Morgunblaðið - 26.11.1997, Blaðsíða 14

14 MIÐVIKUDAGUR 26. NÓVEMBER 1997
MORGUNBLAÐIÐ
___________________FRETTIR
Réttarstaða aldraðra
og fatlaðra verði bætt
LÖGÐ hefur verið fram á Alþingi
tillaga til þingsályktunar um að
bæta réttarstöðu íbúa á hjúkrunar-
og dvalarheimilum, sólarhrings-
stofnunum og vistheimilum fyrir
aldraða og fatlaða. Fyrsti flutnings-
maður tillögunnar er Ásta B. Þor-
steinsdóttir, þingmaður þingflokks
jafnaðarmanna.
Meginefni tillögunnar er að Al-
þingi álykti að fela ríkisstjórninni
að undirbúa breytingar á lögum
um almannatryggingar þannig að
þeir sem dveljist langdvölum eða
eigi heimili sitt á hjúkrunar- eða
dvalarheimilum, vistheimilum eða
sólarhringsstofnunum, sökum öldr-
unar eða fötlunar, njóti sömu rétt-
inda hvað varðar lífeyrisgreiðslur
frá Tryggingastofnun ríkisins,
hjálpartæki og aðra fyrirgreiðslu
og þeir sem búa utan umræddra

