Morgunblaðið - 17.08.1997, Blaðsíða 33

I
MORGUNBLAÐIÐ
I
I
I
I
)
>
þ i
>
il
>
ll
>
I
n
»
.
I
r*
L
Menntaskólann á Akureyri. Á þeim
árum var ekki mikið um að konur
færu í framhaldsnám. Hún giftist
ung Aðalbirni Péturssyni gullsmið
frá Hafnardal við ísafjörð. Saman
áttu þau Veru og Sverri. Ragnheið-
ur og Aðalbjörn áttu heima á Siglu-
firði og ráku þar gullsmíðaverk-
stæði og verslun. Á þeim árum vann
Ragnheiður bæði á verkstæðinu og
í versluninni. Hún var glæsileg kona
og hafði sérstaklega fagrar hendur
sem án efa hefur haft áhrif þegar
viðskipavinum voru sýndir hringir
eða annað skart. Ragnheiður og
Aðalbjörn slitu samvistum og hún
flutti til Reykjavíkur með börnin.
Hún bjó þá í Sogamýrinni hjá Hall-
dóru Bjarnadóttur móðursystur
sinni og sá fyrir sér meðal annars
með saumaskap. Hún saumaði bæði
kjóla og kápur og það má segja að
allt léki í höndunum á henni. Hún
hélt þeim sið áfram að sauma fatn-
að á fjölskylduna og hún saumaði
líka föt á annað fólk og ég renni
grun í að ekki hafi alltaf verið tek-
ið gjald fyrir.
Þegar leiðir Ragnheiðar og Gríms
lágu saman var það beggja gæfu-
spor. Þá var hann í Bretavinnu í
Reykjavík eins og margir íslending-
ar á þessum árum. Þeim Grími og
Ragnheiði fæddist frumburðurinn
Skúli fyrir rúmum fimmtíu árum,
drengurinn góði sem alltaf bjó með
föður sínum og hugsaði um hann
síðustu árin. Ingibjörg fæddist einn-
ig í húsi Halldóru frænku eins og
hún var oftast kölluð.
Fljótlega réðust Ragnheiður og
Grímur í að byggja sér parhús á
Nýbýlavegi 50. Þá fengu listamanns-
hæfileikar Gríms að njóta sín. Hurð-
irnar í húsinu málaði hann sjálfur
með eikarmálningu eins og þá var
í hátísku, og myndir úr ævintýrum
málaði hann við rúm barnanna. í
því húsi .fæddust Guðmundur og
Guðjón. í þessu húsi var mikið að
gera en þar var líka mikil hamingja
og einhugur um allt.
Þó að Grímur hefði ekki hátt um
það vissi Ragnheiður hvar hann vildi
helst vera. Æskustöðvarnar rétt fyr-
ir utan borgarmörkin toguðu í hann
og óskin um að eignast Úlfarsfell
varð að veruleika 1961. Þá var strax
hafist handa við að brejta holtum
og mýrum í grösug tún. Á örskömm-
um tíma margfaldaðist heyfengur á
ræktuðu landi jarðarinnar. Börnin
unnu líka rösklega við búskapinn
með foreldrum sínum.
Eftir að heilsu Ragnheiðar tók
að hraka hafði hún stundum einnar
til tveggja nátta dvöl á heimili mínu
og barna minna á meðan hún vitj-
aði iæknis. Þetta voru ánægjulegar
stundir sem ömmubörnin hennar
munu seint gleyma og einkum þeg-
ar hún sagði þeim frá æskustöðvum
sínum á Suðureyri við Súganda-
flörð. Ragnheiður var líka vel hag-
mælt og fór vel með ljóð. Hún var
vel lesin og unni góðum bókmennt-
um en hún var líka vandlát á lestr-
arefni.
Á sínum yngri árum var Grímur
mikill íþróttamaður og bar glímuna
þar hæst. Hann tók einnig virkan
þátt í starfi Ungmannafélags Mos-
fellssveitar. Hann var ákaflega fé-
lagslyndur, hélt góðar ræður og orti
ljóð, sem mörg hafa birst í blöðum
og tímaritum, og tók virkan þátt í
Kvæðamannafélaginu Iðunni. Hann
kunni að njóta líðandi stundar og
hafði gaman af að ferðast um ókunn-
ar slóðir. Sjá nýtt landslag og kynn-
ast nýju fólki. Honum voru allar
árstíðirnar jafn kærar og ber vísa
sem Ragnheiður orti þessu glöggt
vitni.
