Morgunblaðið - 21.08.1996, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREINAR
MIÐVIKUDAGUR 21. ÁGÚST 1996 21
Sjúkrahúsin í Reykja-
vík og framtíð þeirra
TALSVERÐ um-
ræða hefur farið fram
á síðum Mbl. um
sjúkrahúsin í Reykja-
vík og framtíð þeirra.
í því sambandi hefur
oft borið á góma hvort
rétt sé að stefna að
sameiningu Sjúkra-
húss Reykjavíkur og
Landsspítala í einn
risaspítala. Sumir hafa
tjáð sig fylgjandi því
og eru mér þar efst í
huga skrif Sigurðar
Guðmundssonar, sér-
fræðilæknis á
Landsspítalanum, og
umijöllun ritstjóra
Mbl. Á öndverðri skoðun hafa þeir
verið Árni Sigfússon, fyrrv. borgar-
stjóri, og Ólafur Örn Arnarson, yfir-
læknir. Þessi grein er skrifuð til
þess að leggja orð í belg.
Hagkvæmnisrökin
Þau rök, sem færð hafa verið
fram fyrir sameiningu spitalanna,
eru hagkvæmnisrök. Eftirfarandi
hefur þar sérstaklega verið til-
greint:
1. Skýrsla erlends ráðgjafarfyrir-
tækis, Ernst og Young, sem samin
var að beiðni stjórnarnefndar Rík-
isspítala á árinu 1990, en þar er
lagt til, að spitalarnir í Reykjavík,
sem þá voru þrír, verði sameinaðir
í einn.
2. Með sameiningu spítalanna
megi koma í veg fyrir svonefndan
„tvíverknað“ í starfsemi þeirra.
3. Spítalarnir í Reykjavík teljist
til svonefndra „hátæknispítala" og
tvö hundruð og sjötíu þúsund
manna þjóð hafi ekki efni á nema
einum slíkum.
4. Starfsemi spítalanna fari fram
á mörgum stöðum í borginni og
húsnæði sé auk þess langt í frá að
vera fullnýtt vegna skorts á rekstr-
arfé. Umtalsverðum sparnaði megi
ná með sameiningu deilda og sam-
færslu og þannig megi rýma hús-
næði, sem sé of dýrt í rekstri, og
færa starfsemina saman.
5. Eftir sameiningu Borgarspítal-
ans og Landakotsspítala í Sjúkra-
hús Reykjavíkur sé ekki lengur fyr-
ir hendi valkostur um öðru vísi
rekstrarform. Landsspítalinn og
Sjúkrahús Reykjavíkur séu nú rekin
á grundvelli sömu rekstrarfor-
sendna, m.a. hvað starfsskipulag
og launagreiðslufyrirkomulag ræð-
ir, og þar sem rekstraraðili er að-
eins einn, ríkið, sé ástæðulaust að
reka þessar stofnanir öðru vísi en
saman.
6. Sameiningin komi í veg fyrir
samkeppni sjúkrahúsanna um tak-
markað fjármagn.
Lítum nú aðeins nánar á þessi
tilgreindu atriði.
Skýrsla Ernst og Young
Umrædd skýrsla var samin að
beiðni stjórnarnefndar Ríkisspítala.
Þótt ályktunarorð hennar séu þau,
að sameina beri öll sjúkrahúsin í
Reykjavík í eitt sökum hagkvæmni,
ber mönnum að hafa eftirfarandi í
huga:
1. Skýrsluhöfundar öfluðu engra
upplýsinga frá Borgarspítalanum
um viðfangsefni hans, kostnað við
einstaka þætti í starfsemi hans,
þróunaráætlun spítalans, út-
gjaldaáform eða rekstrarárangur.
2. Skýrsluhöfundar öfluðu ekki
heldur neinna slíkra upplýsinga um
rekstur og viðfangsefni Landakots-
spitala.
