Morgunblaðið - 20.07.1996, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 20. JÚLÍ1996 25
AÐSEIMDARGREIIMAR
N ei-þýðir-j á-lögmáliö
... eftir sjónum breiðum
VINSTRI menn
hafa nú misst glæpinn,
eða öllu heldur, glæpn-
um var beinlínis stolið
af þeim. Eyjólfur
hresstist nefnilega
aldrei. Hann dó. Syrgj-
endurnir leita nú nýrra
patentlausna dyrum og
dyngjum, en finna fátt
sem fútt er í.
Það er viss eftirsjá
í Eyjólfi. Meðan hann
tórði var auðveldara
að fylgjast með þeim
sem önnuðust hann. í
Þjóðviljanum, sem
andaðist skömmu eftir
fráfall Eyjólfs, mátti
t.d. ávallt ráða í hvað vinstra fólk
bar helst fyrir brjósti þá stundina.
Til dæmis komst blaðið yfir það í
liðlega hálfrar aldar sögu sinni að
styðja flestalla þá ógnarbílda, sem
herjuðu á mannfólkið á tímabilinu.
Má minna á afdráttarlausan stuðn-
ing Þjóðviljans við Hitler og hernað
hans árin 1939-41, sem varð til
þess að Bandamenn stöðvuðu út-
gáfu blaðsins og fangelsuðu að-
standendur þess. Ekki þarf að tí-
unda lofgerðirnar óteljandi um hina
harðsvíruðu alræðisherra kommún-
istalandanna, en auk þeirra lenti
hver sá, sem barðist gegn hags-
munum vestrænna lýðræðisþjóða,
sjálfkrafa í náðinni. Má þar nefna
Khomeini og hans menn, og undir
lokin átti Saddam Hussein athvarf
á síðum blaðsins, þ.e. ef rúm gafst
fyrir „friðarbaráttunni“, sem fékk
æ meira rúm ásamt „mannréttinda-
baráttunni".
Einnig birtust gjarnan í blaðinu
auglýsingar um fundi samtaka sem
tengdust áhugamálum áhangenda
þess, svo sem hinum ýmsu „vin-
áttufélögum“, sem íslenskir menn
stofnsettu við erlendar alræðis-
stjórnir. Þá mátti finna í Þjóðviljan-
um, eins og við var að búast í höfuð-
málgagni „mannréttindabarátt-
unnar“, tilkynningar um fundi
Amnesty. Vakti sérstaka athygli
mína að stundum stóð sama fólkið
að þeim og auglýsingum „vináttu-
félaganna“.
Ekkert skorti heldur á um „frið-
arbaráttuna“ sem rekin var sam-
hliða stuðningi við „þjóðfrelsisbar-
áttuna“ (þ.e. hernað kommúnista).
M.a. fengu „Menningar- og friðar-
samtök kvenna" pláss, ásamt öðr-
um „friðarsamtökum" sem ekki
voru jafn afdráttarlaust rekin á
vegum Sovétríkjanna (að því er
sýndist, a.m.k).
Friðaruppeldi
og föðurlandsást
Það er freistandi að álykta að
summa lastanna og dyggðanna
Vilhjálmur
Eyþórsson
verði alltaf hin sama.
Því meiri dyggðir,
þeim mun meiri lestir.
Allir kannast við
kristna vandlætara og
siðapostula sem hafa
verið sekir um ýmiss
k'onar glæpi. Dæmi
má finna um fólk sem
orðið hefur þjóðkunnt
fyrir baráttu sína gegn
fíkniefnavandanum,
en síðan dæmt fyrir
eiturlyljasmygl.
Þetta má skýra með
nei-þýðir-já-lögmálinu
sem segir að menn
fordæmi það ávallt
harðast 1 orði, sem
,þeir styðji afdráttarlausast á borði.
Miklu fleiri dæmi má finna en þau,
sem ég hef þegar nefnt:
í stríðslok kom upp í Þýskalandi
hreyfing um „friðaruppeldi" og var
fóstra Ulrike Meinhof, sem seinna
var heimskunn í tengslum við
hryðjuverk, þar framarlega í flokki.
Má því segja, að Baader-Meinhof-
samtökin hafí þannig verið skilget-
ið afkvæmi „friðaruppeldis“.
