Morgunblaðið - 23.04.1997, Blaðsíða 24

24 MIÐVIKUDAGUR 23. JÚLÍ 1997
MORGUNBLAÐIÐ
MORGUNBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 23. JÚLÍ 1997 25

STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI: Árvakur hf., Reykjavík.
FRAMKVÆMDASTJÓRI: Hallgrímur B. Geirsson.
RITSTJÓRAR: Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
FORSENDUR
KJARADÓMS
URSKURÐUR Kjaradóms um hækkun launa æðstu
embættismanna hefur komið illa við marga. Laun
embættismanna, sem fá laun samkvæmt úrskurði
kjaradóms, voru með úrskurðinum hækkuð um 8,55%,
en flestir launþegar hafa fengið 4,7% launahækkun í
þeim kjarasamningum, sem gerðir hafa verið að undan-
förnu.
Forsendur Kjaradóms fyrir þessum úrskurði virðast
hæpnar. Friðrik Sophusson, fjármálaráðherra, bendir
á það í Morgunblaðinu í gær að annars vegar sé vafa-
samt að Kjaradómur miði við launavísitölu, vegna þess
að hún miðist m.a. við launahækkanir ákveðinna hópa,
sem hafi fengið sérstaka leiðréttingu. Hins vegar sé
ekki eðlilegt að miða við 5,5%-6% hækkun launa í síð-
ustu kjarasamningum í stað 4,7%, vegna þess að inni
í þeirri tölu séu sérstakar hækkanir til þeirra, sem
hafi haft lægst laun.
Þetta er fullkomlega réttmæt gagnrýni hjá fjármála-
ráðherra og skal undir hana tekið hér. Það er auðvitað
fráleitt að styðjast við viðmiðanir, sem tryggja æðstu
embættismönnum ríkisins alltaf sömu launahækkun
og þeim lægst launuðu. Það er skiljanlegt að þessi
vinnubrögð mæti gagnrýni, enda er ekkert í lögunum
um Kjaradóm, sem binda hann við þessa viðmiðun.
Eingöngu er kveðið á um að dómurinn skuli „taka til-
lit til þróunar kjaramála á vinnumarkaði.“
Hitt er svo annað mál að þörf getur verið á að
hækka laun sumra æðstu embættismanna ríkisins, ein-
faldlega til þess að tryggja að fólk með fullnægjandi
hæfni og menntun fáist til þeirra ábyrgðarmiklu starfa,
sem um ræðir. Oft hefur verið rætt um að laun þessa
hóps séu engan veginn sambærileg við það, sem gerist
á almennum vinnumarkaði, þar sem svipaðar kröfur
eru gerðar til starfsmanna. í góðæri eins og nú er
kann að vera ástæða til að minnka þennan mun, þótt
hann verði eflaust aldrei jafnaður til fulls. En það á
þá að gera á réttum forsendum og með skýrum rök-
um, en ekki tölulegum viðmiðunum, sem flestum virð-
ast hæpnar.
VÍÐTÆKARI
EMU-UMRÆÐA?
UNDANFARNA daga hafa verið fluttar fréttir af
því að ferðaþjónustan annars vegar og saltfisk-
vinnslan hins vegar hafi orðið fyrir búsifjum vegna
óhagstæðrar gengisþróunar, en gengi íslenzku krón-
unnar hefur hækkað, einkum gagnvart gjaldmiðlum
ríkja á meginlandi Evrópu.
Við kringumstæður sem þessar ætti að vera ástæða
til að ræða um skipan gengismála hér á landi og áhrif
hennar á atvinnulífið og einstakar greinar þess. Hægt
er að velta ýmsum kostum fyrir sér í því efni. Einn
þeirra er tenging, með einum eða öðrum hætti, við
hinn væntanlega Evrópugjaldmiðil, evróið.
Mikill meirihluti viðskipta íslenzkra útflutningsfyrir-
tækja er við ríki Evrópusambandsins. Notkun evrósins
myndi stórminnka gengisáhættu í þeim viðskiptum og
stuðla að því að fyrirtækin byggju við meiri vissu um
verðþróun, sem myndi gera þeim kleift að gera betri
áætlanir og bæta þannig afkomu sína.
