Morgunblaðið - 09.02.1997, Blaðsíða 8
8 SUNNUDAGUR 9. FEBRÚAR 1997
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
YKKAR skál, bestu kúnnar ÁTVR.
Ráðherra afhentar tillög-
ur námsmanna um LIN
SAMSTARFSNEFND náms-
mannahreyfinganna afhenti
menntamálaráðherra á föstudag
tillögur og hugmyndir námsmanna
um breytingar á lögum um Lána-
sjóð íslenskra námsmanna.
Nefnd, skipuð tveimur fulltrúum
hvors stjómarflokks og einum full-
trúa námsmanna, sem vann að
endurskoðun laga og reglna sjóðs-
ins var lögð niður 6. janúar sl.
Bjöm Bjamason menntamálaráð-
herra taldi ljóst að nefndin myndi
ekki ná lengra í störfum sínum en
óskaði eftir skriflegum tillögum
námsmanna.
Unnið er að samningu frum-
varps til nýrra laga um LÍN í
menntamálaráðuneytinu á grund-
velli samkomulags stjómarflokk-
anna frá því fyrir jól, en að sögn
Vilhjálms H. Vilhjálmssonar, for-
manns Stúdentaráðs Háskóla Is-
lands, telja námsmenn mikilvægt
að þeir komi áfram með beinum
hætti að samningu fmmvarpsins.
Meðal þess sem námsmennimir
leggja tii er að teknar verði upp
Telja mikilvægt
að námsmenn
komi að samningu
nýs frumvarps
samtímagreiðslur námslána og að
endurgreiðslubyrði lánanna verði
lækkuð í 3,75% en það er sama
prósenta og á árabilinu 1982-1992.
Eins og reglumar em nú er endur-
greiðsluhlutfallið 5% fyrstu fímm
árin og 7% eftir það. Lagt er til
að ábyrgðarmannakerfið verði lagt
af, þar sem sýnt þykir að það geti
brotið gegn jafnrétti til náms. Enn-
fremur leggja námsmenn til að
Alþingi lögfesti til hvaða þátta
skuli litið varðandi gmnnfram-
færslu.
„Við fórum af stað með það
markmið, sem endurskoðunar-
nefndin hafði reyndar líka sett sér,
að gera Iögin öll ítarlegri og fyllri.
Nú er t.d. mjög rúmt valdsframsal
í lögunum þannig að nánast allar
efnisheimildir um útlánareglurnar
em annaðhvort í reglugerð eða
úthlutunarreglum sjóðsstjómar.
Við viljum færa þetta allt inn í
lagatextann, þar sem við teljum
eðlilegt að það sé Alþingi sem taki
afstöðu til réttinda námsmanna en
ekki framkvæmdavaldið og stjómir
sem heyra undir það,“ segir Vil-
hjálmur.
Þarf að koma á
sátt um LÍN
Hann segir endurskoðunar-
nefndina eingöngu hafa lokið við
að fara yfír um helming þeirra
mála sem hún ætlaði að skoða og
því hafi hann áhyggjur af því að
sjónarmið námsmanna fái ekki að
njóta sín við samningu frumvarps-
ins. „Það þarf að koma á sátt um
LÍN. Það gengur ekki að sjóðurinn
sé sífellt bitbein milli námsmanna
og stjórnvalda og sífellt sé verið
að hræra í þessari löggjöf, vegna
þess að hún varðar framtíðará-
kvarðanir manna og framtíðarráð-
stafanir þeirra.“
I tilefni bolludagsins bjóðum við
rjúkandi kaffi og rjómabollur með ekta rjóma
á aðeins 90 kh föstudag, laugardag,
sunnudag og mánudag. Verði ykkur að góðu.
VcitinsaHtadur
Þorst-
látir
þjófar
BROTIST var inn í veitinga-
húsið Lauga-Ás og virtust
þjófarnir hafa mestan áhuga
á áfengi, ef mið er tekið af
feng þeirra.
Þjófarnir hafa gimst allar
tegundir því þeir tóku 23
flöskur af sterku áfengi, 70
flöskur af léttvíni og tvo kassa
af bjór, auk skiptimyntar,
geisladiska og ýmissa smærri
muna.
Astand og horfur í Kínaveldi
Lítilla breytinga
aö vænta við
fráfall Dengs
ASTAND og horfur
í Kína voru um-
fjöllunarefni
norska prófessorins og
Kínafræðingsins Borge
Bakken í fyrirlestri á
málþingi um samskipti
íslands og Kína í Perlunni
í fyrradag. Bakken var
spurður að því hvort Kína
væri miðstýrt harðstjórn-
arríki.
