Morgunblaðið - 06.05.1997, Síða 36

36 ÞRIÐJUDAGUR 6. MAÍ1997
MORGUNBLAÐIÐ
MORGUNBLAÐIÐ
ÞRIÐJUDAGUR 6. MAÍ 1997 37
IHttrgtmfrlfifrií
STOFNAÐ 1913
UTGEFANDI
FRAMKVÆMDASTJÓRI
RITSTJÓRAR
Árvakur hf., Reykjavík.
Hallgrímur B. Geirsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
VEIÐILEYFA-
GJALD OG
SKATTBYRÐI
IDAG EFNIR sjávarútvegsráðuneytið til ráðstefnu á Akureyri
þar sem fjallað verður um „veiðigjald og skattbyrði byggðar-
laga“, en það er heiti greinargerðar, sem sjávarútvegsráðuneytið
hefur látið taka saman um þetta efni. Greinargerðin er unnin
af tveimur kennurum við Háskóla íslands, sem báðir hafa verið
eindregnir andstæðingar þeirrar hugmyndar, að útgerðarfyrir-
tæki greiði gjald fyrir réttinn til þess að nýta sameiginlega auð-
lind allra landsmanna, þ.e. fiskimiðin. Markmiðið með greinar-
gerðinni er að sýna fram á, að í veiðileyfagjaldi felist viðbótar-
skattlagning á landsbyggðina en skattalækkun fyrir þéttbýlið á
suðvesturhorni landsins. Eins og kunnugt er hafa talsmenn út-
gerðarfyrirtækjanna og pólitískir samherjar þeirra árum saman
haldið því fram, að í veiðileyfagjaldi felist sérstakur landsbyggðar-
skattur.
í greinargerð háskólakennaranna er m.a. byggt á þeirri for-
sendu, að veiðileyfagjald verði lagt á, sem ákveðið hlutfall af
afiaverðmæti en tekjuskattur lækkaður á móti. Þótt fram komi
afar athyglisverðar upplýsingar um hvað tekjuskattur á hvern
íbúa gæti lækkað mikið með því að lækka tekjuskatt á móti veiði-
leyfagjaldi bregður svo við, að í greinargerð háskólakennaranna
tveggja er lögð megináherzla á að sýna fram á að með því mundi
skattbyrði einstakra landshluta utan suðvesturhornsins hækka
en lækka að sama skapi í Reykjavík og Reykjanesi. Með þessari
framsetningu er bersýnilega gerð tilraun til að skapa útgerðar-
mönnum og þeim stjórnmálamönnum, sem andstæðir eru veiði-
leyfagjaldi nýja vígstöðu.
Háskólakennurunum tveimur, þeim Ragnar Árnasyni, prófess-
or, og Birgi Þór Runólfssyni, dósent, er hins vegar bersýnilega
annt um fræðimannsheiður sinn. Þess vegna vara þeir við því,
að menn dragi of víðtækar ályktanir af framsetningu þeirra sjálfra
og segja:
„Hins vegar er rétt að vara við því að túlka þessar niðurstöð-
ur, sem mælikvarða í persónulegri skattbyrði á viðkomandi stöð-
um. Væntanlega yrði veiðileyfagjaldið greitt af útgerðarfyrirtækj-
unum. í fyrstu umferð yrði það því skattbyrði þeirra, sem myndi
þyngjast en ekki einstaídinganna á svæðinu, hvað sem síðar yrði.
Einstaklingar í hópi tekjuskattsgreiðenda myndu yfirleitt njóta
skattalækkunar vegna lækkunar tekjuskatts. Ofangreindar tölur
um breytta skattbyrði á einstakling ber því öðru fremur að túlka,
sem mælikvarða á breytingar í framlagi landshlutans í ríkissjóð
til að standa undir sameiginlegum útgjöldum landsmanna skipt
á þá einstaklinga, sem að baki standa.“
Það er auðvitað hárrétt, að veiðileyfagjald og lækkun tekju-
skatts kæmi þannig út gagnvart hinum almenna borgara, að
útgerðarfyrirtækin mundu greiða umtalsverðar upphæðir í sam-
eiginlegan sjóð, sem þau borga nú sín í milli, en skattgreiðandinn
hvar, sem hann býr á landinu mundi njóta þess í lægri sköttum
og verulega auknu ráðstöfunarfé. Samkvæmt þeim tölulegu upp-
lýsingum, sem fram koma í greinargerðinni mundu tekjuskattar
á hvern íbúa lækka um 22 þúsund krónur til 60 þúsund krónur
eftir því hvað veiðileyfagjaldið yrði hátt. Þetta þýðir, að tekju-
skattur mundi lækka um 88-240 þúsund krónur fyrir hveija fjög-
urra manna fjölskyldu í landinu.
