Morgunblaðið - 05.03.1997, Blaðsíða 18

18 MIÐVIKUDAGUR 5. MARZ 1997
ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ
Frá Petra
Morgunblaðið/Jóhanna Kristjónsdóttir
Vonbrigði í Jórdaníu vegna
viðskiptatregðu við Israel
JÓRDANIR væntu mikils af
friðarsamningnum sem var
gerður með pompi og prakt
milli Israela og Jórdana og ekki
síst vonuðu þeir að viðskipti land-
anna mundu eflast, ferðamanna-
straumur aukast og erlendir fjár-
festar kæmu með langþráð fé til
Jórdaníu. Reyndin hefur orðið önn-
ur og nú segja kaupsýslumenn í
Jórdaníu að fari svo fram sem
horfi stefni í erfiða tíma.
Ahmed Najjar, fjármálaráðgjafi
í Amman, tekur svo djúpt í árinni
að segja að vegna stefnu stjómar
Netanyahus vilji engir koma í
heimsókn, öllu hafí verið frestað,
jafnvel samningum sem voru vel á
veg komnir. Hann kveðst ekki vera
sá eini sem staðhæfi þetta, jór-
danskir kaupsýslumenn taki undir
orð sín af miklum þunga og það
sé augljóst að vestrænir fjárfestar
ætli sér að bíða og sjá hveiju fram
vindur. „Þegar og ef eitthvað fer
að rofa til, gæti það verið orðið
of seint," segir hann og er ekki
bjartsýnn á framtíðina.
Ferðamenn koma ekki
Vonir Jórdana um að friðarferlið í Miðaustur-
löndum mundi leiða til að eðlileg samskipti
------------------_p------------------------
kæmust á milli Israels og Jórdaníu hafa
farið fyrir lítið frá því Netanyahu varð for-
sætisráðherra Israels. Viðskiptasamningum
hefur verið frestað eða aflýst, skrifar Jó-
hanna Kristj ónsdóttir og óvissuástand hef-
ur skapast á flestum sviðum.
Eitt af því sem vonast var eftir
var að ferðaþjónusta tæki kipp en
þróunin hefur ekki orðið sú. Ferða-
málaráðherra Jórdaníu, Saleh Irs-
heidat, hefur ekki þótt ijúka til
með yfirlýsingar en hann viður-
kennir að slðustu sjö mánuðina
hafi dregið úr komum ferðamanna
til landsins og hann hljóti ______
að rekja það til stjóm- íRraí4|ar r#,isa
málaástandsins. Engin * ,/ f, #
merki séu þar um bata. wioskipta-
Royal Jordanian, sem nindranir
flugfélag landsins,
„ísraelarnir koma í dagsferðir
og fara til Petra, þeir hafa með
sér eigið nesti og kaupa nær ekk-
ert hér og það er mjög lítill hagnað-
ur sem við fáum af slíkum ferð-
um,“ segja hótelstjórar í Petru.
Þeir segja að hótelnýting í Petru
hafi farið niður í 12% síðustu mán-
uði.
Jórdanir höfðu vonast eftir
aukningu í tekjum af ferðamönn-
um, eða sem svarar einum millj-
arði dollara (um 70 milljörðum
króna) árið 1996 miðað við 700
milljón dollara árið (49 milljarða
króna) á undan. En nú virðast þær
vonir að engu orðnar og pantanir
fyrir árið 1997 benda ekki til að
úr rætist.
Viðskiptin hafa valdið mestum
vonbrigðum
er
fékk 10 þúsund afpantanir síðustu
mánuði ársins 1996 að sögn tals-
manns RJ, Majied Sabri. Hann
segir að þær hafi verið um 4.000
frá ítölum, og 2.300 frá Þjóðveij-
um. Einnig hafl íjöldi bandarískra
farþega skroppið saman um að
minnsta kosti 30% og þó sennilega
meira þegar allt sé talið. ísraelskir
ferðamenn til Jórdaníu hafa heldur
ekki reynst sú búbót sem menn
reiknuðu með.
