Morgunblaðið - 16.03.1997, Síða 30

Morgunblaðið - 16.03.1997, Síða 30
30 SUNNUDAGUR 16. MARZ 1997 MORGUNBLAÐIÐ ■J SKOÐUN • • SVAR VIÐ GREIN BJORGVINS TÓMASSONAR ORGELSMIÐS ÞRIÐJUDAGINN 18. febrúar sl. birtist grein eftir þig, Björgvin Tóm- asson orgelsmiður, í Morgunblaðinu >Og bar hún yfirskriftina „Opið bréf til söngmálastjóra Þjóðkirkjunnar“. Það sem kom mér mest á óvart við lestur greinarinnar var það alræðis- vald sem þú telur mig hafa í sam- bandi við kaup á orgelum og jafnvel það að ég misnoti aðstöðu mína. Sjálfur get ég ekki séð í hvaða til- gangi það ætti að vera, því aldrei hef ég haft neinn fjárhagslegan ávinning af orgelkaupum hingað til landsins. Þú kvartar undan því í grein þinni að ég hafí aldrei sest niður með þér við orgel þín, segir Haukur Guðlaugsson í svari til Björgvins org- elsmiðs. Ekki hefði staðið á því, hefðir þú Kynning orgela óskað þess og er ég til Þegar kaupa á orgel í kirkju, get ég upplýst, að ekki er nærri alltaf leitað til okkar í orgelnefnd þjóðkirkj- unnar, en sé það gert, þá höfum við — joftast haft þann háttinn á, að fara með sóknarnefndina, organistann og stundum prestinn, í kynnisför og skoða orgel í Reykjavík og nágrenni og stundum víðar. Hefur þá verið spilað á hijóðfærin, ýmsir möguleikar þeirra sýndir, og hafa orgel þín verið skoðuð eins og önnur hljóðfæri. Mig minnir samt, að í einu tilfelli hafi sóknamefndin ekki haft nægan tíma til að fara upp í Mosfellssveit. Ég man eftir í einu slíku tilviki er orgel þitt í Lágafellskirkju var skoðað, að þá varst þú sjálfur viðstaddur og ég ^•sagði við þig að mér þætti þetta besta orgelið sem þú hefðir smíðað til þessa. Þegar þú varst að smíða kórorgel í Akureyrarkirkju, þá var staddur hér á landi forstjóri Marcuss- en & Son-orgelsmiðjunnar í Dan- mörku. Fékk ég hann til þess að koma til þín í því skyni að sýna hon- um hvað hér væri að gerast á þessu sviði. Lauk hann lofsorði á handverk þitt og það fékkst þú að heyra. Ekki var samt spilað á orgelið, þar sem smíðinni var ekki lokið. Það er því ekki rétt að ég hafi aldrei tjáð mig um orgel þín að þér viðstöddum. Ég hef ætíð reynt það í þessum ferðum með sóknamefndum, organistum og prestum, að halda mér sem mest —Lhlutlausum til þess að þessir aðilar myndi sér sjálfstæða skoðun á hljóð- færunum. Ég reyni að koma með gagnlegar ábendingar og miðla af reynslu minni. Samt hlýtur mér að leyfast að hafa sjálfstæða skoðun á þess albúinn. Til þess að allt yrði sem best undirbúið lagði ég leið mína til Þorláks- hafnar á laugardegi, undirbjó mig sem best ég gat í kirkjunni fyrir tónleikana sem vom svo haldnir á sunnudeg- inum. Lék ég þar m.a. verk sem sýndu vel alla möguleika hljóðfæris- ins. Fyrir viku var ég staddur úti á landi og hringdi þá til mín myndlistarkennari úr Iðnskólanum í Reykja- vík og var þá að safna myndum af innlendri listhönnun, sem bundin var við síðasta ár. Haukur Guðlaugsson því, hverskonar hljóðfæri henti best. Eitt sinn komu sóknamefnd, prestur og organisti frá Höfn í Homafírði og vildu kynna sér orgel hér fyrir sunnan. Þeir skoðuðu mörg orgel í kirkjum á Stór-Reykjarvíkursvæðinu og fóm meðal annars upp í Mosfells- sveit, því þá var orgel þitt ekki kom- ið í Digraneskirkju, sem stendur því framar. Þegar þeirri skoðunarferð var lokið, vom menn samt ekki bún- ir að ákveða sig. Einnig var skoðað orgel Ketils Siguijónssonar í Vikur- kirkju. Tii þess að fá meiri yfirsýn lögðu sömu menn leið sína frá Höfn í Homafirði til Neskaupstaðar og skoðuðu P. Bruhn-orgelið þar. Eftir það var síðan ákvörðunin tekin. í lok þessarar greinar er stutt yfirlýsing frá biskupsritara, Baldri