Morgunblaðið - 17.08.1997, Blaðsíða 4

4 SUNNUDAGUR 17. ÁGÚST 1997
MORGUNBLAÐIÐ
VIKAN10/8-16/8
► ÓLAFUR Jóhann Ólafs-
son hefur átt viðræður við
forsvarsmenn bandaríska
tölvurisans Apple Computer
Inc. í tengslum við ráðningu
nýs aðalforstjóra fyrirtæk-
isins
► ÚTHAFSVEIÐI ís-
lenskra togara á þessu ári
hefur ekki verið í samræmi
við vonir og væntingar for-
svarsmanna sjávarútvegs-
fyrirtækja. Talið er að afla-
verðmæti úthafsveiða í ár
geti numið um 6,7 milljörð-
um en áætlun Þjóðhags-
stofnunar gerðiráð fyrir
7,7 milljörðum. í fyrra skii-
uðu veiðarnar 10,1 millj-
arði, svo hugsanlegur sam-
dráttur nemur 3,4 milljörð-
um.
► ÓVENJU mikið var um
það í ár að skattur væri
áætlaður áeinstaklinga og
fyrirtæki. Ástæðan er sú að
vélræn úrvinnsla skattfram-
tala reyndist þyngri í vöfum
en gert var ráð fyrir. Þess
vegna varð að hætta fyrr
en ella að taka við fram-
tölunum. Þeir sem skiluðu
inn framtali eftir að frestur
til þess rann út fá því frem-
ur áætlaðan á sig skatt.
► ENGINN sótti um stöðu
kennara við fyrirhugaða
kennsiumiðstöð raungreina
á Hellu. Fengist hafði tæp-
lega einnar miHjónar króna
styrkur úr Þróunarsjóði
grunnskóla til að byggja
upp starfsemina en þar sem
enginn sýndi starfinu áhuga
er hugmyndin fallin um
sjálfa sig, a.m.k. um sinn.
Úttekt á
kvótakerfum
TVEIR íslenskir fræðimenn, Gísli
Pálsson, prófessor í mannfræði við
HÍ, og Rögnvaldur Hannesson, pró-
fessor í fiskihagfræði við Verslunar-
háskólann í Björgvin, hafa verið skip-
aðir í 15 manna nefnd Vísindaráðs
Bandaríkjanna, sem gera á úttekt á
kvótakerfum og reynslunni af þeim.
Vinna nefndarinnar er iiður í endur-
skoðun þingsins á bandarískri fisk-
veiðilöggjöf, m.a. með tilliti til upp-
töku veiðileyfagjalds.
Gunnvör hf. stærsti
eigandi Hraðfrysti-
hússins
GUNNVÖR hf. á ísafirði, útgerðarfé-
lag Júlíusar Geirmundssonar ÍS og
eigandi íshúsfélags ísfirðinga hf.,
hefur keypt eignarhluta fyrri meiri-
hlutaeigenda Frosta hf. í Súðavík í
Hraðfrystihúsinu hf. og er þar með
orðið stærsti hluthafinn í félaginu.
Kynna átti hugmyndir um hagræð-
ingu og breytingar í kjölfar samein-
ingar við Frosta hf. á fyrsta hluthafa-
fundinum eftir sameininguna í gær.
EES-reglur hindra
ekki viðskipti við
Rússa
GILDISTAKA nýrra reglna Evrópu-
sambandsins um heilbrigðiseftirlit
með sjávarafurðum á landamærum
frestast frá því sem áformað hafði
verið. Fyrir vikið fá rússneskar út-
gerðir, sem selja íslendingum fisk,
lengri tíma til að laga sig að nýju
reglunum og telja kaupendur Rússa-
físks það áhyggjuefni úr sögunni að
reglurnar hindri viðskipti við Rússa.
