Morgunblaðið - 09.08.1996, Blaðsíða 34

34 FÖSTUDAGUR 9. ÁGÚST 1996
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ
RANNVEIG
GUÐRÍÐUR
ÁGÚSTSDÓTTIR
+ Rannveig Guð-
ríður Ágústs-
dóttir fæddist á
ísafirði 22. apríl
1925. Hún lést á
Landspítalanum 2.
ágúst síðastliðinn.
Foreldrar hennar
voru Valgerður
Krisljánsdóttir,
húsmóðir ættuð úr
Súðavík, og Ágúst
Elíasson, kaupmað-
ur og yfirfiskmats-
maður frá Æðey.
Rannveig var elst 8
systkina er upp
komust. Þau eru: Helga, f. 1926,
Guðrún, f. 1929, Elías Valdi-
mar, f. 1932, Steinunn Olga, f.
1935, Guðmundur, f. 1939, Ás-
gerður, f. 1941, og Auður, f.
1944. Árið 1958 giftist Rann-
veig Lofti Loftssyni verkfræð-
ingi, f. 1923. Börn þeirra eru:
1) Guðríður, f. 1959, gift Matt-
híasi Boga Hjálmtýssyni. Þau
eiga Loft Guðna, f. 1980, og
Margréti, f. 1984. 2) Inga Rósa,
f. 1962. 3) Loftur, f. 1965, gift-
ur Guðrúnu Bjarnadóttur. Þau
eiga Lindu Huld, f. 1988, og
Loft, f. 1994. Áður átti Rann-
veig dótturina Valgerði, f.
1950, með Gunnari G. Schram,
prófessor. Hún er gift Bjarna
Daníelssyni og þau eiga 1) Dýr-
leifu Dögg, f. 1970,
gift Þóroddi
Bjarnasyni og eiga
þau Valgerði, f.
1989, og Bjarna, f.
1990, 2) Finn, f.
1973. 3) Daníel, f.
1979. Rannveig
lauk B.A. prófi í
bókmenntum, ís-
lensku og sænsku
frá H.í. árið 1973,
og stundaði nám til
kandídatsprófs í ís-
lenskum fræðum
og bókmenntum við
H.í. 1975-1978.
Rannveig gegndi fjölmörgum
trúnaðarstörfum, var m.a. aðal-
ritari Iðnaðarmálastofnunar
ísland 1954-59, ritari þjóðhá-
tíðarnefndar 1969-1974, þing-
ritari 1967-71, kennari í ís-
lensku við Myndlista- og Hand-
íðaskóla íslands 1973-1977 og
bókmenntagagnrýnandi DV
1977-1987. A öðru starfsári
Rithöfundasambands íslands
1975 tók hún að sér fram-
kvæmdastjórn þess og gegndi
því starfi fram til síðustu ára-
móta er hún lét af störfum
vegna aldurs.
Utför Rannveigar verður
gerð frá Fossvogskirkju í dag
og hefst athöfnin klukkan
10.30.
Mamma, ég skrifa þessi orð þeg-
ar þér er að hraka og þú sefur
mestmegnis, vegna þess að ég held
að ég treysti mér ekki til að skrifa
neitt svona um þig ef þú sofnar
dauðasvefni. Sorgin yrði einfaldlega
of mikil, þú ert jú ekki besta
mamma í heimi fyrir ekki neitt. Þín
létta lund hefur fleytt þér yfir marg-
an hjallann og ekki einungis þér
heldur okkur hinum með. Þú smitar
bjartsýni.
Ég hugsa oft til þess árs þegar
við unnum saman, það var nefnilega
svo ánægjulegt að fá að vinna með
þér. Vinnan er jú líf þitt og yndi.
Á þinn einstaka hátt gerðir þú allt
svo skemmtilegt og spennandi, jafn-
vel einföldustu verkefni eins og það
að raða skjölum í möppu, eða að
finna nafn í skrám varð að ánægju-
efni í höndunum á þér, að ekki sé
minnst á flóknu verkefnin, þá fyrst
var gaman og þú leystir allt meist-
aralega vel af hendi, já, þú naust
þess svo sannarlega að vinna. Síðar
nefndi aðilinn í eftirfarandi orðs-
kvið minnir mig svo á þig, en þar
segir:
„Hinn volaði sér aldrei glaðan
dag, en sá sem vel liggur á, er sí-
fellt í veislu."