Þær upplýsingar, sem Morgunblaðið hefur undir höndum eru
drög að umræddri greinargerð og vonandi hafa háskólakennararn-
ir séð að sér áður en þeir kynna hana í endanlegri mynd. Það
er ekkert gamanmál fyrir Háskóla íslands, að nafn skólans skuli
lagt við plagg, sem er þess eðlis, að höfundar þess sjáifir vara
við því að túlka niðurstöðurnar eins og þeir þó gera sjálfir að
verulegu leyti.
Forystumenn LÍÚ og sjávarútvegsráðherra standa frammi fyr-
ir því, að 75% þjóðarinnar eru hlynnt veiðileyfagjaldi. Þeir gera
nú tilraun til að snúa þeirri stöðu við með því að halda því að
landsbyggðarfólki að með veiðileyfagjaldi sé raunverulega verið
að auka skattbyrði landsbyggðarinnar. En með því hafa þeir sjálf-
ir opnað umræður um, að hægt væri að lækka tekjuskatt veru-
lega með því að taka upp veiðileyfagjald. Með því mundu launþeg-
ar almennt fá verulega aukið ráðstöfunarfé í sinn hlut. Þeir
mundu ekki síður nota þá fjármuni í sinni heimabyggð en annars
staðar. Stóru útgerðarfyrirtækin fjárfesta hins vegar í vaxandi
mæli um land allt og utan lands, í Þýzkalandi, Bretlandi, Banda-
ríkjunum, Chile, svo að dæmi séu nefnd. Þess vegna er allt sem
bendir til þess að veiðileyfagjald og lækkun tekjuskatts á móti
mundi efla landsbyggðina en ekki veikja hana.
Og úr því að sjávarútvegsráðherra sjálfur hefur beitt sér fyrir
umræðum um þessi skipti, álagningu veiðileyfagjalds og verulega
lækkun tekjuskatts, er sjálfsagt að þær hugmyndir verði ræddar
ítarlega. Með því að leggja á veiðileyfagjald, sem nemur 12,3%
af aflaverðmæti er hægt að lækka tekjuskatt um 6 milljarða
króna. Með því að leggja á veiðileyfagjald, sem nemur nálægt
33% af aflaverðmæti væri hægt að afnema nánast allan nettó
tekjuskatt einstaklinga til ríkissjóðs eins og hann var á árinu
1995. Allt kemur þetta fram í greinargerð háskólakennaranna
tveggja, þótt þessar upplýsingar séu ekki dregnar sérstaklega
fram í dagsljósið og séu ekki þema ráðstefnunnar á Akureyri í dag!
Fyrstu síldinni úr norsk-íslenska stofninum á þessari vertíð landað í gær
Morgunblaðið/Pétur
FULLAR lestar af síld í ísleifi í höfn á Seyðisfirði í gær. Þegar er búið að landa síld á Seyðisfirði, Neskaupstað, Raufarhöfn og Djúpavogi.
FYRSTU síldinni var landað
úr norsk-íslenska stofnin-
um á þessu ári á Seyðis-
firði, Neskaupstað, Rauf-
arhöfn og Djúpavogi í gær. Pjölmörg
íslensk nótaskip eru nú á landleið en
búast má við að veiðar liggi niðri
næsta sólarhringinn vegna veðurs.
Veiði var heldur dræm á miðunum
um 180 sjómílur norðaustur af Fær-
eyjum aðfaranótt sunnudags og fram
eftir degi en nokkur skip náðu þokka-
legum köstum á sunnudaginn. Lítil
veiði var einnig á miðunum í gær
og fyrrinótt. Mikið var þó kastað, en
oftast án árangurs, búmmað, eins
og það er kallað á máli sjómanna.
Sem dæmi má nefna að eitt skipið
búmmaði sjö sinnum í röð á sunnu-
dag.
Það virtist samdóma álit skipstjóra
að veiðarnar hefðu byrjað í það
minnsta einni viku of snemma. Segja
þeir síldina grindhoraða í ætisleit og
því á mikilli ferð. Svo virðist að helst
sé hægt að ná til síldarinnar undir
kvöldið.
