Morgunblaðið - 07.11.1996, Page 31

MORGUNBLAÐIÐ
FIMMTUDAGUR 7. NÓVEMBER 1996 31
LISTIR
Þijár konur
Bókmennllr
S a g a
MEÐ FORTÍÐINA f FAR-
TESKINU
Saga þriggja kynslóða íslenskra
kvenna eftir Elínu Pálmadóttur.
Vaka - Helgafell 1996.198 síður.
UNNÍ Pálsdóttir Conan er íslensk
kona, sem giftist átján ára banda-
rískum hermanni og fluttist til
Ameríku og hefur átt þar heima
síðan. Eftir að faðir hennar dó flut-
ist móðir hennar til hennar og sagði
henni heilmargt frá ættmennum
hennar á íslandi: Solveigu ömmu,
Sigurveigu langömmu og Hólmfríði
langalangömmu. Allt fór þetta inn
um annað eyrað en út um hitt. Þetta
var eins og hvert annað hjal. Nú
var Unní tekin að reskjast og orðin
ekkja, barnlaus. Hún var auðug,
hafði lifað fjölbreytilegu lífí í alls-
nægtum og umgengist stórmenni.
Hún var nú á ferð og flugi um heim-
inn, á ráðstefnum, í fjármálasýsli
og skemmtireisum. Nú hafði henni
borist bréf um eitthvert niðjamót -á
íslandi og ákvað að fara þangað,
mest fyrir forvitnisakir og af því
að hún gat alveg eins farið þangað
og eitthvert annað. Á niðjamótinu
voru haldin þijú erindi um þessar
þijár formæður, íjölskyldur þeirra
og lífsferil. Þessum erindum var
dreift og með þau í farteskinu vitjar
nú Unní staðanna þar sem þessar
konur dvöldu lengst.
Sagan rekur þetta ferðalag Unn-
íar og á milli ferðaáfanga koma
erindin þijú, ævisaga kvennanna
þriggja.
I fyrstu hefur þessi auðuga, stór-
láta og hégómlega tildurskona hálf-
gerða fyrirlitningu á þessum fátækl-
ingum, sem hlóðu niður börnum, oft
á rýrðarkotum. En smám saman
breytast viðhorf hennar. Hún tekur
að upplifa tómleika og tilgangsleysi
lífs síns, að hún er rótarslitin og ein
í veröldinni, að hún hefur engan sem
tekur við sögu hennar og geymir
hana, að hún kemur
engum við þrátt fyrir
auðævin og glysið.
Elín Pálmadóttir
hefur skrifað hér all-
sérstæða og eftirminni-
lega bók. Hún er að
öðrum þræði skáld-
skapur, en að hinum
sagnfræði. Unní Páls-
dóttir Conan er skáld-
skapur. Hún er ímynd-
aður niðji. Konurnar
þijár eru hins vegar
raunverulegar, amma,
langamma og langa-
langamma höfundar.
Saga þeirra er rétt
sögð eftir því sem ég
fæ séð. Engum nöfnum né staðhátt-
um er breytt og fremst í bók er
ættarskrá með fæðingar- og dán-
arárum. Einu breytingarnar eru að
höfundur hefur „leyft sér svolítið
hugmyndaflug þar sem staksteina
vantar til að stikla á“.
Víst má líta á þessa sögu sem
ættarsögu. En hún er þó talsvert
meira. Fyrir utan það að vera skrif-
uð af mikilli hlýju, virðingu og vænt-
umþykju hefur hún margvíslegan
boðskap að flytja. Margs konar and-
stæðum er teflt fram, sem vissulega
vekja til umhugsunar: tengsl milli
fortíðar og nútíðar,
rætur og rótarslit, lífs-
gildi, staða kvenna,
einmanaleiki og aðild
að hópi og raunar
fleira. Talsverðan sárs-
auka er hér einnig að
skynja, tilvistarkvíða
hins innantóma lífs,
sem þessar þrekmiklu
formæður þekktu lík-
lega ekki. Allt þetta
finnst mér harla vel
gert af höfundar hálfu,
enda ritað af fullri al-
vöru og innlifun.
Minna máli skiptir
að á stöku stað eru
smávillur í sannfræð-
inni. Leiðinlegast er kannski að
sums staðar ber fæðingarárum ekki
saman inni í bók og í ættarskránni
fremst. Leiðarlýsingin þegar Sigur-
veig fer með kýrnar hans séra Páls
á Knappsstöðum úr Laugardal yfir
Kjöl og alla leið norður í Fljót er
ekki alls kostar nákvæm. Og minna
má á að ekki gat hún fylgt vörðum,
eins og segir í bókinni, því að Kjal-
vegur var ekki varðaður fyrr en
löngu síðar. En þetta er smáræði.