Indland og Pakistan
sjálfstæð í 50 ár
INDLAND og Pakistan, sem áður
voru brezka krúnunýlendan Indland,
fögnuðu í vikunni 50 ára sjálfstæð-
isafmæli, Pakistan á fímmtudag og
Indland á föstudag. Kocheril Raman
Narayan, forseti Indlands, hvatti í
hátíðarræðu til þjóðarátaks gegn fá-
tækt og spillingu. Forsetinn sagði að
Indveijar hefðu unnið ýmis afrek frá
því þeir öðluðust sjálfstæði 15. ágúst
1947. Þeim hefði m.a. tekizt að
tryggja einingu landsins, treysta iýð-
ræðið í sessi og stuðla að verulegum
hagvexti. Hann hvatti hins vegar
Indveija til að lagfæra ýmsar „brota-
lamir“ sem hann sagði dragbíta á
frekari framförum. Nefndi hann í því
sambandi fátækt, fáfræði og sjúk-
dóma, sem ekki hefði tekizt að út-
rýma, og spillingu í stjórnkerfinu,
sem græfí undan lýðræðinu.
Nawaz Sharif, forsætisráðherra
Pakistans, lagði í hátíðarræðu sinni
mesta áherzlu á að semja þyrfti um
varanlegan frið við Indveija og leysa
deilu þjóðanna um Kasmir. Ná-
grannaríkin tvö hafa eldað grátt silf-
ur saman alla tíð frá því þau hlutu
sjálfstæði.
Friðarferlið í hættu
LEIÐTOGAR landanna fyrir botni
Miðjarðarhafs héldu í vikunni áfram
tilraunum til að bjarga friðarferlinu
á svæðinu, sem fór út af sporinu er
tveir tilræðismenn bönuðu 13 manns
í sjálfsmorðssprengjutilræði á mark-
aðstorgi í Jerúsalem í lok júlímánaðar
og ísraelsk stjómvöld gripu til harka-
legra aðgerða gegn Palestínumönn-
um í kjölfarið. Benjamin Netanyahu,
forsætisráðherra ísraels, átti fundi
með Hussein Jórdaníukonungi, Denn-
is Ross, sáttasemjara Bandaríkja-
stjórnar, og fleiri áhrifamönnum, en
ísraelar hafa þó ekki lýst sig reiðu-
búna til tilslakana í öryggisaðgerð-
um, sem stjóm Palestínumanna setur
sem skilyrði fyrir því að friðarferlið
komist af stað á ný.
► TIMOTHY McVeigh var
á fimmtudag dæmdur til
dauða fyrir sprengjutilræði
í Oklahomaborg árið 1995,
sem kostaði 168 manns lifið.
Dómarinn gaf fyrirmæli um
að McVeigh, sem er 29 ára
gamall, yrði tekinn af lífi
með banvænni sprautu.
McVeigh hyggtáfrýja.
► TVEIR Rússar úr áhöfn
geimstöðvarinnar Mír, Vass-
ilí Tsiblíjev og Alexander
Lazútkin, lentu heilir á húfi
í Soyuz-fari á fyrirhugpiðum
lendingarstað i óbyggðum
Kazakstans á fimmtudag, og
luku þar með hálfs árs langri
dvöl i geimnum.
► TUTTUGU ár eru iiðin í
dag, sunnudag, frá þvi að
Elvis Presley, sem kallaður
var „konungur rokksins",
andaðist. Búizt var við að
allt að fimmtíu þúsund Elvis-
aðdáendur kæmu saman um
helgina af þessu tilefni í
Memphis, Tennessee, þar
sem „goðið“ endaði ævina.
► STJÓRN Tadsjikistans
sagði á miðvikudag að
striðsherrann Makhmud
Khudoyberdyev hefði fallizt
á að draga sig i hlé sem yfir-
maður hersveita sinna, sem
hafa barizt gegn liðsmönn-
um Imomali Rakhmonovs,
forseta.
► NORODOM Sihanouk,
konungur Kambodíu, neitar
því að hafa lagt blessun sína
yfir nýja ríkissljórn i land-
inu. Á föstudag lýstu skæru-
liðar Rauðu khmeranna yfir
stuðningi við konungsson-
inn Norodom Ranariddh
prins, sem Hun Sen, annar
forsætisráðherra, hrakti úr
embætti fyrsta forsætisráð-
herra landsins.
FRÉTTIR
Friðrik og
prinsinn
ræddu
um Island
FRIÐRIK Karisson gítarleikari
leikur í söngleiknum Jesus Christ
Superstar sem sýndur er á West
End í London. Nýverið var Karl
Bretaprins viðstaddur sýningu.