íslensk skip mega á þessu ári veiða
233.000 tonn af norsk-íslenska síld-
arstofninum en veiðarnar eru ekki
bundnar kvóta og því er framundan
mikið kapphlaup um að bera sem
mestan afla á land. Telja sjómenn
þetta fyrirkomulag ekki vera neinum
til tekna, hvorki þeim né þjóðarbúinu
í heild, þar sem búast megi við að
hver einn og einasti sporður fari í
bræðslu.
Telja veiðarnar hafa byrjað
tíu dögum of snemma
Síldin þykir með eindæmum stygg,
enda í ætisleit og því mikið á ferð-
inni og segja skipstjórar það undir-
strika enn frekar gagnrýni þeirra á
fyrirkomulagi veiðanna í ár. Þannig
segir Jón Axelsson, skipstjóri á
Húnaröst SF 550, að veiðarnar hafi
hafist að minnsta kosti tíu dögum
of snemma. Átan er að hrygna á
þessum tíma og því kemur síldin
ekki upp, en átan hrygnir á 100
föðmum.
„Við erum auk þess mjög óhressir
með úthlutunina á kvótanum, segir
Jón Axelsson. „Við hefðum viljað að
úthlutað hefði verið á nótaflotann.
Þessi úthlutun þýðir það að menn
keppast um að ná sem mestu og
hugsa því síður um að ganga sem
best um auðlindina. Ekkert af þess-
ari síld fer til manneldis vegna þess
að ekki gefst tími til að láta síldina
átutæma sig og annað og það er
Síldin stygg
og stríðin
Um leið o g reglur leyfðu voru fyrstu íslensku síld-
veiðiskipin byijuð veiðar hátt í 200 mílur norður
af Færeyjum. Lóðningar voru yfirleitt heldur ræfils-
legar og síldin stóð djúpt, en nokkur skip fengu
þó góð köst um helgina. Helgi Mar Arnason fór
í síldartúr með Húnaröstinni SF og komst að því,
eins og sjómennirnir, að þó nóg sé af síldinni er
hún brellin sem forðum.
Morgunblaðið/Stefán
LANDFESTAR Húnarastar losaðar á Höfn í Hornafirði fyrir helgi.
Skipið var á landleið í gærkvöldi, en þá var komin norðanbræla
og ekki gott veðurútlit á miðunum.
undarlegt að stórfyrirtæki skuli
stjórna veiðum á bræðslufiski. Það
má segja að þjóðarbúið verði af 700
milljónum í beinum tekjum vegna
þess að of snemma er byijað.
Ennfremur þykir okkur það vera
dæmalaust að senda löngu úreltan
nótaflota 300 mílur út í haf í kapp-
hlaup um verðlausan fisk þegar allra
veðra er von. Þetta stefnir bæði skip-
um og mönnum í hættu," segir Jón.
Húnaröst SF var væntanleg til
Hornafjarðar með morgni með full-
fermi, um 750 tonn. Aflinn fékkst í
tveimur köstum, auk þess sem tæp
100 tonn fengust gefins hjá Jónu
Edvalds SF. I gærkvöldi voru enn
fjölmörg skip á miðunum, en veður
fór versnandi eftir að ijómablíða
hafði verið á miðunum frá því að
veiðarnar hófust. Húnaröstin hreppti
þannig haugabrælu á landleið í gær,
norðan 8-9 vindstig og gekk ferðin
heldur seint vegna þessa.
Um 50 íslensk nótaskip voru í við-
bragðstöðu um miðnætti þann 3. maí
þegar hefja mátti veiðar úr norsk-
íslenska síldarstofninum og voru þá
stödd á svæði um 180 sjómílum NNA
af Færeyjum.
Mjög dræm veiði var fyrstu nótt-
ina. Þá köstuðu aðeins fimm íslensk
skip og var árangurinn vart meiri
en um 100 tonn í kasti. Þó fékk
Súlan EA ríflega 200 tonna kast.
Skipin kembdu svæðið og urðu vör
við mikið af síld en hún var illveið-
anleg að sögn skipstjóra. Heldur var
léttara yfir mönnum á laugardags-
morgun. Mörg skip höfðu þá kastað
og náði Júpiter ÞH m.a. þúsund tonna
kasti. Það kveikti á ný von í bijósti
sjómanna og á sunnudag voru fyrstu
skipin búin að fylla sig.
