Morgunblaðið - 16.11.1997, Síða 28

28 SUNNUDAGUR 16. NÓVEMBER 1997
MORGUNBLAÐIÐ
hæð sem nefnt er Gula haftið eftir
litnum á berginu. Par voru reipi eft-
ir indónesíska leiðangurinn sem við
gátum stutt okkur við. Við skrúfuð-
um ekki frá súrefninu fyrr en við
komum að klettahaftinu.
EINAR: „Ég var seinn í gang um
morguninn og ennþá jafn slappur og
daginn áður. Hins vegar fann ég
lygilegan mun eftir að ég skrúfaði
frá súrefninu við Gula haftið, ég var
eins og nýr maður og gekk mun bet-
ur eftir það. Það var hálfgert brölt
upp haftið en ekkert klifur. Samt
komu kaflar þar sem ég varð að taka
mikið á og þá mæddist ég gríðar-
lega. Nú fann ég fyrir óþægindunum
af grímunni. Hún var alveg fyrir vit-
unum og þegar maður er móður er
eins og líkamanum fínnist þessi
drusla koma í veg fyrir að hægt sé
að anda. En það er mikill misskiln-
ingur. Ef ég reif af mér grímuna lá
mér við köfnun því þetta var auðvit-
að allt saman blekking ein, megin-
hluti þess súrefnis sem ég fékk var
úr grímunni."
Ofan við Gula haftið sveigðum við
til vinstri í átt að miklum klettaröðli
sem liggur úr Vesturdal og upp í
Suðurskarð. Það var svissneski leið-
angurinn, sem fyrstur komst í Suð-
urskarð árið 1952, sem gaf honum
nafnið Genfarröðull. Þeir fóru upp
röðulinn en ekki ísbrekkuna eins og
við. I þeim leiðangri voru bestu
klifrararnir klettamenn, en við sem
erum aldir upp við ís og snjó og líkar
ísinn best til klifurs, vorum bara
ánægðir með okkar hlutskipti. Við
urðum að komast upp fyiir efsta
hluta röðulsins áður en við kæmum í
skarðið sjálft. Skyndilega sáum við
okkur til undrunar til manna fyrir
ofan okkur. Þeir fóru hægt yfir og
virtust á niðurleið. Við litum spyrj-
andi hver á annan yfír súrefnisgrím-
urnar og hristum höfuðið. Við höfð-
um ekki vitað um neina fyrir ofan
okkur. Þegar nær dró sáum við að
mennirnir voru með eitthvað fyrir-
ferðarmikið meðferðis sem þeir létu
renna á undan sér niður ísaða hlíð-
ina.
í fyrstu leiðöngrunum sem fóru
þessa leið og allt fram á níunda ára-
tuginn var Suðurskarð næstefstu
búðir. Þá reyndu menn að koma einu
tjaldi enn ofar þar sem tveir menn
gætu náttað. Þaðan fóru þeir
eldsnemma að morgni til að freista
þess að ná á tindinn og komast svo
aftur niður í Suðurskarð áður en
kvöldaði. Hin seinni ár hafa menn
hins vegar reynt að taka mið af þeirri
staðreynd að yfirleitt er frekar kyirt
á nóttunni. Þess vegna er lagt af stað
úr Suðurskarði seint um kvöld, reynt
að ná tindinum snemma næsta dag
og komast síðan alla leið niður í Suð-
ui-skarð í einum áfanga. Þessi aðferð
hefur stundum reynst vel en hún hef-
ur einnig leitt til hroðalegra slysa
þegar tíminn hefur reynst of naumm-
til að komast aftur niður.