Bók Elínar Pálmadóttur er mikil
prýðisbók.
Sigurjón Björnsson
Elín
Pálmadóttir
Minningu Ingimars sómi sýndur
HLJÓMSVEIT Ingimars Eydal, eins og hún var skipuð um
miðjan sjöunda áratuginn. Frá vinstri: Hjalti Hjaltason,
Finnur Eydal, Ingimar, Helena Eyjólfsdóttir, Þorvaldur
Halldórsson og Friðrik Bjarnason.
TONLIST
Gcisladiskur
KVÖLDIÐ ER OKKAR
Safndiskur tileinkaður minningu
Ingimars Eydal. Hljómsveit Ingimars
Eydal: Ingimar Eydal píanó, cembal-
et, harmonika, melodika, orgel. Hel-
ena Eyjólfsdóttir söngur. Finnur
Eydal saxófónar, klarinett, röddun.
Þorvaldur Halldórsson söngur, bassi
rythmagítar. Vilhjálmur Vilhjálms-
son söngur, bassi. Grímur Sigurðsson
söngur, gítar, trompet. Bjarki
Tryggvason söngur, bassi. Friðrik
Bjarnason gítar, röddun, Hjalti
Hjaltason trommur. Árni Ketill Frið-
riksson trommur. Grétar Ingvarsson
gitar. Andrés Ingólfsson saxófónar,
röddun. Sævar Benediktsson bassi.
Þorleifur Jóhannsson trommur. Upp-
tökumenn: Pétur Steingrímsson, Jón
Sigbjörnsson, Sigfús Guðmundsson,
Tony Cook. Útsetningar:_Ingimar
Eydal og samstarfsmenn. Útgefandi:
Spor hf. 53:43 mín. 1.699 krónur.
INGIMAR Eydal var án efa ein-
hver virtasti og vinsælasti hljómlist-
armaður sem starfað hefur hér á
landi. Ekki aðeins yljaði léttleikandi
og lipur spilamennska hans fólki um
hjartarætur heldur einnig, og ekki
síður, geðþekkur persónuleiki hans,
velvild og ljúfmennska. Það var því
stórt skarð höggvið í raðir íslenskra
hljómlistarmanna er Ingimar féll
frá, langt um aldur fram, en minn-
ing hans lifir. íslenskir tónlistarunn-
endur standa í þakkarskuld við Ingi-
mar fyrir allt það sem hann gaf
með tónlistarsköpun sinni og því
vissulega huggun, að nokkrar perlur
listsköpunar hans hafa varðveist og
verið gefnar út á safndisknum
Kvöldið er okkar.
Ingimars Eydal er fyrst og fremst
minnst sem stjómanda hinnar vin-
sælu hljómsveitar sinnar, en menn
mega ekki gleyma því að hann var
einnig frábær píanisti og jafnvígur
á nánast hvaða tónlist sem var.
Hann var djassisti góður, kunni góð
skil á þjóðlagatónlist og ragtime-
og rokktónlist lék í höndunum á
honum. Ingimar þótti einnig afburða
skemmtilegur „dinnerspilari“. Þá
hlið á Ingimar er því miður ekki að
fínna á þessum safndiski, en hann
gefur hins vegar góða mynd af þró-
un þeirrar tónlistar, sem gerði hljóm-
sveit Ingimars Eydal að einni vinsæl-
ustu danshljómsveit landsins.
Hljómsveit Ingimars Eydal var
stofnuð vorið 1962 og varð ári síðar
húshljómsveit í Sjallanum á Akur-
eyri, sem þá var nýtekinn til starfa.
Fljótlega spurðist út að böllin í Sjall-
anum væru engum öðrum lík, hljóm-
sveitin bráðskemmtileg og sérstak-
lega til þess tekið hversu snöfur-
mannlega hljómsveitarstjórinn leysti
verk sitt af hendi. Á böllunum var
aidrei dauður punktur og lagaval
með þeim hætti að allir gátu vel við
unað. Þá strax varð mönnum ljóst
að hinn ungi hljómsveitarstjóri hafði
einstakt lag á að skemmta fólki
enda manna snjallastur að „lesa“
salinn og skynja upp á hár, hvaða
tónlist átti við hveiju sinni. Þessi
eiginleiki fylgdi Ingimar alla tíð og
átti mikinn þátt í að hljómsveitin
hélt vinsældum sínum allt til enda.
Þegar að því kom að hljómsveit
Ingimars fór að gefa út hljómplötur
má segja að þetta sama innsæi
hljómsveitarstjórans hafi ráðið ferð-
inni því flest þeirra laga, sem hljóm-
sveitin gaf út á hljómplötum, náðu
miklum vinsældum.