Brotabrot, en ekkert merkilegt
Það er ekki hægt að segja annað
en það hafi verið barlómur í íslensku
skipstjórunum í aðfaranótt laugar-
dags. Hér er dæmigert brot úr tal-
stöðvarsamtali tveggja skipstjóra:
- Hvað segirðu, er eitthvað að sjá?
- Nei, ég fór yfir eina smá peðru
hér áðan, á 20 föðmum, en hún
splundraðist alveg um leið.
- Jaaaaaha, það er sama sagan
hér. Víða eru einhver brotabrot en
ekkert merkilegt. Hún er svo stygg,
það var torfa hér vestan við mig
áðan en hún tók beint strik norðaust-
ur um leið og ég nálgaðist. Þetta er
nú meira bölvað ástandið.
- Já vinur, hún er eitthvað stríðin
við okkur núna ...
Áfram óvissa um hvenær
hvalveiðar hefjast
Nokkur óvissa ríkir um möguleika íslands til
að selja hval til Japans verði hvalveiðar hafn-
ar hér við land að nýju. Ennfremur eru skipt-
ar skoðanir um hvort hagsmunum íslands er
betur borgið innan eða utan Alþjóðahvalveiði-
ráðsins. Egill Olafsson skoðaði stöðu hvala-
málsins í fortíð og nútíð.
INNLENDUM
VETTVANGI
rið 1982 samþykkti Al-
þjóðahvalveiðiráðið að
banna hvalveiðar frá og
með árinu 1986. Þjóðir
sem voru andsnúnar samþykktinni
áttu þann kost að mótmæla banninu.
Norðmenn, Sovétmenn, Perúmenn og
Japanir mótmæltu banninu og héldu
áfram veiðum um hríð þrátt fyrir
hávær mótmæli ýmissa verndunar-
ssamtaka víða um heim.
Eiður Guðnason alþingismaður bar
fram þingsályktunartillögu á Alþingi
um að Island mótmælti hvalveiði-
banninu. Tillagan fór til umfjöllunar
í utanríkismálanefnd og lagði meiri-
hluti nefndarinnar til að tillögunni
yrði breytt og samþykkt yrði að
mótmæla ekki banninu. Mjög skiptar
skoðanir voru um tillöguna og gekk
afstaða manna þvert á flokkslínur.
Meira að segja ríkisstjórnin klofnaði
í málinu því ráðherrar Alþýðubanda-
Iagsins vildu ekki mótmæla en aðrir
ráðherrar vildu mótmæla banninu.
Niðurstaða atkvæðagreiðslunnar
varð sú að 29 studdu tillögu um að
mótmæla ekki hvalveiðibanninu en
28 lýstu andstöðu við tillöguna.
Sjónarmið þeirra sem vildu að Is-
lendingar mótmæltu ekki banninu
voru að mikilvægir fiskmarkaðir
væru í hættu ef við héldum áfram
hvalveiðum og ennfremur að ísland
hefði ávallt lagt áherslu á að hlíta
alþjóðlegum samþykktum um nýt-
ingu auðlinda hafsins. Þeir sem vildu
mótmæla bentu á að hvalveiðibann
hefði verið ákveðið þrátt fyrir að vís-
indanefnd ráðsins hefði ekki lagt til
bann og of mikið væri gert úr áhrif-
um mótmæla hvalfriðunarsinna.
Úrsögn úr hvalveiðiráðinu
Segja má að stöðugar umræður
hafi farið fram um hvalveiðar hér við
land síðan Alþingi tók þessa ákvörð-
un. í fyrstu vonuðust íslensk stjórn-
völd eftir því að Alþjóðahvalveiðiráð-
ið breytti um afstöðu og leyfði tak-
markaðar veiðar að nýju. Ráðið skaut
því stöðugt á frest að taka efnislega
afstöðu til tillögu um takmarkaðar
hvalveiðar og árið 1991 tók Þorsteinn
Pálsson sjávarútvegsráðherra þá
ákvörðun að segja ísland úr Alþjóða-
hvalveiðiráðinu. Um var að ræða
stjórnvaldsákvörðun sem ekki þurfti
að bera undir Alþingi.
„Meginástæðan fyrir því að þetta
skref er tekið, og sú
ákvörðun að draga sig úr
ráðinu, er sú að ráðið hefur
að okkar mati ekki sinnt
þeim skyldum, sem á því
hvíla samkvæmt stofn-
samningi,“ sagði Þorsteinn þegar
hann rökstuddi ákvörðun sína.
