Morgunblaðið - 13.11.1996, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
MIÐVIKUDAGUR 13. NÓVEMBER 1996 25
Nýjar bækur
Harður heimur
unglinga
BÓKIN Dansað við
dauðann er komin út.
Eiturlyfjavandi ís-
lenskrar æsku er hér
í brennidepli. Höfund-
urinn, Ragnhildur
Sverrisdóttir, hefur
gert sér far um að ná
til ungmennanna; hún
ræðir við unglinga
sem hafa ánetjast
eitrinu og foreldra,
sem hafa misst börn
sín í eitrið. Ýmis átr-
únargoð íslenskrar
æsku, svo sem Emil-
íana Torrini, Jón Am-
ar Magnússon og Vala
Flosadóttir segja hér
álit sitt á eiturlyfjanotkun og Jafn-
ingjafræðslan er kynnt. Einar
Gylfi Jónsson gefur heilræði og
íjallað er um eiturlyfín sjálf; hver
þau eru sem helst ógna íslensku
samfélagi, sögu þeirra hér á Iandi,
neysluhætti og hvemig megi átta
sig á einkennum
þeirra.
„Tilgangur Ragn-
hildar er að ná til
unglinganna; hún hef-
ur skrifað Dansað við
dauðann fyrir ungl-
ingana til að þeir megi
læra að varast eitrið
án þess að brenna sig
og fyrir foreldra til að
auka skilning þeirra á
hinum harða heimi
unglingsins og gera
þá færari um að rétta
hjálparhönd ef eitrið
leggurtil atlögu,“ seg-
ir í kynningu.
Útgefandi er Hólar.
Dansað við dauðann er 165 bls.
og kostar 2.780 kr. Hluti af sölu-
andvirði bókarinnar rennur til for-
varnarstarfs Jafningjafræðslunn-
ar. Bókin er tileinkuð minningu
Orra Steins Helgasonar sem féll
fyrir eigin hendi fyrir ári.
Ragnhildur
Sverrisdóttir
Líf íslenskra stúdenta
í Kaupmannahöfn
í BABÝLON við Eyr-
arsund. í félagsskap
íslenskra stúdenta í
Kaupmannahöfn
1893-1970 nefnist
nýútkomin bók eftir
Margréti Jónasdóttur,
sagnfræðing.
I kynningu segir
m.a.: „I bók sinni seg-
ir Margrét Jónasdótt-
ir, sagnfræðingur,
sögu Félags íslenskra
stúdenta í Kaup-
mannahöfn á þessum
77 árum frá stofnun.
Efnið er m.a. unnið
úr fundargerðum fé-
lagsins, greinum í
dagblöðum, ritum Hafnarstúd-
enta, skjölum úr Konunglega
bókasafninu í Kaupmannahöfn og
síðast en ekki síst með viðtölum
við marga núlifandi Hafnarstúd-
enta.“
„Umgjörð sögunnar er stúd-
entafélagið. Innviðir eru einstakl-
ingarnir, stúdentar og
fræðimenn, sem stóðu
að því á hveijum tíma
og notuðu félagsfundi
til þess að viðra skoð-
anir sínar á íslands-
málum. Margir af
áhrifamestu mennta-
mönnum íslands voru
skólaðir þar í rökfími
og ræðulist og þeir
urðu öðrum fremur til
að endurheimta sjálf-
stæði okkar. ísland og
íslendingar búa enn
að störfum þeirra."
Útgefandi er Hið
íslenska fræðafélag í
Kaupmannahöfn og
umboðsaðili á Islandi er Sögufé-
Iag. Bókin er 318 bls. og prýdd
fjölda mynda sem margar hafa
ekki birst áður. í henni eru skrár
um allar stjórnir félagsins, funda-
efni, heimildarskrá og nafnaskrá.
Prentsmiðjan Oddi prentaði. Verð
3.420 kr.
Margrét
Jónasdóttir
Ljóð með
nýjum hætti
KOMIN er út geisla-
diskur þar sem Bubbi
Morthens les ljóð við
undirleik ýmissa
hljóðfæraleikara. E-r
diskurinn tilraun til
að miðla ljóðum með
nýjum hætti, en þau
eru jafnframt prentuð
í bæklingi með disk-
inum.
Gisladiskurinn
nefnist Hvíta hliðin á
svörtu og geymir 26
ljóð eftir Bubba.