ALÞINGI
stofnana. Lagt er til að niðurstöður
og nauðsynlegar lagabreytingar
verði lagðar fyrir Alþingi fyrir árs-
lok 1998.
Misstu réttinn
í greinargerð segir að þegar aldr-
aðir eða fatlaðir fari til að dveljast
langdvölum á fyrrgreindum stofnun-
um missi þeir réttinn til beinna bóta-
greiðslna úr almannatryggingakerf-
inu en fái eingöngu greiddan mánað-
arlegan vasapening sem nú sé um
11.000 krónur. „Þetta fyrirkomulag
sviptir fólk sjálfstæði og sjálfsvirð-
ingu og réttinum til að ráða fjármál-
um sínum sjálft. í því felst ákveðin
forræðishyggja sem samræmist illa
jafnræðisreglu og mannréttindasjón-
armiðum, sviptir fólk fjárræði og er
lítilsvirðandi."
Hugsunin að baki tillögunnar er
því, samkvæmt greinargerð, að íbú-
ar umræddra stofnana og heimila
fái greiddan elli- eða örorkulífeyri,
tekjutryggingu og heimilisuppbót.
„Þeir greiði síðan til heimilisins
vegna eðlilegs framfærslukostnaðar,
svo sem fyrir fæði, húsaleigu o.fl. á
sama hátt og aðrir," segir í greinar-
gerð.
Breytingar á lögum um
fangelsi og fangavist
DÓMSMÁLARÁÐHERRA, Þor-
steinn Pálsson, hefur á Alþingi
mælt fyrir frumvarpi til laga um
breytingu á lögum um fangelsi og
fangavist. Er frumvarpið að
meginstefnu samið í Fangelsis-
málastofnun að tilhlutan dóms-
málaráðherra.
Meginefni frumvarpsins er þrí-
þætt. í fyrsta lagi er lagt til að
Alþingi
Blóðbankaþjónusta
FJÖLDI virkra blóðgjafa hér
á landi er nálægt 8-9.000.
Þetta jafngildir því að u.þ.b.
5-6% þeirra einstaklinga seni
eru á aldri blóðgjafa gefi blóð
og að um 3,5% þjóðarinnar séu
virkir blóðgjafar. Þetta hlut-
fall er ekki ýkja frábrugðið því
sem gerist víða erlendis, en þó
lægra en meðal margra ann-
arra þjóða.
Þessar upplýsingar koma
fram í þingsályktunartillögu
sem nú hefur verið lögð fram
á Alþingi um blóðbankaþjón-
ustu við þjóðarvá. Er með til-
lögunni lagt til að Alþingi
álykti að fela heilbrigðisráð-
herra að skipa nefnd sem hafi
það verkefni að koma með til-
lögur um það hvernig öryggi
blóðbankaþjónustu skuli
tryggt við þjóðarvá og hópslys,
til dæmis flugslys. Siv Frið-
leifsdóttir, þingmaður Fram-
sóknarflokks, er fyrsti flutn-
ingsmaður tillögunnar, en
meðflutningsmenn eru fulltrú-
ar allra þingflokka á Alþingi.
I greinargerð segir að engar
skýrar reglur séu til um nauð-
synlegar forsendur þess að
öryggi blóðbankaþjónustu
verði tryggt við þjóðarvá og
hópslys. Hins vegar sé brýnt
að settar verði lágmarksreglur
þar að lútandi þar sem mikils
magns blóðhluta geti orðið
þörf á skömmum tíma við þjóð-
arvá.
Því sé mikilvægt, samkvæmt
greinargerð, að annars vegar
sé til áætlað lágmark blóðhluta
á Islandi og hins vegar að
hægt sé að kalla inn fjölda
blóðgjafa á skömmum tíma.
„ Jafnframt þarf að vera þann-
ig búið að blóðbankaþjón-
ustunni að hún geti starfað
óhindrað við slíkar aðstæður,"
segir m.a. í greinargerð.
heilbrigðis- og tryggingamálaráðu-
neytið sjái um og beri ábyrgð á
heilbrigðisþjónustu við fanga í
fangelsum, en Fangelsismálastofn-
un sér nú um að slík þjónusta sé
veitt. í öðru lagi eru lagðar til
breytingar á lögunum sem taldar
eru nauðsynlegar í kjölfar þess að
gæsluvarðhaldsfangelsið við Síðu-
múla var lagt niður, en gæsluvarð-
EINAR K. Guðfinnsson, þingmaður
Sjálfstæðisflokks, hefur mælt fyrir
þingsályktunartillögu á Alþingi um
eflingu sparnaðar og aukna hlutdeild
almennings í atvinnurekstri. Með-
flutningsmenn eru Tómas Ingi
Olrich, Pétur H. Blöndal og Einar
Oddur Kristjánsson, þingmenn Sjálf-
stæðisflokks.
Meginefni tillögunnar er að Al-
þingi álykti að fela ríkisstjórninni að
undirbúa lagasetningu er hafi það
að markmiði að efla sparnað í þjóðfé-
laginu, auðvelda almenningi að eign-
ast hlut í atvinnurekstri og tryggja
þannig dreifða eignaraðild í atvinnu-
lífinu. „í því skyni verði starfsfólki
fyrirtækja, sem skráð eru á hluta-
bréfamarkaði eða hafa verið einka-
vædd, boðið að stofna sérstaka sparn-
aðarreikninga með hæstu ávöxtun,
sem bundnir verði til þriggja til sjö
ára, hjá viðskiptabanka viðkomandi
fyrirtækis," sagði Einar.
„Reikningarnir verði á nafni starfs-
manna og verði föst ijárhæð af laun-
um þeirra lögð inn á þá. Að loknum
umsömdum binditíma eigi starfsmað-
urinn rétt á að nýta sér það fé sem
safnast hefur til þess að kaupa hluta-
bréf í fyrirtækinu sem hann vinnur
hjá á því gengi sem var á hlutabréfum
þess þegar spamaðartímabilið hófst.
Kjósi hann hins vegar að veija fénu
til annarra nota verði honum það
frjálst," sagði hann ennfremur.
Hugmyndin fengin
frá Bretlandi
Einar tók fram að með tillögunni
væri ekki verið að leggja til lög-
þvingaðan sparnað heldur eingöngu
að búa til þann lagalega ramma sem
nauðsynlegur kynni að vera til þess
að hægt verði að stofna til sparnað-
arforma eins og þess sem verið
haldsfangar eru nú vistaðir í af-
plánunarfangelsum. í þriðja lagi
er lagt til að ákvæði laga um sam-
félagsþjónustu verði felld inn í lög-
in um fangelsi og fangavist auk
þess sem lagðar eru til nokkrar
efnisbreytingar á þeim ákvæðum.
Lagt er til að frumvarpið öðlist
gildi 1. janúar 1998, en þá falla lög
um samfélagsþjónustu úr gildi.
væri að vekja máls á. Sagði Einar
ennfremur að hugmyndin að þessu
sparnaðarformi væri féngin frá
Bretlandi þar sem hún hefði verið
nýtt á undanförnum árum og gefist
vel. Meðal annars hefði þessi leið
verið farin hjá þeim fjölmörgu fyrir-
tækjum sem hefðu verið einkavædd
á ótal sviðum og leitt til þess að
þátttaka almennings og eignaraðild
í fyrirtækjunum væri mjög almenn.
Einar sagðist ekki vera í nokkrum
vafa um að þessi sparnaðarleið ætti
við hér á landi og að hún gæti orðið
til gagns fyrir efnahagslífið, atvinnu-
lífið og lífskjörin í landinu. Sagði
hann að þátttaka almennings í at-
vinnulífinu með þessum hætti væri
ein leið til að færa góðærið til fólks-
ins í formi arðgreiðslna. Hér væri
verið að leggja til að gefa öllum al-
menningi í landinu, ekki síst starfs-
fólki fyrirtækjanna, kost á því að
njóta þess þegar vel gengi í atvinnu-
lífinu, ekki bara með því að fá kaup
og kjör á almennum markaði.
Ágúst Einarsson, þingflokki jafn-
aðarmanna, gagnrýndi ýmis atriði
þingsályktunartillögunnar og sagði
hana ekki til þess fallna að auka
sparnað.
Þá vildi Ágúst meina að með tillög-
unni væri verið að leggja til skyldu-
sparnað. Vísaði hann til þess að í
tillögunni væri lagt til að þeir sparn-
aðarreikningar, sem ætti að bjóða
starfsmönnum að stofna, væru
bundnir til þriggja til sjö ára hjá við-
skiptabanka viðkomandi fyrirtækis.
Tómas Ingi Olrich, einn af flutn-
ingsmönnum þingsályktunartillög-
unnar, tók fram að ekki væri verið
að setja á laggirnar neinn skyldu-
sparnað heldur bjóða upp á sparnað-
arleið. Þarna væri um valkost að
ræða en ekki skyldu til að spara.
Þingmenn Sjálf-
stæðisflokks vilja
efla sparnað
Fjármálaráðherra um skattleysismörk
0
Hópar 1994 1995 1996
Einhleypir karlar 16.563 16.838 15.458
Einhleypar konur 16.180 16.465 15.556
Einstæðir foreldrar: Karlar 55 54 50
Konur 1.899 1.781 1.761
Kvæntir karlar 6.107 6.300 5.466
Giftar konur 26.799 25.768 24.041

