Morgunblaðið - 09.08.1996, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 9. ÁGÚST 1996 25
AÐSENDAR GREINAR
Nokkui' orð um flutning
stofnana úr Reykjavík
SAMÞYKKT borgar-
ráðs Reykjavíkur fyrir
skömmu um flutning
Landmælinga íslands
upp á Akranes hefur
orðið tilefni til nokkurra
blaðaskrifa og yfirlýs-
inga af hálfu ráða-
manna. Þá hafa og
nokkrar bæjarstjórnir
gert ámóta samþykkt
og borgarráð Reykja-
víkur gerði, þar sem
mælt er með ákvörðun
umhverfisráðherra.
Dreifing verkefna
er skynsamleg
Árni Þór
Sigurðsson
Það er stefnumið nú-
verandi ríkisstjómar að
starfsemi ríkisstofnana eigi ekki að
einskorðast við höfuðborgina. Fyrri
ríkisstjórnir hafa einnig haft svipuð
stefnumið og unnið eftir þeim, a.m.k.
að nokkru leyti. Má hér nefna flutn-
ing Skógræktar ríkisins austur á
Hérað og veiðistjóraembættisins til
Akureyrar. Ég get tekið heilshugar
undir þau almennu sjónarmið að
starfsemi ríkisstofnana þurfi ekki
nauðsynlega að vera bundin við
höfuðborgarsvæðið. Hins vegar má
tiigangurinn aldrei helga meðalið og
gæta þarf að fjölmörgum þáttum
áður en ákvörðun er tekin um að
raska starfsemi vinnustaðar.
Gerræðisleg sijórnsýsla
Heyrst hefur í umræðunni að hér
sé um pólitíska ákvörðun að ræða
og þar með þurfi ekki frekar að Qalla
um málið, rétt eins og pólitískar
ákvarðanir þurfi ekki að fá ítarlega
umfjöllun og skoðun áður en þær eru
teknar. Þessu sjónarmiði mótmæli
ég. Pólitískar ákvarðanir hljóta að
byggjast á vandaðri málsmeðferð þar
sem allar hliðar eru skoðaðar og því
að hin ólíku sjónarmið sem uppi eru
fái að koma fram og heyrast áður
en ákvörðun er tekin. Þannig er að
mínu mati ófært að það geti verið á
valdi eins ráðherra að
ákveða að nú skuli flytja
landmæiingar upp á
Akranes, veiðistjóra til
Akureyrar, Landhelgis-
gæslu til Vestmanna-
eyja, ríkisskattstjóra til
Ísafjarðar eða Hæsta-
rétt ti! Húsavíkur eða
hvað annað sem ráðu-
neytismönnum kynni að
detta í hug. Þegar Skóg-
rækt ríkisins var flutt
austur á land var það
gert með lögum frá Al-
þingi þar sem málið
fékk ítarlega umfjöllun
og hagsmunaaðilar áttu
kost á að koma sjónar-
miðum sínum á fram-
færi við þá þingnefnd sem um það
fjallaði. Það eru dæmi um vönduð
vinnubrögð og í nútímasamfélagi
hlýtur sú krafa að vera uppi að
Ónóg samráð við
starfsfólkið, segir
_
Arni Þór Sigurðsson,
lýsa óvönduðum
vinnubrögðum.
ákvarðanir af þessu tagi, jafnvel
þótt pólitískar séu, fái gaumgæfilega
skoðun og gætt sé að góðri stjórn-
sýslu.
