Morgunblaðið - 26.11.1997, Blaðsíða 8

MORGUNBLAÐIÐ
8 MIÐVIKUDAGUR 26. NÓVEMBER 1997
FRÉTTIR
samgonguraotierra um JLanasimann
[Hlutafé deilt út'
til landsmanna
POTTVERJAR velta því nú fyrir sér hvort aftur hafí slegið saman línum eða sveinki bara
ruglast í jólasveinadagatalinu og trítlað af stað til byggða. . .
Arni Þór Sigurðsson um stuðning við fötluð leikskólabörn
ber enn fulla
á kostnaðinum
Ríkið
ábyrgð
ÁRNI Þór Sigurðsson, formaður
stjórnar Dagvistar bama, segir
fjarri öllum sanni að hann hafí sett
þær reglur sem valdið hafi skertum
stuðningi við fotluð leikskólaböm. í
Morgunblaðinu sl. sunnudag sagði
Bjöm Bjamason menntamálaráð-
herra að Árni Þór hefði sjálfur kom-
ið að því að móta gildandi reglur um
greiðslur kostnaðar vegna stuðn-
ings við fotluð böm í leikskólum.
Hann hefði setið í starfshópi sem
var sammála um að frá 1. janúar á
þessu ári yrði greiðsluskylda ríkis-
sjóðs vegna fatlaðra barna á leik-
skólastigi felld niður.
„Þessar reglur vom settar af
menntamálaráðuneytinu 19. maí
1995 og voru gefnar út af mennta-
málaráðuneytinu. í kjölfar þessara
reglna, í janúarbyrjun 1996 skipaði
ráðherra starfshóp til að fjalla um
fyrirkomulag þessara endur-
greiðslna vegna fatlaðra bama.
Okkar hlutverk var að fjalla um
þetta fyrirkomulag en út af íyrir sig
ekki um reglurnar sjálfar enda
hafði ráðuneytið engan áhuga á að
breyta þeim,“ segir Arni Þór.
I yfirlýsingu sem Árni Þór sendi
frá sér á mánudag vegna málsins
segir um starf nefndarinnar:
„Nefndin lagði til að stuðningur við
fótluð leikskólaböm yrði fluttur frá
ríki til sveitarfélaga frá 1. janúar
1997 og að sveitarfélögunum yrðu
tryggðar 100 milljónir króna í aukn-
ar tekjur til að standa undir þessu
verkefni frá sama tíma. Jafnframt
var lagt til að ríkissjóður verði um
50 milljónum króna á árinu 1997 til
uppgjörs á eldri kröfum sveitarfé-
laga á hendur ríkinu. Ekkert af
þessu hefur gengið eftir enda mun
ríkisstjórnin hafa lagst gegn þeirri
leið sem nefndin lagði til. Mennta-
málaráðherra segir í viðtali við
Morgunblaðið að framkvæmd ráðu-
neytisins í þessu máli sé í samræmi
við tillögur sem ég hefí sjálfur gert.
Vera kann að ráðuneytið hafi upp á
sitt eindæmi ákveðið að hætta
greiðslum vegna fatlaðra leikskóla-
bama, en hitt er ljóst að sveitarfé-
lögin hafa ekki séð haus eða sporð
af fjármagninu sem átti að fylgja
þessum verkefnatilflutningi."
Árni bendir auk þessa á að í
desember 1996 hafi forsvarsmenn
Sambands íslenskra sveitarfélaga,
fjármálaráðherra og félagsmálaráð-
hema undirritað nýja yfirlýsingu
þar sem aftur hafi verið tekið á
þessu máli. Ekkert samkomulag
hafi tekist milli ríkis og sveitarfé-
laga um breytingu á verkaskiptingu
varðandi þennan málaflokk og því
beri ríkið enn fulla ábyrgð á kostn-
aði vegna fatlaðra leikskólabama.
Allt í lausu lofti
„Umrædd yfirlýsing fól í sér að
sveitarfélögin tækju að sér þetta
verkefni en ríkið tæki á móti yfir
hlut sveitarfélaga í stofnkostnaði
sjúkrahúsa og heilsugæslustöðva.
Það átti að gera með lagabreytingu
á Alþingi síðastliðið vor til að
tryggja að þetta gengi eftir en það
var ekki gert. Nánari útreikningar
á þessum verkaskiptum leiddu í ljós
að sveitarfélögin hefðu farið mjög
halloka í þeim skiptum," segir Árni
Þór.