Vissulega er enn margt í óvissu um upptöku evrós-
ins og gildistöku Efnahags- og myntbandalags Evrópu
(EMU), en tenging við það er kostur, sem er skoðunar
verður.
Forsvarsmenn íslenzkra fyrirtækja þurfa að ræða
kosti og galla tengingar við evrópska myntbandalagið,
með hliðsjón af raunverulegum dæmum eins og þeim,
sem áður voru nefnd. í slíkum umræðum skýrast bæði
kostir og gallar. Hér skal ekkert fullyrt um þetta efni
en það er ástæða til að víkka umræðuna um EMU út
fyrir banka- og fjármálageirann, þar sem hún hefur
aðallega farið fram til þessa.
Fimm ára skipunartími biskups kemur kirkjunnar mönnum á óvart
F
[IMM ára skipunartími bisk-
ups hefur verið nokkuð til
umræðu að undanförnu en
ljóst er af lögum um rétt-
indi og skyldur starfsmanna ríkisins
frá síðasta ári að biskup er, eins
og prestar og vígslubiskupar, skip-
aður til fimm ára. Yfirstjórn kirkj-
unnar hefur áhuga á að fá þessu
breytt og munu fulltrúar hennar
óska eftir viðræðum við fulltrúa
dóms- og kirkjumálaráðuneytisins
um það á næstunni.
í lögum um réttindi og skyldur
starfsmanna ríkisins er tilgreint
hvaða embættismenn skulu skipaðir
tímabundið til fimm ára í senn. í
22. grein eru ýmsir embættismenn
taldir upp, m.a. biskup íslands,
vígslubiskupar og prestar þjóðkirkj-
unnar. Embættismanni skal tilkynnt
eigi síðar en sex mánuðum áður en
skipunartíminn rennur út hvort
embættið verði auglýst. Ljóst er því
af lögunum að þetta á við um bisk-
up nema hvað kosning skal þá fara
fram en ekki auglýsing um embætt-
ið. í bráðabirgðaákvæðum laganna
segir að til 1. júlí 1997 gildi að þrátt
fyrir ákvæði í 23. grein (um fimm
ára regluna) skuli hæstaréttardóm-
arar, héraðsdómar-
ar og ríkissaksókn-
ari skipaðir ótíma-
bundið. Kirkjunnar
menn vilja að emb-
ætti biskups falli til
dæmis undir þetta
ákvæði.
Ólíkur ferill
Munur er á ferl-
inu varðandi fram-
lengingu á fimm ára
skipunartíma presta
annars vegar og
biskupa og vígslu-
biskupa hins vegar.
Varðandi presta
gilda þau ákvæði
laga um stöðu,
stjórn og starfs-
hætti þjóðkirkjunn-
ar, sem samþykkt
voru á síðasta Al-
þingi og taka eiga
gildi með nýju ári,
að komi fram tillaga
í söfnuðinum um að
embættið skuli aug-
lýst laust til um-
sóknar skuli hún
afgreidd á safnað-
arfundi. Er hún því
aðeins gild að hún
komi fram að
minnsta kosti átta
mánuðum fyrir lok
fimm ára skipunar-
tímans. Leita skal
álits úrskurðar-
nefndar áður en
kjörmenn eða aðrir
sambærilegir aðilar
afgreiða tillöguna
og kjósi meirihluti
kjörmanna að aug-
lýsa embættið skal
sú samþykkt send
biskupi er leggur
hana fyrir ráðherra
til ákvörðunar.
í tilviki biskupa
er það samkvæmt
lögunum í valdi ráð-
herra hvort skip-
unartíminn skuli
framlengdur. Sé
hann ekki framlengdur hlýtur að
koma til kosninga og það gæti gerst
við lok hvers fimm ára tímabils.
Ýmsir kirkjunnar menn ____________
sem rætt var við, m.a.
biskupsefni, telja embætt-
inu betur borgið með
lengri skipunartíma og
nefna sumir t.d. 10 ár.
