangaveltur hafa
verið um að Borís Jeltsín forseti
myndi víkja Gratsjov frá en staða
vamarmálaráðherrans virðist hafa
batnað eftir ferð þeirra til
Tsjetsjníju á þriðjudag.
Fréttastofan Ítar-Tass hafði eftir
Gratsjov að nokkrir „sómalausir"
hershöfðingjar, sem ekki voru nafn-
greindir, hefðu breitt út ósannar
sögusagnir til að koma óorði á her-
inn og „æðstu leiðtoga hans“. Um-
mæli hans þykja benda til þess að
hann sé nú fullviss um að halda
embættinu.
Fréttaskýrendur höfðu spáð því
að Jeltsín myndi víkja Gratsjov frá
þegar hann sæi með eigin augum
þá eyðileggingu sem hernaðarað-
gerðir Rússa hafa valdið í
Tsjetsjníju. Stríðið hefur kostað
meira en 30.000 manns lífið og
tugir þúsunda manna hafa flúið
heimili sín.
Jeltsín fór í ijögurra klukku-
stunda ferð til Tsjetsjníju á þriðju-
dag eftir að hafa náð samkomulagi
um vopnahlé í viðræðum við Ze-
limkhan Jandarbíjev, leiðtoga
tsjetsjenskra aðskilnaðarsinna.
Jeltsín hrósaði þar rússnesku her-
sveitunum fyrir að kveða uppreisn
Tsjetsjena niður. Gratsjov var fljót-
ur að gera sér mat úr ummælum
forsetans, sagði þau sýna að Jeltsín
bæri fullt traust til hersins, sem
hefði sannað að hann gæti varið
hagsmuni Rússlands.
Gratsjov var ekki viðstaddur und-
irritun vopnahléssamningsins í
Moskvu á mánudag og það kynti
undir vangaveltunum um að honum
yrði vikið frá. Ráðherrann var þá
raunar í Tsjetsjníju að undirbúa
ferð forsetans og hann sá til þess
að Jeltsín yrði ekki var við eyðilegg-
inguna af völdum hemaðaraðgerða
Rússa.
Hermenn falla
Nokkur rússnesk dagblöð lýstu
ferðinni til Tsjetsjníju sem sigri fyr-
ir Jeltsín. Komsomolskaja Pravda
hrósaði forsetanum fyrir að leika á
Jandarbíjev með því að skilja hann
eftir sem „gísl“ í Moskvu til að
tryggja að hann sneri aftur heill á
húfi frá Tsjetsjníju.
Rússneskir embættismenn og
fulltrúar Tsjetsjena halda á næstu
dögum áfram að semja um fram-
kvæmd vopnahléssamningsins, sem
tekur gildi annað kvöld. Sprengju-
árás í Grosní, sem varð tveimur
rússneskum hermönnum að bana í
gær, minnti þó á að enginn hægðar-
leikur verður að fylgja samningnum
eftir.
BANDARISKUR þingmaður, sem
er nýkominn til Seoul frá Norður-
Kóreu, sagði í gær að forgangsverk-
efni stjórnarinnar í landinu væri að
binda enda á matvælaskortinn þar
og hún ætti erfítt með að sinna öðr-
um málum. Rauði krossinn skoraði
í gær á þjóðir heims að veita Norður-
Kóreumönnum aðstoð til að afstýra
hungursneyð.
„I sannleika sagt fékk það mjög
á mig hversu alvarlegt ástandið virð-
ist vera og einlægur vilji þeirra til
að stuðla að lausn vandans hafði
mikil áhrif á mig,“ sagði þingmað-
urinn, Bill Riehardson, sem fór fyrir
fyrstu bandarísku sendinefndinni
sem farið hefur til Norður-Kóreu frá
því stjórnvöld í Suður-Kóreu og
Bandaríkjunum lögðu til í síðasta
mánuði að efnt yrði til friðarvið-
ræðna milli kóresku ríkjanna.
„Matvælaskorturinn er orðinn svo
gífurlegt vandamál í augum norður-
kóreskra embættismanna að ég fékk
það á tilfinninguna að þeim þætti
erfitt og jafnvel ógjörningur að sinna
öðrum málum þar til þeir fyndu lausn
á þessum vanda," sagði Richardson.