„Þetta er því allt í lausu lofti og
það er alls ekki rétt sem fram kom í
fréttatilkynningu menntamálaráðu-
neytisins að búið sé að ganga frá að
þetta sé verkefni sveitarfélaganna,"
segir hann.
Heilbrigðisnefnd vill upplýsingar vegna heilsugæslu í Fossvogi
Vilja svör um lélegt húsnæði
HEILBRIGÐISNEPND Reykja-
víkur samþykkti á fundi sínum síð-
astliðinn föstudag bókun þar sem
þess er krafist að stjóm heilsugæsl-
unnar í Reykjavík svari fyrirspum-
um Heilbrigðiseftirlits Reykjavíkur
varðandi áætlanir í sambandi við
húsnæði heilsugæslunnar í Fossvogi
sem er til húsa í Sjúkrahúsi Reykja-
víkur, en húsnæðið þykir mjög illa
farið.
Fyrir fundi heilbrigðisnefndar lá
erindi Heilbrigðiseftirlits Reykjavík-
ur þar sem rakin er saga afskipta
þess af heilsugæslunnar í Fossvogi.
Að sögn Kristbjargar Stephensen,
skrifstofustjóra Heilbrigðiseftirlits
Reykjavíkur, hefur heilbrigðiseftirlit-
ið gert kröfur um ýmsar úrbætur, en
kröfunum hefur ekki verið svarað.
„Heilbrigðiseftirlitið hefur fyrst og
fremst verið að biðja jafnvel um svör
um þær áætlanir sem em í gangi í
ijósi þess að húsnæðið er eins og það
er, en það hafa engin svör borist,“
sagði Kristbjörg.
Nýverið var tekin skóflustunga að
nýrri heilsugæslustöð í Fossvogi og
sagði Kristbjörg að Heilbrigðiseftir-
lit Reykjavíkur gerði sér grein fyrir
að ekíd yrði farið út í dýrar endur-
bætur á núverandi húsnæði af þeim
sökum.
Bók um örnefni og staðfræði í Njáiu
Með bókina í
annarri hendi og
skóflu í hinni
BJARKI Bjarnason,
kennari í Borgar-
holtsskóla, hefur
haft í smíðum bók um ör-
nefni og staðfræði í Njálu
undanfarin tvö eða þrjú
ár.
- Hvers vegna byrjaðir
þú á þessarí bók?
„Ég hef starfað sem
kennari talsvert lengi og
meðal annars kennt forn-
sögumar. Þá hef ég iðu-
lega ferðast á söguslóðir,
bæði Njálu og annarra ís-
lendingasagna. Jafnft-amt
hef ég starfað sem leið-
sögumaður um tíu ára
skeið, bæði með íslenska
og erlenda ferðamenn, og
langt síðan ég gerði mér
grein fyrir því hversu
mikilvægt er að tengja
landið, staðhætti og ömefni við
sögumar sjálfar. Þær hreinlega
lifna við séu landakortið og ör-
nefnin í farteskinu."
- Hvað eru mörg örnefni í
Njálu?
„Þau em rúmlega 300, flest úr
Rangárvallasýslu, en Ámessýsla
kemur einnig mikið við sögu,
Vestur-Skaftafellssýsla og síðan
koll af kolli. Nokkur ömefnanna
hafa týnst og mikið búið að pæla
í því hvar þau hafi verið að finna.
Bæir hafa lagst í eyði og ekki á
hreinu hvar þeir hafa staðið, svo
menn hafa velt því ótrúlega mik-
ið fyrir sér, miklu meira en ég
átti von á. Þá em 75 staðaheiti
frá útlöndum, aðallega Noregi
og Skotlandi, eða 21 frá hvom
landi um sig.“
- Hvernig vannstu bókina?
