Morgunblaðið - 04.07.1996, Blaðsíða 34

34 FIMMTUDAGUR 4. JÚLÍ 1996
AÐSEIMDAR GREINAR
MORGUNBLAÐIÐ
Yfirbyggt skauta-
svell í Reykjavík
FRÁ ÞVÍ Reykjavík-
urlistinn tók við stjórn-
artaumunum í borginni
hefur borgarstjómar-
flokkur hans unnið
hörðum höndum í hin-
um ýmsu málaflokk-
um. Allir þekkja það
mikla uppbyggingar-
starf sem nú á sér stað
í skóla og dagvistar-
málum en ekki hefur
verið lögð eins mikil
áhersla á kynningu á
öðrum málaflokkum.
Því fer þó ú'arri að ein-
hver lognmolla sé ann-
ars staðar.
Það er réttmæt
gagnrýni sem komið hefur fram
þess eðlis að borgarfulltrúar
Reykjavíkurlistans hafi ekki staðið
sig í stykkinu með að kynna þau
mörgu framfaramál sem verið er
að vinna að. Úr því skal reynt að
bæta nú varðandi það sem snýr að
íþróttamálum.
Nú nýlega var samþykkt í stjóm
íþrótta og tómstundaráðs og síðan
í borgarráði tillaga um að ganga
til samninga við íþróttabandalag
Reykjavíkur um yfirbyggingu á
skautasvellinu í Laugardal. Sýnt
Steinunn V.
Óskarsdóttir
ISVELAR
Wrir veitinja*/.
a0/°B matvas'®^
KÆLITÆKNIii
Skógarhlíð 6, sími 561 4580
hefur verið fram á það
með gildum rökum að
nýtingartími svellsins
verði mun betri með
yfirbyggingu og allur
rekstur hagkvæmari. í
kosningabaráttuni
1994 var talað um mik-
ilvægi yfirbyggingar
og á síðustu tveimur
árum höfum við unnið
að því að kanna hvern-
ig hægt væri að byggja
yfir núverandi svell á
sem hagstæðastan og
bestan hátt. Megin-
áherslan í þeirri vinnu
sem unnin hefur verið
er að yfirbyggingin sé
einföld að gerð en þó þannig að hún
uppfylli allar kröfur sem gerðar eru
til slíkra mannvirkja. Vonir standa
til að hægt verði að hefja fram-
kvæmdir fljótlega þannig að Reyk-
vikingar og skautaáhugafólk geti
skautað í nýrri yfirbyggðri skauta-
höll í upphafi árs 1997.
Samningsdrög þau sem nú liggja
fyrir fela í sér að íþróttabandalag
Reykjavíkur, samnefnari íþróttafé-
laganna í borginni, tekur að sér
allan rekstur Skautasvellsins í
Laugardal frá og með næstu ára-
mótum. íþróttabandalagið tekur að
sér hönnun, framkvæmdir og fjár-
mögnun við yfirbyggingu sam-
kvæmt sérstökum samningi við
Reykjavíkurborg. Samningurinn
gildir til 15 ára og að þeim tíma
liðnum eignast Reykjavíkurborg
mannvirkið.
Með því að fela fijálsum félaga-
Með samningi borgar-
innar við íþróttabanda-
lagið um yfirbyggingu
skautasvellsins munu
gjörbreytast, að mati
-j
Steinunnar V. Oskars-
dóttur, aðstæður þeirra
fjölmörgu barna, ungl-
inga o g fullorðinna
sem stunda skauta-
íþróttina í Reykjavík.
samtökum verkefni af þessu tagi
er verið að feta sig inn á nýjar leið-
ir í borgarrekstrinum. Margir aðrir
aðilar eins og t.d. K.S.Í. og Í.B.R.
geta bæði gert hlutina ódýrara og
á hagkvæmari hátt en opinberir
aðilar. Mörg verk eru þess eðlis að
aðrir aðilar geta annast þau betur
en Reykjavíkurborg. Það eru leifar
af úreltum hugsunarhætti að Stóra
Systir þurfi endilega að vera með
allt á sinni könnu.
Með samningi borgarinnar við
íþróttabandalagið um yfirbyggingu
skautasvellsins gjörbreytast að-
stæður þeirra ijölmörgu barna,
unglinga og fullorðinna sem stunda
skautaíþróttina í Reykjavík.