Elsku mamma, læknarnir geta
ekki læknað þennan sjúkdóm. Það
lítur út fyrir að við verðum að
þrauka án þín í einhvern tíma, en
eins og þú sjálf sagðir um daginn:
„Það gerir ekkert til þótt ég deyi,
við sjáumst bara aftur í öðru lífi.“
„Já, mamma mín, ég trúi því líka.
Ef þú sofnar í dauðann núna
sjáumst við aftur kátar og hressar
þegar að upprisunni kemur." Eftir
þetta svar mitt sagðir þú með
áherslu: „Einmitt.“ Síðan við áttum
þessi orðaskipti hefur þú mest
megnis sofið. En við höfum svo oft
áður talað saman um þessa biblíu-
legu von. Jesús talaði jú um dauð-
ann sem svefn þegar hann mælti:
„Lasarus vinur vor er sofnaður. En
nú fer ég að vekja hann,“ og á
öðrum stað sagði hann: „Undrist
þetta ekki. Sú stund kemur, þegar
allir þeir, sem í gröfunum eru,
munu heyra raust hans og ganga
fram...“
Þvílík blessun það verður að fá
að sjá þig og faðma þig á ný, hjarta
mitt.
Ég elska þig, þín dóttir
Guðríður.
Það er mikil guðsgjöf að hafa
gott skap. Rannveig Ágústsdóttir
var þeim kostum búin alveg sér-
staklega. Ég kynntist henni ungri
og grannri og tók strax eftir hvað
hún var alltaf glöð. Seinna lágu
leiðir okkar saman hjá Rannveigu
Jónsdóttur æskuvinkonu hennar,
og um svipað leyti varð hún á
skömmum tíma hin stóra mamma
allra rithöfunda í landinu, þeirra
sem það vildu. Það segi ég af því
hún var ekki bara skrifstofustúlka
þeirra og framkvæmdastjóri, heldur
tók allshugar þátt í gleði þeirra og
sorgum.
Eg vissi varla hvað Rithöfundafé-
lagið var fyrr en hún kom til sög-
unnar. Alltaf nálæg, hringdi oft og
bar okkur fyrir btjósti, leysti úr
málum fyrir okkur fljótt og vel og
sendi Halldóri manni mínum blóm-
vendi á afmælum hans alla tíð; jafnt
þótt hún væri hætt störfum. Og á
stórafmælum bárust honum stórar
gjafír. Eitt einkenni á Rannveigu
var hve hún var umtalsfróm og
umburðarlynd, og hún var stór í
sniðum þegar hún talaði um rithöf-
unda. Það voru nú ekki gallarnir á
þeim mönnum. Sama hver var
nefndur, alltaf hafði hún allt gott
um hann að segja og ekkert annað,
hún hlustaði ekki á smáatriði. Það
var mannbætandi að umgangast
hana. Hún las mikið, miðlaði til
manna og var mjög skemmtileg.
Aðeins örfáum dögum fyrir and-
látið var hún gestur hjá mér, ásamt
Rannveigu vinkonu sinni og fleir-
um. Hún var fullkomlega meðvituð
um að hún væri að deyja, en vildi
lifa lífinu meðan stætt var. Oft
þurfti hún að fara fram í útidyr að
anda að sér fersku lofti, en hún
vildi ekki minnast á veikindin, sagði
bara hlæjandi þegar hún kom inn
aftur, tölum um eitthvað skemmti-
legra. Þetta er mikill sálarstyrkur.
Við Halldór þökkum henni langa
vináttu og biðjum henni blessunar.
Hjartans samúðarkveðjur til
Lofts og barnanna.
Auður Laxness.
Ég man ekki hvenær ég hitti
Rannveigu fyrst en mér finnst að
ég hafi alltaf þekkt hana, eins og
hún hafí verið eldri systir mín.
Reyndar fékk ég áhuga á henni,
og hún varð mér fyrirmynd, löngu
áður en ég sá hana. Þá var ég ungl-
ingur austur á Seyðisfirði og las
smásögu eftir hana í tímaritinu
Jörð sem var gefíð út á Akureyri.
Sagan hafði hlotið verðlaun í smá-
sagnasamkeppni tímaritsins. Rit-
stjórinn fylgdi henni úr garði með
nokkrum orðum og bar lof á höf-
undinn, rúmlega tvítuga stúlku.
Mér var mikils virði að vita af stúlku
sem hafði skrifað framúrskarandi
sögu. Ég geymdi heftið og síðar
gaf ég Rannveigu það, af því að
hún hafði glatað sínu. Hún hló að
því að einhver skyldi enn muna eft-
ir sögunni hennar.