Ástandið gæti snarversnað
Alþjóðasamband Rauða krossins
og Rauða hálfmánans (IFRC) hvatti
til þess að Norður-Kóreumönnum
yrði veitt 5,25 milljóna dala, 350
milljóna króna, aðstoð til að afstýra
hungursneyð vegna flóða í júlí og
ágúst, hinum verstu í landinu í
manna minnum.
George Weber, framkvæmdastjóri
IFRC, sem er einnig nýkominn frá
Norður-Kóreu, sagði að ástandið
gæti snarversnað og hungursneyð
vofði yfír ef matvæli bærust ekki til
landsins á næstunni. Sambandið
óskaði eftir svipaðri aðstoð í mars
en viðbrögðin voru þá dræm.
Embættismenn í Suður-Kóreu,
sem hafa sagt að Norður-Kóreu-
menn ráði við vandann sjálfir, sögðu
í gær að þeir myndu ekki leggjast
gegn því að Bandaríkjamenn, Jap-
anar og fleiri vinveitt ríki veittu
Norður-Kóreumönnum aðstoð að því
tilskildu að norður-kóreski herinn
nyti ekki góðs af henni.
Norður-kóreskur herflugmaður,
sem flýði frá Norður-Kóreu, nýlega,
sagði í fyrradag að leiðtogar lands-
ins væru að undirbúa skyndiárás á
Suður-Kóreu. Sérfræðingar í varn-
armáium í Seoul efuðust um að
hægt væri að treysta fullyrðingum
flugmannsins og talsmaður banda-
ríska varnarmálaráðuneytisins sagði
í gær að her Norður-Kóreu hefði lík-
lega aldrei verið jafn vanbúinn til
hernaðarátaka á síðustu árum.
Suður-kóreskir embættismenn
sögðu að fullyrðingar flugmannsins
hefðu ekki áhrif á þá stefnu stjórn-
arinnar að friðmælast við Norður-
Kóreumenn.
Hörmum að hafa ekki
fengið boð í síldarviðræður
José Almeida Serra, fulltrúi ESB á sjávarút-
vegsráðherrafundi Norður-Atlantshafsríkj a,
segir í samtali við Steingrím Sigurgeirsson
að sambandið sé reiðubúið til samninga um
síldveiðar í Síldarsmugunni. Þá fjallar hann
um hina sameiginlegu sjávarútvegsstefnu
ESB-ríkjanna og segir ekki líklegt að
stórvægilegar breytingar verði gerðar
á henni á næstu árum.
JOSÉ Almeida Serra, fulltrúi Evr-
ópusambandsins á fundi sjávarút-
vegsráðherra Evrópusambandsríkja,
sem nú stendur yfir í Reykjavík, seg-
ir ESB harma að því hafí ekki verið
boðið að senda fulltrúa til fundar í
Ósló fyrr í mánuðinum, þar sem ís-
lendingar, Norðmenn, Rússar og
Færeyingar náðu samkomulagi um
síldveiðikvóta. Hann sagði samband-
ið vera reiðubúið til frekari viðræðna
um þessi mál og að hann teldi líklegt
að ásættanleg lausn myndi fínnast.
Serra er æðsti embættismaður þeirr-
ar deildar framkvæmdastjómarinnar
er fer með sjávarútvegsmál.
Serra sagði það vera skoðun Evr-
ópusambandsins að þegar vandamál
kæmu upp ættu menn að setjast nið-
ur og reyna að leysa þau.
„Frá upphafi höfum við sagt að
NEAFC væri besti vettvangurinn til
að leysa þetta svæðisbundna mál sem
síldin er og að þar ætti að ræða
málin. Okkur var hins vegar ekki
boðin aðild að viðræðum í Ósló og
sum ríkjanna á svæðinu hafa nú
ákveðið heildarkvóta fyrir síldina.
Ég verð að segja það hreinskilnislega
að við vorum mjög ósáttir við þessa
niðurstöðu og hörmum hana. Það
sem skiptir hins vegar máli er að
Evrópusambandið er reiðubúið til að
ræða þessi mái lfkt og við höfum
áður sagt. Við erum þeirrar skoðunar
að fínna verði lausri sem samræmist
því markmiði að byggja upp sfldar-
stofninn. Þá verður að virða hefð-
bundnar veiðar á einstaka stofnum.
Við verðum að setjast niður og fínna
heildarlausn varðandi framtíðina."
En telur Serra líklegt að slíkt sam-
komulag náist í bráð?
„Ég vona það og sé ekki af hveiju
það ætti ekki að vera hægt. Við
höfum staðið frammi fyrir mun erfíð-
ari vándamálum og ég sé því ekki
annað en að þetta ætti að takast."
