Morgunblaðið - 20.07.1996, Blaðsíða 12

VIÐSKIPTI
12 LAUGARDAGUR 20..JÚLÍ 1996_
LANDIÐ
MORGUNBLAÐIÐ
I
i
NEMENDUR Vinnuskóla Húsavíkur gáfu sér tíma til að setjast
niður og hvíla sig frá gróðursetningunni.
Unglingar planta loðvíði í
mellönd mn af Skjálfanda
Laxamýri - Það var mikið um að
vera í mellöndunum vestan Laxár
fyrir helgina en þar var saman
kominn hópur ungs fólks frá
Vinnuskóla Húsavíkur í þeim til-
gangi að planta loðvíði og bau-
nagrasi í uppgræðslusvæðið.
Sem kunnugt er hefur sandfok
aukist á undanförnum árum norð-
an og vestan Aðaldalsflugvallar og
mikið hefur verið rætt um aðgerð-
ir til þess að auka gróðurþekju.
Að sögn Guðrúnar Láru Pálma-
dóttur fulltrúa Landgræðslunnar
sem hefur kynnt sér aðstæður er
nauðsynlegt að grípa til mun rót-
tækari aðgerða enda flokkast
svæðið undir rofsvæði fimm sem
þýðir mjög mikið fok og rýrnun
gróðurs. Nauðsynlegt sé að afla
peninga til framkvæmda og best
væri að semja við styrktaraðila
t.d. fyrirtæki eða félagasamtök
sem vildu taka að sér að fjár-
magna vernd þess og uppgræðslu.
Þá skal geta þess að sandfok í
Laxá ofan Æðarfossa hefur verið
mikið vegna gróðureyðingarinnar
og eyðilegging hrygningarstöðva
og varphólma blasir við.
A þessum gróðursetningardegi
vinnuskólans var plantað 4000 loð-
víðiplöntum og 800 baunagrösum
og sagðist Guðrún Lára vonast til
að hægt væri að fá fleiri aðila til
þess að leggja málinu lið.
Ægishjálmur - þjóð-
sögur af Ströndum
Drangsnesi - „Ægishjálmur skal
ristur á blý og biýmyndinni þrengt
á enni sér milli augnabrúnanna. Er
hverjum sigur vís sem gengur móti
óvini sínum. Ægishjálmur er líka
örugg vörn við reiði höfðingja." Svo
er í Galdraskræðu Skugga (Jochums
M. Eggertssonar) lýst galdrastafn-
um Ægishjálmi sem síðan árið 1930
hefur verið merki Strandasýslu og
er stafurinn talinn hafa mikla verk-
an.
Fá svæði á íslandi eru í hugum
fólks jafn tengd göldrum og dulúð
og Strandir. Strandamenn hafa
hingað til átt erfitt með að benda
þeim sem vildu kynna sér sögur og
sagnir af galdramönnum, tröllum og
annarri þjóðtrú sem tengist svæðinu
á einhveijar ákveðnar bækur þar
sem á aðgengilegan hátt væri hægt
að finna þjóðsögur af Ströndum.
Sögur þessar og sagnir er að finna
í öllum helstu þjóðsagnasöfnum sem
gefin hafa verið út en ekki endilega
tekið fram að þær tengist Stranda-
sýslu sérstaklega.
Því var það að héraðsnefnd
Strandasýslu réðst í það að gefa út
á bók valdar þjóðsögur úr Stranda-
sýslu. Bókin heitir Ægishjálmur,
þjóðsögur af Ströndum. Magnús
Rafnsson valdi sögurnar og sá um
útgáfuna. Bókin, sem er í kilju-
formi, er það sem kalla má ferða-
mannavæn því hún er af mátulegri
stærð til að hafa í farteskinu þegar
Morgunblaðið/Jenný Jensdóttir
MAGNÚS Rafnsson les úr
Ægishjálmi á útgáfukvöldi
bókarinnar að Laugarhóli í
Bjarnarfirði 27. júní sl.
ferðast er um Strandir. Er í henni
kort af Strandasýslu þar sem tölur
vísa til kaflanúmera og sýna helstu
sögusvið sagnanna. Flestar tegundir
sagna eiga fulltrúa í kverinu og þar
er að finna sögur úr flestum sveitum
sýslunnar og ioks má geta þess að
þær eru ekki síst valdar með það í
huga að góða skemmtun mætti hafa
af lestri þeirra.
Héraðsnefnd Strandasýslu kynnti
útgáfu bókarinnar að Laugarhóli í
Bjamarfirði 27. júní sl.
