Morgunblaðið - 26.11.1997, Blaðsíða 26

26 MIÐVIKUDAGUR 26. NÓVEMBER 1997
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
Allt túlkunarlitrófið
TONLIST
Hafnarborg
EINSÖNGSTÓNLEIKAR
Elin Ósk Óskarsdóttir og Hólmfríð-
ur Sigurðardóttir fluttu söngverk
eftir íslenska og erlenda höfunda.
Sunnudagurinn 23.
nóvember 1997.
ÞEIR sem fylgst hafa með
þróun söngs hér á landi vita sem
er, að Elín Ósk Óskarsdóttir er
í hópi okkar bestu dramatísku
söngkvenna. Það er t.d. umhugs-
unarvert hví hún hefur ekki enn
sungið með Sinfóníuhljómsveit
íslands á almennum tónleikum
sveitarinnar, þó það sé ljóst, að
söngur hennar sé einmitt þess
eðlis, að falla vel að flutningi
hljómsveitarsöngverka, s.s.
óperu- og óratoríuverka alls kon-
ar.
Tónleikarnir í Hafnarborg sl.
sunnudag voru nefndir útgáfu-
tónleikar og fluttu Elín Ósk og
Hólmfríður sama efni og er að
fínna á nýútgefnum hljómdiski
frá Japis. Fyrstu lögin á efnis-
skránni eru eftir Arna Thor-
steinsson, Vorgyðjan og Nafnið,
en seinna lagið, sem er sérlega
góð tónsmíð, heyrist sjaldan flutt
og var túlkun Elínar Óskar og
Hólmfríðar sérlega áhrifamikil.
Eitt best flutta lag tónleikanna
var Til skýsins eftir Emil Thor-
oddsen og á eftir lagi Páls ísólfs-
sonar, í dag skein sól, sem var
flutt á óvenjulegan máta hvað
snertir styrk og túlkun, fluttu
þær Jeg elsker dig eftir Jón Þór-
arinsson, með sérlega glæsileg-
um hætti, svo að þetta lag, sem
vinnur mikið á við hverja hlust-
un, hefur trúlega aldrei verið
betur flutt. Tvö lög eftir Grieg,
Med en vandlilje og Fra Monte
Pincio og önnur tvö eftir Sibel-
íus, meistaraverkin Sáf, sáf, susa
og Svarta rosor, voru mjög vel
túlkuð, sérstaklega dimmúðug
söngverk Sibelíusar.
Eftir hlé voru fimm stóraríur,
Io son l’umile ancella eftir Ciléa,
Uh! quante volte eftir Bellini,
Vissi d’arte eftir Puccini, Un bel
di vedremo eftir Puccini og síð-
ast Suicido eftir Ponchielli. Allar
aríurnar voru frábærlega vel
fluttar, þó sumar nokkuð hægt,
sérstaklega Vissi dárte. Ein-
kennismerki þessara tónleika var
hversu vel þeir voru æfðir, er
sýnir sanna fagmennsku, svo að
hvergi féll á blettur né hrukka.
Þá var flutningur Elínar, bæði
hvað varðar söng og túlkun, mjög
áhrifamikill, enda er rödd hennar
stórkostlegt hljóðfæri, raddorgel
mikið, rödd sem þolir allt túlkun-
arlitrófið. Hólmfríður Sigurðar-
dóttir átti mikinn þátt í glæsileik
tónleikanna með frábærum og
listfengum leik sínum, svo að í
heild voru þetta tónleikar sem
setja verður í flokk með þeim sem
óaðfinnanlegir teljast, varðandi
faglega framsetningu, túlkun og
músíklega mótun allra viðfangs-
efnanna.
Jón Ásgeirsson
Framúrstefna
meðklass-
ískum brag
DJASS
Múlinn, Jómfrúnni
NÝFRAMÚRSTEFNU-
DJASS
Óskar Guðjónsson, tenór- og sópran-
saxófónar, Hilmar Jensson, gítar,
Eyþór Gunnarsson, píanó og hjjóð-
gervlar, og Matthías M.D. Hemstock
trommur. Föstudagskvöldið 21. nóv-
ember 1997.
SENN fer fyrstu hrinu Múlans
að ljúka. Tvennir tónleikar eru
eftir fram að áramótum. Á föstu-
dagskvöldið kemur leikur Tómas
R. Einarsson nýleg verk sín og
föstudagskvöldið þar á eftir verð-
ur heljar djammsessjón þar sem
helstu djassleikarar landsins leiða
saman hesta sína.
