Morgunblaðið - 13.08.1997, Blaðsíða 32

MORGUNBLAÐIÐ
y32 MIÐVIKUDAGUR 13. ÁGÚST 1997
MÍNNÍNGÁR
ÁSMUNDUR
SIGURJÓNSSON
+ Ásmundur Sig-
urjónsson var
fæddur í Reykjavík
11. september 1925.
Hann lést á Land-
spítalanum 4. ágúst
síðastliðinn og fór
útför hans fram frá
Háteigskirkju 11.
ágúst.
Við upprifjun _ á
kynnum mínum af Ás-
mundi Siguijónssyni
langar mig helzt til að
skrifa heila bók, ekki
endilega um hann sjálf-
an einvörðungu, heldur jafnframt
um það tímabil sem ég umgekkst
hann mest, því að manni fannst
hann vera svo samgróinn öllu því
sem var að gerast á þeim tíma bæði
í innanlandsmálum og heimspólitík-
inni. Ef nokkur fann til í stormum
sinnar tíðar, þá var það hann.
Ungur hafði hann farið til hinnar
einu sönnu höfuðborgar íslendinga,
Kaupmannahafnar, til að nema hag-
fræði. Ég furðaði mig stundum á
því, að hann skylydi hafa lagt þessa
■% greina fyrir sig fremur en einhveija
aðra sem mér fannst meira í skyld-
leika við gáfur hans og hæfileika,
t.d. tungumál eða sagnfræði. Tungu-
mál virtist hann læra án fyrirhafn-
ar. Um sagnfræðina; má vera að
honum hafi fundizt lítt freistandi að
eyða ævinni yfír rykföllnum skjala-
bunkum í hátíðlegri ördeyðu lestrar-
salanna. Hann varð samt manna
bezt vel að sér í fornri og nýrri sögu,
og það var engin tilviljun að bezti
vinur hans var sagnfræðingurinn og
heimsborgarinn Sverrir Kristjáns-
"’son, sem kunni manna bezt að meta
nautnir heimsins, líka þá einu sem
Ásmundur lærði aldrei að ánetjast:
neftóbakið. Ef til voru dæmigerðir
íslenzkir Hafnarstúdentar, þá voruj
það þessir tveir. Þeir voru m.a.s. svo
þjóðlegir, að báðir höfðu þeir hætt
námi án þess að ljúka prófum, og
varð aldrei séð að það kæmi að nokk-
urri sök í störfum þeirra. Sverrir
varð einhver mikilvirk-
asti og vinsælasti sagn-
fræðingur sem við höf-
um átt. En lengi vel
átti það ekki fyrir Ás-
mundi að liggja að hag-
nýta sér hagfræðinám-
ið.
Eftir heimkomuna,
þá kvæntur maður og
með ijölskyldu, sneri
Ásmundur sér að blaða-
mennsku, og um ára-
tuga skeið var hann
fréttamaður erlendra
frétta á „Þjóðviljanum“
og honum helgaði hann
öll beztu starfsár sín.
Þetta getur hljómað eins og hann
hafi gert það af einskærri fórnar-
lund, en svo var ekki; honum var
það brýn lífsnauðsyn að eiga sinn
þátt í að skilgreina og skrá samtíðar-
söguna og með hliðsjón af þeim
hugsjónum sem hann hafði ungur
heillazt af og voru í samræmi við
lífsafstöðu hans.
Daglegt samneyti við starfandi
fólk í hringiðu atburðanna var hon-
um einnig nauðsynlegt, því hann var
félagslyndur maður, þótt ekki væri
hann í mörgum félagasamtökum og
því síður þaulsætinn fundamaður.
En ólíkasta fólk gat átt það til að
safnast utan um hann, og stundum
gekk það kraftaverki næst hveiju
hann fékk afkastað mitt í þeirri
straumiðu. En þar kom til hjálpar
fádæma einbeitingarhæfni hans og
afkastageta sem ekki varð mæld á
kvarða venjulegra manna. Og í
blaðamennskunni sat hann ekki allt-
af við ritvélina, því þegar honum
bauð svo við að horfa og annríki var
á öllum kontórum blaðsins, þá var
Ásmundur jafn liðtækur og hver
umbrotsmaðurinn í prentverkinu,
gat reyndar hlaupið í skarðið og
skrifað um hvað sem var, þegar svo
bar undir, og þá var oft þambað
ómælt kaffi, jafnframt einhveiju
sterkara ef kaffið þótti ekki duga.
