Morgunblaðið - 13.11.1996, Blaðsíða 8

8 MIÐVIKUDAGUR 13. NÓVEMBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
THE White House Blues.
Sveitarfélögin á Vesturlandi með samvinnu um sorphirðu
Sorp urð-
að í landi
Fíflholta
SKIPULAGSSTJÓRI ríkisins hefur
fallist á fyrirhugaða urðun sorps í
landi Fíflholta í Borgarbyggð en
nýlega keyptu sveitarfélögin á Vest-
urlandi landið til slíks brúks. Stefnt
er að því að urðun hefjist á næsta ári.
Skilyrði Skipulags ríkisins eru að
sigvatn verði hreinsað í samræmi
við ákvæði mengunarvarnarreglu-
gerðar og því verði veitt í Norðurlæk
og þannig tryggt að mengunaráhrifa
gæti ekki. Einnig er sett sem skil-
yrði að haft verði samráð við Nátt-
úruverndarráð um efnistöku til urð-
unar.
Til athugunar var einnig annar
kostur, urðun í landi Jörfa í Kol- á umhverfi, náttúruauðlindir og
beinsstaðahreppi og er það mat samfélag ef sett eru sambærileg
skipulagsstjóra að urðun þar hafi skilyrði og varrúðarráðstafanir og í
ekki í för með sér umtalsverð áhrif Fíflholtum.
Yfirlýsing formanns Fangavarðafélags íslands
Grettistaki lyft í fangelsis-
málum á undanförnum árum
EINAR Andrésson, formaður
Fangavarðafélags Islands, hefur
sent frá sér eftirfarandi yfirlýsingu:
Á undanförnum vikum og mán-
uðum hefur staðið yfir skipulögð
aðför að því fólki sem að fangelsis-
málum starfar. Reyndar er það ekki
nýmæli að einhliða málflutningur,
byggður á slagorðum og gífuryrðum,
en ekki þekkingu á málefnum, er
settur fram af ákveðnum fjölmiðlum
í landinu. Nú bregður hins vegar svo
við að yfirmaður fangelsismála er
kallaður glæpamannaframleiðandi
og þar með allir þeir sem að fang-
elsismálum koma beint eða óbeint.
Engin málefnaleg umræða hefur
farið fram í fjölmiðlum frekar en
endranær heldur er notast við tíu
eða tuttugu ára gamla frasa eins
og: „Fangelsismál eru í niðurníðslu“,
„ómannúðleg tilhögun í fangelsum"
og „á föngum eru brotin mannrétt-
indi“, svo vitnað sé til nokkurra af
vinsælustu laglínum sem sungnar
eru. Þeir sem sífellt tönglast á þessu
trúa því væntanlega sjálfir og við
því verður ekkert gert. Hins vegar
er verra ef þessum slagorðasöngvur-
um tekst að slá ryki í augu almenn-
ings þegar staðreyndin er sú að
grettistaki hefur verið lyft á undan-
förnum árum í fangelsismálum ís-
lendinga. Það er þekkt áróðurstækni
ofstækismanna að klifa sýknt og
heilagt á sömu slagorðunum þangað
til þeir sem móttækilegir eru fara
að trúa lyginni. Sagði ekki til dæm-
is Nixon: „Let them deny it.“ Er það
ekki þannig sem meðal annars blað
alþýðunnar nú um stundir flytur
þjóðinni boðskap sinn. Allt á það þó
að vera af málefnalegum hvötum.
Trúi því hver sem vill. Kjarni máls-
ins er sá að ísland er á á meðal
þeirra þjóða sem hvað lengst eru
komnar í mannréttindamálum og á
það einnig við um fangelsismál. Að
halda þeirri blekkingu fram að
starfsfólk fangelsiskerfísins sé
glæpamannaframleiðendur er þvílíkt
óraunveruleikatal að engri átt nær.
Auk fordómanna og fyrirlitningar-
innar í garð þeirra sem að þessum
málum starfa og svo auðvitað fang-
anna sjálfra sem allir hafa nú verið
brennimerktir sem glæpamenn, eru
einstaklingar misnotaðir í örvinglan
sinni og þeim hrint fram á leiksvið
fáránleikans.
Fangavarðafélagið vill benda við-
komandi aðilum á að málflutning
af þessum toga ber að forðast og
er hann fordæmdur. Hins vegar mun
félagið ætíð taka þátt í málefnalegri
umræðu um fangelsismál.
Námskeið um geðklofa
Aðstandendur
fræddir um
sjúkdóminn
FYRSTI fyrirlestur í
fimm kvölda nám-
skeiði fyrir aðstand-
endur fólks með geðklofa var
haldið í gær á vegum Geð-
hjálpar. Markmið námskeið-
anna er að upplýsa aðstand-
endur um sem flest sem lýt-
ur að sjúkdómnum, meðferð
hans og lyijagjöf, félagslegri
þjónustu, nauðungarvistun,
sjálfræðissviptingu og hlut-
verk lögráðanda. Fyrirlestr-
ar verða fluttir af Kristófer
Þorleifssyni geðlækni, fé-
lagsráðgjöfunum Bárbel
Schmid, Margréti Jónsdóttur
og Kristínu Gyðu Jónsdóttur
og Áslaugu Þórðardóttur
lögfræðingi. Einnig er á
námskeiðunum fjallað um
reiðina, sorgina og hvemig
bregðast megi við áföllum.
Faglega umsjón með nám-
skeiðunum hafa Margrét Jónsdóttir
og Kristín Gyða Jónsdóttir. Fyrir-
lestramir em í húsnæði Geðhjálpar
í Hafnarhúsinu.