Vorið 1996 hélt stór hópur úr
nokkrum leiðöngrum samtímis á
tindinn. Þar var á ferðinni talsvert
af óvönu fólki sem lenti í vandræð-
um á erfiðustu köflunum þrátt fyrir
ágætt veður, og tafði það förina mik-
ið. Leiðangursstjórarnir ákváðu að
halda áfram þó að tíminn væri að
hlaupa frá þeim. Veðrið versnaði
þegar á daginn leið og skyggni var
mjög lítið. Flestir lentu í miklum
vandræðum á leiðinni niður og urðu
sumir að dvelja næturlangt á fjall-
inu. Fimm manns, þar af tveir leið-
angursstjórar, urðu úti þá um nótt-
ina eða næsta dag án þess að hægt
væri að koma þeim til bjargar. Tveir
báru beinin í Suðurskarði, þar höfðu
þeir orðið örmagna og engin leið að
koma þeim í tjöldin þrátt fyrir
hetjulegar tilraunir.
Nú ári síðar komu Sherpar niður
með líkamsleifar japanskrar konu
sem hafði látist í skarðinu. Eigin-
maður hennar hafði lagt í þann
kostnað að skipuleggja leiðangur til
að ná í líkið. Slíkt er afskaplega fá-
títt. Okkur þótti heldur kaldranalegt
að mæta nú þessari undarlegu líkför.
Við ætluðum ekki að falla í þá gröf
að verða of seinir fyrir. Það var
ákveðið að ef við vænim ekki farnir
að nálgast tindinn um eittleytið
skyldum við snúa við. Þá varð okkur
litið á Chris Brown. Hann var ekki
vanur að láta sér neitt mannlegt
óviðkomandi og nú var honum
brugðið.
CHRIS BROWN: „Þar sem við
gengum þarna rétt framhjá líki kon-
í Lhotse-hlíðum
MANNBRODDARNIR bitu varla í bláan og snarbrattan ísinn á leiðinni upp í Suðurskarð.
Ljósmynd/Hallgrímur Magnússon
EVEREST
Ölduský
Ljósmynd/Hörður Magnússon
DAGINN sem þremenningarnir komu í Suðurskarð mátti sjá frá aðal-
búðum furðuleg öldulaga ský á himni, sem torvelt var að ráða í.
við að frostið í Suðurskarði væri
nokkrir tugir gráða.
Nú drógum við líka fram súrefnis-
tækin. Við höfðum aldrei notað slík-
an búnað áður en nú ætluðum við að
tengja tækin hér í 3. búðum í 7500
metra hæð og nota súrefni ef með
þyrfti á leiðinni í Suðurskarð.
Þannig var meiningin að spara
kraftana fyrir átök kvöldsins. Súr-
efnistækin voru af rússneskri gerð,
kútarnir voru appelsínugulir, úr
blöndu af keflar og áltitani, og fullir
af súrefni vógu þeir um sex kíló. Við
þá var svo tengdur þrýstijafnari og
súrefnisgríma með gúmmíslöngu.
Kútnum var síðan komið fyrir í bak-
pokanum. Það var mikill ókostur við
allan þennan búnað að þrýstijafnar-
inn með rofanum sem stjómaði súr-
efnisflæðinu var niðri í bakpoka
ásamt kútnum svo maður þurfti að-
stoð við að skrúfa frá. Við áttum eft-
ir að súpa seyðið af því síðar. Hver
kútur dugaði í fimm tíma ef flæðið
var tveir lítrar á mínútu.
Babu, foringi Sherpanna, hafði
sýnt okkur súrefnistækin niðri í að-
albúðum í byrjun maí. Við höfðum
æft okkur í notkun þeirra þar til við
vorum vissir um að við gætum
hreinsað úr þeim ís og skipt um kúta
svo til blindandi. Einhver spurði Ba-
bu hvernig menn vissu að súrefnið
væri að verða búið. Það kom prakk-
arasvipur á hinn lífsreynda Sherpa,
hann ljómaði af ánægju yfir því að
einhver skyldi ganga í gildruna og
svaraði: „No oxygen left: Feet don’t
work.“Svo hló hann á innsoginu eins
og honum einum er lagið.
