Morgunblaðið - 05.03.1997, Blaðsíða 24

24 MIÐVIKUDAGUR 5. MARZ 1997
MORGUNBLAÐIÐ
H
fttwgistifrlafrft
STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI: Árvakur hf., Reykjavík.
FRAMKVÆMDASTJÓRI: Hallgrímur B. Geirsson.
RITSTJÓRAR: Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
GROSKAIHUG-
BÚNAÐARGERÐ
MIKIL GRÓSKA er nú í hugbúnaðargerð hér á landi
og hefur verið síðustu misseri. Þar er að vaxa úr
grasi ný og öflug útflutningsatvinnugrein og má það m.a.
sjá af því, að útflutningur hugbúnaðar hefur vaxið úr 10
milljónum króna árið 1990 í 814 milljónir króna á síðasta
ári samkvæmt samantekt Seðlabankans. Kunnáttumenn í
þessari grein telja þó þessar tölur alltof lágar og þær
megi tvöfalda. Það þýðir að útflutningur hugbúnaðar hafi
numið 1,6 milljörðum króna í fyrra.
Fram kom í máli Vilhjálms Þorsteinssonar, þróunar-
stjóra Coda ehf., á nýsköpunarþingi Rannsóknarráðs og
Útflutningsráðs fyrir síðustu helgi, að útflutningur hafi
tvöfaldast milli ára undanfarin ár. Þótt svo mikil aukning
verði ef til vill ekki á þessu ári telur Vilhjálmur fullvíst,
að hún verði mikil sem áður. Hann bendir á, að tölur Seðla-
bankans sýni aðeins útflutning á hreinum hugbúnaði, en
þar sé ekki talinn með útflutningur fyrirtækja eins og
Marels og Kögunar né sala hugbúnaðar í gegnum alnetið.
Ólafur Davíðsson, framkvæmdastjóri Hugvits, segir, að
ætla megi, að um næstu aldamót geti tekjur af útflutningi
hugbúnaðar numið 10-15 milljörðum króna. Upplýsingaiðn-
aðurinn geti tekið á móti helmingi þeirra 12 þúsund starfa,
sem hér sé þörf á næstu árin, vaxi hann með sama hraða
og erlendis. Ólafur bendir hins vegar á, að ekki dugi að
útskrifa innan við 150 nemendur á háskólastigi árlega til
að ná þessu markmiði. Þá tölu þurfi að tífalda a.m.k. Hlúa
þurfi að tölvumenntun og tæknimenntun í landinu, veita
meira fé til kennslu, hvetja menn til náms og endur-
menntunar. Það taki 3-4 ár frá því hafizt er handa þar
til nemendur komi á vinnumarkaðinn. Verði ekki menntað
starfsfólk fáanlegt hérlendis muni þau tækifæri, sem nú
bjóðast, flytjast úr landi.
Enginn vafi er á því, að íslenzk hugbúnaðargerð er ört
vaxandi atvinnugrein og útflutningur þegar farinn að skila
verulegum tekjum í þjóðarbúið. Ljóst er hins vegar, að
ákveðinn flöskuháls er í skólakerfinu, sem gerir að verk-
um, að atvinnulífið fær ekki nægjanlegan fjölda menntaðs
starfsfólks og þá ekki sízt tölvufyrirtækin. Laun í þessari
atvinnugrein eru yfirleitt há og því eðlilegt, að ungt fólk
leiti þangað. Búa þarf þannig að skólakerfinu, að það
geti mætt þörfum atvinnulífsins á vel menntuðu starfs-
fólki og í því sambandi verður að huga að launakjörum
þeirra, sem annast menntunina, svo þeir gefizt ekki upp
og leiti sjálfir í þessi hálaunastörf eða jafnvel út fyrir land-
steinana. Sú hætta er þegar fyrir hendi í hugbúnaðargrein-
inni.
KVÓTAKERFIOG RÉTT-
LÆTISKENND
RÖGNVALDUR Hannesson, prófessor við Verzlunarhá-
skóla Noregs í Bergen, skrifaði athyglisverða grein
í Morgunblaðið hinn 16. febrúar sl. þar sem hann lýsir
hagkvæmni kvótakerfisins og telur, að það væri „verulegt
þjóðhagslegt slys, ef íslendingar vörpuðu kvótakerfinu
fyrir róða“.
Síðan segir Rögnvaldur Hannesson: „Hinu skulu menn
átta sig á, að kvótakerfið er háð því, að það sé fyrir hendi
pólitískur vilji hjá þjóðinni til þess að halda þessu kerfi
úti. . . Það særir réttlætiskennd flestra, að menn séu að
hagnast á verðmætum, sem þeir hafa fengið gefins og
reyndar eru skilgreind sem þjóðareign.
Séð í þessu ljósi verður það að teljast furðulegt hve
andsnúnir margir útgerðarmenn eru veiðigjaldinu svokall-
aða. Það er hvorki útgerðarmönnum né þjóðarheildinni í
hag, að kvótakerfinu verði kastað fyrir róða eða framsali
kvóta settar svo þröngar skorður, að það skili litlum sem
engum árangri. Það þjónar að öllum líkindum langtíma-
hagsmunum útgerðarmanna að sættast við þjóðina á hæfi-
legt veiðigjald. Sumum forystumönnum útgerðarmanna er
þetta löngu ljóst; fyrir tveimur árum eða svo gerðist t.d.
Árni Vilhjálmsson, prófessor, talsmaður einmitt þessarar
lausnar."
Þessi orð Rögnvaldar Hannessonar eru alvarlegt um-
hugsunarefni fyrir útgerðarmenn. Ekki verður hann sakað-
ur um fjandskap við kvótakerfið sem slíkt.