Eftir sýninguna hrósaði Karl gít-
arleiknum sérstaklega og var
kynntur fyrir Friðrik. „Við tókum
tal saman og var prinsinn mjög
þægilegur maður,“ segir Friðrik,
„við ræddum m.a. um Island en
Karl hefur komið hingað nokkr-
um sinnum til að veiða.“
Söngleikurinn Jesus Christ
Superstar er eitt af eldri verkum
Andrew Lloyd Webbers. Hann var
frumsýndur í núverandi upp-
færslu á West End í nóvember
síðastliðnum og hefur gengið fyr-
ir fullu húsi síðan. Friðrik hefur
Ieikið í honum frá upphafi en
hann er sýndur átta sinnum í viku.
Friðrik flutti til London fyrir
einu og hálfu ári og hefur haft í
nógu að snúast þar. „Eg held að
ég hafi aldrei unnið svona mikið
áður. Gæðin eru líka mjög mikil
á öllu sem er gert hér enda marg-
ir góðir hljóðfæraleikarar um hit-
una.“
Fyrir utan að leika í Jesus
Christ Superstar hefur Friðrik
tekið að sér ýmis verkefni. Nýver-
ið lék hann t.d. í lögum fyrir
Everely Brothers og Boyzone.
Einnig leikur Friðrik í væntan-
legri myndbandsupptöku á söng-
Ieiknum Cats eftir Andrew Lloyd
Webber.
Leikarar í uppfærslunni eru
valdir úr hópi þeirra fjölmörgu
sem leika í Cats en söngleikurinn -
er sýndur víða um heim og hefur
gengið í sautján ár samfleytt í
London. Búist er við að myndin
seljist í milljónum eintaka.
FRIÐRIK Karlsson og Karl Bretaprins slá á létta strengi.
Bjarni glímir við
bilanir í tækjum
Geimrusl ógnaði rannsóknarleiðangri Discovery
„BJARNI hefur lent í vandræðum
við rannsóknir sínar síðasta sólar-
hringinn, tölvuforrit hafa ekki virk-
að sem skyldi en hann virðist kom-
inn út úr þessum erfíðleikum. Til-
raunir hans og raunar öll vísinda-
starfsemi um borð í Discovery hafa
f heildina tekist óskaplega vel. Leið-
angurinn skilar gífurlegu framlagi
til vísindanna," sagði Chris Hatfield
geimfari hjá kanadísku geimferða-
stofnuninni í samtali við Morgun-
blaðið í gær. Hann stjórnaði blaða-
mannafundi Bjama með fulltrúum
kanadískra og alþjóðlegra fjölmiðla
í Torontó.
Bilanir hafa komið fram í tölvu
sem stjórnar starfsemi tækis sem
Bjami hefur gert tilraunir með á
braut um jörðu. Er það sérstakur
titringseinangrari (MIM) sem hann
hefur að mestu hannað og smíðað
sjálfur og er ætlað stórt hlutverk í
vísindastarfsemi um borð í væntan-
legri alþjóðlegri geimstöð, sem smíði
verður hafín á í geimnum á næsta
ári. Að sögn Hatfíelds notaðist Bjami
í gær við varatölvu og virtist MIM-
tækið þá starfa eðlilega aftur.
„Bjarni var spurður talsvert um
tilraunir sínar og viðfangsefni leið-
angursins sem mun marka þátta-
skil í þágu kanadískra vísinda. Hann
var einnig spurður um hvort það
hefði verið biðinnar virði að und-
irbúa sig í 14 ár undir geimferð.
Því svaraði hann játandi og brosti
breitt, svo mikla ánægju hefði hann
haft af ferðinni," sagði Hatfíeld.
- Bar ísland á góma á fundinum?
„Nei, en þegar þú spyrð þá minn-
ist ég þess, að hann sagðist skoða
norðrið mikið.“
Hatfíeld sagði að í dag væri ætl-
unin að taka gervitungl (Christa-
Spas) sem skotið var á braut á fyrsta
degi leiðangursins um borð. Við
stefnumótið yrði í fyrsta sinn beitt
aðferðum þar sem líkt yrði eftir
tengingu geimfeijunnar við geim-
stöðina væntanlegu.