Aður en við bröltum út úr tjaldinu
fórum við yfir það í fimmta sinn
hvort allt væri meðferðis. Svo stóð-
um við þarna másandi og blásandi í
allri múnderingunni, líkastir múmí-
um eða geimforum, og biðum eftir
hinum. Sólin skein á suðaustur-
hrygginn sem virtist svo ógnarlangt
í burtu. Ótrúlegt að nú væri loksins
að koma að því að við kæmumst
þangað upp. En ekki dugði að hugsa
um það. Fyrst var að koma sér upp í
Suðurskarð. Við hóuðum í hina og
loks birtust Chrisarnir tveir og
Nick, engu minna dúðaðir en við.
Þeir baukuðu við að setjá á sig
mannbroddana og svo þokuðumst
við af stað upp snarbratta íshlíðina
upp að klettahafti í um 7800 metra
Islendingar á hæsta fjalli heims
Everest, íslendingar á hæsta fjalli heims,
heitir ferðasaga þeirra sem héldu suður til
Himalaja síðastliðið vor og komust á Everest-
tind. Þremenningarnir sem náðu þessum áfanga
--------------7----------------------------
voru Björn Olafsson, Einar Stefánsson og
Hallgrímur Magnússon. Þeim til aðstoðar var
Hörður Magnússon, bróðir Hallgríms, og hann
færir þessa sögu í letur. Með í för var einnig Jón
Þór Víglundsson kvikmyndatökumaður. Bókina
prýða 230 litmyndir sem veita ógleymanlega inn-
sýn í þann heim sem umvefur Everest-fjall.
ÞREMENNINGARNIR eru þrautreyndir fjallamenn, en eigi að síður urðu
þeir að berjast hetjulegri baráttu við allt það sem mætir Everest-förum.
Þeir urðu að kljást við hæðarveikina sem fylgir þunna loftslaginu og þeir
klifu hrikalegustu falljökla í heimi. Þeir stóðu af sér frosthörkur og fárviðri í
hh'ðum Everest þar sem eitt lítið víxlspor getur kostað menn lífið. I bókinni
segja þeir frá átökum, ótta, spennu og efasemdum sem hvergi hafa komið
fram í fyrri frásögnum af leiðangrinum og loks lýsa þeir göngunni á tindinn
og því dýrlega augnabliki þegar þeir snertu koll „Gyðjunnar, móður heims-
ins“ eins og Everest kallast á máli þeirra sem undir fjallinu búa.
Hér segir frá fyrri tilraun félaganna til að komast á sjálfan tindinn.
Mbrguninn eftir vöknuðum við
snemma. Tjaldið var allt
, hrímað að innan og það var
ekkert gamanmál að koma sér upp
úr heitum pokunum og fara að
bræða snjó. Það tók líka tímann
sinn, og nokkrir klukkutímar liðu
áður en okkur tókst að ljúka verk-
inu. Heilsan var sæmileg og það var
nokkur léttir því síðast þegar við
vorum í þessum búðum, þá hver í
sínu lagi, hafði líðanin ekki verið
eins og best varð á kosið. En þetta
var dagurinn! í dag myndi það ráð-
ast hvort allur undirbúningurinn
skilaði okkur á tindinn eða hvort allt
væri til einskis. Þetta átti eftir að
vera langur dagur og það var ekki
laust við að við værum áhyggjufullir.
Meiningin var að fara fyrst upp í
Suðurskarð með svefnpoka og dýn-
ur auk alls klifurbúnaðar. Þar ætl-
uðum við að hvílast fram eftir kvöldi
en stefna svo á sjálfan tindinn.
Nú klæddum við okkur í fyrsta
skipti í dúnfatnaðinn, samfestingana
sem við höfðum fram að þessu drösl-
að með okkur í farangrinum. Þeir
voru sérsaumaðir á okkur í Bret-
landi og höfðu reynst prýðilega þeg-
ar við prófuðum þá heima. Nú lá leið
okkar hins vegar í Suðurskarð, einn
kaldasta og eyðilegasta stað jarðar,
og svo áfram upp á hátindinn. Yið
þurftum ekki framar að kvíða hitun-
um í Vesturdal, ískaldur næðingur-
inn þar uppi sæi til þess að sólin
hefði lítið að segja, og búast mátti