Morgunblaðið - 26.06.1996, Page 8

8 MIÐVIKUDAGUR 26. JÚNÍ 1996
MORGUNBLAÐIÐ
FRETTIR
Munurínn á Ólafi og
Pétri 10,7 prósentustig
'^y'Oyo \f^fiirnvtr"s^
OLLA langar að heyra hvort hæstvirtur forsætisráðherra sé ekki alveg búinn að ná þessu?
Geisladiskur um alfræði
íslenskrar tungu
SAMNINGUR um alfræðidiskinn gerður, f.v.: Ásgeir Guðmunds-
son, Sigrún Gísladóttir, formaður stjórnar Námsgagnastofnunar,
Ásta Svavarsdóttir og Eiríkur Rögnvaldsson.
VERKEFNISSTJÓRN stjórnar Lýð-
veldissjóðs og Námsgagnastofnunar
hafa undirritað samning um að
standa saman að gerð og útgáfu al-
fræðiverks. Um er að ræða geisla-
disk fyrir tölvur (CD-ROM-disk) sem
miðast við að koma að notum í skól-
um allt frá grunnskóla til háskóla.
Þessi diskur mun jafnframt vera
uppflettiverk heimilanna þar sem
leita má fróðleiks af sem allra flestu
tagi um tunguna.
I fréttatilkynningu segir: „Marg-
miðlunartæknin og hið mikla
geymslurými sem henni fylgir gerir
kleift að hafa mikinn fróðleik í far-
angrinum án þess að hann sé að
flækjast fyrir þeim sem ekki þarf á
honum að halda. Þannig getur
grunnskólanemandi látið sér nægja
einfalda skilgreiningu þegar háskóla-
nemi þarf á öðru tveggja að halda,
að rifja upp merkingu þess eða ná
sér í framhaldsefni til lestrar.
Viðfangsefni verksins verður ís-
lensk tunga en til þess að gera henni
skil þarf mikinn fróðleik um tungu-
mál almennt. Skrifaðar verða fletti-
greinar um fjölmörg atriðisorð úr
öllum þeim fræðigreinum sem tung-
una snerta, hvort sem þar er íjallað
um hljóð, orð eða texta. Áætlað er
að þarna gæti orðið um að ræða allt
að 2000 flettur.
Leitað verður til margra höf-
unda um efni á diskinn. Gert er ráð
fyrir að hann komi út haustið 1999.“
í verkefnisstjórn stjórnar Lýðveld-
issjóðs eru Eiríkur Rögnvaldsson,
prófessor við Háskóla íslands, Ásta
Svavarsdóttir, fræðimaður við Orða-
bók Háskóla íslands, og Þórunn
Blöndal, framhaldsskólakennari, en
af hálfu Námsgagnastofnunar rit-
stýrir Heimir Pálsson verkinu.
Pétur
Hafstein
-traustsins
verður
Okkur vantar
sjálfboðaliða á kjördag.
Vinsamlegast hafið
samhand sem fyrst við
kosningaskrifstofu í
Borgartúni 20 eða í
síma 588 6688
Stuðninesmenn
Sprunguviðgerðartækni
Sögun úr
sögunni
IERINDI sem Rögn-
valdur hélt á Stein-
steypudegi 1996, ár-
legri ráðstefnu Stein-
steypufélags íslands, fjall-
aði hann um aðra tækni
en yfirleitt hefur tíðkast
hér á landi við viðgerðir á
sprungum í ytra byrði
steinsteyptra veggja. Hef-
ur erindi Rögnvaldar verið
gefið út sem sérrit Rann-
sóknastofnunar bygging-
ariðnaðarins (Rb). Fullyrt
er, að ný tækni geti í flest-
um tilvikum komið í stað
þeirrar hefðbundnu að-
ferðar að saga rauf í múr-
inn og fylla síðan í með
sementsbundnum efnum.
Gerðar voru rannsóknir
á notkun innþrýstitækni,
sem er fólgin í því, að se-
méntsblöndu er þrýst inn í sprung-
ur í veggjum til þess að þétta
þær. „En það hefur viljað misskilj-
ast að notkun þessarar tækni sé
mikilvægasta niðurstaðan," segir
Rögnvaldur. „Kjarni málsins er sá,
að í langflestum tilvika þarf ekki
að gera annað við sprungur en
bera á þær vatnsfælu. Þá erum
við að tala um allt að 98 prósent
tilvika. Það er í þeim örfáu tilvik-
um þar sem ekki er nóg að bera
vatnsfælu á sem grípa má til inn-
þrýstitækninnar."
Hvað er vatnsfæla?