Ég missti reyndar trúna á „frið-
arbaráttunni" fyrir margt löngu,
um líkt leyti og ólíkum hópum frið-
arsinna lenti saman á „heimsfriðar-
móti“ í Japan og tugir manna féllu
í valinn.
í „verkamannalýðveldum", t.d. á
Kúbu, er hver sá, sem reynir að
stofna til verkfalla eða beijast fyr-
ir hag verkamanna tafarlaust fang-
elsaður. Þetta er gert með þeim
rökum að „verkamenn" hafi völdin
og sé verkalýðsbarátta því „gegn
hagsmunum verkalýðsins“.
Það leiðir því af sjálfu sér að
vinstri menn, vinir Castros og ann-
arra slíkra, hafa alltaf talið sig
vera alveg sérstaka fulltrúa og
kraftbirtingu verkalýðs og verka-
lýðsbaráttu hér á jörðu.
íslenskir verkalýðsleiðtogar
sóttu því t.d. þing opinberra
„verkalýðsfélaga" alræðisríkj anna
á Kúbu fyrir nokkrum árum, ein-
mitt um það leyti, sem „hægri sinn-
aðir“ (andkommúnískir) verka-
menn í Samstöðu voru að beijast
fyrir lífí sínu í Póllandi. Þingið sam-
þykkti að sjálfsögðu ýmsar álykt-
anir, sem fordæmdu „kúgun verka-
manna“ víðs vegar á Vesturlönd-
um.
Einn stjórnmálaflokkur, sem
hefur heitið ýmsum nöfnum, telur
sig alveg sérsakan og útvalinn and-
stæðing erlendra stórvelda. Liðs-
menn hans hafa því í gegnum tíð-
ina vandlætast afar mikið og
m.a.mjög sakað andstæðinga sína
ALMANMATRYGGINGAR, helstu bótaflokkar
1. júlí 1996 ... Mánaðargreiðslur
Elli / örorkulífeyrir(grunnlífeyrir) 13.373
’/2 hjónalífeyrir 12.036
Full tekjutrygging ellilífeyrisþega 30.510
Full tekjutrygging örorkulífeyrisþega 31.365
Heimilisuppbót 10.371
Sérstök heimilisuppbót 7.135
Bensínstyrkur 4.317
Barnalífeyrir v/1 barns 10.794
Meðlag v/1 barns 10.794
Mæðralaun/feðralaun v/ 2ja barna 3.144
Mæðralaun/feðralaun v/ 3ja barna eða fleiri 8.174
Ekkjubætur/ekkilsbæturé mánaða 16.190
Ekkjubætur / ekkilsbætur 12 mánaða 12.139
Fullur ekkjulífeyrir 13.373
Dánarbæturí8ár(v/slysa) 16.190
Fæðingarstyrkur 27.214
Vasapeningarvistmanna 10.658
Vasapeningarv/sjúkratrygginga 10.658 Daggreiðslur
Fullirfæðingardagpeningar 1.142,00
Sjúkradagpeningareinstaklings 571,00
Sjúkradagpeningar fyrir hvert barn á framfæri . 155,00
Slysadagpeningareinstaklings 698,00
Slysadagpeningar fyrir hvert barn á framfæri .. 150,00
um „landsölu" ogjafnvel „landráð“.
Það þarf því ekki að koma nein-
um á óvart að nú er fullsannað og
skjalfest í Moskvu, að einmitt þessi
flokkur þáði samtímis mikla fjár-
styrki og var um áratugaskeið bein-
línis stjórnað úr ráðuneytum er-
lends stórveldis.
Af illum verkum...
Nú, að Rússa-Grýlu liðinni, er í
sjálfu sér ágætt að þurfa ekki leng-
ur að sitja undir því að vera kallað-
ur „fasisti“ fyrir þær sakir einar
að benda á staðreyndir um ástand-
ið í sæluríkjum. Þeim staðreyndum
mótmælir enginn lengur.
Mér fannst miklu verra fyrr á
árum að vita af málsvörum alræðis
og kúgunar meðal áhrifamanna
hvarvetna í þjóðfélaginu, ekki að-
eins í stjórnmálum, heldur einnig
og ekki síst í lista- og menningar-
lífí þjóðarinnar.
Hitt fannst mér þá og fínnst enn
allra verst, og reyndar óþolandi,
að sitja undir tali þess sama fólks
um „lýðræðið", „tjáningarfrelsið“,
„lítilmagnann" og „mannréttind-
in“.
