Morgunblaðið - 13.09.1997, Blaðsíða 32

32 LAUGARDAGUR 13. SEPTEMBER 1997
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ
+ ÞorvaIdína Agn-
borg Jónasdóttir
var fædd á Sléttu í
Sléttuhreppi N-ís. 5.
mars árið 1906. Hún
lést á Sjúkrahúsi ísa-
fjarðar 5. september
síðastliðinn.
Foreldrar hennar
voru hjónin Þórunn
Brynjólfsdóttir og
Jónas Dósótheus-
son.
Systkini hennar
voru Sigurjóna, d.
1954, Fanney búsett
á Hlíf, ísafirði, Mar-
grét, d. 1993, Krist-
ján, d. 1992, og Brynhildur, d.
1993.
Þorvaldína giftist 8. október
árið 1933, Sigurði Hjálmari Sig-
urðssyni, ættuðum frá Garði í
Skötufirði. Hann lést 20. apríl
árið 1991. Þau stofnuðu heimili
á ísafirði og bjuggu þar lengst
af í Hrannargötu 8, en dvöldu
Sumarið ’63 hélt ungur hún-
vetnskur sveitastrákur með Vest-
fjarðaleið til ísafjarðar yfir fjöllin
sjö til að hitta stelpuna sem hann
hafði kynnst á Blönduósi veturinn
þar áður og orðið óskaplega skotinn
í. Hún hafði verið á Kvennaskólan-
um og hlotið leiðsögn í kvenlegum
dyggðum, af konum sem báru titil-
inn „frú“ eða „fröken“ eftir því sem
efni stóðu til. Hann i landsprófi.
Leiðin var löng, eftirvænting og
kvíði fyllti hugann.
Móttökumar í Hrannargötu 8 voru
í senn hlýjar og varfæmar. ína og
Siggi voru ekki tilbúin, alveg fyrir-
varalaust, að viðurkenna þennan
Húnvetning, sem eina dóttirin var
að töfra þama vestur. Hann var allt-
of ungur og þar að auki af íhakls-
fólki og úr sveit. Ég held þó að ínu
hafi ekki þótt það neitt verra, þetta
með íhaldsmennskuna, og alls ekki
henni Þómnni ömmu, sem tignaði
Ólaf Thors. Þessi fyrrum hreppstjór-
afrú á Sléttu, sem bjó í sömu húsa-
lengju í Hrannargötunni, hafði alla
tíð af því áhyggjur að Siggi tengda-
sonur sinn kysi ekki rétt. Þær
áhyggjur vom ekki ástæðulausar,
því hann var alvöru krati, rauður
krati, staðfastur og trúr sinni hug-
sjón til æviloka. Sveið honum oft,
hve giftan átti á stundum litla sam-
leið með flokknum hans.
einnig langdvölum
hin síðari ár á
Torfalæk og Hlíf II
á ísafirði.
Börn þeirra eru:
1) Sigurður Gunn-
ars, f. 1935, kvæntur
Helgu Margréti Ket-
ilsdóttur, eiga þau
tvo syni og tvö
barnabörn. 2) Brynj-
ólfur Ingvar, f.
1940, kvæntur Ingi-
björgu Láru Hest-
nes, eiga þau fjögur
börn og þrjú barna-
börn. 3) Elín Sig-
urlaug, f. 1944, gift
Jóhannesi Torfasyni, eiga þau
fimm börn og eitt barnabarn.
4) Þórarinn Jónas, f. 1948,
kvæntur Hildi Káradóttur og
eiga þau tvo syni og eitt barna-
barn.
Útför Þorvaldínu fer fram frá
ísafjarðarkirkju í dag og hefst
athöfnin klukkan 14.
Við kringlótt eldhúsborðið hófst
svo yfirheyrslan yfir staðgóðum mat
ættuðum af sjó og landi. Spurt var
um ættir, um búrekstur, staðhætti
og fólk í hinni fjarlægu sveit og um
framtíðaráform þessa piltunga sem
þar sat. Öllu varð að gera skil. Þetta
var munnlegt próf, alvöru próf.