Einnig var bent á að með
því að lækka eftirlauna-
aldur biskups, t.d. í 63-65
ár sitji biskup naumast ___
lengur en 10 til 15 ár
þannig að ákvæði um 5 ára skipun
ætti að vera óþarft. Sammerkt var
með þeim flestum að þeim kom á
óvart að biskupar skuli skipaðir til
Yfirstjóm
kirkjunnar mun
óska eftir laga-
breytingu
Biskup íslands verður skipaður til fímm ára
samkvæmt lögum um réttindi og skyldur
starfsmanna ríkisins. Jóhannes Tómasson
kynnti sér álit nokkurra kirkjunnar manna á
þessu ákvæði sem þeir telja ekki í anda nýju
kirkjustj órnarlaganna.
UMRÆÐUR hafa skapast um skipunartíma biskups.
Fái einhver
50% eða
hærra at-
kvæðahlutfall
telst hann
kjörinn
biskup
fimm ára.
Spyrja má hvort annar ferill geti
átt við biskup en aðra embættis-
________ menn sem skipaðir eru til
fimm ára þar sem um
kosningu er að ræða í til-
viki biskups. Er eðlilegt
að ráðherra einn taki
ákvörðun um hvort kjósa
skuli á ný? Mætti hugsa
sér að kirkjuþing eða sér-
stök úrskurðarnefnd fjall-
_____ aði einnig um þessa
spurningu? Kirkjunnar
menn spyrja einnig hvort biskup nái
að starfa sem virkur leiðtogi og
sameiningarafl í kirkjunni ef á fimm
ára fresti á að fara fram kosning
um embættið? Telja þeir sumir hætt
við að biskup verði nánast óstarf-
hæfur fimmta hvert ár þegar kosn-
ing stendur fyrir dyrum. __________
Spurning um
sjálfstæði kirkjunnar
Ekki hefur verið fjallað
að ráði um fimm ára skip-
unartíma biskups innan
kirkjunnar enda kemur
þetta atriði mörgum nokk-
uð á óvart. Baldur Krist- ___
jánsson biskupsritari telur
þó einsýnt að yfirstjórn kirkjunnar
muni fara fram á nauðsynlega laga-
breytingu til að skipa megi biskup
ótímabundið og reyndar vígslubisk-
upa líka. Ljóst sé að nýr biskup fái
ekki skipunarbréf sitt fyrr en um
næstu áramót og því ætti að vera
nægur tími að fá Alþingi til að taka
málið upp. Formaður allsheijar-
nefndar Alþingis hefur einnig sagt
að svigrúm sé til lagabreytinga.
Biskupsritari segir það ekki í
anda nýju kirkjustjórnarlaganna um
sjálfstæði kirkjunnar að ráðherra
geti ákveðið hvort skipunartími
biskups renni út að loknum fimm
árum. Kirkjunni beri það sjálfstæði
að ákveða sjálf hvernig hagað skuli
skipunartíma biskups. Bendir hann
einnig á að í kirkjulögunum segi í
8. grein að kirkjuþing setji reglur
um kosningu biskups Islands.
Þorsteinn Pálsson dóms- og
kirkjumálaráðherra segir að Alþingi
hafi samþykkt lögin á þennan hátt
en óski kirkjunnar menn eftir við-
ræðum um breytingar sé sjálfsagt
að verða við þeim og skoða í fram-
haldi af því hvort breyta megi
ákvæðinu um skipunartíma biskups.
Biskupskjör stendur nú fyrir dyr-
um og var fundur hjá kjörstjóm
vegna nokkurra sem hafa kært að
þeir skuli ekki vera á kjörskrá í lið-
inni viku. Rétt til biskupskjörs hafa
prestar þjóðkirkj-
unnar, sérþjónustu-
prestar sem starfa
hjá kirkjunni, sveit-
arfélögum eða rík-
inu, kennarar guð-
fræðideildar með
guðfræðipróf,
starfsmenn biskups-
stofu sem eru guð-
fræðingar og síðan
26 leikmenn, 16 sem
eru fulltrúar jafn-
margra prófasts-
dæma og 10 leik-
menn sem sitja
kirkjuþing. Alls eru
þetta 190 manns.