Skólasel í Sól-
garði lagt niður
Ejjafjarðarsveit - Hreppsnefnd
Eyjafjarðarsveitar samþykkti á
fundi í fyrradag, að leggja niður
skólasel sem starfrækt hefur verið
undanfarin ár í Sólgarði fyrir nem-
endur í 1. tii 3. bekk.
í Sólgarði var áður bamaskóli
Saurbæjarhrepps fyrir sameiningu
hreppanna 1991. Innan við tíu nem-
endur hafa verið í selinu og kostn-
aður þar af leiðandi mikill á hvern
nemanda. Fimm hreppsnefndar
menn samþykktu að leggja selið
niður en tveir voru á móti. Akstur
með nemendur sem lengst eiga að
fara í skólann að Hrafnagili er um
30 kílómetrar en þar hefur nú allt
skólahald í Eyjafjarðarsveit verið
sameinað.
Hagnaður íslenska járnblendifélagsins tæpar 400 milljónir á
fyrri árshelmingi
Rösklega tvöfalt meiri
hagnaður en ífyrra
ÍSLENSKA jámblendifélagið hf. á
Grundartanga skilaði alls um 394
milljóna króna hagnaði fyrstu sex
mánuði ársins. Þetta er rösklega
tvöfalt meiri hagnaður, en á sama
tímabili í fyrra þegar hagnaðurinn
nam um 188 milljónum. Má fyrst
og fremst rekja það til hagstæðrar
verðþróunar á kísiljárni á heims-
markaði.
Að sögn Jóns Sigurðssonar
framkvæmdastjóra íslenska járn-
blendifélagsins hefur verð á kísil-
járni haldist stöðugt það sem af
er árinu, framleiðslan verið nálægt
fyllstu afköstum og salan gengið
vel. Var velta á fyrri árshelmingi
miðað við fob-verð seldra vara um
2.112 milljónir. Fyrirtækið hefur
nú gjaldfært eftirstöðvar þess af-
sláttar sem Landsvirkjun veitti því
á erfiðleikaárunum 1993-1994. Þá
hafa hluthafar fengið greiddar 187
milljónir króna í arð vegna ársins
1995.
Verð hefur haldist hátt
„Á síðasta ári var stígandi verð
allt árið þannig að meðalverðið var
mun lægra en í ár,“ sagði Jón
þegar hann var beðinn um að skýra
hina góðu afkomu fyrirtækisins.
„Verðið hefur haldist stöðugt frá
því í lok síðasta árs. Fyrir bragðið
varð afkoman á fyrri helmingi árs-
ins miklu betri heldur en á fyrri
helmingi ársins í fyrra. Síðan dreg-
ur saman aftur núna á seinni hluta
ársins, þar sem verðið á seinni
hluta síðasta árs var mun hærra
en á fyrri hluta þess.
Framleiðslumagn hefur hins
vegar haldist svipað og kostnaður
heldur hækkað. Bæði þurfum við
að gjaldfæra mjög hátt rafmagns-
verð samkvæmt samkomulagi við
Landsvirkjun og höfum varið til-
tölulega miklum fjármunum til við-
halds hér á svæðinu."
Um afkomuhorfur á síðari helm-
ingi ársins sagði Jón Sigurðsson
að ekkert benti til annars en að
verðlag á kísiljárni myndi haldast
stöðugt og afkoman yrði því mjög
góð á árinu. Hins vegar yrði af-
koman ekki jafngóð á síðari helm-
ingi ársins og þeim fyrri, þannig
væri ekki við því að búast að hagn-
aður ársins næði 800 milljónum.
„Það skýrist af því að þegar hagn-
aður fer yfir 520 milijónir á Lands-
virkjun rétt á þriðjungi af okkar
hagnaði sem uppbót á rafmagns-
verðið, samkvæmt gömlum samn-
ingi.“
Stækkun verksmiðjunnar
í athugun
Eiginfjárhlutfall félagsins var í
lok júní um 58% og er nú svo kom-
ið að langtímaskuldir eru orðnar
lægri en útistandandi viðskip-
takröfur. Þannig nema langtíma-
skuldirnar nú um 900 milljónum
en útistandandi kröfur um 1.200
milljónum. Eigið fé nemur alls um
2.341 milljón, en til samanburðar
má nefna að á erfiðleikaárunum
varð það lægst um 1 milljarður.
Eins og kunnugt er standa yfir
athuganir á hagkvæmni þess að
stækka verksmiðjuna með því að
bæta við þriðja ofninum. Jón sagði
að unnið væri að þeim athugunum
af fullum krafti, bæði hinum tæki-
lega undirbúningi og mati á horf-
um á markaðnum á næstu árum.