Eiginleg kynni okkar Rannveigar
urðu í samstarfi fyrir Rithöfunda-
sambandið. Árið 1972 var haldið
hér í Norræna húsinu fimmta þing
norrænna barna- og unglingabóka-
höfunda á vegum Rithöfundasam-
bandsins sem þá var heldur lítils-
megandi bandalag rithöfundafélag-
anna tveggja og þótti færast nokk-
uð mikið í fang að halda svo stóra
ráðstefnu. En allt fór á besta veg
og þingið varð hið glæsilegasta.
Þingfulltrúar voru á annað hundrað
auk fjölda gesta og fjölmiðla- og
fréttamanna. Rannveig Ágústsdótt-
ir var ritari þingsins. Ógleymanleg
er samvinnan við hana. Hún var
þjálfuð í ráðstefnuhaldi og ritara-
störfum. Ótrúlega fljót, glöð og
hress en samt stjórnsöm. Allir löð-
uðust að henni og hún leysti hvers
manns vanda.
Þannig varð það sjálfsagt, að
þegar Rithöfundasambandinu óx
fiskur um hrygg, bæði félögin höfðu
sameinast í ein sterk samtök og
gátu rekið skrifstofu og ráðið
starfsmann í fullt starf, að leitað
var eftir því að fá Rannveigu í starf-
ið. Hún hafði þá nýlokið háskóla-
prófi í íslensku og sænskum bók-
menntum. Hún tók starfinu, af ein-
lægri ást á bókmenntunum vildi hún
vinna að bættum kjörum rithöf-
unda. Það fóru góðir tímar í hönd.
Mikill uppgangur var í kjaramálum
rithöfunda. Umsvif skrifstofunnar
jukust, Rannveig varð fram-
kvæmdastjóri, Rithöfundasam-
bandið flutti í eigið húsnæði og
skrifstofan var tölvuvædd. Fjölþætt
menntun Rannveigar og starfs-
reynsla gerði henni kleift að sigrast
á hveijum vanda. Samstarfið við
norrænu rithöfundasamtökin var
umfangsmikið og ennfremur sá
Rannveig að öllu leyti um Frétta-
bréfíð og var ritari á öllum fundum,
bæði félags og stjórnar. Seinustu
árin gekk hún ekki heil til skógar
en lét samt engan bilbug á sér fínna.
Hún lauk starfí með þeim glæsi-
brag, þegar hún var sjötug, að ekki
þótti annað koma til greina en að
kona tæki við af henni.
Ég hef fjölyrt um framkvæmda-
stjórann Rannveigu, en hún var
annað og meira. Vinsæl og skemmti-
leg, tryggur vinur og einstaklega
lífsglöð og alltaf tilbúin að samgleðj-
ast öðrum og einlægt að gefa smá-
gjafír. Hún kom úr stórri fjölskyldu
að vestan og var ættrækin. Gaman
var að koma til hennar í skötuveislu
á Þorláksmessu, en árum saman
gátum við Þorgeir hlakkað til þess,
þar kom stórfjölskyldan saman,
systkini hennar og tengdafólk. Þvílík
gleði, söngur og dans, þegar þau
héldu hátíð.
Kveðjustundin verður falleg í
minningunni. Rannveig, þá orðin
fársjúk, kallaði á okkur þrjár vin-
konur sínar að koma með sér í
kaffi í Periunni. Við sátum allt síð-
degið í dýrðlegum fagnaði og
skemmtum okkur eins og ungar
stúlkur sem eiga allt lífið framund-
an - þar var ekkert víl heldur gleði
yfir því að geta enn drukkið kaffi,
notið útsýnis yfir Reykjavík og átt
góða stund með vinum. Þannig var
Rannveig, full af lífsþrótti.
Við Þorgeir sendum Lofti eigin-
manni hennar, börnum, bamabörn-
um og venslafólki hjartanlegar
samúðarkveðjur.
Vilborg Dagbjartsdóttir.
íslenskir rithöfundar eiga Rann-
veigu G. Ágústsdóttur mikið að
þakka. Hún var fyrsti fram-
kvæmdastjóri Rithöfundasambands
íslands og gegndi því erilsama
starfi í tvo áratugi. Á þeim tíma
var sambandið að mótast og eflast
sem hagsmunasamtök íslenskra rit-
höfunda og hlutur Rannveigar í
þeirri þróun verður áreiðanlega
aldrei ofmetinn.
