Morgunblaðið - 13.08.1997, Blaðsíða 20

20 MIÐVIKUDAGUR 13. ÁGÚST 1997
ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ
Akvörðun Bandaríkjastjórnar
um endastöðvargjald
Verður deílimni
vísað td WTO?
Genf. Reuter.
HUGSANLEGT er, að tilraunum
Bandaríkjamanna til að neyða önnur
ríki til að lækka svokölluð enda-
stöðvargjöld fyrir símtöl verði vísað
til úrskurðar innan Heimsviðskipta-
stofnunarinnar, WTO.
Bandaríska fjarskiptaráðið hefur
ákveðið að setja takmörk fyrir því
hvað bandarísk símfélög mega
greiða erlendum símfélögum hátt
endastöðvargjald og er miðað við,
að það verði á bilinu 11 til 17 ísl.
kr. Er það fímm og sex sinnum og
stundum allt að tíu sinnum lægra
en erlendu símafyrirtækin, oftar en
ekki í ríkiseigu, krefjast nú. Eiga
reglur um þetta að vera komnar að
fullu til framkvæmda við árslok
2003. Bandaríkjamenn stefna að
því, að venjulegt símtal við útlönd
fari úr 64 kr. nú í 15 kr. og áætla
sparnaðinn fyrir einstaklinga og fyr-
irtæki 1.241 milljarð ísl. kr. til 1.
janúar 2004.
Þessi aðgerð mun koma sér sér-
staklega illa fyrir ýmis þróunarríki
en þó eru þau ekki talin líkleg til
að kæra hana þar sem Bandaríkja-
menn ætla að leggja þeim nokkra
líkn með þraut. Endastöðvargjaldið
verður miðað nokkuð við efnahags-
lega getu ríkjanna og má vera hærra
í fátækum löndum en ríkum.
Efasemdir um framkvæmdina
Ríkin, sem undirrituðu samning-
inn um Heimsviðskiptastofnunina,
vissu nokkurn veginn á hverju var
von að þessu leyti og segja má, að
þetta hafi verið verðið, sem þau
greiddu til að fá Bandaríkin sem
aðila að stofnuninni. Þó telja sumir,
að framkvæmdin fari hugsanlega í
bága við svokallaða bestu-kjara-
samninga Bandaríkjanna við önnur
ríki og við lög um jafna stöðu allra
erlendra fyrirtækja á bandaríska
fjarskiptamarkaðinum. í reglunum
eða drögum að þeim segir, að neiti
ríkisstjórnir að samþykkja banda-
ríska endastöðvargjaldið, megi
svipta fyrirtæki viðkomandi landa
starfsleyfi í Bandaríkjunum.
Evrópusambandið hefur þegar
kvartað yfir þessu en sérfræðingar
segja, að Bandaríkjastjórn eigi lík-
lega þau svör, sem duga. Þá verði
hún að gæta þess að hafna ekki
umsókn um starfsleyfi og afturkalla
aðeins þau, sem hafa verið veitt, á
þeirri forsendu, að viðkomandi síma-
fyrirtæki noti bestu-kjara-samning-
ana sem skálkaskjól á sama tíma
og bandarískum símafyrirtækjum sé
meinaður aðgangur að heimamark-
aði þess.
Reuter
„Grímulausum“ Jeltsín lýst
ALEXANDER Korzhakov, fyrr-
verandi lífvörður Borísar Jeltsíns
Rússlandsforseta, sést hér á fundi
með fréttamönnum í Moskvu í
gær, þar sem hann kynnti endur-
minningabók sína um árin tiu sem
hann eyddi við hlið stjórnmála-
leiðtogans Jeltsíns. Á myndinni
sést bókarkápan með titlinum
„Boris Jeltsin: Myrkranna á
milli“. Korzhakov, sem Jeltsín rak
fyrir rúmu ári, sagði að lesendur
myndu með lestri bókarinnar
kynnast Jeltsin „grímulausum".
Margir hafa beðið endurminn-
inga Korzhakovs með eftirvænt-
ingu, en þeir sem biðu æsifrétta
á kynningarfundi bókarinnar
fengu lítið fyrir sinn snúð. Hann
fletti höfundurinn ekki ofan af
neinum nýjum hneykslismálum.
En Korzhakov sagðist reiðubúinn
að svara fyrir allt sem hann hefði
skrifað fyrir rétti, ef þörf kræfi.