Þingvísitala hlutabréfa lækkaði um
tæplega 1% í gær
Hlutabréf íMarel
lækka um 15%
Vísitala
byggingar-
kostnaðar
hækkar
um 3,3%
VÍSITALA byggingarkostnað-
ar reyndist vera 216,9 stig
eftir verðlagi um miðjan júlí
og er það hækkun um 3,3%
síðan í júní, að þvýer segir í
frétt frá Hagstofu íslands.
Ástæðu þessara hækkunar-
innar nú er að rekja til þess
að endurgreiðsluhlutfall virðis-
aukaskatts, vegna vinnu á
byggingarstað, lækkaði 1. júlí
sl. í 60% úr 100% áður. Olli
sú breyting 3,3% hækkun á
vísitölunni.
Lækkun endurgreiðslanna
var sem kunnugt er ákveðin í
tengslum við þær breytingar
sem gerðar hafa verið á vöru-
gjaldskerfinu.
Síðastliðna 12 mánuði hefur
vísitalan hækkað um 6%. Und-
anfarna þtjá mánuði hefur
vísitala byggingarkostnaðar
hækkað um 3,4%, sem jafn-
gildir 14,2% verðbólgu á ári.
Hagstofan hefur ennfremur
reiknað launavísitölu júnímán-
aðar og er hún 147,9 stig, sem
er 0,1% hækkun frá fyrra
mánuði. Samsvarandi launa-
vísitala, sem gildir við útreikn-
ing greiðslumarks fasteigna-
lána, verður 3.232 stig í ágúst.
ÞINGVÍSITALA hlutabréfa lækk-
aði um tæplega 1% í viðskiptum
í gær og er þetta ein mesta lækk-
un sem orðið hefur á vísitölunni
á þessu ári. Þeir sérfræðingar á
hlutabréfamarkaði sem Morgun-
blaðið ræddi við í gær telja þó að
hér sé um eðlilega leiðréttingu að
ræða eftir miklar hækkanir und-
angenginna vikna. Mikil viðskipti
áttu sér stað í gær og námu heild-
arviðskipti dagsins á Verðbréfa-
þingi íslands og Opna tilboðs-
markaðnum tæpum 87 milljónum
króna.
Mesta einstaka lækkunin varð á
gengi hlutabréfa í Marel en gengi
bréfanna lækkaði um rúm 15% í
viðskiptum í gær. Þetta er annan
daginn í röð sem gengi hlutabréfa
í Marel lækkar verulega en á
fimmtudag lækkaði gengið um 9%.
Gengi bréfanna hefur því lækkað
um 23% á tveimur dögum, var
11,01 við lokun í gær en var hæst
14,30 í þessari viku. Þrátt fyrir
lækkun undangenginna daga er
gengi bréfanna 142% hærra en það
var í byijun þessa árs.
Hlutabréf fleiri félaga lækkuðu
í verði í gær. Þannig lækkuðu
hlutabréf m.a. í Jarðborunum, Þró-
unarfélagi íslands, Eimskip,
Síldarvinnslunni hf. lækkuðu einn-
ig nokkuð í verði. Gengi hlutabréfa
í Jarðborunum lækkaði um 6,25%
í 3,0 en lækkanir í öðrum félögum
urðu minni.
Viðmælendur blaðsins á verð-
bréfamarkaði í gær töldu að hér
væri um eðlilega leiðréttingu að
ræða eftir miklar hækkanir að
undanfömu. Var þar meðal annars
bent á að hvað mestar lækkanir
hefðu orðið í Marel, enda hefði
gengi bréfanna hækkað mest það
sem af er þessu ári. Orðaði einn
viðmælenda það svo að þessi lækk-
un væri einungis merki um heil-
brigðan hlutabréfamarkað og
sýndi mönnum að bréfin gætu
einnig lækkað.
Mikil viðskipti í Plastprenti
Hlutabréf hækkuðu í verði í
nokkrum félögum í gær og má þar
nefna að hlutbréfa í íslenskum
sjávarafurðum hækkuðu um 5,4%
í gær og stóð gengi bréfanna í
4,85 við lokun. Mesta athygli vekja
hins vegar mikil viðskipti með
hlutabréf í Plastprenti. í gær áttu
sér stað viðskipti með hlutabréf í
félaginu að söluvirði tæplega 31
milljón króna og hækkaði gengi
þeirra um 5,3% í 6,0.