Kjörgögn út um
mánaðamótin
Kjörgögn verða
send út um næstu
mánaðamót og gef-
inn verður íjögurra
vikna frestur til að
skila atkvæðum.
Eftir vikulangan
kærufrest munu úr-
slit liggja fyrir og fái
einhver 50% eða
hærra atkvæðahlut-
fall telst hann kjör-
inn biskup en að
öðrum kosti verður
kosið á ný og þá á
milli þriggja efstu.
Kjörgögn verða aft-
ur send kjörmönn-
unum 190, gefinn
að þessu sinni
tveggja til þriggja
vikna frestur til að
skila atkvæðum og
atkvæði talin eftir
viku kærufrest. Þá
fyrst munu endanleg
úrslit liggja fyrir og
er því ljóst að það
getur dregist allt til
loka september eða
byrjunar október.
I lögum um stöðu,
stjórn og starfshætti
þjóðkirkjunnar segir
að kjörgengur til
biskupsembættis sé
hver guðfræðikandídat sem fullnægi
skilyrðum til þess að gegna prests-
embætti í þjóðkirkjunni. Almenn
_________ skilyrði til skipunar eða
setningar í prestsembætti
eru m.a. 25 ára aldur,
embættispróf frá guð-
fræðideild Háskóla ís-
lands eða viðurkenndri
guðfræðideild eða guð-
fræðiskóla, að kandídat
hafi ekki gerst sekur um
_____ athæfi sem ætla má að
rýri álit hans og sé ósam-
boðið manni í prestsstarfi. Hann
verður einnig að fullnægja almenn-
um skilyrðum þess að fá skipun eða
ráðningu í starf.
MorgunDiaoio/ibmar raiur
Óski kirkjunn-
ar menn eftir
viðræðum um
breytingar er
sjálfsagt að
verða
við þeim
Kjaradómi og kjaranefnd ber að gæta samræmis og fylgja launaþróun
Markmiðum laga um Kjara-
dóm og kjaranefnd ekki náð
ENN á ný hafa blossað upp
deilur í þjóðfélaginu um
úrskurði Kjaradóms um
laun og starfskjör emb-
ættismanna og æðstu manna ríkis-
ins. Ákvörðun Kjaradóms frá sl.
föstudegi um 8,55% hækkanir hefur
sætt mikilli gagnrýni og einnig hefur
komið í ljós að úrskurðir kjaranefnd-
ar, sem kveðnir voru upp í júní og
fela í sér 4,7% hækkanir í flestum
tilvikum, vekja upp hörð viðbrögð
en prestar gagnrýna ákvörðun
nefndarinnar um launakjör þeirra
harðlega, skv. upplýsingum séra
Gunnars Siguijónssonar, kjara-
fulltrúa Prestafélags íslands.
Virðist af þessu ljóst að því
markmiði hafi ekki verið náð,
sem ætlað var þegar núgildandi
lög um Kjaradóm og kjaranefnd
voru sett, í kjölfar ólgu í þjóðfé-
laginu sumarið 1992, vegna úr-
skurðar Kjaradóms, að koma á
samræmi sem sátt yrði um við
ákvarðanir iaunakjara íslenskra
embættismanna. I greinargerð
frumvarpsins á Alþingi haustið
1992 sagði að fyrirkomulag
launaákvarðana til æðstu emb-
ættismanna hefði ekki reynst
þess umkomið að skapa nauð-
synlegt samræmi. „Þrátt fyrir
leiðréttingar, sem gerðar hafa
verið þegar í óefni hefur verið
komið, hefur misgengi í launa-
þróun fljótlega komið í ljós bæði
innan þess hóps sem undir
Kjaradóm heyrir og milli þeirra
launa sem dómurinn ákveður og
launa annars staðar í þjóðfélag-
inu,“ sagði þar.