Kristjáns- syni, en hann var þá prestur við Hafnarkirkju. Þú segir í grein þinni að þegar orgelin í Þorlákskirkju og Hafnar- kirkju vom vígð, hafi ég tekið orgel P. Bmhn framyfir þitt. Hið rétta í þessu máli er, að í fyrstu var vígsla orgelsins í Þorlákskirkju ákveðin 3. nóvember og var ég beðinn að spila við þá athöfn. Þannig stendur það í dagbók minni. Síðan var vígslunni frestað til 17. nóvember. Hittist það þannig á að á þeim sama degi var vígsla orgels Hafnarkirkju, þar sem ég átti að leika. Samkomulag varð því um að í stað vígslunnar í Þorláks- kirkju tæki ég þátt í aðventutónleik- um sem haldnir voru þremur vikum síðar, eða sunnudaginn 8. desember. Höfðu þeir helst í huga að mynda orgel Þorlákskirkju, en ég benti þeim eindregið á að fara frekar á Eyrar- bakka, þar sem einnig er nýsmíðað orgel eftir þig, þar sem ég taldi að myndrænt séð kæmi það ennþá betur út en orgelið í Þorlákskirkju. Þessi könnun þeirra félaga var vegna til- nefningar fyrir DV, en vegna veðurs komust þeir á hvomgan staðinn í tæka tíð. Þegar prófessor Gerhard Dickel hélt hér fímm orgeltónleika í tengsl- um við organistanámskeiðið sl. sum- ar, valdi ég fímm orgel til þeirra tónleika. Eitt af þeim var orgelið í Digraneskirkju, sem þú smíðaðir. Á eftir bað ég hann um úttekt á öllum fimm orgelunum. Getur þú og þeir sem vilja séð að ég hef á engan hátt sett þig til hliðar, eins og þú heldur fram í grein þinni. Enginn getur borið mér það á brýn, hvað smíðina sjálfa snertir, að ég hafi ekki verið ánægður með það sem frá þinni hendi hefur komið og samstarfsmönnum þínum. Sem samstarfsmenn hefur þú fengið til liðs við þig bráðflinka smiði, og þess hafa þeir líka fengið að njóta í umsögn frá þér. Það tel ég mjög jákvætt fyrir þig. Þú kvartar undan því í grein þinni að ég hafi aldrei sest niður með þér við orgel þín. Ekki hefði staðið á þvi, hefðir þú óskað þess og er ég til þess albúinn. Myndi ég þá frá minni hálfu vilja taka upp þráðinn aftur um ýmis atriði varðandi orgel- in, sem við höfum áður rætt símleið- is, svo sem val á aðstoð- armanni við lokastig hljóðfærisins, þ.e. hljómhönnunina (inton- ationina), sem ég hef lagt svo mikla áherslu á en ekki hefur orðið sam- komulag um. Mættir þú þar og í ýmsu öðru sýna meiri sveigjanleika. Þú vitnar í útvarps- þáttinn (sem ég heyrði ekki) „Samfélagið í nærmynd" og hafði ég í fyrradag samband við varaformann sóknar- nefndar Kópavogs- kirkju, því ég kannaðist hreint ekki við þau um- mæli, að ég hefði talið hann til Pálmars Áma Sigurbergs- sonar. Við skoðuðum píanó hjá hon- um og þar fann hann hentugt notað píanó á góðu verði sem hann keypti. Umboðslaun vegna orgelkaupa þekkjast ekkí þetta vera of stórt verkefni fyrir þig. Ég veit heldur ekki hvernig þessi ummæli hefðu átt að koma til, vegna þess að organisti kirkjunnar var með áhuga á allt öðru hljóðfæri og þá fyrst og fremst á orgeli frá Marcuss- en & Son (áhugi sem síðar breyttist yfir í P. Bmhn). Sama var að segja um organistann í Neskaupstað. Taldi varaformaður sóknamefndar að þarna myndi einhveiju hafa verið blandað saman og þessi fullyrðing þín sé því alls ekki rétt. Er þetta mér því óviðkomandi. Ég hef áður fengið ásakanir um að ég misnotaði vald mitt, og ert þú ekki einn um það, en hljóðfærasali nokkur kærði mig fyrir núverandi biskupi, herra Ólafi Skúlasyni, og taldi að ég misnotaði aðstöðu mína, þannig að flyglar þeir sem kæmu inn í kirkjur landsins væm eftir minni ábendingu allir keyptir hjá sama aðila, þ.e.a.s. mági mínum, Leifi H. Magnússyni. Það er þó þannig að sama væri til hvaða sóknamefndar væri leitað, menn fengju ætíð sömu svörin, að