Höfundur er formaður ÍTR.
Tism
tREOl,lM
Kil'WMíMtiLm .mm..

mmn
vlðarvöm
Jotun viöarvöm er þekkt um öll
Norðurlönd fyrir góða endingu.
Hún hefur nú verið notuð á íslandi
í 20 ár og reynst einkar vel.
DEMIDEKK er þekjandi olíuakrylviðarvöm
með frábært veðrunarþol.
Fáanleg í yfir 300 litum.
TREBITTer öflug, Mlfþekjandi
olíuviðarvörn sem hrindir vel frá sér vatni.
Fáönleg í yfir 100 litum.
Fæst einnig þekjandi í yfir 300 litum.
HÚSASMIÐIAN
Súðarvogi 3-5 • Sími 525 3000
Helluhrauni 16 ■ Sími 565 0100
TREOLJE er olía á gagnvarið tirnbur og
hentar vel á sólpallinn.
Fáanleg í sömu liturn og Trebitt.
Upphaf
sjúkraliða-
náms á Islandi
Á ÞESSU vori eru
30 ár síðan 5 sjúkra-
hús; Landakotsspítali,
Landspítali, Borgar-
spítali, Kleppsspítali
og Pjórðungssjúkra-
húsið á Akureyri, út-
skrifuðu fyrstu sjúkra-
liðana. Með þessu urðu
straumhvörf í hjúkr-
unarmálum hérlendis,
þess vegna eru þetta
merk tímamót.
Nú þegar fólk heyr-
ir nær eingöngu talað
um samdrátt í starfi
sjúkrahúsa og lokun
deilda, hljómar það
kannski undarlega, að fyrir rúmum
30 árum var aðaláhyggjuefnið
skortur á sjúkrarými og enn meira
áhýggjuefni skortur á hjúkrunar-
fólki til að sinna sjúklingum.
30 ár eru síðan, segir
Ragnheiður Guð-
mundsdóttir, að fyrstu
sjúkraliðamir vora
útskrifaðir.
í Læknablaðinu 3. hefti 46. ár-
gangs 1962 eru greinargerðir um
þessi mál annars vegar frá upplýs-
inganefnd Læknafélags Reykja-
víkur og hins vegar frá forstöðu-
konu Landspítalans, formanni
Hjúkrunarfélagsins og skólastjóra
Hjúkrunarskólans. í þeim kemur
fram, að í nýbyggingu við Land-
spítalann verði senn tekin í notkun
225 ný sjúkrarými og þegar Borg-
arspítali hefji starfsemi innan
skamms, sé ráðgert að taka í notk-
un 220 sjúkrarými í fyrsta áfanga.
Þana koma því 445 sjúkrarúm til
viðbótar við það sem fyrir er, bara
á þessum tveim spítölum. Sigríður
Bachmann, forstöðukona Lands-
pítalans, tekur fram, að þá þegar
sé skortur á hjúkrunarfólki, og að
hann verði geigvænlegur, þegar
þessi viðbót komi til sögunnar jafn-
vel þótt lokið verði byggingu
Hjúkrunarskólans, sem þá var enn
ólokið. Það er í þessu ljósi, sem
skoða verður tilkomu þessa nýja
hjúkrunarfólks - sjúkraliðanna -
og i þessu ljósi er hægt að tala
um straumhvörf í hjúkrunarmálum
hérlendis.
Þegar ég var í námi í Bandaríkj-
unum árið 1962, kynntist ég námi
og starfi hjúkrunarfólks þar í
landi, sem kallað er „practical
nurses“. Það hafði fengið skemmri
menntun en tíðkaðist í hefðbundn-
um hjúkrunarskólum. Þessi hjúkr-
unarstétt hafði starfað áratugum
saman í öllum ríkjum Bandaríkj-
anna og gefist vel og leyst úr
bráðum vanda, en þar eins og víð-
ar hafði verið skortur á hjúkrunar-
fólki.
í þeim umræðum og blaðaskrif-
um um hjúkrunarmál hér, sbr.
