Morgunblaðið - 27.02.1997, Blaðsíða 29

MORGUNBLAÐIÐ
FIMMTUDAGUR 27. FEBRÚAR 1997 29
AÐSENDAR GREINAR
Konur og
kirkjan
NOKKUR umræða hefur spunn-
ist vegna birtingar á mynd af fundi
í hinni stjórnskipuðu kristnihátíðar-
nefnd, þar sem ekki fór fram hjá
neinum, að engin var þar konan í
þeim hópi. Leitast hefur verið við
að koma því á framfæri, að hvorki
sé það kvenfyrirlitning ríkisstjórnar
né kirkju eða lítilsvirðing á hugsan-
legu framlagi kvenna, sem þar réð
nefndarskipun, heldur hafi örlög og
háttvirtir kjósendur ráðið þessari
skipan mála.
En þegar hópur sá, sem síðar
varð að stjórnskipaðri nefnd kom
fyrst saman í biskupsgarði haustið
1989 var öðruvísi kynskipting. Þá
var forseti íslands kona, einnig for-
setar Hæstaréttar og Alþingis, þ.e.
Vigdís Finnbogadóttir, Guðrún Er-
lendsdóttir og Guðrún Helgadóttir.
Karlarnir í hópnum voru forsætis-
ráðherra, Steingrímur Hermanns-
son og biskupinn, Ólafur Skúlason.
Og í raun mætti bæta fjórðu kon-
unni við í þessu tilfelli, þar sem
biskupsfrúin, Ebba Sigurðardóttir,
gekk ekki aðeins um beina, heldur
sat hún einnig þennan óformlega
fyrsta fund nefndarinnar.
Örlög sagði ég hafa ráðið nokkru
varðandi þessar breytingar, og þar
á ég við þá staðreynd, að dómarar
Hæstaréttar skiptast á um að vera
í forsæti, og ákvörðun kjósenda réð
að minnsta kosti nokkru um það,
hveijir sitja nú sem forsætisráð-
herra og forseti Alþingis. En ríkis-
stjórnin ákvað eftir þennan óform-
lega fund, sem biskup bauð til, að
skipa í kristnihátíðarnefndina með
hliðsjón af þessum embættum, sem
áttu fulltrúa í biskupsgarði þennan
fagra haustdag.
Hitt er svo aftur á móti annað
mál, og þar er ekki unnt að skella
skuldinni á nokkurn annan en
nefndarmann, ef um skuld er að
ræða, hveijir valdir voru til þess
að starfa fyrir nefndirnar tvær, þá
stjórnskipuðu og þá sem kirkjuþing
og kirkjuráð setti til starfa. Ög þar
voru enn tveir karlmenn kvaddir til
verka. En með tilliti til þess hveijir
þar voru valdir, er ekki beðist afsök-
unar á þeim, þess hafa störf þeirra
borið gott vitni, enda þótt það skuli
strax fullyrt, að konur hefðu einnig
margar getað sinnt þessum störfum
prýðilega vel.
Ef við lítum frá þessari upprifjan
til spurningarinnar um það, hvernig
stöðu kvenna er háttað almennt
innan kirkjunnar, þá er bæði um
það að ræða, að þær hafa ekki
skipað hin æðstu embætti í stjórn-
kerfinu, en aftur á móti sífellt látið
meir til sín taka í söfnuðum lands-
ins. í sóknarnefndum sitja konur
og í sumum tilfellum eru þær þar
í meirihluta og gegna oftar en ekki
formennsku. En aðeins ein kona er
prófastur, en prófastar eru skipaðir
eftir að biskup hefur kannað óskir
presta og kjörmanna viðkomandi
prófastsdæmis um það, hvern þeir
kjósi helst. Eina konan í hópi sext-
án prófasta var þó ekki skipuð eft-
ir tilnefningar, heldur setti biskup
hana til þjónustunnar, þegar pró-
fasturinn fékk leyfi frá störfum og
situr á þingi. Og því má ekki
gleyma, að sveit kvenna í hópi
presta er sífellt að stækka og á það
líka við um sérþjónustustörfin, en
á sunnudaginn var voru tvær konur
settar í embætti sín til þjónustu á
Landspítalanum, séra Ingileif
Malmberg sjúkrahúsprestur, og
Rósa Kristjánsdóttir í stöðu djákna.
Og þar er heil stétt innan kirkjunn-
ar, sem enginn karlmaður finnst
meðal kvennanna, en það er djákna-
stéttin, sem er að vísu ekki fjöl-
menn.
Þegar litið er til hins næsta
stjórnstigs, þá verður að viður-
kenna, að konur eru ekki fjölmenn-
ar á kirkjuþingi. En því má þá held-
ur ekki gleyma, þegar yfir því er
kvartað og ekki óeðlilegt að svo sé,
að kirkjuþingsmenn eru ekki valdir
að „ofan“ með skipan biskups eða
ráðherra, heldur eru þeir kosnir í
ákveðnum kjördæmum. Að ekki
finnast fleiri konur en þær þijár
sem nú sitja kirkjuþing er þá þeim
mun einkennilegra, sem sífellt fleiri
konur taka sæti í sóknarnefndum
eins og fyrr er frá greint, en það
eru þær, sóknarnefndirnar, sem
kjósa leikmenn á kirkjuþing.