Ég þarf ekki að óska þér
gæfu né gengis.
Þú ert gleðinnar sonur og
hamingjubarn.
Þér er sama, hvort það er
sól eða myrkur.
Sumargræn jörð eða hjarn.
Hlýlegu viðmóti þeirra beggja og
velvild í minn garð mun ég aldrei
gleyma. Samband mitt við þessi
heiðurshjón breyttist ekkert þó svo
að við Sverrir bærum ekki gæfu til
að búa lengur saman. Minningin um
þau mun lifa í hjörtum okkar um
ókomin ár. í dag er Grímur Norðdahl
kvaddur í hinsta sinni. Ég veit að
heimkoma hans verður góð.
Ég votta börnum hans, tengda-
börnum og barnabörnum mína
dýpstu samúð.
Freyja Jónsdóttir.
Þitt er menntað afl og hðnd
eigirðu fram að bjóða
hvassan skilning, haga hönd
hjartað sanna og góða.
Á kveðjustund við fráfall Gríms
leita þessar ljóðlínur Stefáns G. Stef-
ánssonar á hugann. Þar ber til líkind-
in með erfiðisbændunum, hag-
mælskan, ljóðelskan og sannleiks-
ástin.
Grímur naut skammrar skóla-
göngu, en hann átti hvassan skilning
og hjartahlýju. Hann bjó að gagn-
merkum uppeldisskilyrðum þó lög-
formleg skólaganga væri stutt.
í æsku systkinanna á Úlfarsfelli
var einn af ieikjum barnanna að
skapa þjóðfélag að fyrirmynd þess
stóra samfélags, sem þau voru að
vaxa inn í. Þau héldu þingfundi,
gáfu út blað og peninga, skrifuðu
fundargerðir og ortu ljóð. I fáum
orðum sagt ólu þau með sér þjóðfé-
lagsvitund í stjórnskipulagslegu,
menningarlegu samfélagi. Að alast
upp í slíku umhverfi hjá foreldrum,
sem voru vinnusöm og hög til huga
og handa, á sannkölluðu menning-
arheimili, var veganesti Gríms. Mér
er næst að segja að langskólaganga
hefði þar litlu um bætt til að göfga
manninn.
Frá því marki manninn þann
eg menntaðastan dæmdi:
flest og best sem var og vann
það vönduðum manni sæmdi.
Mjög ungur gekk Grímur á hönd
ungmennahreyfingunni og var henni
dyggur förunautur, í fremstu röð og
fylgdi eftir hugsjónum ungmennafé-
laganna í sínu lífi alla tíð. Hann var
félagshyggjumaður, bindindismaður
á vín og tóbak, jarðræktar- og mann-
ræktarmaður.
Ungur bróðursonur, sem naut sum-
arvistar hjá afa og ömmu og síðar
hjá Grími og ömmu eftir lát afa, var
ég meira og minna undir handleiðslu
Gríms. Hann kenndi mér að vinna
þannig að verkið ynnist betur og
léttar og var óþreytandi kennari,
sem jafnframt talaði og útskýrði
rökvisst hvers vegna betur væri að
verki staðið með þeim hætti sem
hann kenndi. Ungmennafélagshug-
sjónum sáði hann í huga mér ásamt
öðru.
Iþróttir voru honum hugleiknar
og stundaði hann frjálsar íþróttir,
sund og íslenska glímu. Honum var
einstaklega annt um drengskapar-
þátt íþróttanna og uppeldisgildi
þeirra í því efni. Hann lét sér annt
um glímureglurnar og tók virkan
þátt í umræðum um þær. Bol og
níð í glímu voru eitur í hans bein-
um. Fegurð glímunnar í sókn og
vörn var aðall þessarar séríslensku
íþróttar. Ungmennafélagsstarf
Gríms var alla tíð innan vébanda
UMSK, lengst af í Aftureldingu,
ungmennafélagi Mosfellssveitunga.
Eftir að hann settist að í Kópavogi
gerðist hann hvatamaður að stofn-
un ungmennafélagsins Breiðabliks,
sem kona hans gaf nafnið og hann
var fyrsti formaður. í ungmennafé-
lagsstarfinu held ég að honum hafi
verið minnisstæðast liðstjórn hans
með ungum _ piltum úr UMSK á
drengjamóti ÍSÍ í frjálsum íþróttum
á Melavellinum síðsumars 1939. Sá
hópur var sá fyrsti til að bera sigur-
orð af Reykvíkingunum í stiga-
keppni mótsins og einstaklings-
greinum í mótinu. Einnig var honum
mikil ánægja af því að UMSK sigr-
aði á endurreistu landsmóti UMFÍ
í Haukadal 1941. Hann hafði verið
mikill hvatamaður að endurupptöku
landsmótanna sem haldin hafa verið
reglulega síðan.