Löngu síðar varð mér betur ljós
munurinn á menntuðu fólki og
lærðu. Þau sæmdarhjón, Þorvaldína
Agnborg og Sigurður Hálmar, hús-
bændurnir í Hrannargötu 8, voru
menntuð í sönnustu merkingu þess
orðs. Þau bjuggu yfir hlýju, stað-
festu og víðsýni, en voru þó hvort
með sínum hætti. ína létt og glað-
vær með bros á vör og hlátur við
hin dagiegu störf og átti létt með
að segja sögur og sagnir af fénaði
og fólki á Sléttu frá því í gamla
dagá. Hún raulaði gjaman vísur eða
söng við vinnu sína og sálmabókina
kunni hún flestum betur, enda fast-
ur punktur í lífinu að hlusta á út-
varpsmessuna á sunnudögum. Siggi
alvörugefinn, brúnaþungur ef á
móti blés, en undir dökkum miklum
brúnum, kímin augu sem sögðu oft
annað en orðin. Hann virti titla og
vegtyllur viðmælenda sinna, en
hvorugt aftraði honum frá að tjá
sína eigin hugsun og skoðanir á
ským og kjarnmiklu máli, bæði í
ræðu og riti.
En alvara þess sem reynt hefur
ástvinamissi og skort, bjó í þeim
báðum og í æðum rann arfleifð ís-
lenska bóndans.
Þessir sumardagar liðu fljótt, pilt-
urinn var sýndur frænkum og
frændum og óneitanlega varð bæði
þröng á þingi og nokkur þáreysti
þegar systur og mágkonur ínu hitt-
ust í kaffi og fram fór úttekt á
dægurmálunum. Þeim gat legið
nokkuð hátt rómur og lá alltaf mik-
ið á hjarta, hélt ég fyrst að skollin
væri á stórstyijöld í fjölskyldunni,
en þetta var selskapsbragurinn.
Hafí handtakið verið varfærið þegar
ég kom fyrsta kvöldið var faðmlag-
ið þétt og hlýtt þegar ég fór.
Tíminn hefur liðið, margt sem var
vænting varð veruleiki, síðar minn-
ing. Að verða tengdasonur þessara
hjóna og eiga með þeim samvistir
um Iangan veg og tíma var ekki
alltaf áreynslulaust, en heilt og gef-
andi. Tengdafaðir minn var vélstjóri
að mennt og mátti varla líta vélbún-
að án þess að verða um leið ataður
smurolíu og skít, að áliti eiginkonu
sinnar og dóttur og stundum heyrist
að ég hafi lært alit of mikið af hon-
um.
Nú er hún ína mín öll, minn aðal-
málsvari. „Hann Jóhannes minn,“
var það viðkvæði hennar sem enginn
andmælti. Þau leituðu vars hingað
til dóttur sinnar og dvöldu hér lang-
dvölum um árabil, þegar vanheilsa
og aldur sóttu að.
En sjálfstæðisþráin og vilji til að
íþyngja ekki öðrum togaði þau líka
á heimaslóðir. Og þar, við lygnan
pollinn, átti hvort um sig sínar
hinstu stundir. Þeim var báðum
gefið að eiga skýra hugsun og kjark
til loka. Hún ína tengdamóðir mín
trúði á Guð og Jesúm Krist og vænti
þess að hitta hann Sigga sinn í hinu
fyrirheitna landi trúarinnar og hafði
oft á orði síðustu árin að vonandi
fengi hún brátt að vakna í því Iandi.
Það er söknuður, ekki sorg, þegar
ferðlúin ættmóðir kveður, en minn-
ingin um hana er vegvísir til góðra
verka.
Ein síðustu orð ínu í þessum
heimi voru; „Ég ætla nú að komast
fram úr rúminu á morgun.“
Blessuð veri minning þeirra
hjóna.
Jóhannes Torfason.
ína amma. Hugurinn reikar til
„Vesturferða" fjölskyldunnar á
haustdögum áður fyrr. Eftirvænting
fyllti huga okkar sveitakrakkanna
á Torfalæk þegaj haldið var af stað
til Isafjarðar, til ínu ömmu og Sigga
afa, í það sem næst komst sum-
arfríi í huga okkar. Sólríkir sept-
embermorgnar, smalað saman í aft-
ursætið í jeppanum og ekið af stað
út í óvissuna. Ferðin var löng,
myrkrið umlukti okkur í Djúpinu
og hver ljóstýra vakti von um að
Ieiðin styttist. Um síðir komumst
við á leiðarenda, götuljósin lýstu í
svörtu haustmyrkrinu og það brást
ekki að ína amma og Siggi afi stóðu
fyrir utan grænmálaða útidyrahurð-
ina í Hrannargötunni og tóku á
móti lúnum ferðalöngum. Uppi í litla
eldhúsinu beið okkar svo „rúsintu-
brauð“ með beijasultu og hafra-
grautur með nýju slátri.