Sjávarútvegsstefnan
ekki fasti
Serra var einnig spurður um hina
sameiginlegu sjávarútvegsstefnu
Evrópusambandsins og hvernig hann
teldi hana eiga eftir að þróast á
næstu árum.
„Það er að minu mati of mikið
rætt um endurskoðun á sameiginlegu
fiskveiðistefnunni. Það verður að
hafa hugfast að hún er ekki fast
fyrirbæri. Við erum stöðugt að að-
laga og breyta stefnunni í ljósi að-
stæðna. Eins og stendur eru engar
stórvægilegar breytingar á döfinni
þótt við séum að þróa ýmis eftirlits-
kerfí frekar," sagði Serra og bætti
við að hann sæi engar grundvallar-
breytingar eiga sér stað næstu árin
hvað sameiginlegu fiskveiðistefnuna
varðar.
Aðspurður um þá hörðu gagnrýni,
sem hefði komið fram á fyrirkomulag
fiskveiða innan Evrópusambandsins,
meðal annars frá breskum sjómönn-
um, sagði Serra að sama hvert litið
væri, til Spánar, Portúgals eða Bret-
lands, menn væru aldrei alveg sáttir.
„Auðvitað vilja allir stærri sneið af
kökunni. Vandinn sem við stöndum
frammi fyrir er hins vegar sá að það
er ekki til nægur fiskur til að verða
við öllum kröfum. Þetta er hins veg-
ar almennt vandamál og ekki einung-
is bundið við Bretland og Irland.“
Þegar Serra var spurður hvort
slæmt ástand flestra fiskistofna í
lögsögu Evrópusambandsins benti
ekki til að sameiginlega fískveiði-
stefnan hefði leitt til ofveiði og þar
með brugðist svaraði hann að ofveiði
hefði átt sér stað um allan heim.
„Það hafa allar þjóðir veitt um-
fram það sem æskilegt væri þótt
ekki hafí strax orðið ljóst hversu al-
varleg staðan var. Nú vitum við hins
vegar hver staðan er og innan Evr-
ópusambandsins erum við famir að
Morgunblaðið/Kristinn
JOSÉ Almeida Serra
miða veiðar við það magn sem æski-
legt er til að stofnarnir stækki á ný.
Ég ætla ekki að halda því fram að
þeir muni gera það á næstu einu eða
tveimur árum en ef við lítum til
næstu fímm eða tíu ára þá munu
stofnarnir taka við sér.
Aðild er eins og hjónaband
Hin sameiginlega fískveiðistefna
Evrópusambandsins hefur að flestra
mati verið talin helsti þröskuldurinn
í vegi þess að íslendingar sæktu um
aðild að Evrópusambandinu að því
undanskildu að varanlegar undan-
þágur myndu fást frá henni.
„Ég verð að segja það hreint út
að mörg þeirra vandamála sem menn
mikla fyrir sér eru í raun einungis til
í huga manna. Tökum Noreg sem
dæmi. Það vita allir að Norðmenn
stóðu frammi fyrir mjög erfíðri
ákvörðun en ég er sannfærður um
og held að Norðmenn geri sér einnig
grein fyrir því að þeir hafí fengið
mjög gott samkomulag er tók mið
af þeirra hagsmunum. Þeir fengu að
halda öllum sínum físki.
Ég get ekki sagt fyrir um hvað
gerist nákvæmlega í samningavið-
ræðum ef íslendingar sækja um að-
ild. Að minnsta kosti er þó ljóst að
íslendingar myndu ekki sætta sig
við að standa verr að vígi hvað físk-
veiðar varðar með aðild. Þetta er að
mörgu leyti eins og hjónaband. Báð-
ir aðilar verða að vera sáttir við nið-
urstöðuna. Kannski eru til einhver
svið, þar sem íslendingar eru reiðu-
búnir að láta eitthvað af hendi, til
að ná fram kröfum sínum á öðrum
sviðum. Kjami málsins er samt að
lokum sá að báðir aðilar verða að
vera ánægðir þegar upp er staðið."
Serra sagði marga halda að í
Brussel sætu menn og ákvæðu árlega
hvað mætti veiða og hveijir mættu
veiða. Eina ákvörðunin sem ráðherr-
ar ESB yrðu í raun að taka ákvörðun
um árlega væri leyfílegur heildarafli
byggður á ráðleggingum fískifræð-
inga.