Skv. núgildandi lögum ákveður
Kjaradómur laun forseta íslands,
þingfararkaup alþingismanna,
launakjör ráðherra, hæstaréttardóm-
ara, héraðsdómara, biskups íslands,
rikisendurskoðanda, ríkissáttasemj-
ara, ríkissaksóknara, umboðsmanns
Alþingis og umboðsmanns barna.
Kjaranefnd úrskurðar hins vegar um
laun mikils fjölda annarra embættis-
manna ríkisins og forstjóra og ann-
arra forstöðumanna ríkisstofnana.
Prestar eru þar fjölmennasti hópur-
inn en þeir heyrðu áður undir úr-
skurð Kjaradóms. Einnig úrskurðar
nefndin m.a. um laun sýslumanna,
skattstjóra, lögreglustjóra, prófess-
ora, ráðuneytisstjóra og sendiherra
og á seinasta ári varð að samkomu-
lagi í kjaradeilu heilsugæslulækna
og ríkisins að laun þeirra yrðu fram-
vegis ákveðin af kjaranefnd.
I Kjaradómi eru fimm dómendur
sem skipaðir eru til fjögurra ára í
senn. Hæstiréttur skipar tvo dóm-
endur og er annar formaður, tveir
dómendur eru kosnir af Alþingi og
fjármálaráðherra skipar einn. Kjara-
nefnd er skipuð þremur mönnum,
Kjaradómur tilnefnir tvo nefndar-
menn og fjármálaráðherra skipar
einn, sem er jafnframt formaður
nefndarinnar.
Núgildandi lög um Kjaradóm og
kjaranefnd voru sett haustið 1992 í
kjölfar háværra deilna um
úrskurð Kjaradóms þá um
sumarið en gerðar hafa
verið nokkrar breytingar á
þeim síðan. Mikil reiði
blossaði upp í þjóðfélaginu
sumarið 1992 þegar
Kjaradómur ákvað laun
æðstu embættismanna, ráðherra,
þingmanna og presta en í úrskurðin-
um fólst allt að 90% launahækkun
í sumum tilfellum. Rökstuddi dómur-
inn það með því að um væri að ræða
ýmsar leiðréttingar allt aftur til árs-
ins 1989. Um vorið höfðu hins vegar
laun á almennum vinnumarkaði
hækkað um 1,7%. Ríkisstjórnin setti
bráðabirgðalög á dóminn og fól
Kjaradómi að kveða upp nýjan úr-
skurð sem tæki mið af aðstæðum
og horfum í launamálum og þjóðar-
Kjaradómi og kjaranefnd er ætlað að gæta
innbyrðis samræmis í launakjörum og fylgja
um leið almennri launaþróun í landinu. í sam-
antekt Ómars Friðrikssonar kemur fram
að þrátt fyrir tíðar breytingar virðist enn
ekki fundin sú aðferð við ákvörðun launa ís-
lenskra embættismanna sem sátt verður um.
RÁÐHERRAR greina fréttamönnum frá ákvörðun ríkisstjórnarinnar um
setningu bráðabirgðalaga vegna úrskurðar Kjaradóms í júlí árið 1992.
Sífellt fleiri
starfsmenn
undir
kjaranefnd
búskapnum. Kjaradómur kvað þá
upp nýjan úrskurð um 1,7% launa-
hækkanir.
Á haustþingi voru svo sett núgild-
andi lög um Kjaradóm og kjara-
nefnd. Verulega var fækkað þeim
embættum sem Kjaradómi var falið
að fjalla um en sífellt fleiri hópar
hafa færst undir úrskurðarvald
kjaranefndar, í sumum tilfellum að
eigin ósk. í greinargerð frumvarps-
ins kemur fram hvaða viðmið og
hlutverk löggjafinn vildi setja þess-
um úrskurðaraðilum til að koma
betri skipan á þessi mál til framtíðar
en þar sagði: „Þeirri viðmiðun, sem
Kjaradómi er sett, er breytt á þann
veg að í stað afkomuhorfa þjóðarbús-
ins skuli hann taka tillit til almennr-
ar launaþróunar á vinnumarkaði.