Þessir dagar á ísafirði voru fyrstu
kynni okkar krakkanna af þéttbýli,
við fengum að kaupa „sleikjó" og
karamellur í litlu bensínstöðinni við
Hafnarstræti, afí fór með okkur
niður í fjöru og_ steinar og skeljar
fylltu vasana. ína amma fléttaði
hárið í langar fléttur á morgnana
og setti þær upp í hnút, ég reyndi
oft að safna eins síðu hári og hún,
en afi kveikti í pípunni sinni, púaði
reykhringi á leyndardómsfullan hátt
og dundaði sér í skúrnum við hin
ýmsu verk því hann var alltaf að
gera eitthvað. Eftir að afi og amma
fóru að dvelja á Torfalæk að stað-
aldri féllu þessar fjölskylduferðir
niður og æ lengra varð á milli heim-
sókna okkar eldri krakkanna til ísa-
fjarðar. Við systkinin kynntumst
ömmu og afa á annan hátt, við
stækkuðum og hleyptum heimdrag-
anum en þau þurftu meiri umönnun
og daglegt heimilislíf tók á sig ann-
an blæ. Allt þurfti að gerast í meiri
kyrrþey og ekki eins hratt og undir-
búningslaust og við vorum vön. Við
lærðum tillitssemi og þolinmæði í
umgengni við gamalt fólk og að
bera virðingu fyrir viðhorfum þess.
ísafjörður sleppti ekki takinu á
gömlu hjónunum og þeim tókst að
eiga tæp 2 ár saman á Hlíf áður
en afi dó-. í kjölfar þess dvaldi ína
amma meira og meira hjá okkur á
Torfalæk og ég kynntist henni bet-
ur. Við vorum ekki alltaf sammála,
sérstaklega ekki um stöðu og störf
kvenna í dag. Hún lét stundum í
ljósi, að áralangt námsbrölt stúlkn-
anna í fjölskyldunni væri „soddan“
óþarfí, tíma okkar væri betur varið
í að styðja við og þjóna karlmönnun-
um. Þrátt fyrir það var hún mjög
stolt af okkur stelpunum, sem erum
aðeins þijár af 13 barnabörnum. ína
amma var vinnusöm og það gladdi
hana að fá að taka af borðinu og
velgja hendurnar í eldhúsvaskinum
á morgnana, svo ég tali nú ekki um
að hella upp á aukasopa af „náðar-
dropanum" og drekka með okkur
molasopa. Það er varla hægt að
muna eftir ömmu öðru vísi en með
eitthvað á milli handanna. Sokkar
og vettlingar urðu til eins og sjálf-
krafa og skilaðu sér svo í jólapakk-
ann ásamt bijóstsykurspoka eða
súkkulaðistykki og glöddu hjörtu
bamabarnanna og langömmubarn-
anna hver einustu jól, jafnvel þau
síðustu þegar heilsan var ekki upp
á marga fiska.
Það haustar á ný. Það stóð fyrir
dyrum hjá mér að endurvekja gamla
hefð æskudaganna og heimsækja
Inu ömmu til Isafjarðar. Við mæðg-
urnar flýttum ferð okkar þegar
fréttir um alvarleika veikinda ömmu
bárust. Þótt ferðin um Djúpið tæki
fyrr af en áður, kom eftirvæntingin
og vel geymdar minningar barns-
hjartans um ferðirnar löngu, þegar
ljósin á ísafirði birtust handan fjarð-
arins og ég kvaddi ínu ömmu hinstu
kveðju, þakklát fyrir stundimar sem
ég átti með henni.
Astríður Jóhannesdóttir.
Sómakonan Þorvaldína Jónas-
dóttir verður kvödd í dag. Að leiðar-
lokum leita ótal minningar á hug-
ann, minningar frá áratuga langri
samfylgd. Minningar um ákaflega
hjartahlýja konu, sem tók ungri
stúlku opnum örmum í fyrsta skipti
sem hún heimsótti væntanlega
tengdaforeldra, eins og í öll önnur
skipti, nú síðast um miðjan ágúst.