Eins og svo margir aðrir kynnt-
ist ég henni þegar ég kom á skrif-
stofu Rithöfundasambandsins í
fyrsta sinn til að fá skírteini upp á
að ég væri orðin félagi í þessum
virðulegu samtökum. Hún tók mér
af þeirri alúð og ljúfmennsku sem
einkenndu hana alla tíð og það leið
ekki á löngu þar til mér fannst ég
hafa þekkt hana frá fæðingu. Ég
komst líka fljótt að því að hún var
ekki aðeins ljúfmenni, hún var líka
skörungur. Þessa ólíku lyndisþætti
sameinaði hún eins og ekkert væri
sjálfsagðara.
Rannveig hafði brennandi áhuga
á bókmenntum, las mikið og fylgd-
ist vel með því sem var að gerast
í bókmenntaheiminum, bæði hér
heima og erlendis, einkum á Norð-
urlöndunum. Hún stundaði háskóla-
nám í bókmenntum og starfaði sem
bókmenntagagnrýnandi um árabil.
Af þessum áhuga hennar spratt
einlægur vilji til að stuðla að bætt-
um kjörum þeirra sem skapa bók-
menntirnar. Hún aflaði sér víðtækr-
ar þekkingar á málefnum rithöf-
unda og var hafsjór af fróðleik um
samningamál, taxta og annað sem
viðkemur hagsmunum og afkomu
stéttarinnar.
Hún var líka mannþekkjari og
mannasættir, og á þá eiginleika
hennar reyndi býsna oft í fram-
kvæmdastjórastarfinu hjá Rithöf-
undasambandinu. Á sinn hlýja og
nærfærna hátt tókst henni oft að
snúa málum til betri vegar, þegar
í óefni stefndi.
Það heyrir undir starf fram-
kvæmdastjóra Rithöfundasam-
bandsins að taka á móti gestum,
oft langt að komnum, og greiða
götu þeirra eða svala forvitni þeirra
um ástand mála í íslenskum bók-
menntaheimi. Rannveig var góð
heim að sækja, rausnarlegur og
áhugasamur gestgjafi eins og best
kom í ljós þegar hún skipulagði
ráðstefnur og veislur fyrir rithöf-
unda, innlenda sem erlenda. Hún
hafði ánægju af samskiptum við
fólk og eignaðist marga vini. Ég
varð þess áþreifanlega vör þegar
við fórum saman til Kaupmanna-
hafnar á ársfund Norræna rithöf-
undaráðsins haustið 1994 og hún
kynnti mig fyrir vinum sínum í
þeim félagsskap. Hún hafði oft ver-
ið fulltrúi Rithöfundasambandsins
á erlendri grund og gegnt því hlut-
verki með þeirri reisn sem henni
var meðfædd og eiginleg.
Kveðjustundin er runnin upp. Is-
lenskir rithöfundar minnast Rann-
veigar G. Ágústsdóttur með þökk
og virðingu. Fyrir hönd Rithöfunda-
sambands íslands votta ég fjöl-
skyldu hennar einlæga samúð okk-
ar allra.
Ingibjörg Haraldsdóttir,
formaður Rithöfundasam-
bands Islands.
Fráfall Rannveigar G. Ágústsdóttur
er mikið áfall öllum sem höfðu af
henni persónuleg kynni og lærðu
að meta heilsteypta skapgerð henn-
ar, ráðvendni, réttsýni og yfirlætis-
ieysi.
Það var merkur áfangi í sögu
íslenskra rithöfunda þegar þeim
auðnaðist eftir langvinnt þóf og
mikla flokkadrætti að sameinast
um stofnun Rithöfundasambands
íslands vorið 1974. Fyrsta árið naut
það starfskrafta tveggja fram-
kvæmdastjóra í hlutastarfi, þeirra
Ása í Bæ og Olgu Guðrúnar Árna-
dóttur, en þegar flutt var ári síðar
á Skólavörðustíg 12 og umsvif juk-
ust til muna, var Rannveig ráðin í
fullt starf að ábendingu þeirra hjóna
Vilborgar Dagbjartsdóttur og Þor-
geirs Þorgeirssonar. Tel ég að ráðn-
ing Rannveigar hafi verið eitt mesta
heillaspor sem stigið var í minni
formannstíð, enda stóð hún eins og
klettur í öllum boðaföllum næstu
tveggja áratuga og lét hvergi bilbug
á sér finna.