Á safndisknum Kvöldið er okkar
má fínna þverskurð af þessari út-
gáfu, á árunum 1965 til 1975. Lögin
eru vitaskuld böm síns tíma og því
tilgangslaust að fara hér ofan í saum-
ana á hverju þeirra fyiir sig, enda
hafa þau sjálfsagt fengið umsögn
gagnrýnenda þegar þau komu út á
sínum tíma. Fýrir tónlistarunnendur
er hins vegar ánægjulegt að þessar
dægurlagaperlur skuli nú vera komn-
ar saman á einn stað, þar sem hægt
er að ganga að þeim vísum.
Plötubæklingur er einnig fullur
af fróðleik, Jónatan Garðarsson
skrifar inngang um útgáfuna og
Kristján Siguijónsson rekur feril
Ingimars Eydal og hljómsveitar
hans. Auk þess fylgja með allir text-
ar og upplýsingar um liðskipan
hljómsveitarinnar í hveiju lagi svo
og upptökustað og upptökutíma.
Fyrir safnara og tónlistargrúskara
er því ljóst að hér er um mikinn
hvalreka að ræða, jafnt með varð-
veislu þessarar tónlistar og þeirrar
sögu sem að baki liggur. Það er
vel að þessari útgáfu staðið og með
henni er minningu Ingimars Eydal
sómi sýndur.
Sveinn Guðjónsson
„Spegill,
spegill,
herm þú
mér______________“
NÚ stendur jrfír kynning á speglum
Kristínar Þóru Guðbjartsdóttur í Gall-
erí Smíðar & Skart til 28. nóvember.
Kristín er listamaður mánaðarins í
nóvember. Hún lauk námi úr textíl-
deild Myndlista- og handíðaskóla ís-
lands 1984 og grafískri hönnun úr
sama skóla 1992. Hún starfar við
grafíska hönnun og myndskreytingar.
„Speglar Kristínar eru unnir úr
aflóga pappakössum, sem annars er
kastað á glæ eftir að hafa lokið hlut-
verki sínu, bókbandskartoni og papp-
ír. Ymist er málað beint á rammana
eða unnið á pappír með blandaðri
tækni og þeir síðan klæddir með
pappírnum. Þeir eru fáanlegir í ýms-
um stærðum", segir í kynningu.
Sýningin er opin á verslunartíma
frá kl. 11-18 virka daga og kl.
11-14 laugardaga.
-----♦ ♦ ♦----
Leikaraefni í
Stone Free
NOKKRUM aukasýningum á Stone
Free verður bætt við í nóvember og
er því ljóst að Margrét Vilhjálmsdótt-
ir leikkona getur ekki leikið hlutverk
Patsyar í þremur þeirra. Margrét er
fastráðinn leikari við Þjóðleikhúsið
og leikur aðalhlutverkið í leikritinu
Leitt hún skyldi vera skækja.
Til að fylla í skarð hennar í Stone
Free hefur ung leikkona verið ráðin
í hlutverk Patsyar, Inga María Valdi-
marsdóttir, og er hún á fjórða og
síðasta ári Leiklistarskóla íslands.
Inga María leikur nú hlutverk hirð-
fíflsins í leikritinu Komdu ljúfi leiði
sem Nemendaleikhús LÍ sýnir um
þessar mundir.
-----♦ ♦ ♦----
Sýning
tölvumynda
UM þessar mundir sýnir Sigurður
Óskar Lárus Bragason nokkrar
tölvumyndir í Veitingastofu McDon-
ald’s í Austurstræti 20. Myndirnar
eru unnar á ljósritunarpappír með
geislaprentara. Myndir þessar sýna
tákn þau sem notuð eru á talrás
Internetsins.
Sigurður er fæddur 1977. Hann
hefur um skeið unnið að gerð ýmissa
tölvumynda en þetta er í fyrsta sinn
sem þær koma fyrir almenningssjónir.
Kitta sýnir
gifsgrímur
LISTAKONAN Kitta sýnir nú 20
gifsgrímur á veggjum Ara í Ögri,
Ingólfsstræti 3, næstu vikurnar.
Sýningin stendur um óákveðinn
tíma.

IUbren
KONUR
N AMSKEIÐ
5889400
KVOLDNAMSKEIÐ
HEFST ÞRIDJUD.5.NÓV.
UNNUR PÁLSDÓTTIR
AUÐUR RAFNSDOTTIR
Við veróum með átaksnámskeið í FITUBRENNSLU fyrir konur. Það veróur stíf keyrsla
í heilar 6 vikur. Fylgst verður vel með öllum og mikið aðhald svo árangurinn verði
sem bestur, m.a. vigtun, mælingar, mappa full af fróóleik og hitaeiningasnauðum
uppskriftum.
MSR Æ K T
ÞINN ARANGUR
TTTOR MARKMIÐ
Faxafem 12