Kjaranefnd skal hafa kjarasamninga
ríkisins og niðurstöður Kjaradóms
til viðmiðunar í störfum sínum.“
Meginskilyrðin sem Kjaradómi eru
sett í lögunum er að finna í 5. grein
en þar segir: „Við úrlausn mála skal
Kjaradómur gæta innbyrðis sam-
ræmis í starfskjörum þeim sem hann
ákveður og að þau séu á hverjum
tíma í samræmi við laun í þjóðfélag-
inu og hjá þeim sem sambærilegir
geta talist með tilliti til starfa og
ábyrgðar. Enn fremur skal Kjara-
dómur taka tillit til þróunar kjara-
mála á vinnumarkaði."
________ Meginviðmiðið sem
kjaranefnd er sett í lögun-
um kemur fram í 10. gr.
en þar segir: „Við ákvörðun
launakjara skal kjaranefnd
gæta innbyrðis samræmis
í starfskjörum hjá þeim sem
hún fjallar um, að þau séu
á hverjum tíma í samræmi við laun
í þjóðfélaginu hjá þeim sem sambæri-
legir geta talist með tilliti til starfa
og ábyrgðar og að samræmi sé milli
þeirra og þeirra launa hjá ríkinu sem
greidd eru á grundvelli kjarasamn-
inga eða Kjaradóms."
Þá kveða lögin á um að eigi sjaldn-
ar en árlega skuli Kjaradómur og
kjaranefnd meta það hvort tilefni sé
til breytinga á starfskjörum sem
þeir ákveða. Ber þannig að taka mál
til meðferðar þegar þurfa þykir og
alltaf ef orðið hafa verulegar breyt-
ingar á þeim Iaunum í þjóðfélaginu
sem höfð eru til viðmiðunar eða á
störfum þeirra sem úrskurðarvald
nefndarinnar tekur til. Úrskurðir
kjaranefndarinnar og Kjaradóms
gilda ótímabundið eða þar til næst
þykir ástæða til endurskoðunar.
Ljóst er af úrskurðum og rök-
stuðningi Kjaradóms að hann lítur á
það sem hlutverk sitt að meta vinnu-
framlag manna sjálfstætt til fjár. í
úrskurði dómsins sl. föstudag segir
m.a.: „Leggja verður sérstakt mat á
störf hvers einstaks aðila eða hóps
og reyna að finna samsvörun þeirra
starfa í vinnuframlagi og ábyrgð
annarra aðila á vinnumarkaðnum.
Við það mat verður einnig að sjálf-
sögðu að taka tillit til almennrar
kjaraþróunar. Við ákvörðun kjara
ber jafnframt að líta til annarra þátta
en beinna launagreiðslna, svo sem
lífeyrisréttinda, starfsöryggis,
starfsumhverfis o.fl.“
Engin reikningsleg forskrift
Kjaradómur kvað upp nýjan úr-
skurð 8. september 1995 sem olli
miklum deilum í þjóðfélaginu en
hann fól m.a. í sér umtalsverða
hækkun á launum og starfskjörum
þingmanna, sem höfðu nýverið
breytt lögum um þingfararkaup.
Leiddi sú umræða m.a. til þess að
formaður Kjaradóms rit- __________
aði forsætisráðherra bréf
til að lýsa þeim forsendum
sem dómurinn studdist
við. Sagði hann í bréfinu
það mikinn misskilning i
umræðunni að líta svo á ...
að lögin um Kjaradóm
gæfu reikningslega forskrift að nið-
urstöðu. Reynt væri að leggja heild-
armat á öll þau atriði sem dómnum
bæri að fara eftir og má af bréfinu
ráða að dómurinn telur afar vanda-
samt að uppfylla skilyrðin um að
gæta í senn innbyrðis samræmis í
starfskjörum og taka um leið tillit
til þróunar kjaramála á vinnumark-
aði.