Þetta voru líka tímar mikilla átaka,
svo innanlands sem utan, og kalda
stríðið hafði áhrif á allt sem skrifað
var og skeggrætt. Menn voru dóm-
hvatir, og það gat Ásmundur átt til
að vera, því að honum leiddist öll
hálfvelgja, en krafðist þess að menn
kæmu til dyranna eins og þeir voru
klæddir og þyrðu að standa við skoð-
anir sínar.
Af sjálfu leiðir, að miklum tíma
varði Ásmundur í lestur erlendra
bóka og tímarita; hið ítalska „l’Un-
ita“ var daglegt lesefni hans, en
hann fylgdist einnig vel með því sem
gerðist á vettvangi íslenzkra bók-
mennta, og skrifstofan hans á blað-
inu var fjölbreytt bókasafn sem hver
gekk í eftir þörfum.
Það æxlaðist svo, að ég fór að
lesa prófarakir við „íjóðviljann“
haustið 1961 og entist öllu lengur
við það starf en ætlun mín hafði
verið í fyrstu. Það var þá sem kynni
okkar Ásmundar hófust svo heitið
gat, og dagleg umgengni við hann
var ísenn skemmtileg og lærdóms-
rík. Ég sé hann fyrir mér eins og
hann var á þessum árum: Kolsvart
hárið aðeins tekið að grána, augna-
hvarmamir að roðna; en starfsþrekið
virtist óskert, enda sást hann ekki
fyrir og virtist margra manna maki;
oft lagði hann nótt við dag, í senn
til þarfra athafna og ótæpilegrar
gleði. Ég held hann hafi aldrei lært
rétta fíngrasetningu á ritvél, en ég
efast um að nokkur maður hafi verið
honum afkastameiri við það merki-
lega tól. Ritvélar hljóta að hafa verið
mjög sterkbyggðar á þeirri tíð, en
borðamir í vél Ásmundar entust aldr-
ei lengi, og oft var pappírinn með
götum í gegn eftir átökin. Sá hefði
getað spilað sumt eftir Beethoven svo
að eftir hefði verið tekið, ef út í það
hefði farið. Og þá rifjast upp, hversu
sérstætt það var að hlusta á tónlist
með þessum manni. Vivaldi og Beet-
hoven voru báðir viðstaddir, það var
ekkert efamál, enda var hlustað vel
og ekki eitt orð sagt. En stundum
blikaði á tár.
í öllum okkar samskiptum var það
Ásmundur sem var veitandinn, því
að lærdómur hans, alhliða þekking,
fádæma gott minni og skörp hugsun
var á hans beztu augnablikum sem
lýsandi lampi. Ég tel mér til tekna,
að ég var nokkuð góður hlustandi,
og fyrir kom að ég gat lagt til elds-
neyti á lampann.
Það var gott og gaman að koma
á heimili þeirra hjóna á Háteigsveg-
inum. Ungur hafði hann kvænzt
henni Lis sinni, fallegri danskri
stúlku af suðrænum ættum; hún og
börnin voru honum eitt og allt. I
Ásmundi sjálfum bjó reyndar líka
eitthvað útlent og suðrænt; ætterni
hans átti rætur á Austurlandi þar
sem ágæt blóðblöndun hefur átt sér
stað gegnum tíðina; foreldrar hans
bjuggu á Seyðisfirði á þeim tíma
þegar sá staður stóð í hvað mestu
menningarsambandi við umheiminn
og allt var í meiri blóma en víðast-
hvar á landinu. í þessari ætt hafa
líka komið fram listrænir hæfileikar
svo að ekki verður um villzt.
Snemma á áttunda áratugnum
tók að gæta nokkurra sviptinga á
vettvangi stjórnmála og menning-
armála, og hafa menn enn í dag
ekki áttað sig á þeim til fulls. Ýms-
um fannst sem los kæmi á unga sem
aldna, og til voru þeir sem þótti
heimurinn hafa endurskapazt árið
1968. í þessum sviptingum öllum
fann Ási til vissra þreytumerkja, og
það kom mér ekki á óvart, að hann
vildi breyta til og átta sig. Hann
hætti störfum á „Þjóðviljanum" og
dvaldist í Danmörku um skeið. En
aftur kallaði gamla landið á hann.
Honum var aldrei gefið um það að
dveljast lengi eða þvælast um erlend-
is; þau voru furðu fá löndin sem
hann sótti heim um dagana.
En nú tók við lokakaflinn á starfs-
ferlinum, þar sem sérmenntun hans
gat að einhveiju leyti notið sín.
Hann varð starfsmaður Hagstofunn-
ar og vann við þá stofnun til dauða-
dags. Mörg undanfarin ár hafði hann
þó átt við vanheilsu að stríða, en
það var ekki eðli hans að láta sér
falla verk úr hendi á meðan stætt
var. Meiri kyrrð var nú komin á líf
hans allt, og sem úr ijarlægð horfði
hann á ótrúiegustu hræringar
heimsmálanna, sem enn verður ekki
séð fyrir endann á - sem betur fer.