Korzhakov missti stöðu sína
sem lífvörður forsetans í miðri
kosningabaráttunni í júní í fyrra,
er Jeltsín barðist fyrir endur-
kjöri. Vegna stöðu sinnar var
Korzhakov á tímabili kallaður
„næst-valdamesti maður Rúss-
Iands“. Hann er nú þingmaður og
hefur heitið hefndum. Eftir því
sem hingað til hefur fregnast af
innihaldi bókarinnar fjallar Korz-
hakov þar m.a. um drykkju forset-
ans og ýjar að því að hann hafi
oftar en einu sinni reynt að svipta
sig lífi.
Skólafrum-
varp samþykkt
í Tyrklandi
Ankara. Reuter.
TYRKNESK þingnefnd samþykkti
í gær frumvarp um að skólahald
skyldi byggt á veraldlegum grunni
þrátt fyrir harða andstöðu ísl-
amskra þingmanna og stuðnings-
manna þess að stuðst verði við trú-
arlegar kennisetningar í skólum.
Embættismenn í þinginu sögðu
að frumvarpið yrði sennilega tekið
til umræðu á allshetjarþingi Tyrkja
í dag. Það tók þingnefndina níu
daga að fjalia um frumvarpið og
urðu um það heitar umræður.
Frumvarpinu hefur verið mót-
mælt á götum úti og halda margir
því fram að það stefni trúarlegri
menntun í hættu.
Nýkjörinn forseti írans leggur fram ráðherraiista sem þykir til marks um varfærni
John F. Kennedy yngri gagnrýnir frændur sína í tímaritsgrein
Þagnarmúr fjölskyldunnar rofinn
JOHN F. Kennedy yngri, sem þessa dagana er
staddur hér á landi, hefur samkvæmt grein í
Daily Telegraph brotið þá reglu Kennedy fjöl-
skyldunnar að tjá sig ekki um hneykslismál
annarra íjölskyldumeðlima.
Þrátt fyrir að hvert hneykslismálið hafi rekið
annað á sSðustu áratugum hefur fjölskyldan
fram að þessu staðið saman og forðast að láta
hafa nokkuð eftir sér. í nýjasta hefti bandaríska
tímaritsins George sem John F. Kennedy ritstýr-
ir kallar hann hins vegar tvo frændur sína „full-
komnar fyrirmyndir um slæma hegðun“.
Þeir sem um ræðir eru Michael og Joseph,
synir Roberts Kennedy. Michael, sem er virkur
þátttakandi í stjómmálum Massachusetts, yfír-
gaf fyrr á þessu ári eiginkonu sína í kjölfar
ásakana um að hann hafí átt í ástarsambandi
við 14 ára barnfóstru þeirra hjóna.
Reuter
FRÆNDURNIR Joseph, John og Mich-
ael Kennedy hafa allir tekist á við freist-
ingar að undanförnu.
Joseph, sem er einn af þingmönnum fylkisins
og frambjóðandi demókrataflokksins til ríkis-
stjóra, hefur hins vegar verið í eldlínunni frá
því fyrrum eiginkona hans skrifaði bók þar sem
hún ásakar hann m.a. um að hafa þröngvað sér
til að samþykkja ógildingu á hjónabandi þeirra.
Joseph hefur beðið hana opinberlega afsökunar
á framkomu sinni.
í greininni í George segir John Kennedy, sem
oft var nefndur eftirsóttasti piparsveinn Banda-
ríkjanna þar til hann gekk í hjónaband á síð-
asta ári, að hægt sé að ætlast til mikils af þeim
sem mikið er gefið og að frændur sínir hefðu
átt að vita betur. Einnig viðurkennir hann að
sjálfur hafí hann lært margt um freistingar að
undanfömu og segir að hætturnar sem fylgi
freistingum geri þær einungis meira spennandi.
Einnig segir hann að grátur frændanna, sem
ekki gátu staðist freistingar, hafí truflað sig í
eigin „Hamletleik" við viljastyrkinn. (Ætti ég
eða ætti ég ekki?)
Greininni fylgir mynd af John þar sem hann
situr nakinn og vegur epli í hendi sér.
Khatami sýnir vilja
til málamiðlana
Teheran. Reuter.
MOHAMMED Khatami, forseti ír-
ans, lagði I gær fram ráðherralista
fyrir íranska þingið. Ali Akbar
Natez-Nouri, forseti íranska þings-
ins, sagði að listinn yfír ráðherraefni
Khatamis yrði tekinn til umræðu á
þriðjudag og myndi henni ljúka dag-
inn eftir með atkvæðagreiðslu.
Fréttaskýrendur segja að þetta sé
fyrsta prófraun Khatamis frá því
hann tók við embætti í liðinni viku
og beri listinn varfærni vitni. Ljóst
er talið að nokkur nöfn á listanum
muni þó valda deilum.