3. Skýrsluhöfundar leituðu sér
engra upplýsinga hjá heilbrigðis-
ráðuneytinu, hvorki kostnaðarlega
né „faglegs11 eðlis og ekki heldur
hjá fjármálaráðuneyti eða ríkisend-
urskoðun svo ég viti til.
4. Skýrslan er, ef ég man rétt,
innan við 10 bls. að stærð með al-
mennt orðuðum texta. Engar kostn-
aðarlegar upplýsingar
fylgja í skýrslunni t.d.
um útgjaldasamanburð
einstakra verkefna fyr-
ir og eftir sameiningu,
hvar hagræðing fáist
fram og hvernig. Eng-
ar tillögur eru gerðar
um hvernig sameining-
in eigi að ganga fyrir
sig, hvernig eigi að
sameina verkefni og
hvar, á hvaða þróun-
aráætlun eigi að
byggja né heldur að
nokkur dæmi séu gefin
um sparnað útgjalda
miðað við samfærslu
verkefna.
„Annar eins maður og
Oliver Lodge ..
Ályktunarorð skýrsluhöfunda um
að sameina eigi spítalana vegna
ótvíræðrar hagkvæmni slíkrar að-
Dýrar rannsóknir, segir
Sighvatur Björgvins-
son í fyrri grein sinni,
eru iðulega fram-
kvæmdar á sama sjúkl-
ingi oftar en einu sinni.
gerðar eru því tilgáta, sem eftir er
að sanna. Það getur vel verið að sú
tilgáta sé rétt, en það á eftir að
sýna fram á það með rökum, dæm-
um og tillögum um hvernig að verki
skuli staðið. Það var hins vegar
gert áður en til sameiningar Landa-
kotsspítala og Borgarspítala kom,
eins og Ólafur Örn bendir réttilega'
á í grein sinni í Mbl. Málið er því
alls ekki á því stigi, að neitt sé
hægt að staðhæfa um, hvort hag-
kvæmt sé að sameina Landsspítal-
ann og Sjúkrahús Reykjavíkur í eitt
sjúkrahús. Það getur vel verið að
svo sé en engin raunhæf athugun
hefur farið fram á því, engar hug-
myndir liggja fyrir um, hvernig það
skuli gert og engir hagkvæmni-
útreikningar hafa átt sér stað. Virt
erlent ráðgjafarfyrirtæki hefur að-
eins lýst á því skoðun sinni án nokk-
urs talnalegs rökstuðnings. „Annar
eins maður og Oliver Lodge /fer
ekki með neina lygi.“ Þetta má segja
að sé það eina, sem formælendur
sameiningarinnar geta fært fram
af rökum fyrir skoðun sinni. Nánast
eins og að segja: „Af því bara.“
Mér þótti satt að segja ákaflega
lítið til umræddrar skýrslu koma,
þegar ég las hana. Á henni er af-
skaplega lítið hægt að byggja fyrir
þá, sem vilja styðja skoðun sína
skýrum hagkvæmnisrökum, því þau
vantar í skýrsluna. Ég er því sam-
mála Láru Margréti Ragnarsdóttur,
alþm. (sem gerist nú ekki á hveijum
degi), þegar hún segir að skýrslan
sem slík sé skammarlega lítils virði.
Leyfist mér svo að minna á að í
höndum stjórnvalda eru til erlendar
skýrslur um, að íslendingar séu of
fámenn þjóð til þess að geta tekið
opnar bijóstholsaðgerðir (hjarta-
skurðlækningar) inn í landið og
muni aldrei geta ráðið við glasa-
fijóvganir. Það er samt staðreynd,
að hvorttveggja er nú gert hér með
góðum árangri og fyrir mun minna
fé en ef landsmenn hefðu haldið
áfram að kaupa þessa þjónustu frá
útlöndum.
Tvíverknaðurinn
Sagt er, að af því sjúkrahúsin í
Reykjavík séu tvö, en ekki eitt, eigi
sér stað tvíverknaður í þjónustu við
sjúklinga. Var þá um þríverknað að
ræða á meðan þau voru þijú? Hvað
eiga menn við? Að sami sjúklingur
sé meðhöndlaður tvisvar sitt á hvoru
sjúkrahúsinu? Sé botnlanginn tekinn
úr honum á Landsspítalanum sé leit-
að að öðrum í honum á Sjúkrahúsi
Reykjavíkur?