Grímur fór frá Úlfarsfelli í upp-
hafi stríðsáranna og starfaði á möl-
inni í nokkur ár. Vann hann aðal-
lega í byggingarvinnu og við smíð-
ar, sem voru aðgengilegar laghent-
um mönnum á þeim árum þó ekki
væru þeir faglærðir. Þá keypti hann
meirihluta jarðarinnar Úlfarsfells
til viðbótar sínum eignarhluta. Jörð-
in hafði skipst á nokkra eigendur á
stríðsáBunum. Hóf Grímur búskap
að nýju 1963, þar var við ramman
MINNIIMGAR
reip að dragá. Síðasta árið fyrir
stríð hafði fámennur hópur með
forn tæki heyjað um 900 hesta heys
til vetrarforða. Þá gerði Grímur til-
raun til kornræktar, bæði byggs og
einhvers hveitiafbrigðis. Það fagra
sólríka sumar bar kornið ávöxt.
Þegar hafist var handa við bú-
skapinn á nýjan leik var margt orð-
ið breytt. Grímur og Ragnheiður
voru fáliðuð með stóran barnahóp
og niðurnídda jörð. Kjarkur og
þrautseigja, Sem var aðalsmerki
þeirra hjóna, var veganesti til átak-
anna að byggja upp að nýju. Sam-
fara því striti komu þau barnahópn-
um til manns og eru þau horfin
hvert til sinna starfa og sjálfstæðs
lífs.
Eitt systkinið er á Úlfarsfelli,
Skúli, elsta barn þeirra hjóna, hefur
búið hjá föður sínum eftir að Ragn-
heiður dó. Grímur sagði mér að
umhyggja og aðhlynning hans hefði
verið með eindæmum, Skúli hafi
sýnt sér virðingu og varfærni í
veikindunum auk þess að hlúa að
og dytta að húsakynnunum með-
fram vinnu sinni annars staðar.
Þá má ekki gleyma að þakka
Björgu sem Grímur kallaði sína
hægri hönd, hún reyndist honum
ómetanleg aðstoð.
Hér hefur verið hlaupið yfir stór-
an kafla í lífi Gríms, menntaþörf
hans. Án skólagöngu aflaði hann
sér þekkingar í erlendum málum,
norðurlandamálum, þýsku og
ensku. Hann las mikið ljóð, hann
fylgdist vel með í bókmenntum og
þjóðmálum og myndaði sér skoðan-
ir á því sem hann las, og var reiðu-
búinn til að rökræða þær skoðanir.
Hann fylgdist með faglegum skrif-
um um landbúnað og braut heilann
um getgátur, fullyrðingar, tilraunir
og rannsóknir. Hann bar þetta
saman við ýmislegt úr almennri
þekkingu, daglegri reynslu og eigin
athugunum. Viðhorf hans var
þekkingarleit og hagnýting þekk-
ingar. Þetta gilti jafnt á öllum svið-
um um það sem hann las og kynnti
sér.
Hann átti því láni að fagna að
kvænast konu, sem var í senn fróð-
leiksfús og skáldmælt og nutu þau
bæði þeirra eiginleika hvort annars.
í þjóðfélagsmálum var hann sós-
íalisti og félagshyggjumaður að eðli
sem styrktist af lestri og eigin
reynslu í daglegu lífi. Grímur var
bjartsýnn baráttumaður. Það kom
iðulega fram í athöfnum hans og
samskiptum við samferðamenn og í
félagsstörfum hans. Að Grími látn-
um lifir eftir yngsta systkinið á Úlf-
arsfelli, Úlfar, sem býr nú á Reykja-
lundi og sér nú á bak góðum bróður
og því systkina sinna, sem hann
hefur átt lengstar samvistir við og
samstarf.
Þið frændsystkini mín, minnist
þess, þó að söknuður fylgi því að
hann er okkur horfinn sjónum, þá
mundi hann taka undir með Jóhann-
esi úr Kötlum, þegar hann yrkir:
Eg hylli æskuna og vorið
- því þar er öll von minnar þjökuðu jarðar
og þar er öll framtíð míns lands,
ástin, trúin, eldurinn, krafturinn
og andi sannleikans.
