Morgunblaðið - 06.05.1997, Qupperneq 8

8 ÞRIÐJUDAGUR 6. MAÍ 1997
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
LÁTTU það bara eftir þér. Það er enginn dónaskapur svona á
átján ára fresti, ropaðu bara . . .
Hæstiréttur dæmir í máli flugstjóra
Skerðing á lífeyri
var ekki ólögmæt
Yfirbug-
aðir með
mace-gasi
LÖGREGLAN í Reykjavík þurfti
að beita svokölluðu mace-gasi í
tveimur tilvikum á föstudag og
laugardag til að yfirbuga menn
sem verið var að handtaka.
í fyrra tilvikinu á föstudags-
morgun var gripið til þessa ráðs
til að hemja mann sem staðinn var
að innbrotum í bifreiðar. Sást til
tveggja manna reyna að fara í
óleyfi inn í bifreiðir við Skólavörðu-
stíg og voru þeir handteknir á
hlaupum skömmu síðar.
Annar þeirra veitti mótspyrnu
við handtöku og var því talin
ástæða til að beita mace-gasi á
hann til að yfirbuga hann. Menn-
irnir skildu eftir tvö bílútvarpstæki
og tónjafnara þar sem til þeirra
sást fyrst.
Gekk berserksgang
Þá þurfti að yfirbuga mann með
mace-gasi í íbúð í austurborginni
aðfaranótt laugardags. Maðurinn
hafði gengið þar berserksgang.
Engin meiðsli hlutust af.
HÆSTIRÉTTUR hefur sýknað Eft-
irlaunasjóð Félags íslenskra at-
vinnuflugmanna af kröfu flug-
manns um bætur vegna skerðingar
lífeyris. Flugmaðurinn taldi skerð-
inguna bijóta gegn jafnræðis- og
jafnréttissjónarmiðum íslensks rétt-
ar og að rétti hans hefði verið rask-
að umfram aðra sjóðsfélaga.
Maðurinn starfaði sem flugstjóri
frá 1944 til 1979 og greiddi iðgjöld
í Lífeyrissjóð atvinnuflugmanna frá
stofnun hans 1953 og þar til hann
var lagður niður 1974. Inneignir
sjóðsfélaga höfðu þá rýrnað svo
mjög, að þær námu aðeins þriðj-
ungi greiddra iðgjalda. Eftirlauna-
sjóður FÍA var stofnaður 1974 og
flutti flugmaðurinn réttindi sín yfír
í hann. Aunnin réttindi hans voru
reiknuð til stiga á tvo vegu. Annars
vegar voru innstæður í lífeyris-
sjóðnum metnar til stiga í samræmi
við kauplag 1974, en hins vegar
voru réttindi, sem talin voru töpuð,
reiknuð til svokallaðra skilorðs-
bundinna stiga. Þau voru í sérstök-
um sjóði, sem kallaður var verð-
tryggingarsjóður og stóð ekkert fé
að baki þeim í upphafi, en öflun
fjár til sjóðsins var með þeim hætti,
að 2% iðgjald af launum allra flug-
manna rann til hans.
Lífeyrisréttindi fiugmannsins á
grundvelli skilorðsbundjnna stiga
voru skert um 60% árið 1991, en
árið áður nam framlag í verðtrygg-
ingarsjóðinn 53,4% af greiðslum úr
honum og aftur voru réttindin skert
um 90% 1993. Flugmaðurinn sagði
að hann hefði mátt treysta því að
eftirlaunasjóðurinn tryggði honum
lífeyrisgreiðslur á grundvelli skil-
orðsbundinna stiga hans, eins og
verið hafði frá því að hann hóf töku
lífeyris árið 1979. Því til stuðnings
benti hann á að á árunum 1981 og
1982 hefðu lífeyrisgreiðslur verið
skertar um 10% og hefði það bitnað
jafnt á greiðslum samkvæmt skil-
orðsbundnum og óskilorðsbundnum
stigum.