Starfsfólk og þjónusta
Þegar ákveðið er að flytja stofnun
frá einu atvinnusvæði á annað hljóta
einkum tvö atriði að koma sterklega
til skoðunar. í fyrsta lagi hvernig
stofnuninni mun takast að rækja hlut-
verk sitt, þjónusta viðskiptavini og
halda tengslum við þá aðila sem hún
á samskipti við, og í öðm lagi hvaða
áhrif flutningurinn hefur á hagi
starfsmanna sem í hlut eiga. Hvað
fyrra atriðið varðar hlýtur að skipta
meginmáli hvort viðkomandi stofnun
á mikil samskipti við aðrar stofnanir
eða fyrirtæki á þeim stað þar sem
stofnunin hefur verið eða hvort slík
samskipti eru lítil eða engin. Það seg-
ir sig sjálft að það hlýtur að vera
bagalegt fyrir stofnun sem á í miklum
daglegum samskiptum við aðra aðila
á sama svæði að vera flutt á annað
landshom eða atvinnusvæði með til-
heyrandi kostnaði. Ennfremur kemur
til skoðunar hvort viðkomandi stofnun
þjónustar marga aðila, einstaklinga,
fyrirtæki eða stofnanir, á því svæði
þar sem hún hefur verið eða hvort
þeir þættir eru léttvægir í starfsem-
inni. Hér skal ekkijagt mat á hvem-
ig Landmælingar Isiands kæmu út í
þessari athugun en mér sýnist því
miður að umræðan hafí ekki snúist
um svona grundvallaratriði. Varðandi
síðara atriðið, hagi starfsmanna, þá
er öllum ljóst að það hefur mikið rask
í för með sér að flytjast búferium
með flölskyldu sína frá einu atvinnu-
svæði á annað og þess vegna er brýnt
að starfsmenn séu ávallt hafðir með
í ráðum og sjónarmið þeirra vegi
þungt þegar kemur að ákvörðun yfír-
valda. Þeirra viðbrögð í landmælinga-
málunu benda til þess að ekki hafí
verið haft samráð við þá og einnig
það eru óvönduð vinnubrögð.
Mislukkuð byggðastefna
Deilt hefur verið á samþykkt borg-
arráðs þar sem mótmælt er flutningi
Landmælinga ríkisins frá Reykjavík.
Þau viðhorf hafa heyrst að lands-
byggðin hafi um árabil þurft að þola
það að borgin hafí sogað til sín fólk
af landsbyggðinni án þess að fá rönd
við reist. Það eru vitaskuid ekki hags-
munir neinna, heldur ekki borgarinn-
ar, að fólk flytjist í stríðum straumum
til borgarinnar frá landsbyggðinni og
það er heldur ekki að kröfu borgarinn-
ar að ríkisstofnunum hefur verið
fundinn staður í Reykjavík í gegnum
árin. Þar er fyrst og fremst um að
kenna stefnuleysi og framkvæmda-
leysi stjómvalda í byggðamálum.
Þegar slíkum verndar-
lögum hefur verið komið
á hér á íslandi, segir
Guðmundur Karl
Snæbjörnsson, í seinni
grein sinni, get ég tekið
undir orð landlæknis en
ekki fyrr.
sinna. Þá er ekki óalgengt að menn
geri sér grein fyrir blekkingunum
og lygunum sem fylgja áfengissýk-
inni, þeirri staðreynd að þeir hafi
verið hafðir að fíflum og dregnir
áfram á asnaeyrunum út um allar
jarðir.
Þetta getur t.d. átt sér stað þegar
menn komast í frí frá alkóhólist-
anum, eða í ákveðna fjarlægð frá
vandamálinu. Betra er seint en aldr-
ei, segir máltækið, en skaðinn getur
þá þegar verið skeður.
Vandi yfirvalda
Er það rétt haft eftir landlækni
eins og segir í greininni „að undan-
tekningarlaust hafí menn verið send-
ir í meðferð og misst leyfið um tíma
eða alfarið ef meðferð misheppnað-
ist!? Landlæknisembættinu hefur
ekki alltaf tekist sem skyldi að koma
læknum með alvarlega áfengis- og
vímuefnasýki til aðstoðar, eða þá að
þeir hafí verið sviptir lækningaleyf-
inu tímabundið, þvert á móti.