Hann fer með ljóðin,
en hljóðfæraleikarar
voru fengnir til að
spinna stef í anda ljóðanna og
leika með lestrinum. Eyþór Gunn-
arsson leikur á píanó, Tómas R.
Einarsson á kontra-
bassa, Eðvarð Lárus-
son á gítar og Guðni
Franzson á mismun-
andi klarinettur og
önnur blásturshljóð-
færi. Auk þeirra
koma við sögu brasil-
íski ásláttarmaðurinn
Celio de Carvalho og
Grænlendingurinn
Maarius Olsen sem
leikur á handtrommu
og syngur (æjar) með.
Utgefandi er Mál
og menning. Málverk
eftir Tolla prýðir fors-
íðu disksins, sem
hljóðritaður var í Stúdíó Sýrlandi.
Leiðbeinandi útsöluverð er 1.980
krónur.
Alnetið til
bjargar mál-
lýskunum
MÁLVERNDARMAÐUR í Dölun-
um í Svíþjóð hefur tekið alnetið í
þjónustu sina til þess að koma í
veg fyrir að sjaldgaef mállýska
deyi út. Um er að ræða mállýsku
sem töluð er í Vámhus og vonast
þeir sem að þessu standa, til þess
að það verði jafnvel til þess að
breiða mállýskuna út.
Það var Leif Bength, tölvufræð-
ingur frá Vámhus, sem fékk þessa
hugmynd, þegar hann hélt fyrir-
lestur um alnetið. Einn áheyrenda
spurði hann hvort ekki væri hætt
við því að útbreiðsla alnetsins og
hinar miklu enskuslettur þar,
gengju af mállýskunum dauðum.
Það varð til þess að Bength ákvað
að taka upp nokkur dæmi um
Vámhus-málið og setja inn á net-
ið. Þess ber að geta að blaðamað-
ur Svenska daghladet líkir mál-
lýskunni við það þegar talað sé
aftur á bak og segir hana með
öllu óskiljanlega. Meirihluti hinna
1.300 íbúa Vámhus talar mállýsk-
una og Bength vonast til þess að
netsíðan með dæmunum um hana
muni vekja áhuga fleiri. Slóðin á
síðu Bengths er
http://www.bbhb.se/vsock.html
Leikfélag
Mosfellssveit-
ar 20 ára
í TILEFNI af 20 ára afmæli
Leikfélags Mosfellssveitar verð-
ur opið hús í Bæjarleikhúsinu
dagana 13.-15. nóvember og
verður húsið opið frá kl. 20-22
alla dagana fyrir gesti og gang-
andi.
Fjölbreytt dagskrá verður
þessa daga og má nefna flutn-
ing Stjömufáks eftir Jóhannes
úr Kötlum og frumsamda dag-
skrá eftir Birgi Sigurðsson sem
fjallar um leiklist í Mosfelssbæ
frá 1909 til þessa dags. Frum-
sýndur verður ítalski einþátt-
ungurinn Hvíslararnir eftir
Dino Buzzatti í þýðingu og leik-
stjóm Guðnýjar Maríu Jóns-
dóttur. Einnig verða til sýnis
ljósmyndir gamlar og nýjar
ásamt plakötum og leikskrám.
Frestun á fyr-
irlestri
FYRIRLESTRI Kristínar Óm-
arsdóttur sem vera átti í Ný-
listasafninu, Vatnsstíg 3b, í
dag, miðvikudag, 13. nóvember
verður frestað til miðvikudags-
ins 27. nóvember. Nánar aug-
lýst síðar.
Ævisaga Bjarkar
ÆVISAGA Bjarkar
Guðmundsdóttur sem
kallast Björkgraphy er
komin út. Höfundur
bókarinnar er breski
blaðamaðurinn Martin
Aston. ,
í kynningu útgef-
anda segir að Martin
Aston hafí verið fyrst-
ur breskra blaðamanna
til að taka viðtal við Sykurmolana
og því vel í stakk búinn til að skrifa
ævisögu Bjarkar. Aston segir í inn-
gangi að þó Björk hafi sjálf ekki
viljað koma að gerð bókarinnar eða
ræða við hann sé hann henni þakk-
látur fyrir að hafa ekki sett stein
í götu sína og þannig hafi ýmsir
rætt við hann sem ann-
ars hefðu ekki gefið
færi á sér. Aston ræðir
við marga íslendinga
um uppvaxtarár Bjark-
ar og fyrstu ár hennar
tónlistinni, meðal
annars foreldra henn-
ar, aukinheldur sem
hann hafði tal af ijölda
erlendra starfsmanna
útgáfufyrirtækja, tónlistarmanna,
vina og kunningja Bjarkar.