Skilorðsbundin stig gáfu ekki
sama rétt
Hæstiréttur bendir á, að sjóður-
inn hefði eingöngu verið ábyrgur
fyrir réttindum samkvæmt óskil-
orðsbundnum stigum og aldrei hefði
verið kveðið svo á að skilorðsbundin
stig gæfu sama rétt.
Hæstiréttur bendir á, að trygg-
ingafræðileg úttekt á stöðu verð-
tryggingarsjóðsins miðað við árslok
1991 hafi ekki verið hnekkt, en
samkvæmt henni var nauðsynlegt
að skerða lífeyri um 80%, að
óbreyttum 2% iðgjöldum. Ekki hafi
verið sýnt fram á að skerðingin
hafí verið ómálefnaleg og órök-
studd, enda frá upphafi verið gerð-
ur skýr greinarmunur á greiðslum
á grundvelli skilorðsbundinna og
óskilorðsbundinna stiga. Þá hafi
flugmaðurinn ekki sýnt fram á að
hann fengi minna í sinn hlut en
verið hefði að óbreyttri reglugerð
lífeyrissjóðsins, miðað við stöðu
sjóðsins og framlag til hans.
Rýmlngarsal;
Vegna breytinga
Blússur 49ððr- 990
Buxur 5.900. 990
Jakkar "8,900," 1990
Kápur 12.900; 2990
ffiáþusalan
Snorrabraut 56 S: 562 4362.
Djöflaeyjan sýnd með íslenskum texta
Eykur aðgengi
heyrnarskertra að
íslenskri menningu
Björn Hermannsson
dag, 6. maí, gefst um
26.000 íslendingum í
fyrsta skipti tækifæri
til að njóta íslenskrar
kvikmyndar til fulls.
Ástæðan er sú að í dag
verður íslensk kvikmynd
sýnd með íslenskum texta
í fyrsta sinn. Myndin er
Djöflaeyja Friðriks Þórs
Friðrikssonar og fer sýn-
ingin fram í Háskólabíói.
Björn Hermannsson er
framkvæmdastjóri Félags
heyrnarlausra og segir
hann að það kunni að
hljóma fjarstæðukennt að
um 26.000 íslendingar
geti ekki notið íslenskra
kvikmynda í bíóhúsum né
íslensks sjónvarpsefnis til
fulls vegna skertrar
heyrnar en sú sé samt sem
áður raunin. „Þessar tölur
hljóma kannski fjarstæðu-
kenndar vegna þess fálæt-
is sem ríkt hefur um þarfir þessa
hóps og skorts á umræðu um
aðstæður hans.“
- Hver var aðdragandinn að
þessari sérstöku sýningu á Djöfla-
eyjunni?
„Eitt af hagsmunamálum
heyrnarlausra og heyrnarskertra
í landinu er að fá íslenskt sjón-
varpsefni textað og kvikmyndir
einnig. Við höfum iengi barist
fyrir því að þetta yrði gert hjá
Sjónvarpinu en höfum talað þar
fyrir daufum eyrum. Hópurinn
er ansi stór sem gæti nýtt sér
þetta, eða um 10% þjóðarinnar.
Þegar Djöflaeyjan var frumsýnd
og fékk jafn góðar viðtökur og
raun bar vitni vaknaði sú hug-
mynd að fá hana textaða. Þetta
tókst með velvilja Friðriks Þórs
og Islensku kvikmyndasamsteyp-
unnar og stuðningi frá fyrirtæk-
inu Texta, sem sér um textunina,
og Lionsklúbbnum í Njarðvík og
nokkrum fyrirtækjum.“
- Það gera sér sennilega ekki
margir grein fyrir því hvað það
fylgir því mikil félagsleg og
menningarleg einangrun að vera
heyrnarskertur?