Námskeiðin byggjast upp af
sjálfstæðum fyrirlestrum sem em
sniðnir að þörfum aðstandenda
fólks með geðklofa. Hópumræður
em á eftir fyrirlestrunum og segir
Margrét að sá þáttur í námskeiðinu
sem lýtur að því að hitta aðra sem
em í svipuðum spomm sé afar
mikilvægur. Kristín Gyða heldur
fýrirlestur um samskipti innan flöl-
skyldunnar og um tjáningu. Mar-
grét og Kristín Gyða hafa þróað
sitt framlag á námskeiðunum á
geðdeild Landspítalans þar sem
þær hafa haldið námskeið fyrir
aðstandendur sjúklinga sem hafa
legið á spítalanum. „Þetta byggir
á okkar reynslu þaðan og umsögn
aðstandenda sem hafa komið á
okkar námskeið þar,“ segir Mar-
grét.
„Hver hafa viðbrögð þeirra ver-
ið?
„Þeir hafa látið mjög vel af nám-
skeiðunum og við eigum dálitla
samantekt um það. Við höfum rek-
ið okkur á það að þeir þættir sem
við höfum flallað um inni á geð-
deild Landspítalans hafa komið
aðstandendum mjög vel. Þetta hef-
ur verið byggt upp á fyrirlestrum
og umræðum á eftir. Þannig fáum
við vitneskju um hug fólksins,"
segir Margrét.
„Um hvað er fjallað á námskeið-
unum?
„Samkvæmt rannsóknum sem
gerðar hafa verið nýtast þeir þætt-
ir sem teknir verða fyrir á nám-
skeiðunum aðstandendum hvað
best. Þessir þættir eru fyrst og
fremst fræðsla um sjúkdóminn og
lyfjameðferðina. Mikil sorg og
kreppa fylgir því þegar aðstand-
andi veikist alvarlega, hvort sem
það er af geðsjúkdómi
eða öðrum sjúkdómum.
Við teljum að þama komi
fræðsla að góðum not-
um. Aðstandendur þurfa
að þekkja þau stig sem
einkenna svona kreppu- ““”
ferli og þá vanlíðan sem fylgir því
að ganga í gegnum það. Þessi líðan
er í raun mjög eðlileg þegar vitn-
eskjan er til staðar. Þegar menn
fá geðklofa skerðist oft innsæi
þeirra. Sjúklingi með geðklofa
hrakar mjög í allri félagslegri hæfni
og á erfiðara með að tjá sig og
skilja aðra. Geðsjúkdómar eins og
geðklofí og þunglyndi tengjast iðu-
lega erfiðleikum í samskiptum og
vitanlega eru slíkir erfiðleikar ekki
einskorðaðir við geðsjúka en þeir
em oft alvarlegri jog afdrifaríkari
hjá þeim en öðmm. Ymis einkenni
sjúkdómsins eru beinlínis þau að
Margrét Jónsdóttir
► Margrét Jónsdóttir, félags-
ráðgjafi á endurhæfingarskor
geðdeildar Landspítalans, er
fædd 10. febrúar 1954. Hún
lauk námi í félagsráðgjöf frá
Háskóla íslands 1993. Hún hef-
ur starfað undanfarið hálft ár
á barna- og unglingadeild spít-
alans. Hún er gift Kristjáni Þór
Hálfdánarsyni og þau eiga tvo
syni.
Stundum þarf
að svipta
sjúklinga
sjálfræði
geðklofasjúklingum fínnst erfítt að
skilja aðra og tjá sig. Sjúklingurinn
skilur oft ekki flókin skilaboð og
athafnir daglegs lífs og skilur t.d.
ekki tilganginn með því að taka
lyfin sín. Þar með verða veikindin
kannski enn meiri. Þar með eykst
álagið bæði á sjúklinginn og að-
standandann og samskiptin verða
erfiðari. Á námskeiðunum reynum
við að útskýra hvernig unnt sé að
breyta þessum samskiptum," segir
Margrét.
„Eru dæmi um að aðstandendur
verði óvirkir í samfélaginu vegna
skorts á þekkingu á áfallaferlinu?
„Já, það getur leitt til þess ef
þeir fá ekki viðeigandi hjálp. Sem
betur fer leita menn sér yfirleitt
hjálpar nú til dags. Langflestir að-
standendur geta unnið sig út úr
áföllum af þessum tagi en mik-
ilvægt er að þekkja ferlið og leita
sér hjálpar ef í ógöngur er komið,"
sagði Margrét.
„Þarf að upplýsa aðstandendur
um þá félagslegu þjónustu sem
þeim stendur til boða?
„Já, mörgum þykir kerfí al-
mannatrygginga og félagslegrar
þjónustu mjög flókið. Þegar sjúk-
lingar verða óvinnufærir og þurfa
á slíkri aðstoð að halda kemur oft
upp það sjónarmið hjá aðstandend-
um að þarna sé mikill frumskógur
sem erfitt sé að rata um.
Þeim þykir gott að fá
upplýsingar um þetta á
einum stað. Kerfið er
mjög flókið fyrir þá sem
ekki hafa áður þurft að
leita á náðir félagsmála-
yfírvalda. Þjónustan er á mörgum
stöðum og margir ná ekki yfirsýn
yfír hana nema með aðstoð," segir
Margrét.
„Þið fjallið einnig um lögræði
sjúklinga og sjálfræðissviptingu?
„Áslaug Þórðardóttir, Iögfræð-
ingur hjá dómsmálaráðuneytinu,
heldur fyrirlestur á námskeiðinu
og fer yfír lögræðislögin. Það kem-
ur stundum fyrir að svipta þarf
sjúklinga sjálfræði og það fellur
náttúrulega öllum illa. Ýmsar
breytingar eru núna á döfínni á
þessum lögum og Áslaug ætlar að
kynna þær,“ segir Margrét.