Kannski Jórdanir hafi
þó reiknað með að við-
skipti milli landanna
““ tveggja mundu skila
mestum hagnaði og skjót-
hvað
ustum. En þar er allt í hinu mesta
óstandi. Þrátt fyrir mörg og fögur
orð hefur lítið orðið úr því. Fimm-
tíu prósent skattar og há flutnings-
gjöld hafa verið lögð á allar jór-
danskar vörur sem eru seldar til
ísraels og þar af leiðir að eftir-
spurn hefur verið sáralítil.
Jórdanir segja að það virðist
vera stefna ríkisstjórnarinnar í
Israel að gera þeim eins erfitt fyr-
ir og hugsast geti. Mikil gremja
er einnig með það fyrirkomulag
sem ísraelar hafa tekið upp: Jórd-
önum er gert skylt að afferma alla
flutningabíla Jórdaníumegin
landamæranna og síðan eru vör-
umar settar á ísraelska vörubíla
handan þeirra.
Þetta valdi oft ólýsanlegum töf-
um og stundum skemmdum á
vamingi sem ekki sé gætt að fara
vel með. Þá gramsi ísraelskir
landamæraverðir ótæpilega í varn-
ingnum, hann sé grandskoðaður
með alls kyns vopnaleitartækjum
og tilheyrandi digurbarkalátum.
Stórir samningar, sem vora í
burðarliðnum milli landanna þegar
friðarsamningurinn var gerður
sumarið 1994, hafa ekki komist í
framkvæmd. Meðal þess _____________________
var verkefni milli Árab ______
Potash og Hafía efna- Draga ursam-
verksmiðju þar sem SKiptUltl WIO
Jórdanir hétu að leggja Israel
til hráefni fyrir milljónir
neinum 1994, þá vora jórdönsk
fyrirtæki hvött til að hefja við-
skipti og samninga við Israela.
Vegna viðmóts þeirra nú síðan
kosningamar voru síðastliðið vor
hefur andrúmsloftið breyst svo við
eigum í vök að veijast," sagði verk-
smiðjueigandi einn sem ekki vildi
láta nafns getið. Þegar ísraelskt
sendiráð var loks opnað í Amman
í desember og efnt til móttöku
komu aðeins átta jórdanskir kaup-
sýslumenn til móttökunnar.
Þó eru sumir bjartsýnni en aðr-
ir, t.a.m. Omar Salah sem rekur
fataverksmiðju í A1 Hassan í
norðurhluta Jórdaníu. Hann segist
hafa náð góðum samningum við
ísraelana og öll samskipti hafi
verið til fyrirmyndar. Hann merki
að vísu nokkrar breytingar síðustu
mánuði en hann hafi valið þá leið
að leiða það hjá sér. Hann hefur
ráðið 300 jórdanskar konur í vinnu
og segist vart anna eftirspurn.
Hann er meira að segja bjartsýnn
á að næsti markaður sinn sé í
Evrópu og að honum takist að fá
Evrópumenn til að leggja fé í fyr-
irtækið svo hann geti fært út
kvíarnar. Á hinn bóginn er hann
einn fárra sem hefur komið fram
með bjartsýnisorð eins og þessi.
og í sameiningu átti að reisa verk-
smiðju í Negev-eyðimörkinni.
Þessu hefur verið frestað um óá-
kveðinn tíma eins og mörgu öðra.
Almennt virðast jórdanskir
kaupsýslumenn líta svo á að
ástandið sé að verða mjög erfitt
pg þeir sem vilji eiga viðskipti við
ísrael verði að láta það fara leynt
því ella séu þeir vændir um land-
ráð.
„Slíkt hefði ekki hvarflað að
Arabaríkin hafa dregið sig í
hlé gagnvart fsrael
Það er alkunna að eftir að
friðarferlið fór af stað fyrir al-
_______ vöru í þessum heims
hluta, létu allmörg
Arabaríki líklega. Þau
viðurkenndu að vísu
ekki ísrael en tóku upp
’ óopinberar viðræður
opnaðar voru skrifstofur og
skipst var á heimsóknum. Meðal
þessara ríkja voru Túnis, Óman
og Qatar.
Eftir því sem ástandið versnar
eða í besta falli hjakkar í sama
farinu hafa þessi ríki einnig dregið
úr samskiptum við ísraela, pakkað
saman og farið og hætt öllum við-
ræðum um að senn gæti dregið til
þeirra tíðinda að þau viðurkenndu
Israel.