Havel Tékklandsforseta var ör-
ugglega ekki kunnugt um, þegar
hann var hér á ferð fyrir nokkrum
árum, í hvaða félagsskap hann
Rússa-Grýlan er dauð,
segir Vilhjálmur
Eyþórsson í þessari
síðustu grein sinni af
fjórum, en Grýlubömin
lifa áfram.
var. Mér fannst beinlínis viðbjóðs-
legt að fylgjast með því að þeir sem
flöðruðu allra mest upp um forset-
ann voru einmitt þeir áhrifamenn
í stjórnmálum, listum og menn-
ingarlífi sem af mestu alefli höfðu
stutt kvalara hans fáum árum áður
meðan hann var andófsmaður og
fangi.
Þetta fólk kann ekki að skamm-
ast sín.
Rússagrýla er dauð. En Grýlu-
börnin lifa og munu halda áfram
að geta af sér afkvæmi, því skýr-
ingar á háttalagi þeirra er fremur
að leita á grundvelli sálfræði en
stjórnmála. Vinstrimennskunni
verður varla útrýmt, fremur en
sýndarmennskunni, vandlæting-
unni eða óskhyggjunni. Hún mun
skjóta upp kollinum í einhverri
mynd, undir einhverju nafni. Blekk-
ingin er fallegri en raunveruleikinn,
og menn munu halda áfram, enn
sem fyrr, að beijast af miklu meiri
sannfæringu fyrir lyginni heldur
en sannleikanum.
Því munu íhaldsmenn seint öðl-'
ast þann töfraljóma, sem umlykur
málsvara blekkingarinnar. Við það
verður að búa.
Barnið í ævintýri Andersens hef-
ur örugglega fengið skömm í hatt-
inn. Svo var a.m.k. um okkur sem
reyndum að benda fólki á úr hvaða
efni nýju fötin væru sem skraddar-
arnir Marx og Lenin höfðu sniðið
á keisarana í Kreml. Boðberar vá-
legra tíðinda verða aldrei vinsælir,
og fólk er alltaf reiðubúnara til að
trúa lyginni heldur en sannleikan-
um.
Kíkóti skildi hvarvetna eftir sig
slóða eyðileggingar. Það gera
vinstri menn, stuðningsmenn, já-
bræður og umþegjendur Gúlagsins,
líka. Fulltrúar og arftakar Rússa-
Grýlu eru ekki meinlausir, sjónum-
hryggir riddarar. Auðvelt er samt
að þekkja þá: Þeir tönnlast nefni-
lega í síbylju á fallegum orðum.
Nafni minn frá Skáholti orðaði
nei-þýðir-já-lögmálið dálítið öðru
vísi en ég, nefnilega svona:
Af illum gjörðum sínum þekkjast þeir,
sem þykjast geta frelsað heiminn.
Það er vissulega rétt að auðveld-
lega má þekkja þá af illum gjörðum
þeirra.
En það er jafn auðvelt að þekkja
illvirkjana af fögrum orðum sínum.
Höfundur er ritstjóri.
ISLENSKT MAL
Umsjónarmaður Gísli Jónsson
858. þáttur
Mannsnafnið Ármann má að
réttu lagi skýra á tvo vegu.
1) Réttast mun að gera ráð
fyrir merkingunni „verndar-
vættur“ eða „sendimaður".
Orðið ármaður gat þýtt
verndarvættur, en reyndar
fleira, það er trúlega dregið af
fornyrðinu árr=sendiboði, fleir-
tala af því er ærir. Englarnir
eru í gömlum bókum nefndir
„ærir guðs“.
Eignarfall af ármaður er
náttúrlega ármanns, og þannig
verður til nafnið Ármannsfell.
En Jón lærði Guðmundsson
(1574-1658) orti Rímur af
Ármanni 1636. Hann lætur
hollvættina í fellinu kynna sig
svo:
„Ármann heiti eg...“
Þar með hefur Jón lærði búið
til nýtt nefnifall ÁRMANN. Síð-
an var búin til saga eftir rím-
unum og margar rímur eftir
henni, og þar er nefnifallið alltaf
haft Ármann, sbr. nöfn eins og
Hermann, Frímann, Guðmann
og Kristmann .