Auðvitað eiga menn ekki við það.
En þá hvað?
Sjúkrahúsin í Reykjavík hafa með
sér verkaskiptingu. Hjartaskurð-
lækningar fara fram á Landsspít-
alanum. Slysamóttaka fer fram á
Borgarspítalanum. Heila- og tauga-
aðgerðir sömuieiðis. Ráðherra er í
lófa lagið að framfylgja slíkri verka-
skiptaáætlun milli spítalanna hvað
varðar „dýra“ starfsemi, enda var
slík stefna mótuð í heilbrigðisráðu-
neytinu í minni tíð. Henni hefur
hins vegar ekki verið framfylgt eins
og til stóð sbr. grein Árna Sigfús-
sonar í Mbl. Meira um það síðar.
Það er hins vegar vandamál inn-
an spítalanna jafnt og í utanspitala-
þjónustu, að dýrar rannsóknir eru
iðulega framkvæmdar á sama sjúkl-
ingi oftar en einu sinni t.d. vegna
flutnings á milli deilda. Spítalarnir
geta hins vegar ráðið bót á því með
betri samhæfingu innbyrðis, og eru
að vinna að því, og tilvísanakerfið
hefði leyst þetta vandamál í utan-
spítalaþjónustunni.
Höfundur er þingmaður
Alþýðuflokks.
Helgi Hálfdanarson;
*
I þakkar skyni
LESENDUM Morgunblaðsins
má vera ljóst, hvílíkt nytjastarf í
þágu íslenzkrar tungu Gisli Jóns-
son menntaskólakennari hefur
unnið með vikulegum þáttum sín-
um þar í blaðinu um áratuga skeið.
Þættir hans hafa verið ótal íslend-
ingum kærkomin leiðbeining í
þeim elskulega vanda að tala og
rita móðunnál sitt svo vel fari.
Gísli hefur verið óþreytandi að
vara okkur við því sem þjóðtung-
unni er ósamboðið, og hefur án
efa orðið meir ágengt en liggur í
augum uppi. Og þættir hans hafa
ekki aðeins verið stórfróðlegir
heldur iðulega einnig gamansamir
og bráðskemmtilegir.
Sem dæmi um vandfýsi Gísla
um málfar dettur mér í hug hvað
honum er illa við sögnina að
funda, sem farið er að nota í miklu
óhófi, svo ekki sé minnzt á óbeit
hans á orðskrípinu gallerí, sem
heijar á málið með miklum látum,
þó að beint liggi við að nota ann-
að hvort listhús eða myndhús, svo
sem hann hefur rækilega bent á.
Nýlega átti Gísli merkisafmæli,
og af því tilefni hafa vinir hans
og aðdáendur tekið saman allmik-
ið úrval þessara þátta og sett á
fallega bók.
Hvernig væri nú að við færðum
Gísla Jónssyni þökk í verki fyrir
trygga varðstöðu um þjóðarger-
semi íslendinga með því að draga
sem mest úr notkun sagnarinnar
að funda og ganga í algert bind-
indi á óþrifaslettuna gallerí? Ætt-
um við ekki að minnast hans hve-
nær sem það orð álpast fram á
varir og hugsa sem svo: „Hann
Gísli á það ekki skilið að ég taki
mér í munn annað eins óyrði og
gallerí; ég segi heldur listhús."?
Sighvatur
Björgvinsson
Fyrirspurn
tilJAJ
1 MORGUNBLAÐ-
INU sunnudaginn 11.
ágúst sl. íjallaðir þú í
Orðabókinni um orðin
bragð, verð og vín og
fieirtölu af þeim. Þar
felldir þú þann dóm að
fleirtölumyndir þess-
ara orða ættu „að sjálf-
sögðu“ ... „ekki að
heyrast í vönduðu
máli“. Þetta þykir mér
undarlegur dómur og
vil biðja þig að skýra
nánar af hveiju þú fell-
ir hann.