Læknablaðið, hafði aldrei verið svo
mikið sem minnst á skemmri
hjúkrunarmeiíntun sambærilega
við þá, sem „practical nurses“
fengu í Bandaríkjunum. Um
haustið þegar ég kom heim skrif-
aði ég grein í Morgunblaðið
(28.10. 1962) sem ég nefndi „Er
þetta leiðin til að ráða bót á hjúkr-
unarkvennaskortinum?“. í grein-
inni hvatti ég til þess, að námi
líku því, sem „practical nurses"
fengu í Bandaríkjunum yrði komið
á hér á landi, jafnframt benti ég
á, að Rauði krossinn
yrði heppilegur aðili
til að beita sér fyrir
þessu máli, en ég var
þá og lengi síðan í
stjórn hans. Þetta
hlaut hljómgrunn inn-
an stjórnar hans.
Dr. Jón Sigurðsson
borgarlæknir var á
þessum tíma formaður
Rauða kross íslands.
Það kom því í hans
hlut að koma þessu
máli áleiðis og árang-
urinn varð sá, að á
vorþinginu 1965 var
nám og starf þessa
nýja hjúkrunarfólks heimilað með
lögum. Ingibjörg Magnúsdóttir,
hjúkrunarforstjóri Fjórðungs-
sjúkrahússins á Akureyri, stakk
upp á nafninu sjúkraliði sem
starfsheiti í þessari stétt.
Stjómendum Landakotsspítala,
príorinnunni systur Hildegard og
dr. Bjama Jónssyni, yfirlækni spít-
alans, fannst það við hæfi, að
Landakotsspítali, sem í langan
tíma var háskólaspítali áður en
Landspítalinn tók til starfa, yrði
fyrstur til að leita til heilbrigðisyf-
irvalda um leyfi til að mennta þessa
nýju hjúkrunarstétt. Með vissum
hætti kom kennsla sjúkraliðanna
sem eins konar framhald af þjálf-
un, sem príorinnan - lærður hjúkr-
unarkennari - hafði veitt stúlkum
til að aðstoða við hjúkrun á spíta-
lanum. Þessi þjálfun, sem hófst
skömmu eftir lok heimsstyrjaldar-
innar 1945 stóð í allmörg ár, en
veitti ekki starfsréttindi.
Þegar ég réðst til starfa sem
aðstoðarlæknir á lyfjadeild Landa-
kotsspítala 1. september 1965 var
príorinnan búin að velja alla nem-
endur á væntanlegt sjúkraliðanám-
skeið og sumir komnir til starfa.
Hins vegar var ekki hægt að byija
að kenna, þar sem ekki var búið
að ákveða lengd námskeiðsins og
þar af leiðandi ekki hægt að skipu-
leggja námið. Þetta var auðvitað
afar bagalegt. Þó leið ekki á löngu
áður en ákveðið var að námskeiðið
mætti standa í 8 mánuðí með
nokkra mánaða starfsreynslu til
viðbótar. Afleiðing þessarar tafar
varð sú að príorinnan ákvað að
miða formlegt upphaf kennslunnar
við 1. október, en Akureyrarspítal-
inn kaus að miða sitt upphaf við
15. september. Að sjálfsögðu
skipta þessar dagsetningar engu
meginmáli, heldur hitt að 5 spítal-
ar sáu sér fært að hefja kennslu
sjúkraliða á haustdögum 1965 með
sáralitlum fyrirvara og með það
eitt vegarnesti að námskeiðið yrði
8 mánuðir. Engin reglugerð ,var
þá til um námið. Það var ekki ver-
ið að létta okkur kennurunum
störfin.
Þegar minnst er þessara merku
tímamóta er óhjákvæmilegt að
geta sérstaklega hlutdeildar Rauða
kross íslands við að koma þessu
máli - námi og starfi sjúkraliðanna
- farsællega í höfn. Á rúmlega
70 ára ferli sínum, hefur RKÍ lagt
margt gott af mörkum til heilbrigð-
ismála og er þetta gott dæmi um
slíkt. Príorinnunni í Landakoti,
systur Hildegard, þessari fram-
sýnu og hógværu konu er sömu-
leiðis ástæða til að þakka fyrir
hennar góða framlag til menntunar
hjúkrunarfólks bæði fyrr og síðar.
Heimildir: Læknablað 1962 og
1987 og bók dr. Bjarna Jónssonar,
á Landakoti.
Ragnheiður
Guðmundsdóttir
Höfundur er læknir.