„Þar [í sáttmálanum] er með skýr-
um hætti kveðið á um að ráðið eigi
að vinna að verndun og nýtingu
hvalastofnanna. Á undanförnum
árum hefur ráðið smám saman verið
að breytast í hreinræktuð verndunar-
samtök og við lítum svo á að það
stríði gegn megintilgangi Alþjóða-
hvalveiðisáttmálans og sé þar af leið-
andi ekki í samræmi við stefnu Is-
lands og íslenska hagsmuni“, sagði
Þorsteinn ennfremur.
Samstaða var um þessa ákvörðun
innan ríkisstjórnarinnar og fáir urðu
til að mótmæla henni. Morgunblaðið
mótmælti henni þó í leiðara og sagði:
„í samskiptum milli þjóða heims er
smáþjóðum mikill styrkur að þátttöku
í starfi alþjóðasamtaka. Stærri þjóðir
geta í krafti fjölmennis, auðæfa og
stundum hervalds farið sínu fram á
alþjóðavettvangi. Smærri þjóðir leita
styrks í alþjóðalögum og reglum og
alþjóðlegu samstarfi. Stundum þróast
starf alþjóðasamtaka um skeið á
þann veg, að einstökum aðildarríkjum
hugnast ekki þau vinnubrögð en það
varir sjaldnast til lengdar. Sú ákvörð-
un að hverfa frá samstarfi innan
hvalveiðiráðsins er í engu samræmi
við þá starfshætti, sem einkennt hafa
þátttöku okkar í alþjóðlegu samstarfi
til þessa.“
Ágreiningur um NAMMCO
Áður en ákvörðun var tekin um
úrsögn úr Alþjóðahvalveiðiráðinu var
talsvert rætt um að Norðmenn og
fleiri þjóðir myndu hugsanlega fara
eins að, en þegar á reyndi fylgdu
aðrar þjóðir okkur ekki úr ráðinu.
íslendingar beittu sér hins vegar fýr-
ir stofnun Norður-Atlantshafsspen-
dýraráðsins, NAMMCO, og vonuðust
íslensk stjórnvöld eftir að með því
yrði skapaður lögformlegur vettvang-
ur fyrir því að við gætum hafið hval-
veiðar að nýju. Stofnaðilar að
NAMMCO urðu ísland, Noregur,
Færeyjar og Grænland. Ekki hafa
fleiri ríki bæst í þennan hóp síðan.
Árni Ragnar Árnason, alþingis-
maður og formaður hvalanefndar,
sagði að NAMMCO væru enn veik
samtök og óvíst væri hvort þau væru
sá lögformlegi vettvangur sem að var
stefnt með stofnun þeirra. Þau hefðu
hins vegar líklega haft einhver já-
kvæð áhrif á starf hvalveiðiráðsins.
Björn Bjarnason lýsti því yfir á
Alþingi í ársbyijun 1994, en hann
var þá formaður utanríkismálanefnd-
ar, að aðild okkar að NAMMCO full-
nægði ekki þjóðréttarlegum skuld-
bindingum íslendinga sem aðilar að
hafréttarsáttmála Sameinuðu þjóð-
anna.
Áhugi á inngöngu í
hvalveiðiráðið að nýju
í byijun þessa árs skilaði nefnd
um hvalamál áliti, en hún var skipuð
af sjávarútvegsráðherra. Nefndar-
álitið hefur enn ekki verið birt opin-
berlega þar sem ríkisstjórnin hefur
ekki lokið umijöllun um
skýrsluna. Stjórnin hefur
verið með hana til skoðun-
ar í þijá mánuði. Ekkert
liggur fyrir um hvenær rík-
isstjórnin tekur ákvörðun í
þessu máli. Málið tengist einnig því
hvernig stjórnvöld eiga að bregðast
við sífellt háværari kröfum um-
hverfissamtaka um að friðun hvala
nái til fleiri fiskistofna.
Um síðustu helgi kom Davíð
Oddsson inn á hvalamálið í ræðu sem
hann hélt hjá Samtökum um vest-
ræna samvinnu. Hann benti á að
úrsögn íslands úr hvalveiðiráðinu
hefði byggst á forsendum um að
önnur hvalveiðiríki myndu fylgja
okkar fordæmi og að hvalveiðiráðið
yrði þar með óstarfhæft. Þetta hefði
ekki gengið eftir og þess vegna hefði
ákvörðun okkar ekki verið nægilega
vel ígrunduð. Hann hvatti til þess
að það yrði skoðað af fullri alvöru
að Island gengi aftur í hvalveiðiráð-
ið.