Kosningar í Hessen
Stóru
flokkarn-
ir vinna
óvænt á
Frankfurt. Reuter.
KOSNINGAR til sveitarstjórna í
þýzka sambandslandinu Hessen
fóra fram á sunnudag. Báðir stóru
stjórnmálaflokkamir, kristilegir
demókratar, CDU, og jafnaðar-
menn, SPD, unnu óvænt á. Helmut
Kohl kanzlari og formaður CDU
sagði í gær að úrslit kosninganna
væra flokknum óvænt örvun á erf-
iðum tíma fyrir ríkisstjórnina.
Úrslitin vora á þá leið, að hvort
tveggja CDU og SPD, sem er í
stjórnarandstöðu, juku við fylgi sitt
lítillega, á meðan smáflokkar töp-
uðu. CDU fór úr 32 prósentustigum
í síðustu kosningum í 33,3% nú, og
SPD bætti stöðu sína um 1,1%, fór
úr 36,4% í 37,5%. Græningjar, sem
á undanförnum árum hafa verið í
mikilli sókn í Hessen, héldu sínum
hlut, og fengu um 11 af hundraði
atkvæða. Fylgi fijálsra demókrata,
flokks Klaus Kinkels utanríkisráð-
herra, féll úr 5,1% í 4,0%. Fylgi
róttækra hægrimanna í Repúblik-
anaflokknum minnkaði úr 8,3% í
6,2%. Kristilegum demókrötum var
það sérstakt fagnaðarefni, að þeir
juku fylgi sitt mest í Frankfurt, og
eru nú með 36,3% stærsti flokkur-
inn I borginni, sem annars hefur
löngum verið vígi jafnaðarmanna.
Úrslita kosninganna hafði verið
beðið með nokkurri eftirvæntingu
vegna þess annars vegar, að mikil
spenna er nú ríkjandi í forystusveit-
um stjórnmálaflokkanna, bæði milli
samstarfsflokkanna í ríkisstjórninni
og stjórnarandstöðunnar, en þó
ekki sízt innan flokks kanzlarans
sjálfs, m.a. vegna óvissu um hvort
hann hyggist draga sig í hlé eða
hvort hann muni gefa kost á sér á
ný í kosningum til Sambandsþings-
ins haustið 1998. Önnur ástæða er
sú, að fram að kosningum sem fram
eiga að fara í Hamborg í haust
vora kosningarnar nú um helgina
eina haldgóða vísbending ársins um
stemmninguna meðal kjósenda í
garð stóra flokkanna.
„Góður áfangasigur"
„Þetta var góður áfangasigur á
leiðinni að sambandsþingkosning-
unum á næsta ári,“ sagði Peter
Hintze, framkvæmdastjóri CDU, á
blaðamannafundi í Bonn í gær.
„Niðurstöðurnar sýna að almenn-
ingur stendur á bak við umbóta-
áætlanir Helmuts Kohls,“ sagði
Hintze. Harðar deilur hafa staðið
um áætlanir ríkisstjórnarinnar um
endurbætur á skatta- og lífeyris-
kerfi landsins, og í skoðanakönnun-
um hefur CDU vegnað illa að und-
anförnu.
-----♦ ♦ ♦----
Fitubrennslu-
gen fundið
París. Reuter.
HÓPUR franskra og bandarískra
vísindamanna hefur uppgötvað gen
sem stjórnar fitubruna í líkamanum
og eykur það vonir um að hægt
verði að meðhöndla þá sem þjást
af offitu og hugsanlega sykursýki.
Skýrt er frá niðurstöðunum í við-
urkenndu tímariti um erfðafræði,
Nature Genetics. Genið gengur
undir heitinu UCP2 og framleiðir
kjarnsýra sem veldur fitubrana.
Daniel Ricquier, leiðtogi vísinda-
mannanna, sagði að áður en upp-
götvunin gæti nýst almenningi yrði
að framleiða sameind sem örvað
gæti starfsemi UCP2-gensins og
myndi líklega taka a.m.k. fimm til
sex ár að þróa hana.