Rannveig var undrafljót að setja
sig inn í daglegan rekstur Rithöf-
undasambandsins sem varð flóknari
og umsvifameiri með hveiju nýju
ári. Brennandi áhugi og yfirgrips-
mikil þekking á öllum þáttum
starfsins urðu henni aflgjafar og
léðu henni myndugleik sem ég hygg
að allir sambandsfélagar hafí metið
að verðleikum. í samtökum sem
voru jafnsundurleit (og stundum
sundurvirk) eins og Rithöfunda-
sambandið skipti ekki litlu máli að
hafa í viðkvæmu embætti fram-
kvæmdastjórans manneskju sem
gædd var eiginleikum Rannveigar;
léttri lund, óhlutdrægni, umburðar-
lyndi, ósérhlífni, samviskusemi,
dugnaði og raunsæjum skilningi á
þörfum rithöfunda jafnt sem ann-
mörkum.
Tveggja áratuga framlag Rann-
veigar Agústsdóttur til hagsmuna-
baráttu rithöfunda og þróunar Rit-
höfundasambandsins verður
trauðla metið að verðleikum, enda
vann hún sín mikilvægu störf að
mestu í kyrrþey, en öllum kunnug-
um mátti vera ljóst að hún var í
senn aflmiðja og sameiningartákn
rithöfundastéttarinnar, hver svo
sem forustusveitin var í það og það
skiptið. Hún hafði einstakt lag á
að hefja sig yfir hverskyns dægur-
þras og tímabundna flokkadrætti.
Einn vottur um frábæra elju hennar
er samt áþreifanlegur; Fréttabréf
Rithöfundasambandsins, sem hún
ritstýrði frá öndverðu. Það kom út
164 sinnum undir handleiðslu henn-
ar og var ómissandi þáttur í farsæl-
um samskiptum almennra félaga
og sambandsstjórnar.
Það var með öðru til marks um
heilindi Rannveigar og sjálfstæði í
skoðunum, að hún var bókmennta-
gagnrýnandi DV á árunum 1977-87
og rækti það starf með þvílíkum
ágætum, að aldrei heyrðist að því
ýjað að hún léti kunningsskap eða
vináttu hafa áhrif á dóma sína.
Vissulega útheimti það kjark að
vinna í senn ábyrgðarmikil trúnað-
arstörf í þágu rithöfundastéttarinn-
ar og fella dóma um verk einstakra
höfunda, en Rannveigu fór það svo
vel úr hendi að ég man ekki til að
hún væri nokkurn tíma vænd um
hlutdrægni eða vilhylli.
Persónuleg kynni af Rannveigu
yfirskyggðu þó annað sem telja
mátti henni til ágætis. Daglegt við-
mót hennar auðkenndist af óvenju-
legri hlýju, einlægni og hrein-
skiptni. Sjálfkrafa og fyrirhafnar-
laust ávann hún sér við fyrstu kynni
trúnað, traust og vináttu þeirra sem
komust í tæri við hana, og nánari
kynni urðu einungis til að styrkja
þau bönd. Æðruleysi hennar og
geðró, þegar ljóst varð hvert
stefndi, voru til vitnis um þann innri
styrk sem mér fannst móta dagfar
hennar frá öndverðu. Hún minnti
mig alla tíð á klett í ölduróti tímans,
og ég verð ævinlega þakklátur fyr-
ir að hafa eignast hana að vini og
samheija.
Ég sendi Lofti Loftssyni eigin-
manni hennar og börnuin hennar
fjórum hugheilar samúðarkveðjur
og bið góðan Guð að hughreysta
þau í sárum söknuði.
Sigurður A. Magnússon
Brúnin lyftist á okkur bekkjar-
bræðrunum í Menntaskólanum á
Akureyri, þegar Rannveig Ágústs-
dóttir bættist í hópinn, er styttast
tók í stúdentsprófið. Fyrir var að
vísu fámennur og fríður stúlkna-
hópur en Rannveig skar sig undir
eins úr. Hún var nokkrum árum
eldri en við flest; hafði stundað nám
erlendis og fylgdi henni heimsborg-
arabragur. Falleg, gáfuð, þokkafull
og stundum þóttafull, setti hún svip
sinn á bekkinn. Hún lék sér að
náminu og virtist ekki há henni að
standa höllum fæti miðað við okkur
hin sem gengið höfðum venjulegan
tröppugang, bekk úr bekk. Fyrir-
hafnarlaust féll hún inn í hópinn
eins og hún hefði þar alltaf verið.
I minningu þessara löngu liðnu
daga er bjart um Rannveigu Ág-
ústsdóttur.
Fyrir daga námslána þurftu
menn að vinna fyrir námskostnaði,