„Vatnsfæla er tær, þunnfljót-
andi vökvi, og virka efnið 5 henni
smýgur inn í háræðarnar í múrn-
um og sest á háræðaveggina og
myndar þar örþunna sílikonhúð
sem hrindir frá sér vatni. Þannig
að í staðinn fyrir að háræðarnar
dragi í sig vatn hrinda þær því frá
sér. Það sem við vorum að mæla,
var hversu mikið þarf vindálag,
hornrétt á vegg, að vera í vætu
til þess að vatn komist inn í
sprungu sem hefur verið vatns-
fæld.“ Rögnvaldur nefnir sem
dæmi um niðurstöður þessara
ra.nnsókna, að í átta vindstigum
geti allt að hálfs millimetra víð
sprunga haldið frá sér vatni hafi
hún verið þétt með vatnsfælu.
Um innþrýstitæknina segir í
erindi Rögnvaldar að hún sé ein-
föld og ódýr aðferð til þess að
fylla í sprungur með sements-
plastþeytublöndu. Nýlokið sé við
að þróa þessa tækni hjá Rb, „og
gerir hún alla sögun óþarfa nema
í algjörum undantekningartilvik-
um, eins og þar sem um er að
ræða svonefndar þenslusprung-
ur“.
Rögnvaldur leggur áherslu á,
að yfirleitt þurfi þó ekki að grípa
til innþrýstitækninnar þegar gert
er við sprungur, því flestar
sprungur séu það þröngar að
vatnsfæla dugi til.
Er þetta ný niðurstaða, að í
flestum tilvikum þurfi ekki annað
en að bera vatnsfælu á, til þess
að þétta sprungur?
„Þetta er niðurstaða
sem við kynntum í við-
tali á síðum Morgun-
blaðsins fyrir ári. Þá
komu fyrst fram á
prenti upplýsingar sem
við höfum haft á markaðnum frá
því 1992, um hvað við teidum að
vatnsfælur geti gert. Það sem við
vissum ekki þá, var hversu mikið
væri af þessum þröngu sprungum
sem vatnsfælurnar megnuðu að
þétta. Ef sprungur eru mjög víðar
minnkar geta vatnsfælunnar til
þess að þétta gegn slagviðrisá-
lagi.“
Rögnvaldur segir að Rb hafi
haft á prjónunum frá því sprungu-
Rögnvaldur S. Gíslason
► Rögnvaldur S. Gíslason er
fæddur 1945 og lauk stúdents-
prófi frá Menntaskólanum á
Akureyri 1965; prófi í efnaverk-
fræði frá University of Edin-
burgh 1971. Hann hefur verið
yfirverkfræðingur hjá Rann-
sóknastofnun byggingariðnað-
arins frá 1989, og aðallega sinnt
stjórn sérstakra rannsóknar-
verkefna á sviði efnistækni og
aðferðatækni. Hann hefur verið
stundakennari við Háskóla Is-
lands frá 1987. Rögnvaldur er
kvæntur Eddu Einarsdóttur við-
skiptafræðingi og eiga þau þrjú
börn.
Oftast þarf
einungis
vatnsfælu
rannsóknir hófust 1989 að kanna
útbreiðslu á sprungum með tilliti
til sprunguvíddar. „En við höfðum
ekki nægt fjármagn svo að við
urðum að ýta því til hliðar. Það
var svo ekki fyrr en við fórum
að gera tilraunir með þessa inn-
þrýstitækni og fórum að reyna
hana á húsum að við komumst
að raun um að það var erfitt að
finna sprungur sem voru nægi-
lega víðar til þess að hægt væri
að sprauta inn í þær. Þá létum
við verða af því að gera úttekt á
vídd sprungna og útbreiðslu
þeirra. Þá komumst við hreinlega
að þeirri niðurstöðu að þetta væru
ekki nema fáein prósent af
sprungum í steyptum húsum sem
voru það víðar að til þyrfti eitt-
hvað annað en vatnsfælu. Þetta
fundum við út fyrir um það bil
einu og hálfu ári.“
Rögnvaldur segir, að í sumum
húsum, þar sem ekki hafi verið
gert ráð fyrir þensluraufum til
þess að jafna hitaþenslu í löngum
veggjum, eða þær séu ekki nógu
margar, geti myndast sprungur,
sem vilji hreyfast og opnast nokk-
uð. Við slíkar sprungur sé oft ekki
annað hægt að gera en saga upp
og gera við eftir kúnstarinnar regl-
um. „Svo eru til sprungur sem
stafa af frostskemmdum, til dæm-
is í köldum veggjum
eins og svalahandriðum
og slíku. Og þegar
þetta er orðið krossspr-
ungið og farið að losna
um stykki þá er ekki
um annað að gera en
bijóta niður og steypa upp á nýtt.“
Á næstunni mun Rb halda
kynningu á þróun í sprunguvið-
gerðatækni „fyrir þá sem hafa
farið á mis við upplýsingar stofn-
unarinnar um málið,“ eins og seg-
ir í fréttatilkynningu frá Rb.
„Við erum ekki fyllilegar
ánægðir á meðan við sjáum að það
er verið að saga uppjsprungur sem
við vitum að óþarfi
segir Rögnvaldur.
er að saga,“