Upp er vaxin ný kynslóð sem hefur
mjög takmarkað söguskyn, að því
er okkur finnst sem eldri erum. En
bezt er að spara sér of mikla dóm-
hörku.
Með Ásmundi Siguijónssyni er
genginn einhver sérstæðasti og heil-
steyptasti maður sem ég hef kynnzt.
Mér finnst hann hafa fallið frá mjög
fyrir aldur fram, vegna þess ég átti
svo margt vantalað við hann um
gamla tímann og þann nýja, svo

>■
+
Eiginkona mín, móðir okkar, tengdamóðir og
amma,
SÓLVEIG JÓNSDÓTTIR,
Hverafold 2,
Reykjavík,
sem andaðist mánudaginn 4. ágúst síðast-
liðinn, verður jarðsunginn frá Langholtskirkju í
dag, miðvikudaginn 13. ágúst, kl. 13.30.
Blóm og kransar vinsamlega afþakkaðir, en
þeim, sem vildu minnast hennar, er vinsamlegast bent á Krabbameins-
félagið.
Flemming Hólm,
Jón Hólm, Gréta Jóhannsdóttir,
Jakob Hólm, Ragnheiður Ketilsdóttir,
Jórunn Guðrún Hólm, Valmundur Pálsson,
Gunnar Hólm, Lise Krolökke Sörensen,
Flemming Þór Hólm, Matthildur Jónsdóttir
og barnabörn.
t
Eiginmaður minn, faðir okkar, tengdafaðir, afi
og langafi,
ÁGÚST PÉTURSSON
húsgagnasmíðameistari,
Nökkvavogi 23,
Reykjavík,
verður jarðsunginn frá Grensáskirkju föstu-
daginn 15. ágúst kl. 15.00.
Þeim, sem vildu minnast hans, er bent á
líknarstofnanir.
Sigurlaug Jónsdóttir,
Jón Garðar Ágústsson,
Sigrún Ágústsdóttir,
Svava Ágústsdóttir,
Hörður Gunnar Ágústsson,
Steingerður Ágústsdóttir,
Áslaug Ágústsdóttir,
Ingimunda Þ. Loftsdóttir,
Bessi Aðalsteinsson,
Kristinn Gunnarsson,
Hanna Larsen,
Þórður St. Guðmundsson,
Svanur Halldórsson,
barnabörn og barnabarnabörn.
+
Elskuleg móðir okkar, tengdamóðir og
amma,
ÞÓRHALLA ODDSDÓTTIR,
Kvígindisfelli,
Tálknafirði,
verður jarðsungin frá Fossvogskirkju fimmtu-
daginn 14. ágúst kl. 13.30.
Blóm og kransar afþakkaðir, en þeir, sem vilja
minnast hennar, láti líknarfélög njóta þess.
Óskar Guðmundsson,
Svava Guðmundsdóttir,
Haukur Guðmundsson,
Svanborg Guðmundsdóttir,
Unnur Guðmundsdóttir,
Karl Guðmundsson,
Þuríður Guðmundsdóttir,
Magnús Guðmundsson,
Guðmundur J. Guðmundsson,
Oddur Guðmundsson,
Guðbjartur Guðmundsson,
Vfðir Guðmundsson,
Fjóla Guðmundsdóttir,
Helgi Guðmundsson,
Rafn Guðmundsson,
Margrét Hallgrímsdóttir,
Þorsteinn Oddsson,
Guðrún Klemensdóttir,
Svafa Kjartansdóttir,
Sveinn Jónsson,
Sigríður Þ. Sigurðardóttir,
Halldóra Bjarnadóttir,
Eyvör Friðriksdóttir,
Margrét Ásmundsdóttir,
Björn G. Daníelsson,
Stefaníja S. Víglundsdóttir,
Kristborg G. Aðalsteinsdóttir
og ömmubörn.
+
Bróðir okkar,
SIGURÐUR HANNESSON
frá Bjargi,
Djúpárhreppi,
verður jarðsunginn frá Oddakirkju föstudaginn
15. ágúst kl. 15.00.
Ólafur Hannesson,
Ingólfur Hannesson.
ekki sé gleymt framtíðinni. En dauð-
inn er miskunnarlaus eins og sann-
leikurinn. Þeir falla óðum frá, sem
eiga með manni sameiginlegar minn-
ingar; það er gallinn við að eldast.
Nýtt fóik kemur í staðinn, og maður
kemur í manns stað, segir máltækið.