ég hefði þar hvergi komið nærri. Skýringuna á því hversu mörg hljóðfæri hafa verið keypt frá Leifi H. Magnússyni inn í kirkjur landsins tel ég vera þá, að hann er með þekkt merki eins og Steinway & Sons, Bösendorfer og Fazioli. Hins vegar aðstoðaði ég eitt sinn organista utan af landi við að kaupa sér píanó. Ég fór með honum fyrst til Leifs og við skoðuðum það sem þar var á boðstól- um. Síðan fór ég meðal annars með Fyrr á tímum var embætti söng- málastjóra með umboð fyrir.Walcker- orgelin þýsku. Forveri minn í starfi, dr. Róbert A. Ottósson, fékk þá ásök- un að hann þæði umboðslaun fyrir sjálfan sig. Þeir sem þekktu Róbert vita að þar var um algjöra fjarstæðu að ræða. Róbert notaði umboðslaunin sem fengust af þessum orgelum ein- göngu í ferðakostnað organista, þeg- ar taka þurfti út ný orgel og var ég undirritaður eitt sinn sendur til Ól- afsvíkur í því skyni. Þegar ég kom að þessu starfi eftir lát Róberts, var því til á bankabók allnokkur upphæð og var bókin á nafni embættis söng- málastjóra. Síðar tóku ráðuneytis- menn þá ákvörðun, að allir sérsjóðir sem voru hjá hinum ýmsu stofnunum skyldu lagðir inn hjá ríkisféhirði. Tók ég þessa peninga þá út með eigin hendi og lagði þá inn á reikning embættisins. Hef ég því óræka sönn- un þess að Róbert notaði aldrei þessa peninga fyrir sjálfan sig. Þykir mér vænt um að geta leiðrétt það í þess- ari grein þó þetta komi málinu ekki beint við, en sýnir samt vissa hluti. Nú í dag þekkjast hvorki umboðs- menn né umboðslaun hér á iandi í sambandi við orgelkaup. Ég vil samt geta þess, að þegar ég eftir langa leit fann fyrirtæki sem seldi harmón- íum (stofuorgel), buðu þeir umboðs- laun sem voru 20% af söluverði hljóð- færisins. Ég bað þá um að þau yrðu dregin frá söluverðinu og þannig eru öll hljóðfæri frá því fyrirtæki af- greidd, með 20% afslætti, og njóta kirkjumar þess. Allir reikningar eru útfærðir á þann hátt og getur hver sem er sannfærst um það sem þá skoðar. Þú hefur oft haft orð á því í fjöl- miðlum, að nauðsynlegt sé að hljóð- færasmíðin sé ávallt boðin út. En eins og við vitum báðir, hefur mjög oft verið leitað til þín beint, af sókn- amefndum. Höfum hvorki ég né aðr- ir úr orgelnefndinni komið nálægt neinu og þú oftast leitað til annarra en orgelnefndarinnar, sjálfsagt ágætra manna og rætt tilhögun, raddaval o.fl. Var þar því ekki um neina samkeppni að ræða né útboð, sem margir hefðu getað tekið þátt í. Biskup hefur í bréfi til presta og sóknamefnda farið þess á leit að ætíð sé leitað til orgelnefndar þjóð- kirkjunnar, en á því hefur oft orðið misbrestur. Uppstokkun og endur- skoðun þyrfti því að eiga sér stað, jafnvel þótt orgelflóra landsins sé af flestöllum hátt lofuð og rómuð sem einstök. í lögum um söngmálastjóra og Tónskóla þjóðkirkjunnar frá 1981 segir m.a. í 2. grein: .. . Hann hefur jafnframt samstarf við sóknarpresta og sóknarnefndir og er þeim til að- JÁKVÆÐ MYND AF HEIMINUM LJÓSGEISLINN... er Ijósmyndinni jafnmikll lífgjafi og hann er öllu öðru í umhverfi okkar. Augnablik.. / ! » VIÐ FHAMKÖLLUM.. ❖ ÞÚ SMELLIR AF... MINNINGAR... AUGNABLDC... í andliti og landslagi fellur saman í Ijósi og skugga á filmunni. Þessi augnablik verða minningar... sem filman geymir. Filman er þín minningahirsla og það verður að fara vel með hana. Þegar þú smellir af... þarftu ekki aö vera að hugsa um hvernig myndin framkallast á pappír, Við framköllum... fyrir þig filmuna og leggjum okkur fram við að veita þér eins góða þjónustu og við getum. Svo erum við jafn væn við umhverfið... ss? 'í4.;r-rl mm f?Wi

x

Morgunblaðið

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.