Morgunblaðið - 16.11.1997, Síða 26

26 SUNNUDAGUR 16. NÓVEMBER 1997
MORGUNBLAÐIÐ
sálfræðinga." Hún brosir. „Pekking
þessa fólks getur orðið okkur for-
eldrum til góða og það getur hjálp-
að okkur að búa til stuðningsnet í
kringum fjölskylduna.“
- Skólinn hefur gagnrýnt for-
eldra fyrir að vilja ýta uppeldinu
yfir á hann og sagt að það sé ekki í
verkahring hans að ala upp börnin
okkar.
„Það er rétt að skólinn á ekki að
taka við uppeldinu af okkur for-
eldrununum. En skólinn verður
alltaf að vera foreldrum til stuðn-
ings. Þar er fólkið með púlsinn á
líðan barnanna í skólanum. Því
verða foreldrar og skólafólk sífellt
að vera að tala saman. Foreldrar
verða að trúa því að það sé til ein-
hvers að miðla þekkingu um barn-
ið inn í skólann og öfugt. Foreldr-
ar verða líka að standa með skól-
anum en foreldrar, kannski í van-
mætti sínum í uppeldishlutverk-
inu, eiga það til að mæta kjarabar-
áttu kennara af skilningsleysi, svo
ég nefni dæmi um það sem betur
mætti fara. Það er einnig hlutverk 1
foreldranna að veita skólanum að-
hald, láta vita hvað þeim finnst um
starfið og láta í ljós sínar eigin
skoðanir á því hvers þeir telja að
börnin þarfnist. Það er skoðun mín
að frumkvæðið að aukinni sam-
vinnu foreldra og skóla eigi að
koma frá skólanum.
Mér hefur þótt skólinn allt of
feiminn við að taka afstöðu til mála
sem snerta börnin“, segir hún. |
„Ég get tekið dæmi um tölvuleiki.
Þar er um að ræða gífurlegt úrval.
Það er erfitt fyrir foreldra að setja
sig inn í hvaða leikir eru æskilegir
og hvaða leikir eiga ekki að koma
inn á heimilið. Foreldrar þurfa að
fá hjálp frá fólki sem hefur þekk-
ingu til að geta vegið og metið
hvað skal velja. I skólunum er |
uppeldismenntað fólk sem ætti að ,
geta leiðbeint foreldrunum. Ann-
ai-s finnst mér vanta umræðu milli *
skólafólks og foreldra um hver eigi
að gera hvað. Línurnar þurfa að
vera skýrari í þeim efnum.“
Kirkjan, miðstöð
umræðna um fjölskylduna
Það kemur fram í máli Þórkötlu
að henni finnst kirkjan einnig hafa
brugðist í leiðbeinandahlutverk- t
inu. Eins og málum sé háttað nú sé |
það meginhlutverk prestanna að |
fræða um kristna trú og sinna
prestverkum eins og skírnum,
fermingum, giftingum og jarðar-
förum. „Kirkjan hefur verið ódug-
leg við að veita svör við uppeldis-
legum spurningum og þannig
styrkja foreldrana. Sú kristilega
siðfræði sem við byggjum okkar
samfélag á er of fjarlæg í umræð- ,
unni og óaðgengileg. Auðvitað get-
um við notið hennar við messur en *
það form eitt og sér dugir foreldr- I
um ekki. Ég sé fyrir mér að kirkj-
an gæti nýst sem miðstöð um-
ræðna um fjölskylduna. Þarna er
húsnæði sem hægt er að nýta í
þeim tilgangi, ég er alltaf svo
praktísk ,“ bætir hún við kímin.
„Þarna gætu til dæmis farið fram
umræður um uppeldi þar sem leitt
væri saman fólk úr hinum ýmsu !'
greinum og foreldrar gætu hlustað ^
á og tekið þátt í umræðunum og |
þannig styrkt sig í uppeldishlut-
verkinu."
- Það er nokkuð algeng hugsun
hjá nútíma foreldrum að ekki sé
æskilegt að innræta börnunum
ákveðnar skoðanii’, viðhorf og gild-
ismat því þau eigi að fá tækifæri til
að þroska sín eigin viðhorf, hvað
segir þú um þetta? h
„Ég er á öndverðum meiði. Það
skiptir máli að bömin fái skýr t
skilaboð um þær grandvallarregl- P
ur sem ríkja í þjóðfélaginu. Að þau
skilji muninn á réttu og röngu og
hvað er hollt og óhollt. Þau verða
að hafa eitthvað til að miða við.
Síðar geta þau sjálf ákveðið hvort
það sem þeim var innrætt sé það
sem þau vilja tileinka sér.