Samkvæmt upplýsingum sem
fengust hjá bandarísku geimferða-
því sem við blasti. Og
að sjá skýin í þrívídd,
og fagurblá höfin j
umlukin hvíthreinum
skýjum, það var áhrifa-
rnikið."
Annarri spurningu
frá Montreal um hve-
nær hann hefði í raun
gert sér grein fyrir því
að hann væri á braut
um jörðu, að hann væri
ekki að ganga í gegnum
eina geimskotsæfíng- f
una enn svaraði Bjami i
svo: „Þess verður maður
rækilega áskynja á
fyrstu sekúndu geim-
skotsins, frá hinu gífur-
lega trukki sem maður fær í bakhlut-
ann á skotpallinum. Á æfíngum í
flughermi var aldrei hægt að komast
neitt nálægt þvi og allt gekk svo
hratt fyrir sig á leiðinni út í geim. ,
Og þegar maður losar sætisólamar
veltur maður afturábak, líður út úr
sætinu, lendir á veggjum og kastast )
til baka. Þá áttar maður sig strax á
því að þetta er ekki enn ein sund-
Iaugaræfmgin. Hin ótrúlega fallega
sjón sem við blasti er ég horfði svo
út um gluggann í fyrsta sinn, þar
sem gaf að líta hluta Evrópu, stað-
festi endanlega að maður var á braut
um jörðu.“
Miðað er við að Discovery lendi '
í Flórída klukkan 11:14 að íslensk:- I
um tíma nk. mánudag eftir 11 daga
á braut um jörðu. Hatfield sagði að
tilraunir um borð hefðu gengið nær
snurðulaust fyrir sig og þess vegna
þyrfti ekki að koma til framlenging-
ar á ferðinni. Samkvæmt upplýsing-
um NASA eru veðurhorfur góðar
en vegna norðlægrar brautar Disco-
very hefur hún ekki jafnmörg tækí- I
færi til aðflugs á einum og sama j
deginum og þegar brautin liggur
nær miðbaug. í tilfelli Discovery ér
aðeins eitt tækifæri til lendingar já
mánudag.
stofnuninni (NASA)
var Christa-tunglinu
um tíma talin stafa
mikil hætta af geim-
rusli á braut um jörðu.
Gerðar voru ráðstafan-
ir til að breyta braut
tunglsins svo ekki
kæmi til áreksturs við
250 kílóa eldflauga-
mótor sem verið hefur
á braut frá 1984, en
það hefði eyðilagt
gervitunglið og gert út
um einn mikilvægasta
þátt leiðangurs Discov-
ery. Hættan var liðin
hjá í gær en aðeins
tveir kílómetrar voru á
milli þegar gervitunglið og mótorinn
mættust.
Myndaði ísland
Möguleiki er fyrir almenning að
senda geimförunum spurningar en
úr þeim er þó aðeins lítill fjöldi val-
inn á jörðu niðri áður en þær eru
sendar áfram til geimfaranna um
borð í Discovery. Fyrstu 10 spurn-
ingarnar og svör við þeim eru birtar
á alnetinu á heimasíðu leiðangursins
(http://shuttle.nasa.gov). Átta
þeirra var beint til Bjarna, þar af
tvær frá íslandi. Fremst er svar
hans við spurningu blaðamanns
Morgunblaðsins um hvort hann
hefði séð til íslands eins og hann
hefði sagst vonast í samtölum við
blaðið. Þeir sem hafa hljóðkort í
tölvum sínum geta hlustað á svarið
sem er svohljóðandi, en það er að
líkindum frá öðrum degi leiðangurs-
ins: „Við höfðum gott útsýni til ís-
lands fyrr í dag og ég gat tekið
fjölda mynda með Hasselblad-vél-
inni. Reykjanesskaginn var greini-
legur en um helmingur landsins var
þakinn skýjum. Það sást mjög vel
til landsins."
í spumingu frá Montreal var
Bjami spurður hvernig honum hefði
orðið við er hann hafí séð jörðina
úr geimnum. „Ég varð agndofa yfír
Bjarni
Tryggvason