Rétt er það að mikilvægt er að
geta vísað slíkum málum til utanað-
komandi aðila svo sem landlæknis-
embættisins og þarf embættið því
að vera fært um að standa undir
ætluðu hlutverki sínu.
Það getur nefnilega verið alvarlegt
og jafnvel skaðlegt að aðhafast ekk-
ert í sumum tilvikum.
Ef við „spörum" aðgerðir okkar
að því marki að sjúkdómurinn nái
að þróast óáreittur áfram, þá erum
við í sömu sporum og maðurinn sem
stóð úti í frostinu og pissaði í skóna
sína til að haida á sér hita!
Landlæknir nefnir einnig í grein
sinni að hlutfallslega hafí fleiri lækn-
ar á íslandi verið sviptir leyfi en í
nágrannalöndunum. Það er alltaf
dapurlegt að til slíkra aðgera þurfi
að grípa vegna sjúkra kollega, þó
þrautalendingin geti vissulega orðið
sú. En getur þetta ekki bara sagt
okkur dálítið um veikleika kerfísins,
um þá starfshætti sem viðhafðir eru
hér á landi og að við tökum of seint
og illa á vandamálinu í mörgum þess-
ara tilvika? Því ekki er hægt að
kvarta yfír árangri meðferðarstofn-
ana áfengis- og vímuefnasjúkra hér
á landi, né heldur stöðu áfengismála
almennt i landinu. Sá árangur er
virkilega til fyrirmyndar, jafnvel öðr-
um löndum.
Ófidlnægjandi lagavernd
Þó svo að lögin um þessa tilkynn-
ingaskyldu séu góð og gild, þá eru
engin lög til hér á íslandi sem vernda
þá einstaklinga sem taka á þessum
oft erfíðu málum og tilkynna um
þessa sjúku einstaklinga. Það má þó
ganga út frá því að núgildandi lög
um tilkynningaskylduna séu að hluta
til ætluð til hjálpar þessum sjúku
einstaklingum eins og að segja að
þau séu til verndar öðrum þjóðfélags-
þegnum.
Ofullnægjandi lagavernd getur
leitt til þess að fólk veigrar sér við
að taka á þessum málum. Yfirmönn-
um sjúklingsins og tilkynnandans er
þá í sjálfsvald sett á hvaða hátt þeir
leysa málin, hvort sem slík lausn er
til almannaheilla eða ekki.
Flutningi grunnskólans til sveitarfé-
laga er ætlað að styrkja sveitarstjóm-
arstigið og þar með byggðimar í land-
inu. Skynsamleg áætlun um frekari
flutning verkefna frá ríki til sveitarfé-
laga, t.d. í samgöngumálum, heil-
brigðismálum, umhverfísmálum og
löggæslumálum, og markviss upp-
bygging framhaldsskóla vítt og breitt
um landið eru að mínu mati dæmi
um mun árangursríkari aðferðir til
að tryggja búsetu um landið allt en
tilviljanakenndur flutningur á ein-
stökum stofnunum er. Landsbyggð-
arfólk má heldur ekki gleyma því að
Reykjavík er höfuðborg landsins alls
og það er ákjósanlegt fyrir alla að
höfuðborgin sé einmitt þar sem hún
er. í því felst vissulega sparnaður og
þar með verður meira til skiptanna
fyrir samfélagið í heild.
Höfundur er borgarfulltrúi.
Úrbætur í formi nýrrar
lagasetningar
Réttleysi þeirra einstaklinga sem
taka á þessum málum þekkjum við
bæði hérlendis sem og erlendis og
er landlækni vafalaust vel kunnugt
um það. Þetta hefur verið vandamál
í flestum löndum heims og hafa
nokkrar siðmenntaðri þjóðir þó stað-
ið sig betur öðrum með því að setja
verndarlög fyrir þá sem tilkynna um
misbresti kollega vorra.