Þótt hjartahlýja væri ríkur þáttur
í lundarfari tengdamóður minnar,
var hún afar þróttmikil kona og elju-
söm, enda alin upp við að ganga til
flestra verka eins og títt var um
fólk af aldamótakynslóðinni. Fólk
sem lifað hefur jafn langa ævi og
hún hefur frá mörgu að segja, enda
var Þorvaldína ótrúlega fróð um líf-
ið og tilveruna fyrr á öldinni. Hjálp-
aði þar til að hún hafði stálminni
og því var gaman og fróðlegt að
heyra hana segja frá. Annar ríkur
þáttur í fari Þorvaldínu var glað-
værðin, hún var bæði glaðsinna og
mjög félagslynd, enda sagði hún oft
að maður væri manns gaman.
Þorvaldína tengdamóðir mín átti
langa og mjög farsæla ævi. Hún
ólst upp hjá ástríkum foreldrum
ásamt fjórum systrum og bróður. Á
æskuslóðum hennar á Sléttu í Hest-
eyrarfirði er landslag stórbrotið og
fagurt, sumarfegurð ævintýri líkust
en veður válynd á vetrum. Líf fólks
hefur ekki verið létt á þessum slóð-
um, vinna mikil og erfið. Þó gafst
tími til að slá á létta strengi og
minntist Þorvaldína oft gleði- og
ánægjustunda á æskuheimili sínu,
sem var henni mjög kært.
Á Isafirði kynntist hún Sigurði
eiginmanni sínum og hófu þau bú-
skap þar þegar kreppan rnikla stóð
sem hæst. Það var hvorki hátt til
lofts né vítt til veggja á fyrsta heim-
ilinu þeirra og hefur þurft bæði út-
sjónarsemi og dugnað húsmóðurinn-
ar til að láta enda ná saman, ekki
síst þegar atvinna var stopul. Árið
1940 festu Þorvaldína og Sigurður
kaup á húsnæði í Hrannargötu 8 á
ísafirði og stóð heimili þeirra þar í
áratugi. Þau hjónin áttu barnaláni
að fagna. í uppeldi barnanna lögðu
þau ríka áherslu á heiðarleika og
réttlætiskennd og hvöttu þau til
t
JÓHANNA SKÚLADÓTTIR,
Ytri-Tungu,
sem lést sunnudaginn 7. september, verður jarðsungin frá Húsavíkur-
kirkju miðvikudaginn 17. september kl. 14.00.
Jóhannes Björnsson,
Ásbjörn Jóhannesson,
Sigurveig J. Hultqvist, Bengt Huitqvist,
Guðrún Jóhannesdóttir, Jón Heiðar Steinþórsson,
Þorgils Jóhannesson, Aðalheiður Stefánsdóttir,
Snjólaug Jóhannesdóttir,
Helgi Jóhannesson, Elín S. Jónsdóttir,
Hrefna Jóhannesdóttir, Jakob Ragnarsson,
Helga Jóhannesdóttir.
t
Elskuleg eiginkona mín, móðir okkar, tengda-
móðir og amma,
SIGURBJÖRG ANGANTÝSDÓTTIR,
Sunnuvegi 7,
Skagaströnd,
lést á Sjúkrahúsinu Blönduósi miðvikudaginn
10. september.
Jarðarförin verður auglýst síðar.
Sigmar Jóhannesson,
Jóhanna Bára Hallgrímsdóttir, Benjamín L. Fjeldsted,
Dagný Marín Sigmarsdóttir, Adolf Hjörvar Berndsen
og barnabörn.
ÞOR VALDÍNA AGN-
BORG JÓNASDÓTTIR
sjálfstæðis og mennta. Þetta var
besta veganestið sem þau gátu gef-
ið þeim. Þorvaldína leit á börnin sín
og bamaböm sem fjársjóð sem
henni hefði verið falinn. Barnaböm-
in voru henni afar kær og fylgdist
hún náið með þroska þeirra, skóla-
göngu og öðm því sem þau tóku
sér fyrir hendur. Sakna þau nú sárt
Inu ömmu.
Þorvaldína og Sigurður vom nátt-
úruunnendur. Þau áttu ótal ánægju-
stundir í „Kofanum á Dalnum" og
nutu ferða um landið, ekki síst um
Vestfírði.