Ástæðan til þess að
mér þykir þetta skrít-
inn dómur er sú, að
mjög lengi, líklega um aldir, hefur
tíðkast í íslensku fleirtala af mörg-
um orðum sem ég fæ ekki betur
séð en að megi teljast hliðstæð þess-
um þremur
Dæmi: Ást - ástir. Gleði - gleð-
ir. Harmur - harmar. Járn - járn.
Skemmtun - skemmtanir. Sorg -
sorgir. Vatn - vötn. Veður - veður.
Eg gæti nefnt fleiri dæmi en
þess gerist ekki þörf.
Hvernig stendur á því að það
telst gullaldarmál að tala um að
„öll vötn falla til Dýrafjarðar" en
orðalagið „vínin drakk í margri
ljótri kró“ í kvæði Nóbelsskáldsins
um Hallormsstaðaskóg er aftur á
móti dæmi um nokkuð „sem ekki
á að heyrast í vönduðu máli“ að
þínu mati? Hversvegna er gott og
gilt að tala um „veðrin vond“ en
ekki um „verðin há“? Mér þætti
vænt um að heyra svör þín við þess-
um spurningum.
Ef svar þitt er að
ástæðan sé sú, að
fýrstnefndu þijú orðin
hafi til þessa ekki tíðk-
ast að hafa í fleirtölu,
þá get ég ekki tekið
það sem gilda ástæðu.
Það jafngilti því í raun
að málið geti aldrei
tekið breytingum nema
til hins verra og að
skilyrðislaust eigi því
að beijast gegn öllum
breytingum á því. En
einungis dauð tungu-
mál taka engum breyt-
ingum.
Ég þarf varla að
taka fram _að ég er
ósammála dómi þínum. Ég fæ ekki
betur séð en að fleirtala þessara
Einungis dauð tungu-
mál, segir Jakob
Björnsson, taka engum
breytingum.
þriggja orða sem þú fjallar um eigi
alveg eins mikinn rétt á sér eins
og þeirra sem ég tók dæmi af hér
að ofan, en fleirtala_ þeirra er al-
mennt viðurkennd. Ég gæti bætt
fleiri orðum við þessi þijú, t.d.
keppni og frelsi. Olíkt finnst mér
það svipmeiri íslenska að tala um
„frelsin ljögur" en „fjórfrelsið" eða
„fjórfalda frelsið".
Höfundur er orkumáhistjóri.
Jakob
Björnsson
Kœrar kveðjur og þakklceti til allra þeirra Jjöl-
mörgu vina og œttingja, sem glöddu mig d einn
eða annan hátt þann 13. ágúst sl.
Takk fyrir góðan dag!
Sigurbergur Magnússon,
frá Steinum,
Baugstjörn 22, Selfossi.
120 x200
140 x 200
29.960,-
34.880,-
Mismunandi lappir eöa meiðar
eru til og fer verð eftir vali.
Það er svo einfalt
- að þegar þú vilt sofa
vel skaltu koma til okkar
því við erum með lang-
rnesta úrval landsins af
alls konar rúmdýnum
og öllu því sem þarf til
að útbúa hið fullkomna
svefnherbergi.
Verið velkomin
Góð greiðslukjör
til margra mánaða
HÚSGAGNAHÖLLIN
Bildshöfði 20 -112 Rvik - S:587 1199
öradýnurnar fást» mörgum
iröum og slærdum og allir
[a fundiö dýnu vid sitt hæfi.
heitir ein af þeim Ide Box fjaðradýnum
sem hafa slegið í gegn. Prima hentar
flestum, er millistíf og með tvöfalda
fjaðrabindingu sem eykur endingu hennar.
Prima fjaðradýnunni fylgir góð yfirdýna
og 15 ára ábyrgð. Komdu og prófaðu
þessa þægilegu
fjaðradýnu.
Þú gerir
góð
kaup.