Fyrsti maður á íslandi, sem
Ármann hét, svo að vitað sé, var
Ármann Jónsson á Flögu í
Vatnsdal, fæddur 1793.
Baldvin Einarsson lögfræð-
ingur frá Hraunum í Fljótum
gaf svo út um stuttan tíma ritið
Armann á alþingi (1829-32)
og upp úr því tekur nafnið að
breiðast út. Árið 1855 hétu tólf
íslendingar Ármann, árið 1910
voru þeir 60. Nú eru í þjóð-
skránni rétt um 300. Um það
bil þriðjungur þeirra heitir svo
síðara nafni.
2) Önnur skýring, en ótrú-
legri:
Þýska nafnið Hermann, sem
við höfum líka tekið upp, barst
inn í frönsku og breyttist þar í
Armand, og varð það nafn
býsna frægt í Frakklandi. Hugs-
anlegt er að franska nafnið Ar-
mand liggi til grundvallar ís-
lenska nafninu Ármann.
Niðurstaða. Nafnið Ármann
merkir trúlega verndarvættur
eða sendiboði (og þá sendiboði
góðra afla).
Hugsanlegt er að Ármann
merki hermaður.
Held ég litla harmabót,
þá heimur er flár og stnðinn
að ganga út á gatnamót
og gráta framan í lýðinn.
(Theodóra Thoroddsen, 1863-1954)
„Heill og sæll!
Þegar þetta er skrifað er hlé
í leik Tyrkja og Dana. Þá eru
auglýsingar m.a. frá Coca Cola,
sem hljóða, að hluta, á þennan
veg:
„hugsaðu fótbolta" og
„dreymdu fótbolta".
í Degi í dag, 19. júní, er sýnd
mynd frá því er Paul Gascoigne
hafði skorað mark og gladdist
að vonum ásamt félaga sínum
Teddy Sheringham. Fyrirsögnin
undir myndinni er: „Ovenjulegt
fagn“ og síðar í textanum kemur
fleirtölumyndin „fögn“.
Þetta brýtur í bága við máltil-
finningu mína og því sendi ég
þér þessar línur til að heyra
skoðanir þínar.
Með bestu kveðjum."
Umsjónarmanni þykir þetta
heldur böngulegt hvort tveggja.
En í minningu þess að séra Jón
Blámann í Guðsgjafaþulu færði
allt til betri vegar getur hann
þess að ragn=blót eða bölv er
dregið af ragna, en fleirtalan
„rögn“ dugir ekki, því að þá er
komið að goðunum sjálfum sem
bæði heita rögn og regin.
Inn ég fer og afklæðist
í einum spreng.
Kem svo fram í kattarþvott,
út keikur geng.
í laugum syndi litla stund,
svo leggst í pott,
þar úr kroppnum þreyta fer
og þykir gott.
Af mér skola allan klór
og annað salt,
undir sturtu, ylja mér,
fer ekk’í kalt.
Þvinæst má ég þurrka mér
og þerra bak.
Að fara svo í fót á ný
er fýrirtak.
(Sundvísur eftir Sigurstein
Hersveinsson.)
★
Vilfríður vestan kvað:
í fjárhúsinu gimbillinn gekk (inn),
fyrir guðs miskunn bar engan flekk(inn)
og jarmaði glatt:
„þetta gekk vel og hratt,
og ég græt ekki framar við stekk(inn).
Guðmundur Benediktsson fv.
ráðuneytisstjóri segir mér að
Þorgrímur Maríusson á Húsavík
hafi notað lýsingarorðið tökull
um þjófóttan mann. Þetta sagði
próf. Halldór Halldórsson að
væri gott dæmi um skrauthverft
orð. Nú langar okkur Guðmund
að vita hvort fleiri þekki orðið
tökull um þann sem á bágt með
hendurnar á sér.
Auk þess þótti mér það góð
lausn í sjónvarpsfréttum að
breyta mælieiningunni desibel
(um hávaða) í desíbil, en sam-
setningin „hávaðamengun" þyk-
ir umsjónarmanni svona humm
humm.
Og fáeinar einfaldar prentvill-
ur voru í síðasta þætti, t.d.
„creseas" í stað crescas og auka
n í limrunni. Slíkt hendir stund-
um um hásumarið og er beðist
velvirðingar á þessu.