En nýja fólkið á sér skamma fortíð;
vonandi að það eigi sér einhveija
framtíð.
Við leiðarlok hlýtur hugurinn þó
að nema staðar hjá þeim, sem voru
Ásmundi kærastir og sýndu honum
einnig einstæða ást og umhyggju
þegar mest á reyndi. Konan hans,
hún Lis, var jafnan sá óbilandi vinur
og sú sem mest gat fyrirgefið, því
að breyskur maður var Ásmundur,
rétt eins og við öll.
Henni eru sendar þakkir, samúð
og virðing við þessi vegaskil. Og af-
komendum þeirra og venslafólki öllu.
Við eigum minninguna um mikil-.
hæfan mann og góðan dreng.
Elías Mar.
Haustið 1940 í fyrsta bekk MR
kynntist ég Ásmundi Siguijónssyni,
þá í öðrum bekk. Næsta vetur hófst
vinskapur okkar, þegar ég gekk í
leshring róttækra, en í hópi þeirra
kvað mjög að Ásmundi. Hann var
sannfærður sósíalisti, víða heima og
fljótur að átta sig. Ágætur málamað-
ur, að upplagi og fyrir sakir ástund-
unar, var hann farinn að lesa enskar
bækur, og hafði yngri að árum til
tekið við danskar. Næsta vetur sá
hann eitt sinn í íþöku-bókasafninu
innhlið kápu af „Modern Library“-
bók og reyndist kunna skil á öllum
upptöldum höfundum, og fann ég
þá,_ að ég þurfti að taka mig á.
í þann mund, er Þjóðviljinn flutt-
ist á Skólavörðustíg 19, var Ás-
mundur Siguijónsson í viðlögum far-
inn að rita erlendar fréttir blaðsins,
og leit ég fáeinum sinnum inn til
hans þar. Yfir fimmta bekk hljóp
Ásmundur og tók stúdentspróf vorið
1944 með hárri fyrstu einkunn.
Næsta vetur var hann við Þjóðviljann
og las við Háskólann, en hóf haustið
1945 nám í hagfræði við Háskólann
í Kaupmannahöfn.
I október 1946, nokkrum dögum
eftir flokksþing Sósíalistaflokksins,
er ég hóf nám í hagfræði, var ég
Ásmundi Sigutjónssyni samferða til
Kaupmannahafnar, og í herbergi
hans úti á Amager gisti ég í nær
tvær vikur, meðan ég leitaði mér
húsnæðis. Fram til _ loka febrúar
1947 sótti ég, ásamt Ásmundi, (Ein-
ari Kvaran, Kjartani Guðjónssyni og
Ólafi Helgasyni) námskeið í bók-
færslu, (sem hann var mjög leikinn
í), og fyrirlestra í þjóðhagfræði hjá
Zeuthen prófessor, en að auki sótti
hann fyrirlestra í danskri haglýs-
ingu. Við nám í hagfræði í Kaup-
mannahöfn var Ásmundur til 1950,
en tvö síðustu árin vann hann jafn-
framt á dönsku hagstofunni. Rit um
alþjóðamál og stjórnmál voru honum
þó hugleiknari á þessum árum en
kenningar hagfræðinnar. Og mun
sú helsta skýring þess, að árangur
hans varð ekki í samræmi við hinar
miklu námsgáfur hans.
Heim kominn varð Ásmundur Sig-
urjónsson blaðamaður við Þjóðvilj-
ann, fram til 1971, að hann réðst
tii Hagstofu íslands, - og sá um
erlendar fréttir ásamt Magnúsi
Torfa Ólafssyni, sem um þær hafði
séð fjögur undanfarandi ár. Glöggt
auga hafði Ásmundur fyrir hinu
fréttnæma, og framsetning hans var
alltaf læsileg og glögg. Vel tókst
honum líka upp í fréttaskýringum,
en lagði þær ekki mjög fyrir sig,
þótt að samstarfsmanni hefði meist-
ara þeirra. Því kann að hafa valdið
efahyggja, sem honum viríist í blóð
borin, þótt bilbugur yrði aldrei á
sósíalískri sannfæringu hans. Þann-
ig fórust honum í Þjóðviljanum 16.
apríl 1967 svo orð: „Það verður ekki
nógu oft ítrekað, að fræðikenning
sósíalismans, marxisminn, er ekki í
sjálfu sér nein allsheijarlausn á öll-
um þjóðfélagslegum vandamálum,
heldur aðeins leiðarvísir um mat á
þeim vandamálum ... I mannlegu
þjóðfélagi eru of margar ókunnar
stærðir til þess að hægt sé að semja
algild lögmál."
Kvaddur er góður drengur og
hjartahreinn.
Haraldur Jóhannsson.