Grímur, þig kveður í ljósi fagurra
minninga þinn bróðursonur.
Skúli.
Kveðja frá Breiðabliki
Grímur Norðdahl var einn þeirra
frumbyggja í Kópavogi sem trúði
því að ungt sveitarfélag þyrfti annað
og meira en hús og götur til að verða
blómlegur reitur mannlífs og æski-
legt umhverfi fyrir uppvaxandi kyn-
slóðir. Hann ásamt fleiri ungum
mönnum stofnaði Ungmennafélagið
Breiðablik í Kópavogi árið 1950 og
varð hann fyrsti formaður þess. Fé-
lagið hefur nú í nærri hálfa öld ver-
ið vettvangur fyrir heilbrigt íþrótta-
starf tugþúsunda ungmenna en það
er nú eitt fjölmennasta íþróttafélag
landsins. Margir hafa því notið
þeirra elda er Grímur og félagar
fyrstir kveiktu.
Um leið og félagsmenn í Breiða-
bliki votta aðstandendum Gríms
Norðdahl samúð er honum þökkuð
framsýni og frumkvæði.
Ásgeir Friðgeirsson,
formaður Breiðabiiks.
SUNNUDAGUR 17. ÁGÚST 1997 33
t
Faðir okkar, tengdafaðir og afi,
EINAR Ó. EIRÍKSSON,
Hrafnistu í Hafnarfirði,
áður Breiðagerði 21,
andaðist á Sjúkrahúsi Reykjavíkur fimmtu-
daginn 7. ágúst.
Útförin hefur farið fram í kyrrþey.
Sérstakar þakkir til starfsfólks á B-4 Hrafnistu í
Hafnarfirði.
Eiríkur P. Einarsson,
Valgarður Einarsson,
Anna Berta Einarsdóttir,
Björg Magnúsdóttir,
Ingibergur Guðveigsson,
Þorbjörg Katarínusdóttir,
barnabörn og barnabarnabörn.
t
Faðir okkar, tengdafaðir, afi og langafi,
EYÞÓRJÓNSSON,
Hátúni 10a,
Reykjavík,
(Bakka, Seyðisfirði),
lést á heimili sínu miðvikudaginn 6. ágúst.
Útför hans hefur þegar farið fram í kyrrþey
að ósk hins látna.
Þökkum auðsýnda samúð og vináttu.
Börn, tengdabörn, barnabörn
og barnabarnabörn.
t
Eiginmaður minn, faðir, stjúpfaðir, afi og langafi,
BJARNI GUÐMUNDUR BOGASON,
Óðinsgötu 30A,
sem lést fimmtudaginn 14. ágúst, verður jarðsunginn frá Fossvogskirkju
föstudaginn 22. ágúst kl. 13.30.
Fyrir hönd aðstandenda,
Guðrún Haraldsdóttir.
t
Ástkær eiginmaður minn og faðir okkar,
TÓMAS SIGURÐSSON,
Hrauntungu 32,
Kópavogi,
sem andaðist á heimili sínu 8. þ.m., verður
jarðsunginn frá Kópavogskirkju þriðjudaginn
19. ágúst kl. 15.00.
Esther Ásbjörnsdóttir,
Jóhanna Guðrún Tómasdóttir, Atli Þór Tómasson.
t
Elskulegur faðir okkar, tengdafaðir og afi,
GRÍMUR S. NORÐDAHL
bóndi á Úlfarsfelli,
sem lést á Landspítalanum föstudaginn 8. ágúst
sl., verður jarðsunginn frá Lágafellskirkju á
morgun, mánudaginn 18. ágúst, kl. 14.00.
Skúli Norðdahl,
Inga Norðdahl, Daníel Þórarinsson,
Guðmundur Norðdahl,
Guðjón Norðdahl, Auðbjörg Pálsdóttir
og barnabörn.
t
Ástkær móðir okkar, tengdamóðir, amma og
langamma,
RÚNA VIGDÍS HALLDÓRSDÓTTIR,
Skólabraut 3,
Seltjarnarnesi,
verður jarðsungin frá Seltjarnarneskirkju
þriðjudaginn 19. ágúst kl. 15.00.
Þeim, sem vildu minnast hennar, er bent á
minningarkort Thorvaldsensfélagsins.
Ragna G. Bjarnadóttir, Guðmar E. Magnússon,
Sigurþór Bjarnason,
Halldór Gísli Bjarnason, Ingibjörg Kristleifsdóttir,
barnabörn og barnabarnabörn.