Eftir að starfsdegi þeirra Þorvald-
ínu og Sigurðar lauk, bjuggu þau
um nokkurra ára skeið í návist dótt-
ur sinnar og fjölskyldu hennar á
Torfalæk í Húnaþingi. Þar nutu þau
umhyggju og stuðnings, en Sigurður
átti við veikindi að stríða á þeim
tíma. Ræturnar voru samt á ísafirði.
Þegar Sigurður náði nokkurri heilsu
á ný ákváðu þau að setjast að á
Dvalarheimilinu Hlíf. Sigurð mann
sinn missti Þorvaldína 1991 og var
það henni sár missir. Hún lét þó
ekki bugast, hélt sínu striki, hélt
áfram að heimsækja börn sín og
bamaböm þótt á öðmm landshorn-
um væm, heklaði og pijónaði á
langömmubömin og hugsaði um
heimili sitt, en það hlotnaðist henni
að gera allt til hins síðasta. Þorvald-
ína hafði mikinn trúarstyrk og var
löngu tilbúin til að fara yfir móðuna
miklu eins og hún tók oft til orða.
Elsku ína. Að leiðarlokum vil ég
þakka þér fyrir umhyggjuna og
elskuna sem þú veittir okkur Brynj-
ólfi, bömunum okkar og fjölskyldum
þeirra.
Blessuð sé minning Þorvaldínu
Jónasdóttur.
Ingibjörg L. Hestnes.
Enn er kveðjustund runnin upp.
Eins og straumur tímans ber okkur
fram um veg, minnir hann okkur
stöðugt á að vinir koma og vinir
kveðja. Að hver ljúf stund er núið,
að hið óræða felst í morgundeginum
sem enginn veit hvað ber í skauti
sér.
Ina frænka, okkar yndislega móð-
ursystir, hefur kvatt, sátt og í raun
södd lífdaga, 91 árs gömul. Mig
langar að minnast þessarar góðu
konu sem hélt gáfum sínum, skýrri
hugsun og dásamlegu skopskyni til
hinstu stundar. Hún var nátengd
okkur systkinunum og tengist sterk-
um, góðum minningum um_ æsku
og uppvaxtarár á Isafirði. ína lét
sig varða börnin hennar Jónu sinnar,
en þannig tók hún gjaman til orða
um okkur systkinin, eftir að elsta
systirin féll frá í blóma lífsins frá
stórum bamahópi.
Ina var næstelst sex systkina.
Þau ólust upp í foreldrahúsum að
Sléttu í Jökulfjörðum. Þórunn, móð-
ir þeirra, var mikill kvenskörungur
svo orð fór af og Jónas faðir þeirra
var bóndi og hreppstjóri í Sléttu-
hreppi. Slétta var áður kristíjátjörð
en því fylgdu skyldur og kvaðir.
Jónas og Þórunn fylgdu áfram þeirri
hefð þó jörðin væri í þeirra eigu.
Systkinin mótuðust af festu, ábyrgð
og þeim heimilisbrag sem ríkti á
Sléttu. Það veganesti fylgdi þeim
öllum gegnum lífið.
Milli heimila ínu og Sigga og
mömmu og pabba var mikill sam-
gangur. Systurnar allar bjuggu
reyndar lengst af á ísafirði og voru
mjög nánar. Börn ínu og Sigga, þau
Diddi, Bíi, Ella og Þói, áttu öll ein-
hvern á sínu reki í átta barna hópi
mömmu. Milli sumra okkar myndað-
ist sterk vinátta og ár æskunnar í
þessum barnahópi voru góð - full
öryggis - umvafin umhyggju for-
eldra sem áttu sér það markmið að
koma börnunum_ til manns með
sóma. Metnaður ínu og Sigga lá í
framtíð barnanna og þau lögðu ríka
áherslu á að þau stunduðu fram-
haldsnám, sem ekki var algengt á
þeim tíma. Þá var gagnfræðaprófíð
virtur áfangi í menntun og jafnvel
jafngilt stúdentsprófi í dag. Öll
börnin þeirra gengu menntaveginn.
Þau voru ákaflega samhent hjón.
Margt sem þau gerðu vakti eftirtekt
eins og þegar þau útbjuggu baðher-
bergi með sturtu og var innangengt
frá örsmáum stigapallinum inn í