„Ég var dálítinn tíma að
þreifa mig áfram en örnefnin,
bæði þau sem nefnd era og eins
seinni tíma smíðar, em flokkuð í
stafrófsröð. Þá segir í hvaða
sýslu eða landi örnefnið er og í
hvaða kafla eða köflum það kem-
ur fyrir. Loks er umfjöllun þar
sem sagt er á hvem hátt ömefn-
ið kemur við sögu í kaflanum eða
bókinni, sum koma fyrir einu
sinni, önnur eins og til dæmis
Bergþórshvoll og Hlíðarendi 30-
40 sinnum. Að því búnu era þau
nákvæmlega staðsett en í bók-
inni verða kort og ljósmyndir til
frekari glöggvunar. Þá nefni ég
hvað er að gerast í nú-
tímanum, ágætt dæmi
er Dyflin, eða Dublin,
sagt er hvar borgin er
og hversu margir búa
þar í dag.“
- Hvar hefur þú leitað fanga?
„Mjög viða. Ég get nefnt sem
dæmi Árbækur Fomleifafélags-
ins sem komið hafa út frá 1880
en fyrstu áratugina gekk útgáf-
an mikið út á það að skoða sögu-
staði íslendingasagnanna. Ég
hef oft orðað það svo að menn
hafi farið af stað með fomsögu í
annarri hendi og skóflu í hinni
og alltaf fundið það sem þeir
voru að leita að. Þetta var sá
tími að menn trúðu öllu.
Árbækurnar frá fyi-stu tíð era
því óþrjótandi uppspretta og
gott að hafa 100 ára gamlar
skýrslur við höndina, hvað sem
líður trúverðugleika og vísinda-
legri nákvæmni. Menn voru
hreinlega gerðir út á vegum fé-
lagsins, eitt árið fóru þeir á
Njáluslóðir og eitthvað annað
hið næsta. Auk þess nota ég til
dæmis Árbækur Ferðafélags Is-
lands og jafnframt er búið að
Bjarki Bjarnason
► Bjarki Bjarnason fæddist í
Reykjavík árið 1952. Hann
lauk stúdentsprófí frá Mennta-
skólanum f Hamrahlíð árið
1972 og lagði stund á latínu,
forngrísku og íþróttir í Þýska-
landi um skeið. BA-prófí í lat-
ínu og forngrísku lauk hann
síðan frá Háskóla íslands árið
1979 og íþróttakennaraprófí
frá Laugarvatni árið 1980. Að
því búnu lauk Bjarki BA-prófi
í íslensku árið 1987 og
cand.mag. prófí í íslenskum
bókmenntum árið 1990. Hann
kenndi til dæmis í Grímsey
1980-81 og var skólastjóri
Klúkuskóla í Strandasýslu
1983-85 og á Reykhólum 1985-
86. Bjarki kenndi í tíu ár við
Fjölbrautaskólann í Garðabæ
og hefur starfað við Borgar-
holtsskóla á annan vetur. Eig-
inkona Bjarka er Þóra Sigur-
þórsdóttir leirlistarkona og
eiga þau þrjú börn.
Hallgerðarleiði
er talið vera í
Laugarnesi
skrifa mikið um Njálu, sem ég
hef auðvitað nýtt mér.“
- Hvað er mest spennandi
við verkefni af þessu tagi?
„Þótt mikið hafi verið skrifað
um Njálu er örnefnasagan að
miklu leyti óplægður akur. Það
er til mikið af einstaka greinum
og spennandi að setja þennan
fróðleik saman. Þetta væri
hægt að gera með allar íslend-
__________ingasögurnar. Til-
gangurinn er sá að
fræða fólk og varð-
veita tiltekinn menn-
ingararf. Örnefnin
mynda ramma utan
um söguna og menn hafa ekki
gefið þeim gaum, frekar textan-
um og sannleiksgildi sagn-
anna.f‘
- Er mikið af örnefnum sem
tengjast sögunni en eru ekki
nefnd í Njálu sjálfrí?
„Það er ótrúlegur fjöldi. Hið
frægasta er Gunnarshólmi, úr
ljóði Jónasar Hallgrímssonar,
en mörg þeirra hafa sprottið af
nöfnum söguhetjanna sjálfra,
aðallega Kára, Flosa og Gunn-
ars, sem fyrr er getið. Síðan er
líka til hóll sem nefndur er
Mörður. Þetta sýnir okkar
hversu lifandi sagan hefur verið
meðal fólksins. Ég get líka
nefnt Hallgerðarleiði, sem var
til í Reykjavík og menn hafa
velt mikið fyrir sér hvar það
var. Munnmæli herma að hún
hafi flust í Laugames í Reykja-
vík. Leiðið er væntanlega horfið
nú, sennilega undir malbik.“