Þau lönd telja þetta nauðsynlegan
þátt lýðræðisþjóðfélaga og hafa því
sett sérstök lög til raunhæfrar vernd-
ar þessum einstaklingum. (Hér má
t.d. nefna lög í Bandaríkjunum frá
1989, The Whistle Blowers Act.)
Vegna smæðar okkar íslenska sam-
félags gætu slík lög jafnvel vegið
þyngra.
Þegar slíkum verndarlögum hefur
verið komið á hér á íslandi þá fyrst
get ég af heilum hug tekið undir orð
landlæknis, ekki fyrr.
Sannleikurinn
dýrmætur
Er það von mín að heilbrigðisyf-
völd stuðli að því að sett verði ný lög
til verndar fyrrnefndri tilkynninga-
skyldu. Slík lög yrðu mikilvæg fyrir
lýðræðið, ef til vill ennþá mikilvæg-
ari vegna smæðar okkar íslenska
samfélags.
Áfengis- og vímuefnavandamál
eiga ekki eingöngu við um heil-
brigðiskerfið heldur þjóðfélagið í
heild sinni, því vafalaust er pottur
víðar brotinn í þjóðfélaginu. En það
væri ekki nema eðlilegt að heilbrigð-
isyfirvöld sýndu gott fordæmi með
því að stuðla að tilurð nýrra laga og
breyttum starfsháttum því sannleik-
urinn er dýrmætur.
Höfundur er beimilislæknir i
Svíþjóð.
I
fi SUMAR
EITTU BARNINU
ÞÍNU FORSKOT
í SKÓLANUM!
TOLVUSKOLIFYRIR11-16 ARA
Fróðlegur og skemmtilegur
Kennslan miðar að því að veita almenna tölvuþekkingu
og koma nemendum af stað við að nýta tölvuna sér til
gagns og gamans við ritgerðasmíð og ýmis konar
verkefnagerð í skólanum.
Farið er í fmgrasetningu og vélritunarœfingar,
Windows og stýrikerfi tölvunnar, ritvinnslu,
teikningu, almenna tölvufræði, töflureikni,
leikjaforrit og farið er í Internetið, m.a. tölvupóst,
veraldarvef og spjalirásir.
Verð: 24 klst. á 11.900 kr.
I
TOLVUNAM FYRIR 6-10 ARA
Skemmtilegt og gagnlegt
Á námskeiðinu er lögð áhersla á:
Windows gluggakerfið og ýmis notendaforrit sem
tengjast þvi.
Grunnatriði í forritunarmálinu Klik and play, en
með þvi er auðvelt að búa til leiki í Windows.
Litið á leikja- og kennsluforrit, þar á meðal forrit
sem þjálfa rökhugsun.
í námskeiðslok fá nemendur tölvuleiki og kennsluforrit
á disklingum sem veganesti frá Tölvuskóla Reykjavikur.
auk viðurkenningarskjals.
Nauðsynlegt er að nemendur séu orðnir vel læsir.
Verð: 24 klst. á 10.900 kr.
FORRITUNARNAM FYRIR UNGLINGA
11-16 ára
24 klst. gagnlegt nám fyrir unglinga, vana tölvum,
þar sem kennd verður forritun í Visual Basic 4.0.
Sýnisútgáfa af Visual Basic 4.0 fylgir með „
námskeiðinu.
Farið verður í grunnatriði forritunar og stefnt að því að
nemendur geti sett saman leiki með hreyiimyndum og
einfalt ritvinnsluforrit.
í námskeiðslok fá nemendur afrit af leikjunum sem
hópurinn smíðaði og 1 MB af forritunarkóðum sem
nota má til frekari forritunar.
Verð 24 klst. á 11.900 kr.
Hrtngdu og fáðu sendan bækling
Tölvuskóli Reykiavíkur
i B BORGflRTÚNI 28.105 REYKJflVIK. slmi 561 6699. fax 561 6696
4-