„Nei, en textun af þessu tagi
hefur það einmitt að markmiði
að auka aðgengi heyrnarskertra
að íslenskri menningu og samfé-
laginu yfirleitt. Þessi hópur verð-
ur ekki virkur þátttakandi í þjóð-
félagsumræðunni eins og við hin
nema honum sé gert kleift að
fylgjast með fjölmiðlum. Það gera
sér kannski ekki marg-
ir grein fyrir því að
heyrnartæki leysa ekki
allan vanda því að
umhverfishljóð trufla
mikið; það þarf því
ekki nema einhvern
skarkala í börnum til að fólk með
heyrnartæki missi af stórum
hluta þess sem fram fer.
Það er því mjög mikilvægt að
sjónvarpsefni sé textað og með
textun Djöflaeyjunnar vildum við
sýna fram á það.“
- Er verið að vinna frekar að
framgangi þessa máls?
„Við erum einnig að kalla sam-
an hópa til að vinna að þessu
baráttumáli; Félag heyrnar-
lausra, Heyrnarhjálp, Félag eldri
borgara í Reykjavík, samtök
nýbúa og Rauða kross íslands.
Þessir hópar eru að hefja mark-
vissa vinnu að því að fá íslenskt
efni textað í sjónvarp. Til þessa
á að nota textavarpið, síðu 888,
og á ekki að trufla venjulega út-
►Björn Hermannsson er fædd-
ur í Reykjavík 26. ágúst árið
1958. Hann lauk verslunarprófi
frá Verzlunarskóla Islands árið
1979. Starfaði hjá Brunabóta-
félagi Islands og Vátrygginga-
félaginu árin 1979 til 1991. Þá
hóf hann nám við Samvinnuhá-
skólann á Bifröst og útskrifað-
ist þaðan sem rekstrarfræðing-
ur árið 1993. Hann var gesta-
nemi við háskólann í Árósum
í Danmörku árið 1993 til 1994
og lagði þar strund á upplýs-
ingafræði. Hann hefur verið
framkvæmdastjóri Félags
heyrnarlausra frá árinu 1994.
Hann situr og í sljórn Öryrkja-
bandalagsins. Björn er kvænt-
ur Helgu Bestlu Njálsdóttur og
eiga þau þrjú börn.
sendingu; þeir sem þurfa á textun
að halda eiga að geta kallað hana
upp á skjáinn. Þetta hefur verið
gert við sérstök tækifæri eins og
þegar áramótaskaup hefur verið
sýnt og ávörp forsætisráðherra
og forsetans. Sjónvarpið hefur
hins vegar borið við of miklum
kostnaði þegar við höfum óskað
eftir því að þetta yrði gert við
allt íslenskt efni. Við getum rétt
ímyndað okkur að þetta er mikið
öryggisatriði fyrir þennan stóra
hluta þjóðarinnar, til dæmis ef
vá ber að garði; það er vitanlega
mikilvægt að heyrnarskertir geti
fylgst með fréttum og tilkynning-
um undir slíkum kringumstæðum
eins og aðrir.
Til að halda kostn-
aðinum niðri ætlum við
að reyna að stofna hóp
sjálfboðaliða til að slá
inn texta við íslenskt
efni. Er vel þegið að
fólk setji sig í samband við okkur
sem hefur áhuga á því að veita
okkur lið. Þetta hefur tíðkast á
blindrabókasafninu þar sem sjálf-
boðaliðar hafa lesið bækur inn á
hjóðsnældur í sjálfboðavinnu.“
- Sérðu það fyrir þér að þetta
verði að veruleika í náinni fram-
tíð?
„Það er sífellt verið að auka
þjónustu við notendur sjónvarps
en svo virðist sem þessi hópur
áhorfenda hafi einfaldlega
gleymst eða orðið útundan af ein-
hveijum orsökum. Ég tel að þeg-
ar menn hafi skoðað þessi mál
af sanngirni verði þeim kippt í
liðinn. Þetta er spurning um að
sem flestir hafi jafnan aðgang
að þessum miðli.“
Um 26.000
íslendingar
eru heyrnar-
skertir