Utgefandi er breska bókaforlag-
ið Simon & Schuster. Björkgraphy
er 335 síður, skreytt nokkrum
svart-hvítum myndum. Bókin kost-
ar 10,99 sterlingspund ytra, um
1.200 kr.
Listin í upplausn
í Sao Paulo
SAO Paulo-tvíæringurinn í
Brasilíu er mikill að umfangi.
Hann hófst í lok október og stend-
ur til 8. desember og á þeim tíma
á að sýna um 1.800 listaverk eftir
134 listamenn, en búist er við að
um tvær milljónir manna muni
leggja leið sína í sýningarsali borg-
arinnar á meðan tvíæringnum
stendur. Kostnaður við hann er
talinn nema um 12 milljónum dala,
rúmum 800 milljónir ísl. króna.
Sá sem stýrir tvíæringnum og sér
til þess að framkvæmdin gangi
vel og greiðlega fyrir sig er Dan-
inn Jens Olsen.
Tvíæringurinn er sá 23. í röð-
inni en æ fleiri borgir standa fyrir
svo viðamiklu sýningarhaldi. Má
þar nefna Feneyjar, New York,
Sydney og Jóhannesarborg.
Sýningarhaldið á tvíæringnum
er þrískipt. í fyrsta lagi er það
sjálfur tvíæringurinn þar sem 75
listamenn frá jafnmörgum löndum
sýna verk sín. Þá er það sýningin
Universalis, sýning sem skiptist í
sjö landfræðileg svæði og að síð-
ustu framlag hinna miklu meistara
málaralistarinnar.
Að þessu sinni ber líklega hæst
sýningu á 230 ætingum spænska
snillingsins Francesco de Goya
(1746-1828). Af öðrum eldri
meisturum málaralistarinnar má
nefna Pablo Picasso og Edvard
Munch en á fimmta tug verka
verða sýnd eftir hvorn. Þá má
nefna þýsk-argentínska mynd-
höggvarann Gego, Paul Klee,
Wifredo Lam, Andy Warhol og
hina 85 ára gömlu Louise Bor-
ugeois.
Þema tvíæringsins er listin í
upplausn, listin sem nálgast upp-
haf þriðja árþúsundsins. Elstu
listamennimir halda trúnað við
málverkið, aðrir hafa leitað á vit
innsetninga og myndbanda. Visin
laufblöð, gúmmískór og pakkar
Brasilíumannanna Kyriakakis og
Roberto Evangelista, útflattar
dósir Suður-Kóreumannsins Sooc-
heon Jheon og flísar, tré og ís
norsku myndlistarkonunnar Mar-
ianne Heske og fána- og maura-
listaverk japanska listamannsins
Yukinori Yanagi eru dæmi um
þetta. Vídeólist á fjölmarga full-
trúa og gerir það myndlistarunn-
endum illmögulegt að komast yfír
að sjá öll verkin, enda tímafrekt
með afbrigðum.
Á ýmsu hefur gengið á tvíær-
ingnum en líklega ber hæst deilur
indverska listamannsins Anish
Kapoor og Danans Christian
Lemmerz en verkum þeirra var
komið upp hlið við hlið í einum
sýningarsalanna. Verk Lemmerz
er fimm metra há höggmynd þar
sem ljós og lýsing leika stórt hlut-
verk. Kapoor mótmælti harðlega
ljósaganginum í verki Lemmerz,
sem hann sagði draga athyglina
frá sínum verkum og var á endan-
um ráðist í að reisa vegg í miðjum
sýningarsalnum, á milli verka
listamannanna. Lemmerz brá því
ónotanlega í brún, nokkrum dög-
um síðar, er hann kom að högg-
mynd sinni mölbrotinni. Hafa
nokkrir danskir fjölmiðlar fullyrt
að Kapoor hafí hreyft við högg-
myndinni eða skilveggnum, sem
hafi fallið á höggmyndina.