Kirkjuþing aftur á móti kýs
kirkjuráð, sem er nokkurs konar
framkvæmdaaðili kirkjuþings og er
undir forsæti biskups. Þar sitja tveir
leikmenn og tveir prestar. En þá
litið er til skipunar kirkjuþings ætti
ekki að koma algjörlega á óvart,
þótt hlutur kvenna sé ekki mikill í
kirkjuráðum liðinna ára, þar sem
hlutur þeirra hefur verið svo rýr á
kirkjuþingi. Konur hafa verið kjörn-
ar varamenn í kirkjuráð, en engin
náð kosningu í ráðið enn sem kom-
ið er. En í því sambandi er vert að
geta þess, að þegar á næsta ári á
að kjósa nýtt kirkjuþing og ætti því
að vera unnt að vænta þess, að
hlutur kvenna vaxi á kirkjuþingi
og þess sjáist þá staður í kirkju-
ráði, sem þingið kýs á fyrsta fundi
sínum.
Ekki þarf að fara mörgum orðum
um hlut kvenna í biskupasveit. Þar
tróna þrír karlar og hefur engin
kona enn sem komið er komið nærri
þeim stöðum, þegar biskup eða
vígslubiskup hefur verið valinn.
Og þótt eðlilegar skýringar séu
til staðar á því, hversu hlutur
kvenna er rýr í ofantalinni upptaln-
ingu, þá skal það viðurkennt og
eðlilegt að sé beðið afsökunar á
því, að ekki hafa konur verið valdar
nógu oft í nefndir á vegum kirkj-
unnar eða í þau ráð, sem skipað er
í. Þó er íslenska þjóðkirkjan í Al-
kirkjuráðinu og Lúterska heims-
sambandinu, þar sem lögð er
áhersla á nokkurs konar kvótaskipt-
ingu milli kynja og æskufólks, og
lagt til, að í nefndum og stjórnum
kirkjunnar sé 40% karlanna og hið
sama hlutfall kvenna en 20% falli
í skaut æskufólks. Hefur kirkjan
virt þetta, t.d. þegar valið var til
þátttöku á næsta þingi Lútherska
heimssambandsins í Hong Kong í
sumar, og fer einn karl, vígður, ein
kona, óvígð og einn ungur maður.
Og íslenska þjóðkirkjan átti vit-
anlega aðild að átaki samtaka
kirkna um kvennaáratuginn, sem
enn stendur. Og þar voru nefndir
settar af stað, en þess ekki gætt í
því sambandi, að þær hefðu átt að
vera skipaðar báðum kynjum, en
aðeins konur voru í þessum nefnd-
um. Og það hefur verið leitast við
að minna á þetta þarfa hlutverk
kirkjunnar að efla veg og vanda
og unnið að því. Var notast við
námsefni frá Noregi, sem heitir á
íslensku „konur eru konum verstar"
og var Halla Jónsdóttir ráðin í
hlutastarf til að stýra því og kynna.
KRISTNIHÁTÍÐARNEFND eins og hún var fyrst skipuð: Guðrún Helgadóttir, Steingrimur Hermanns-
son, Ebba Sigurðardóttir, Ólafur Skúlason og Vigdís Finnbogadóttir. Á myndina vantar Guðrúnu
Erlendsdóttur.
Ég hef ákveðið að setja
á fót sérstaka nefnd,
________segir herra__________
Olafur Skúlason, sem
hafi það verkefni að
leita leiða til þess að
styrkja stöðu kvenna
innan kirkjunnar.
Árangurinn af þessu starfi er vel
sýnilegur, en 3.200 konur hafa sótt
þessi námskeið, sem haldin hafa
verið vítt um landið. í þessum hópi
eru prestar, guðfræðingar, djáknar,
sóknarnefndarfólk, stjórnir kvenfé-
laga og ananrra slíkra samtaka.
Er þetta ekki lítill hópur og mundi
muna um hann, ef allar þrjú þúsund
og tvö hundruð konurnar væru
komnar saman og birtust á mynd!
Auk þess er vert að geta þess, að
söfnuðir hafa oft boðið þeim konum,
sem standa framarlega í bæjar- eða
sveitarfélögum þátttöku og hefur
það leitt til nánara samstarfs þess-
ara aðila og kirkjunnar. Og slíkur
hefur árangurinn verið og eftir-
spurnin, að nú eru þijár konur, sem
koma að þessu námskeiðahaldi.
Og gaman er að geta þess, að
þetta námsefni, sem er upprunnið
í Noregi, náði ekki siíkri fótfestu
FERMINGARMYNDIR
I’antaftu núna strax
BAKNA ^FJÖLSKYLÐU
LJÓSMYNDIR
Síqií 588-7644
Armúla 38
STOFNAMR - EINSTAKLIITGAR
Ávallt á útsölu mikið úrval af bútasaumsefnum
frá 296 kr. og fataefni frá 150 kr. m.