Halldór Ásgrímsson utanríkisráð-
herra sagðist ekki ætla að kveða upp
neinn dóm um hvort sú ákvörðun
síðustu ríkisstjórnar, að segja ísland
úr Alþjóðahvalveiðiráðinu hefði verið
rétt. „Sú ákvörðun var tekin á grund-
velli álits nefndar sem _ þáverandi
stjórnarflokkar skipuðu. Ég vil ekk-
ert mat leggja á hvernig að því var
staðið, en ég tel að úr því að þetta
var gert höfum við ekkert að gera
inn í Alþjóðahvalveiðiráðið nema að
við verðum þess áskynja að þar verði
um einhveija stefnubreytingu að
ræða. Það að ganga inn í Alþjóða-
hvalveiðiráðið án þess að neitt gerist
þar er ekkert annað en að eyða pen-
ingum í ekki neitt.“
Halldór sagðist vera þeirrar skoð-
unar að ísland gæti hvenær sem er
tekið ákvörðun um að hefja hvalveið-
ar að nýju. Aðild að Alþjóðahvalveið-
iráðinu væri ekki forsenda fyrir því
að slík ákvörðun væri tekin. Hann
sagðist hins vegar gera sér grein
fyrir að ýmsar þjóðir væru ósammála
þessu mati. „Alþjóðahvalveiðiráðið
var stofnað til að stjórna nýtingu á
hvölum og það er lágmark að ráðið
sýni einhvern minnsta vilja til að fara
eftir stofnskrá sinni áður en við
göngum inn í það á nýjan leik.“
Kristján Loftsson sagði að það
hefðu verið mikil mistök að mótmæla
ekki hvalveiðibanninu á sínum tíma.
Ekkert hefði komið út úr starfi hval-
veiðiráðsins síðustu árin og þess
vegna vandséð hvað við hefðum þar
að gera. Kristján útilokaði þó ekki
að við gengjum áný í nýju og sagði
hugsanlegt að við kæmust þannig
framhjá þeirri ákvörðun sem við tók-
um 1983, að mótmæla ekki hvalveiði-
banninu. Hann benti á að í Alþjóða-
hvalveiðiráðinu væru núna tveir hóp-
ar, ríki sem mótmæltu hvalveiðibann-
inu á sínum tíma og þau sem gerðu
það ekki. Kristján sagðist vera þeirr-
ar skoðunar að ísland gæti valið um
hvorum hópnum landið tilheyrði ef
það gengi í hvalveiðiráðið aftur.
Árni Ragnar sagðist ekki vera
sammála því sjónarmiði að við gætum
gengið í hvalveiðiráðið aftur og látið
sem við hefðum aldrei tekið ákvörðun
um að mótmæla ekki hvalveiðibann-
inu. Við gætum haldið því fram að
við séum ekki bundin af
samþykktum hvalveiði-
ráðsins vegna þess að við
værum ekki í því, en það
væri hins vegar ekki ábyrg
afstaða.
Óvissa um sölu á afurðum til
Japans
Forsætisráðherra hvatti talsmenn
hvalveiða á Alþingi til að segja með
skýrum hætti hvort þeir væru að
tala um hvalveiðar til innanlands-
neyslu eða útflutnings. Guðjón Guð-
mundsson alþingismaður svaraði
þessum ummælum í fjölmiðlum um
helgina og sagði að það væri ekki
hlutverk Alþingis að selja hvalkjöt
frekar en aðrar afurðir heldur að
skapa aðstæður fyrir fyrirtæki til að
starfa og selja sínar afurðir.
„Þó að það séu ekki sérstök lög
eða reglugerðir í Japan um þetta er
alveg ljóst að þar eru til stjórnvalds-
fyrirmæli sem eru byggð á aðild
þeirra að Alþjóðahvalveiðiráðinu.
Þessi fyrirmæli eru um að þeir flytja
ekki inn hvalaafurðir frá ríkjum sem
stunda þær veiðar í bága við sam-
þykktir Alþjóðahvalveiðiráðsins.
