Morgunblaðið - 07.11.1996, Qupperneq 4

4 FIMMTUDAGUR 7. NÓVEMBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ
SKEIÐARÁRHLAUP
Morgunblaðið/Oddur Sigurðsson
SÉÐ yfir flóðasvæðið á Skeiðarársandi. Næst á myndinni er Lómagnúpur, síðan brúin yfir Súlu og framhald vegarins austur sandinn að Gígju, þar sem brúin er horfin,
og áfram austur. Þá sést hvar vatnið kemur frá miðbiki jökulsins og safnast í lón milli jökulsins og jökulgarðanna frá hámarki jökulsins við síðustu aldamót. Þaðan
rennur vatnið síðan út úr lóninu í gegnum þröngan farveg Gígju. Lengst í fjarska sést yfir að farvegi Skeiðarár og handan við hana gnæfir Öræfajökull.
Skeiðarárbrú stóð að mestu af sér álagið og engar skemmdir á brúnni yfir Núpsvötn
ÁÆTLAÐ er að tjón á samgöngu-
mannvirkjum á Skeiðarársandi í
hlaupinu nemi 600-700 milljónum.
Forsvarsmenn Vegagerðarinnar
treysta sér ekki til að segja hvenær
hægt verður að koma á vegasam-
bandi yfir sandinn að nýju, en flest
bendir þó til að það taki a.m.k.
nokkrar vikur.
Einar Hafliðason og Rögnvaldur
Gunnarsson, verkfræðingar hjá
Vegagerðinni, flugu yfír Skeiðar-
ársand í birtingu í gær í þeim til-
gangi að reyna að leggja mat á
tjónið. Rögnvaldur sagði ljóst að
tjónið væri mikið en þó ekki eins
mikið og svartsýnustu spár gerðu
ráð fyrir í fyrrakvöld.
Vegurinn yfír Skeiðarársand er
30-35 km langur og sagði Rögn-
valdur að um 10 km væru ónýtir
og talsvert auk þess skemmt. Tjón
á á vegum væri áætlað 100 milljón-
ir. Hann sagði að af um 17 km
löngum varnargörðum væru 5-6
km famir og víða hefðu skemmdir
orðið á görðum sem enn standa.
Tjónið á görðunum væri áætlað
60 milljónir.
Brúin yfir Gígju var metin á um
300 milljónir og Rögnvaldur sagði
líklegt að tjónið á Skeiðarárbrú
væri ekki undir 200 milljónum.
Skeiðarárbrú er samsett úr fjórum
170 metra Iöngum einingum og
er austasta einingin farin. Auk
þess er einn stöpull við vestari
hluta brúarinnar farinn og hefur
brúargólfið sigið nokkuð þar sem
stöpullinn var. Um 12 metra enda-
haf er við hvom enda brúarinnar
og em þau bæði farin.
Engar skemmdir hafa orðið á
brúnni yfír Núpsvötn og vamar-
garðar og vegir þar em sömuleiðis
óskemmdir. Brúin yfír Sæluhúsa-
kvísl er ekki mikið skernmd, að því
er Rögnvaldur segir, en vegir við
hana eru mikið skemmdir.
Halldór Blöndal samgönguráð-
Tjón á vegakerfi er
áætlað 700 milljónir
nna en við óttuðumst í gær þeg- Vegagerðinni og ég efa ekki að
herra, Friðrik Sophusson fjármála-
ráðherra og Helgi Hallgrímsson
vegamálastjóri flugu yfír Skeiðar-
ársand skömmu fyrir hádegi í
gær. Þeir vora ánægðir er þeir sáu
að Skeiðarárbrú var enn uppi
standandi.
„Miðað við þær fréttir sem bár-
ust í gærdag em við mjög ánægð-
ir að sjá það að Skeiðarárbrú
stendur að mestu leyti. Við von-
umst því til að tjónið verði hálfu
minna en viö öttuöumst i gær þeg-
ar flóðið var að ná hámarki," sagði
Halldór Blöndal.
„Það var að vísu ógnvænlegt að
sjá flauminn í Gígju. Áin er núna
hálfur annar kílómetri á breidd,
en brúin var aðeins 450 metrar.