„Nei það er rangt, Kína
er ekki miðstýrt risaveldi
þar sem allt er ákveðið
af yfirvöldum. Miklu
fremur ber að skoða sam-
félagið neðan frá. Þá
koma í ljós mörg ólík
kerfí, fjöldi sérstæðra
gangverka sem hvert hef-
ur sitt hlutverk. Á það
við um bæði efnahagslíf-
ið, stjórnmálin og daglegt líf. Það
er firra að halda, að allt miði í
eina átt, allir breyti samkvæmt
einni ákveðinni línu. Kínveijar em
miklir einstaklingshyggjumenn
og búa við vef persónulegra
tengsla þar sem kaupin á Eyrinni
ákvarðast. Vel má vera að þeir
búi við strangar reglur, boð og
bönn, en þau virka alls ekki eins
og ætia mætti. í sveitunum ganga
bændur til dæmis út frá því við-
miði að himininn sé hár og keisar-
inn langt í burtu. Þeir fara því
sínu fram sem ekkert sé. Efna-
hagsumbæturnar hafa leitt til
þess að miðstýringin er farin að
molna. Að vísu freista yfírvöld
þess í auknum mæli að herða
tökin. Kínveijum gremst þegar
Vesturlönd reyna að segja þeim
fyrir verkum. Þeir bregðast hart
við því og sækja þá styrk í þá
vitneskju sína að Kína verði fyrr
en seinna eitt öflugasta iðnveldi
heims. Það má alls ekki einangra
Kínveija."
- Hvers vegna ekki?
„Vesturlöndum ber miklu
fremur að eiga við þá samstarf,
útskúfun gæti miklu fremur
stuðlað að atburðum á borð við
þá er lýðræðishreyfíngin var brot-
in á bak aftur í júní 1989 og
umbótum seinkaði um mörg ár.
Vegna svæðaskiptingar felst
vandi umbóta að hluta til í upplýs-
ingavanda, óskýru forræði ráðu-
neyta, óformlegri ákvarðanatöku
og ekki síst spillingu. Óhætt er
þó að segja að efnahagsumbætur
hafi skilað miklum árangri. Með
tilliti til þess að pólitískar og fé-
lagslegar umbætur skiluðu eng-
um efnahagslegum árangri í
Rússlandi ákváðu Kín- ----------
veijar að fara þveröf-
ugt að en Rússar. Ein-
beittu þeir sér að efna-
hagsumbótum, létu ______________
pólitískar og félags- “
legar umbætur mæta afgangi.
Stöðugleiki hefur því haldist í
þjóðfélaginu og er hann ásamt
hagvextinum grundvöllur ríkis-
stjórnarinnar.
Kínveijar bregðast hart við
þegar fundið er að ástandi mann-
réttindamála hjá þeim. Þeir telja
Börge Bakken
► Norðmaðurinn Börge
Bakken er prófessor við Nor-
rænu rannsóknarstofnunina í
Asíufræðum í Kaupmanna-
höfn. Hann fæddist 15. maí
1951 í Þrándheimi og lauk
mastersprófi í félagsfræðum
frá Óslóarháskóla 1975 og lauk
doktorsprófi frá sama skóla
1988. í millitíðinni stundaði
hann m.a. nám og rannsóknir
í Kína. Hann hefur starfað
tímabundið við háskóla og
rannsóknastofnanir í Asíu-
fræðum víða um heim.
Herinn áfram
um að efla
umbætur
sem pólitísk réttindi eða frelsi til
að stofna samtök og efna til
fundarhalda o.s.frv., heldur einn-
ig sem félags- og efnahagsleg
réttindi. Á það síðasttalda leggja
Kínveijar áherslu við önnur ríki
og segja að með ofuráherslu á
stjórnmálaréttindi reyni Vestur-
lönd að þröngva upp á þá allt
annarri menningu en þeir eigi
að venjast.
Að mörgu leyti hefur átt sér
stað afturför hvað félagsleg rétt-
indi varðar, t.a.m. hefur réttur til
verkfalla nýlega verið afnuminn.
Vestræn ríki og fyrirtæki gætu
vissulega lagt sitt af mörkum til
þess að bæta stöðu kínversks
vinnuafls með því að skilyrða við-
skiptasamninga sína og fjárfest-
ingar sínar í landinu með hags-
muni þess í huga. Það gæti hent-
að langtímahagsmunum fyrir-
tækja betur að huga að slíku
fremur en hugsa um að hámarka
arð sinn af ódýru vinnuafli.“
- Munu umbætur í átt til auk-
ins markaðskerfis stuðla að lýö-
ræðisumbótum í Kína?
„Nei, samband þarf
ekki endilega vera á
milli efnahagsumbóta
og lýðræðisumbóta.
Kínveijar gætu náð
miklum árangri af
markaðsumbótum án þess að
auka lýðréttindi. Eina vonin felst
í því, að öll forsjá og stjómun er
erfíðari þar sem markaðsfrelsi
ríkir.“
- En hvað gerist eftir að Deng
Xiaoping fellur frá?
„Það getur auðvitað allt gerst,
hagvöxtinn skipta þjóðina meiru ég hallast þó heist að því að breyt-
en ýmis pólitísk eða félagsleg ingarnar verði ekki miklar við
réttindi. Með áframhaldandi efna- fráfall hans. Umbætumar munu
hagsþróun má ætla að umbætur halda áfram. í mesta lagi verða
fylgi á öðrum sviðum samfélags- átök í kommúnistaflokknum milli
ins.“ fylkinga um hraða umbóta og
- Sérðu fyrir þér pólitískar og ómögulegt að segja hveijir ná
félagslegar umbætur? yfirhöndinni; fijálslyndari öfl eða
„Ekki í náinni framtíð. í mann- afturhald. Það eina sem g;erist er
réttindasáttmála SÞ eru mann- að það verður heljarmikil útför
réttindi ekki einungis skilgreind þegar hann deyr.“