Karlar samtals: 22.725 23.192 20.974
Konur samtals: 44.878 44.014 41.358
ALLS: 67.603 67.206 62.332

Þar af 67 ára og eldri: Karlar 3.438 3.909 3.202
Konur 7.110 7.538 6.934
ALLS: 10.548 11.447 10.136

Yfir 60.000 und-
ir mörkunum
SAMTALS 67.603 einstaklingar
voru með tekjur undir skattleysis-
mörkum árið 1994. Samtals 67.206
einstaklingar voru með tekjur undir
skattleysismörkum árið 1995 og
samtals 62.332 einstaklingar árið
1996, samkvæmt upplýsingum frá
embætti ríkisskattstjóra.
Þetta kemur fram í svari fjár-
málaráðherra við fyrirspurn Jó-
hönnu Sigurðardóttur, þingmanns
þingflokks jafnaðarmanna.
Þá kemur fram í svarinu að á
árinu 1994 hafi 10.548 einstakl-
ingar 67 ára eða eidri verið með
tekjur undir skattleysismörkum,
en tveimur árum síðar hafi 10.136
einstaklingar verið í þessum hópi.
Þá voru tæplega tvö þúsund ein-
stæðir foreldrar með tekjur undir
skattleysismörkum á árinu 1994
en örlítið færri voru í þessum hópi
árið 1996.
Skógarbær og heilbrigðisráðuneytið
Morgunblaðið/Ásdís
Samstarfssamningur
undirritaður
UNDIRRITAÐUR hefur verið
samstarfssamningur milli
Hjúkrunarheimilisins Skógar-
bæjar og heilbrigðis- og trygg-
ingamálaráðuneytisins. Þjón-
usta hjúkrunarheimilisins er
miðuð við að þar dvelji aldraðir
einstaklingar sem þurfa sólar-
hringsþjónustu, en jafnframt er
gert ráð fyrir ákveðnum fjölda
af yngra fólki sem þarfnast
slíkrar þjónustu. Þau sem undir-
rituðu samninginn voru Hrefna
Sigurðardóttir framkvæmda-
stjóri Skógarbæjar, Þór Hall-
dórsson stjórnarformaður, Ingi-
björg Pálmadóttir heilbrigðis-
og tryggingamálaráðherra og
Friðrik Sophusson fjármálaráð-
herra.
Engin opinber sam-
skipti við Tævan
UTANRIKISRAÐUNEYTIÐ hefur
sent frá sér fréttatilkynningu þar
sem segir að niðurstaða nýafstað-
inna viðræðna við utanríkisráðuneyti
Kína sé sú að ríkin séu sammála
um að byggja samskipti sín á sam-
eiginlegri yfirlýsingu um stjórnmála-
tengsl frá árinu 1971.
Þar segir meðal annars að ísland
viðurkenni eitt og óskipt Kína og að
ríkisstjórnin í Peking _sé eina löglega
ríkisstjórn landsins. í fréttatilkynn-
ingunni segir að af þessu leiði að
ísland muni ekki eiga opinber sam-
skipti við Tævan. Þar segir þó einnig
að Kínveijar hafi ítrekað þá stefnu
sína að þeir hafi ekkert á móti sam-
skiptum einkaaðila á íslandi og Tæv-
an á sviði ferðamála og viðskipta.
I yfirlýsingunni frá 1971 er kveð- ■
ið á um gagnkvæma viðurkenningu
og stjórnmálasamband á grundvelli
virðingar á gagnkvæmu fullveldi,
landamærafriðhelgi, afskiptaleysi af
innanríkismálum hvors annars, jafn-
rétti og gagnkvæmum hag. Orðrétt
segir þar: „Kínverska ríkisstjórnin
lýsir yfir því á ný, að Tævan sé
óaðskiljanlegur hluti landsvæðis Al-
þýðulýðveldisins Kína, og er ríkis-
stjórn íslands sú yfirlýsing kín-
versku ríkisstjórnarinnar kunn.“