Þetta eru þau svör sem við höfum
fengið frá Japan. Mér finnst menn
sniðganga þessi svör þeirra þegar
menn halda því fram að þarna séu
allar dyr opnar,“ sagði Árni Ragnar. .
Kristján Loftsson, framkvæmda-
stjóri Hvals, sagðist treysta sér til
að selja hvalaafurðir til Japans ef
íslensk stjórnvöld tækju ákvörðun um
að heimila hvalveiðar að nýju. Það
lægi fyrir að það væri ekkert í jap-
önskum lögum eða reglugerðum sem
bannaði innflutning á hvalkjöti. Hann
vildi ekki gera mikið úr yfirlýsingum
japanskra stjórnvalda. Það kæmi ekki
í ljós hvort einhveijar hindranir væru
í vegi fyrir því að selja hval til Jap-
ans fyrr en á það yrði látið reyna. Á
sínum tíma hefðu menn sagt að það
mætti ekki flytja inn kalkúnalappir
til íslands, en þegar á reyndi hefði
komið í ljós að það var heimilt.
„Við viljum fá að láta á þetta
reyna, en ég reikna líka með að ef
upp koma vandamál þá standi íslensk
stjórnvöld við bakið á okkur. ísland
er aðili að GATT og WTO og aðildin
veitir okkur ákveðin réttindi sem
stjórnvöld hljóta að nota þegar þau
gæta hagsmuna íslands í þessu
máli,“ sagði Kristján.
Norðmenn hafa ekki selt hvalkjöt
til Japans, en Kristján sagði að það
væri vegna þess að norsk stjórnvöld
hefðu tekið pólitíska ákvörðun um
að leyfa ekki útflutning á hvalaafurð- <.
um..
Halldór sagðist ekki vera sammála
því sjónarmiði að innganga okkar í
Alþjóðahvalveiðiráðið væri trygging
fýrir því að Japanir vildu kaupa af
okkur hvalaafurðir eins og markaðs-
mál Norðmanna gæfu til kynna. „Ég
tel að það sem skipti mestu máli sé
hvernig Japanir meta áhrif þess gagn-
vart Bandaríkjamönnum. Ég treysti
mér hins vegar ekki til að meta hver
afstaða Japana verður. Þróunin í Al-
þjóðahvalveiðiráðinu skiptir miklu
máli í þessu sambandi. Ef það verður
stefnubreyting hjá ráðinu þá finnst
mér sjálfsagt að við göngum þar inn.
Ef engin stefnubreyting verður þar
tel ég að það muni leysast upp og
deyja drottni sínum.“
Nóg til af hval
Ámi Ragnar sagði ljóst að hval-
veiðum fylgdi sú hætta að aðrir við-
skiptahagsmunir okkar yrðu fyrir
skaða. Hann sagðist telja að allir
gerðu sér grein fyrir þessu, en erfítt
væri að meta hvað sú hætta væri
mikil. Menn yrðu hins vegar að ganga
að þessu máli með opin augu vitandi
um þann möguleika að við gætum
tapað meiri fjármunum en menn
öfluðu með hvalveiðum.
Árni Ragnar sagði að frá
líffræðilegu sjónarmiði
væri engin spurning um
að okkur væri óhætt að
hefja hvalveiðar. Hrefnu-
stofninn við ísland væri í
algjöru hámarki og hvalastofnar sem
við veiddum fyrir hvalveiðibann hefðu
ekki verið í útrýmingarhættu þegar
við hættum hvalveiðum 1985 þrátt
fyrir 40 ára samfelldar veiðar. Við
hefðum því umgengist þessa auðlind
af varfærni þó aðrar þjóðir hefðu
ekki hrósað okkur fyrir það. Það
lægi jafnframt fyrir að hvalir tækju
meiri fisk úr sjó en við mennirnir.
Árni Ragnar sagði að Islendingar
yrðu að gera sér ljóst að þeir væru.
ekki í aðstöðu til að segja öðrum þjóð-
um fyrir verkum. Þeir ættu ekki ann-
an kost en að vinna hagsmunamálum
sínum fylgi innan alþjóðlegra sam-
taka. Hann sagðist þess vegna vera
fylgjandi því að við gengjum í hval-
veiðiráðið að nýju með það að markm-
iði að vinna sjónarmiðum íslendinga
fýlgi þar.
IMóg ertil af
hval í hafinu
við ísland
Aðild tryggir
ekki sölu
hvalaafurða