Þá er ekki síður ljóst að grundvall-
armunur er á ákvörðun launa æðstu
embættismanna og svo þingmanna
Embættis-
menn oft bet-
ur launaðir
en ráðherrar
og ráðherra þar sem stöður þessara
aðila eru í eðli sínu gjörólíkar. Í áður-
nefndu bréfi formanns kjaranefndar
var að þessu vikið: „Laun margra
æðstu embættismanna ríkisins eru
ólík launum ráðherra og þingmanna
að því leyti að þeim er greidd þókn-
un fyrir vinnu umfram dagvinnu-
skyldu, ýmist í formi eftirvinnu eftir
reikningum eða í formi fastrar eftir-
vinnu. Þá þiggja þeir þóknun fyrir
setu í ýmsum nefndum, en ráðherrar
sitja aldrei í launuðum nefndum."
Skv. heimildum blaðsins eru hátt-
settir embættismenn sem heýra
undir Kjaradóm eða kjaranefnd
í mörgum tilfellum mun betur
launaðir en ráðherrar og þing-
menn. Dæmi séu um að föst
laun embættismanna séu að-
eins þriðjungur eða ijórðungur
af heildarlaunum þeirra.
Þingfararkaup var miðað
við laun
gagnfræðaskólakennara
Gagnrýnt hefur verið að ■*
Kjaradómur ákveði ekki þing-
mönnum og ráðherrum fasta
yfirvinnu líkt og embættis-
mönnum í seinasta úrskurði
sínum. Af ummælum formanns
Kjaradóms í Morgunblaðinu í
gær má ráða að til standi að
bæta laun þingmanna frekar
þegar liður á haustið.
Akvarðanir um laun þing-
manna hafa verið með mjög
ólíkum hætti á undanförnum
áratugum. Skv. samantekt seme''
fylgdi frumvarpi um þingfarar-
kaup á Alþingi fyrir tveimur
árum kemur fram að sett voru
lög um þingfararkaup alþingismanna
árið 1964 í kjölfar mikilla breytinga
á kjördæmaskipuninni 1959 og var
þá gerð gerbreyting á launakjörum
þingmanna. Var horfið frá því ald-
argamla fyrirkomulagi að greiða al-
þingismönnum dagkaup meðan Al-
þingi var að störfum. í stað þess var
tekið upp árskaup og litið svo á að
störf alþingismanna væru heilsárs-
störf. Voru laun þingmanna í fyrstu
miðuð við laun gagnfræðaskólakenn-
ara en sjö árum síðar var gerð mik-
il breyting þegar ákveðið var að
miða kaup alþingismanna við launa-r*
flokk æðri embættismanna í þjón-
ustu ríkisins. Jafnframt voru sett
ákvæði um að alþingismenn gætu
aðeins fengið hluta launa fyrir önnur
störf hjá hinu opinbera, þar með var
viðurkennt að starf þingmanna væri
aðalstarf þeirra. Árið 1980 voru lög
um þingfararkaup endurskoðuð og
sú breyting gerð að þingfararkaups-
nefnd, sem ákveðið hafði þingfarar-
kaup og annan starfskostnað, var
lögð niður og ákvörðun um laun og
starfskjör alþingismanna var færð
undir Kjaradóm.
Þingfararkaup alþingismanna
hefur í stórum dráttum fylgt þróun
launavísitölu undanfarin ár. Frá msá
1989 og fram í september 199í?
hækkaði það um 30,7% en á sama
tíma hækkaði launavísitala
um 31,8%. Laun ráðherra
hækkuðu á sama tímabili
um 42,2% eða um 11,3%
umfram hækkun vísi-
tölunnar að meðtalinni
þeirri hækkun sem Kjara-
dómur ákvað haustið 1995.
í úrskurði sínum sl. föstudag ákvað
Kjaradómur að hækka þingfarar-
kaup þingmanna úr 195.000 kr. sem
þeir hafa haft frá 1995 í 211.700
kr. og laun forsætisráðherra
385.000 í 417.900 og laun annarra
ráðherra úr 350.000 í 379.900. Voru
hækkanirnar miðaðar við hækkun
launavísitölu á tímabilinu frá 1995
og mat á meðaltalshækkun almennra
launa í þjóðfélaginu í nýgerðum kja-
rasamningum.
úi*
I