Við Islendingar höfum lagt mik- :
ið upp úr því í uppeldinu að gera I
börnin okkar sem sjálfstæðust. Við |
teljum að það sé barninu hollt að |
læra að bjarga sér sjálft, því fyrr-
því betra og á því byggist sjálf-
ÞÓRKATLA ásamt börnum sínum, þeim Hrefnu og Sturlu.
Morgunblaðið/Kristinn.
Skiptir máli að börnin
fái skvr skilaboð
IFYRIRLESTRUM sínum hef-
ur Þórkatla einkum fjallað um
þær breyttu aðstæður sem
blasa við foreldrum í nútímasamfé-
lagi og hvaða áhrif þær hafa á fjöl-
skylduna. Hún segir það allt öðru-
vísi að ala upp barn í stórborg en í
litlum bæ eins og Reykjavík var
fyrir fjörutíu árum og það taki
kynslóðirnar tíma að aðlagast
þessum breytingum. „Það verður
að segjast eins og er að mín kyn-
slóð sem alin er upp hjá heima-
vinnandi mæðrum á í nokkram
vandræðum með uppeldishlut-
verkið," segir Þórkatla, í upphafi
samtals okkar, þar sem við sitjum
við eldhúsborðið heima hjá henni.
Þórkatla rekur sálfræðistofu auk
þess sem hún heldur fyrirlestra og
þannig hefur hún kynnst viðhorf-
um annarra foreldra sem hún seg-
ir mjög fróðleiksfúsa um þessi mál.
„Það er tiltölulega stutt síðan að
uppeldið var talið einkamál hvers
og eins,“ heldur hún áfram. „Það
viðhorf hefur verið ríkjandi að við
lærðum uppeldi á því hvernig við
sjálf voram alin upp. Fjöldi fólks
er þó að gera sér grein fyrir því að
þjóðfélagið sem það ólst upp í var
einfaldara og á margan hátt öðru-
vísi en nú er.
Sú breyting að báðir foreldrar
Uppeldi er ekki neitt sem kemur af sjálfu sér
________heldur þarf til þess tíma og alúð.____
Breytingar í þjóðfélaginu eru örar og foreldrar
þurfa sífellt að taka afstöðu til nýrra hugmynda
og tilboða af ýmsu tagi. Til þess að geta mætt
þessum breytingum vantar foreldra meiri
stuðning í foreldrahlutverkinu, segir Pórkatla
Aðalsteinsdóttir sálfræðingur í viðtali við
Hildi Einarsdóttur. Þórkatla er vinsæll fyrirles-
ari um uppeldismál og hefur haldið sínar tölur
víða um land. Sjálf á hún tvö börn og þekkir því
af eigin raun hvað foreldrar eru að glíma við.
vinna utan heimilis veldur vanda
sem þjóðfélagið hefur ekki komið
til móts við. Vandræðin skapast þó
ekki síst af því að við vitum betur
en kynslóðirnar á undan okkur
hvað börnin þurfa til að verða
sæmilega heilbrigðir einstakling-
ar. Það styrkir okkur en veikir
líka. Það er eins og þessi mikla
ábyrgð sem við finnum til hafi fyllt
marga foreldra óöryggi gagnvart
uppeldishlutverkinu. Við þetta
bætist að hin góðu og gömlu gildi
um hvað er að vera góð manneskja
eru á undanhaldi. Við tölum
sjaldnast um slíka hluti við börnin
okkar. Kristinni trú, sem var okk-
ur haldreipi í siðferðilegu tilliti, er
lítið sinnt og ekkert annað hefur
komið í staðinn. En það er nauð-
synlegt að foreldrar hafi einhvern
grann til að byggja uppeldið á.“
Foreldrar þarfnast
meiri stuðnings
Þórkatla leggur á það áherslu að
foreldrar þarfnist meiri stuðnings í
starfi sínu sem uppalendur.
„Breytingarnar eru svo örar að
foreldrar þurfa sífellt að vera að
taka afstöðu til nýjunga og tilboða
af ýmsu tagi. Allt frá tölvudýram
upp í utanlandsferðir með hand-
boltaliðinu. Hvað á að leyfa börn-
unum? Hvað á að örva hjá þeim?
Við viljum öll að börnin þrosld eig-
inleika sína og það erum við sem
eigum að hjálpa þeim að velja. Við
þurfum einnig að vega og meta
hve mikil áhrif við eigum að hafa á
val þeirra. Stundum finnst mér
foreldrar svo hjálparlausir þegar
þeir eiga að fara að aðstoða börnin
við þetta val og finnst þeir þurfi
meiri stuðning."
- Hvaðan finnst þér að stuðn-
ingurinn eigi að koma?
„Við eigum nóg af vel menntuðu
fólki í skólunum, innan kirkjunnar,
í stjómmálaflokkunum, við eigum
heimspekinga, uppeldisfræðinga og