Opið mánud.-föstuci.
kl. 10-18.
^77 haugartl. kl. 10-1-t.
til 1. júní.
þar sem hér, og hafa því norskir
aðilar leitað hingað eftir upplýsing-
um um það, hvernig haldið hefur
verið á spilunum til þess að læra
af þessari forystusveit íslenskra
kvenna í kirkjunni.
En enda þótt hægt sé að benda
á jákvæða þætti þessara mála, er
vitanlega hvergi nærri nóg að gert.
Ég hef því ákveðið að setja á fót
sérstaka nefnd, sem hafi það verk-
efni að leita leiða til þess að styrkja
stöðu kvenna innan kirkjunnar.
Bind ég vonir við það, að slík nefnd-
arskipan, þar sem fólk úr ýmsum
hópum þjóðfélagsins tekur höndum
saman, geti skilað þessum málum
vel fram á leið og hafi þá viðleitn-
ina frá kvennaáratugnum að leiðar-
ljósi.
Þá vil ég einnig geta þess með
tilliti til þess, sem í upphafi var
greint frá með kynskiptingu í
nefndum vegna þúsund ára afmælis
kristni árið 2000, að ég mun á
næsta fundi kirkjuráðs, sem kemur
saman 20. þ.m. gera það að tillögu
minni, að fjölgað verði í nefnd kirkj-
unnar, sem vinnur að þessu máli
um tvo og að þessir tveir verði úr
hópi kvenna. En einnig i þessari
kirkjunefnd urðu breytingar, þegar
Þingvallaprestur, kona, lét af starfi
og karl kom í staðinn.
Ég hef ritað þessar athugasemd-
ir á blað í þeirri von, að með þessu
sé varpað nokkuð skýrara ljósi á
þessi mál, enda þótt ég viðurkenni
fúslega, að enn ber að taka betur
á og stendur það líka til.
Höfundur er biskup íslands.
Sjávarútvegsstofnun Háskóla íslands
og High North Alliance
halda ráðstefnu um
Hvalveiðar í Norðurhöfum
frá hagrænu og pólitísku sjónarmiði
að Hótel Loftleiðum laugardaginn 1. mars 1997
Skráning þátttakenda og greiðsla ráðstefnugjalds (8:00-9:00)
Dagskrá fyrir hádegi (9:00 - 12:30):
Hvalastofnar í Norðurhöfum og sjálfbær nýting auðlinda
Jóhann Sigurjónsson, sendiherra
Staða og viðhorf Alþjóðahvalveiðiráðsins
Ray Gambell, aðalritari alþjóðahvalveiðiráðsins
Staða og viðhorf NAMMCO
Kate Sanderson, ritari NAMMCO
Hagnaðarmöguleikar og áhætta í alþjóðl.viðskiptum með hvalaafurðir
Trond Bjorndal, prófessor við Viðskiptaháskólann í Bergen
Möguleg áhrif hvalveiða á íslenskan útflutning
Þórður Friðjónsson, forstjóri Þjóðhagsstofnunar
Alþjóðviðskiptastofnunin (WTO):Viðskiptabönn og verslunarhömlur
Ted McDorman, prófessor við lagadeild Háskólans í Toronto
CITES og alþjóðaviðskipti með hvalaafurðir
Jaques Bemey, fyrrv. aðstoðarframkvæmdastjóri CITES
(Convention on Intemational Trade in Endangered Species)
Dagskrá eftir hádegi (13:30 - 16:00):
Stjórn hvalveiða og alþjóðalög
William Burke, prófessor við lagadeild Washingtonháskóla, Seattle
NAMMCO, Alþjóðahvalveiðiráðið og Norðurlönd
Steinar Andresen, rannsóknastjóri Stofnunar Fridtjof Nansen, Oslo
Veiðar Færeyinga á andarnefju
Kjartan Hoydal. frkv.stjóri Norður-Atlantshafs samvinnunefndar
Nýleg þróun í hvalveiðiheimildum frumbyggja
Robert L. Friedheim og Ray Gambell
Framtíð hvalveiðistjórnunar
Robert L. Friedheim, prófessor í alþjóðasamskiptum,
Háskólanum t Southem Califomia
Framtíð hvalveiða í Norður-Atlantshafi (16:15 -18:00)
Hringborðsumræður með þátttöku fulltrúa ráðuneyta og hagsmunaaðila
Ráðstefnan fer fram á ensku en verður túlkuð iafnóðum á íslensku.
Ráðstefnugjald 2.500 kr með hádegisverði og kaffi. 2.000/1.000 f. námsmenn
vinsamlegast skráið vkkur sem allra fvrst f síma 525-4056, 552-7467
fax: 525-5829 netfang:fisheries@rhi.hi.is
Ráðstefnan er öllum opin.