Skipverjar á Ægi töldu 50 lægðir á jafnmörgum dögum ^
ÖLDUHÆÐIN var yfirleitt 8-12 metrar í leiðangrinum, að sögn skipherra, og fór eitt sim
„Sáttari við legu
landsins en áður“
VARÐSKIPIÐ Ægir lauk
53 daga veðurathugun-
um úti á rúmsjó nýlega
og segist Halldór Nel-
lett skipherra á Ægi vera mun
sáttari við landfræðilega stað-
setningu Islands en áður, því
skipverjar hafi lent í 50 lægðum
á 50 dögum.
„Þetta var ótrúlegur flaumur
af lægðum og ég get fullyrt, eft-
ir þessa ferð, að ég er mun sátt-
ari við legu landsins en áður.
Maður hélt að allar lægðir kæmu
hingað," segir hann.
Yfirstjórn verkefnisins var i
Shannon á Irlandi og taldist vís-
indamönnum þar að skipverjar
hefðu þurft að kljást við um það
bil eina lægð á dag. „Þá er ein-
vörðungu verið að tala um svæði
frá Hvarfi að Azor-eyjum. Hinar
eru ekki taldar með. Eg hafði
ekki gert mér í hugarlund að
þetta yrði slíkur lægðaflaumur
og ímyndaði mér að við fengjum
2-3 lægðir á viku með hléum en
það var nánast aldrei friður,"
segir Halldór.
Svæðið þar sem athugunin var
gerð var valið með tilliti til þess
að árin 1989-1995 fóru langflest-
ar lægðir yfir hafið milli 40. og
50. gráða norðlægrar breiddar.
Fjögur skip tóku þátt í leiðangr-
inum og voru staðsett með 150
sjómílna millibili. Nyrstur var
Ægir, þá franskt skip, svo banda-
rískt og síðastir og syðstir voru
Rússar.
Bræla eða fárviðri
Um borð í Ægi voru 18 manns
og segir Halldór að mannskapur-
inn hafi verið orðinn vel veðurbar-
inn. „Við erum reynslunni ríkari
eftir að hafa verið úti á hafi í
tæpa tvo mánuði annaðhvort í
brælu eða fárviðri. Það var nán-
ast aldrei hlé.“ Halldór segir enn-
fremur að ölduhæðin hafi verið
8-12 metrar flesta daga, nema
einn, þegar hún fór í 20 metra,
en þá hafði vindur blásið með
yfir 64 hnúta hraða í sólarhring,
sem telst um 12 vindstig. „Það
skiptir svo oft um átt að ölduhæð-
inni er að mestu haldið í skefium.
En þegar hann blæs svona lengi
í 64 hnútum, nær hann að rifa
upp miklu meiri sjó,“ segir skip-
herrann.
Ilalldór viðurkennir að áhöfnin
hafi verið orðin ansi þreytt undir
lok ferðarinnar en menn séu
reynslunni ríkari eftir að hafa lent
í slíkum veðrum og muni byggja
áþví við stjórn skipsins í framtíð-
inni. Ægir fékk á sig tvö brot í
ferðinni en skemmdist ekkert að
hans sögn.
„Menn urðu auðvitað þreyttir í
þessum eilífa veltingi, stígandi
ölduna allan daginn og vaknandi
uppi á miðjum þiljum. Maður þarf
að vera ansi þreyttur til þess að
sofa sleitulaust í skipi sem hallar
30-40 gráður,“ segir Halldór.
Sett var upp sjálfvirk veðurat-
hugunarstöð um borð í Ægi og
fengu stýrimennirnir þrír leiðsögn
í að fara með búnaðinn. Að sögn
Halldórs var tekið veður á þriggja
tíma fresti og upplýsingamar
sendar til írlands. „Skipveijarnir
þurftu síðan að taka sjálfir niður
upplýsingar um skýja- og öldu-
hæð,“ segir Halldór.
Sigldu 6.200 sjómílur
Háloftaathuganirnar voru
gerðar með því að sleppa loft-
belgjum með mælibúnaði fyrir
vindhraða, -styrk, Ioftþrýsting,
raka, hitastig og fleira upp í 16
kílómetra hæð og sáu hásetarnir
um að fylla þá með helíum undir
umsjón vélstjórans. „Loftbelgjun-
um var sleppt á sex tíma fresti
og við viss skilyrði fengum við
tilmæli um að sleppaþeim með
þriggja tíma til 90 mínútna milli-
bili, til dæmis þegar lægðirnar
voru að koma,“ segir Halldór.
Telst honum til að Ægir hafi
siglt 6.200 sjómílur frá 4. janúar
til 24. febrúar, brennt um 200.000
lítrum af olíu og sleppt 330 loft-
belgjum. Mesti vindhraði sem
skipveijar mældu var 180 hnútar
í fimm kílómetra hæð, en þess
má geta aftur að 12 vindstig eru
64 hnútar.
Flosi Hrafn Sigurðsson veður-
fræðingur á Veðurstofu íslands
sagði í samtali við Morgunblaðið
að of snemmt væri að draga
ályktanir af mælingum skipveija
á Ægi en þakkarbréf hefði borist
frá yfirsljórninni á írlandi. „Þar
segir að þeim þyki mikið til
gagnaöflunar skipveijanna koma
og að upplýsingamar sem þeir
hafi safnað muni verða megin-
uppistaðan í rannsókninni," segir
Flosi Hrafn.
SKIPVERJAR á Ægi hj
fyrir komu
HÁSETARNIR sáu um að fylla 1«
gætti birgðanna, og stýrimennimi