Það er ljóst að það verður erfítt
að brúa hana og menn sjá ekki
fyrir núna hvemig það mál verður
leyst til bráðabirgða. Það eru hins
vegar miklir hæfileikamenn hjá
Vegagerðinni og ég
þeir fínna lausn á þessu vanda-
máli.“
Halldór sagði að lögð yrði
áhersla á að koma á vegarsam-
bandi yfír sandinn hið fyrsta. Hann
sagðist mundu leggja tillögur fyrir
ríkisstjómina á næstu dögum um
það hvernig að því yrði staðið. Á
þessari stundu væri engin leið að
segja fyrir hvenær bráðabirgðavið-
gerð lyki. Það mætti hins vegar
Tveir íslendingar dvöldust í Morsárdal í fyrrinótt
„VIÐ sváfum bara nyög vel í
nótt. Við voru kannski mest
hissa í morgun þegar við vökn-
uðum og áttuðum okkur á að
hlaupið í Skeiðará var að mestu
búið,“ sagði Einar Torfi Finns-
son, sem svaf inni í Morsárdal
ásamt Ingibjörgu Guðjónsdótt-
ur í fyrrinótt þegar hlaupið var
í hámarki.
Einar rekur litla ferðaskrif-
stofu sem m.a. hefur staðið fyr-
ir ferðum í Skaftafell og á
Vatnajökul. Þegar hann frétti
af hlaupinu ákváðu þau Ingi-
björg að fara að Skeiðará og
skoða hamfarirnar. Þau gengu
inn í Morsárdal og gistu þar i
fyrrinótt. Einar sagði að mikill
straumur hefði verið í ánni í
fyrradag.
„Vatn rann langt inn í Mors-
árdal og göngubrúin var t.d.
Sváfu vel
við hlaup-
jaðarinn
umflotin vatni. Það vantaði um
30 sentimetra á að vatnið næði
brúargólfinu þegar við komum
að henni, en þegar við komum
svo aftur að henni í gær sáum
við að vatnið hafði náð alveg
upp á brúargólfið um nóttina
þegar hlaupið náði hámarki.
Við þurftum hins vegar að
ganga um hálfan kílómetra inn
dalinn til að krækja fyrir vatn-
ið,“ sagði Einar.
Einar og Ingibjörg gengu inn
að upptökum Skeiðarár í gær-
morgun. Hann sagði að þar
hefði blasað við þeim tignarleg
sjón. „Portið eða opið þar sem
vatnið kom úr jöklinum var
gríðarlega stórt, margar mann-
hæðir og 5-6 metrar í þvermál.
Við gengum síðan upp á
Skeiðaráijökul og það var
furðulegt að sjá ummerkin eftir
hlaupið. Það hefur myndast gjá
ofan við j ökulbr únina, sem er
20-30 metrar á breidd. Þar hef-
ur vatn fossað upp af gríðarleg-
um krafti. Uppi á jöklinum voru
stórir jakar, allt að 5-6 metrum
í þvermál. Vatnið hefur þeytt
þeim á undan sér og þeir silja
þarna í snyrtilegri röð. Yfir-
borð jökulsins er rispað eins
og hvalbök á kletti eftir þessa
jaka,“ sagði Einar.
gera ráð fyrir að marga mánuði
tæki að ljúka fullnaðarviðgerð.
Hugsanlegt væri að dreifa fram-
kvæmdum eitthvað fram á árið
1998.
Framkvæmdum
dreift á 3 ár
„Ef ekki verður frekara tjón
þarna en orðið er gera sérfræðing-
ar ráð fyrir að það kosti um einn
milljarð króna að gera við með
varanlegum hætti. Við gerum ráð
fyrir að helmingur af því sé tryggð-
ur í Viðlagasjóði. Það eru því um
500 milljónir sem vantar. Við höf-
um á þessari stundu ekki ákveðið
hvar á að taka þá peninga, en
vonandi er hægt að ýta öðrum
framkvæmdum til. Það má gera
ráð fyrir að það taki meira en eitt
ár að ljúka fullnaðarviðgerð og við
vonumst því til að þetta bitni ekki
á því markmiði ríkisstjórnarinnar
að reka ríkissjóð hallalausann,"
sagði Friðrik Sophusson fjármála-
ráðherra.
Friðrik sagði að fyrstu áætlanir
gerðu ráð fyrir að kostnaður við
að koma á bráðabirgðavegarsam-
bandi yfir Skeiðarársand næmi
ekki meira en 200 milljónum. Frið-
rik sagði hugsanlegt að endanleg
viðgerð myndi dreifast á þrjú ár,
þ.e. 1996,1997 og 1998. Um þetta
hefði ekki verið tekin nein ákvörð-
un. „Frá efnahagslegu sjónarmiði
kann að vera skynsamlegt, ef kost-
ur er, að ýta einhveijum fram-
kvæmdum til. Þá er ég ekki bara
að tala um vegagerð heldur koma
aðrar framkvæmdir á vegum ríkis-
ins þar einnig til álita. Það er nauð-
synlegt að ofhlaða ekki fram-
kvæmdum á eitt ár. Það var
kannski frekar í gær sem menn
voru að hugsa þessa hugsun, því
þá áttum við von á að tjónið yrði i
meira en okkur sýnist að það
verði.“