Umræðan um ráðherralistann
mun fara fram í þremur hlutum og
er ráðgert að hún taki alls 15
klukkustundir. 22 nöfn eru á listan-
um og sögðu stjórnmálaskýrendur
og stjórnarerindrekar að þar mætti
greina tilraun til málamiðlunar varð-
andi hin mikilvægu og viðkvæmu
embætti utanríkis-, leyniþjónustu-
og varnarmálaráðherra, en í þau
embætti, sem mestu skiptu innan-
lands, væru tilnefnd ráðherraefni,
sem bæru því vitni að Khatami hygð-
ist fylgja eftir yfírlýsingum sínum
um umbætur.
Að sögn sérfræðinga er tilnefning
Qorbanalis Dorris Najafadadis til að
sjá um leyniþjónustumál eða örygg-
ismál innanlands, greinileg eftirgjöf
gagnvart andstæðingum forsetans á
þinginu, sem nefnist majlis.
Umdeilt
utanríkisráðherraefni
Kahtami tilnefndi Kamal
Kharrazi, sendiherra hjá Sameinuðu
þjóðunum, eftirmann Alis Akbars
Velayatis í embætti utanríkisráð-
herra. Kharrazi er sagður tryggur
embættismaður og ólíklegt sé að
boði stórfelldar breytingar í utanrík-
ismálum, sem eru undir stjórn Kha-
meinis erkiklerks. Hann stundaði
doktorsnám í Bandaríkjunum.
Ekki er þó sjálfgefið að tilnefning
Kharrazis verði staðfest og er búist
við því að ýmsir harðlínumenn muni
reyna að setja stein í götu hans.
„Það er ekki við hæfi að maður,
sem hefur búið í Bandaríkjunum,
hvort heldur sem námsmaður eða
sendiherra hjá Sameinuðu þjóðun-
um, ráði utanríkisstefnu þjóðar, sem
lftur á Bandaríkjamenn sem sinn
helsta óvin,“ sagði í dagblaðinu Jom-
huri Islami í gær.
Vildi semja við
Bandaríkjamenn
Umdeildasta tilnefningin er þó
sennilega menningarmálaráðherra-
efnið Ataollah Mohajerani, fyrrver-
andi varaforseti írans, sem fyrir
þremur árum var gagnrýndur fyrir
að hvetja til beinna viðræðna við
Bandaríkjamenn. Ráðuneyti menn-
ingar og íslamskrar leiðsagnar
stjómar kvikmyndagerð og fjölmiðl-
um í landinu. Hinn hófsami Abdollah
Nouri, sem tilnefndur er í embætti
innanríkisráðherra, á ugglaust einn-
ig eftir að valda deilum. Það kæmi
í hans hlut að auka félagslegt frjáls-
ræði í írönsku þjóðfélagi.
Meðal ráðherraefna eru einnig
fímm ráðherrar úr fyrri stjórn.
Lítið hefur borið á Khatami frá
því hann var settur í embætti. Hann
hefur lítið sést opinberlega og sjald-
an komið fram í ríkissjónvarpinu,
sem forverar hans og hin valdamikla
klerkastétt hafa notað óspart. Nú
er hins vegar farið að hengja upp
myndir af Khatami við hliðina á
myndum af Ruollah Khomeini erkik-
lerki, leiðtoga byltingarinnar í íran,
og Ali Khamenei erkiklerki í opinber-
um byggingum, gistihúsum og veit-
ingastöðum.
Ekki ýtt undir
persónudýrkun
Hins vegar virðist Ijóst að ekki
verður ýtt undir persónudýrkun á
hinum nýja forseta. Akbar Hashemi
Rafsanjani, fyrrverandi forseti, og
Nateq-Nouri, sem beið lægri hlut
fyrir Khatami í kosningunum, eru
báðir meira áberandi í fjölmiðlum
en nýi forsetinn.
Khatami hefur ekki haldið form-
legan blaðamannafund til að greina
frá áætlunum sínum frá því að hann
tók við embætti þótt milljónir
manna, sem kusu hann, geri sér
vonir um að hann muni beita sér
fyrir auknu fijálsræði í landinu.
Khatami, sem er 54 ára gamall
og lýst sem hófsömum shíta-klerki,
fékk 70% atkvæða í kosningunum í
maí. Hann hefur farið fram á það
við dagblöð að ekki verði prentaðar
langorðar lofgreinar um sig. Margir
áttu von á því að hann mundi hafa
konu á ráðherralistanum, en sú varð
ekki raunin. Engin kona hefur setið
í ráðherrastóli í Iran frá því að bylt-
ingin var gerð árið 1979.