Á föstudagskvöldið var heyrðist
dálítið öðruvísi tónlist á Múlanum.
Þeir sem grannt hafa fylgst með
Hilmari Jenssyni vita, að þótt
hann geti slegið á létta standarda-
strengi, er önnur tónlist honum
hugstæðari: Nýframúrstefnu-
djassinn, sem oft er kenndur við
New York klúbbinn Knitting Fact-
ory. Það kom fáum á óvart að
Óskar Guðjónsson saxófónleikari
og Matthías M.D. Hemstock
trommari væru í kompaníi með
Hilmari - afturá móti hefur Eyþór
Gunnarsson ekki verið í þessum
hópi hingaðtil, en leikur hans á
flygil og ýmsa hljóðgervla féll
fullkomlega að tónverkum Hilm-
ars og gæddi tónlistina spennu
og dýpt.
Á efnisskránni voru fjögur verk
eftir Hilmar og tvö eftir Óskar
auk þess sem ballaðan Kyrrð eftir
Hilmar var leikin sem aukalag.
Þeir fjórmenningar léku hana fal-
lega, norræn heiðríkja og leikandi
samspil var aðal túlkunarinnar.
Aftur á móti var heildarsvipurinn
á Hlustið, annarri ballöðu Hilmars
sem leikin var þetta kvöld, ekki
jafn góður. Gítar og píanódúett í
upphafi, síðan bættist saxinn og
trommurnar við. Þar stóð hnífur-
inn í kúnni; trommunum var of-
aukið að mínu mati. Einhvernveg-
inn féllu þær ekki að verkinu.
Afturá móti fór Matthías M.D.
Hemstock á kostum í upphafs-
verki tónleikanna, hinu hálftíma-
Ianga verki Hilmars, Kerfí, einsog
í öðrum verkum Hilmars sem
byggðust á hinum nýfijálsa djassi.
Óskar var helsti einleikari kvölds-
ins á beina tenórsaxinn og sópran-
inn, og þeir tveir sólóar sem Ey-
þór lék á flygilinn voru fírnagóð-
ir. Hin drungalega bassalína í
Tylft Hilmars gekk aftur í Vin
Óskars, en öllu léttari og liprari
með rokkaðri tilfinningu undir
rifnum saxtóninum þegar heitast
var.
Framúrstefnudjass fór nær al-
veg framhjá íslandi er Ornette
Coleman og félagar byltu djassin-
um um 1960. Áskell Másson hefur
trúlegast verið eini íslendingurinn
sem fékkst við framúrstefnudjass
er hann lék með Pierre Dorge og
Morten Carlsen í Kaupmanna-
höfn. Það var ekki fyrr en dreng-
ir á borð við Skúla Sverrisson,
Hilmar Jensson og Matthías M.D.
Hemstock héldu til náms í Banda-
ríkjunum að fijálsdjassinn skaut
rótum hérlendis. Sá djass er að
vísu all ólíkur hinum nær alfijálsa
blæstri Alberts Aylers, Archies
Shepps, Pharaos Sanders og
Davids Murrays, svo nokkrir séu
nefndir. Nýfijálsdjassinn er nefni-
lega ekki svo ýkja fijáls og því
sem var að ganga af fijálsdjass-
meisturunum dauðum, formleys-
inu, var ýtt útí ystu myrkur. Margt
gengur aftur í þessari tónlist. Riff
svíngtímans og samspuninn new-
orleanski skjóta upp kollinum á
nýjan hátt. Slíkt hafði þó gerst
áður hjá Ornette Coleman - fram-
hjá honum gengur enginn á okkar
dögum frekar en Miles Davis eða
John Coltrane. Þeir meistarar voru
alltaf ferskir á hveiju sem gekk.
Hilmar Jensson gaf út fyrir
nokkrum árum diskinn Dofinn og
nú hefur Óskar Guðjónsson sent
frá sér disk. Þeir sem hafa ein-
hvem áhuga á nýsköpun í íslensk-
um djassi ættu að kynna sér þá
hið fyrsta.
Vernharður Linnet
Nýjar bækur
• SIÐFERÐlog mannlegt eðli
er eftir Pál S. Árdal.
Siðferði og mannlegt eðli fjallar
um siðfræði skoska heimspekings-
ins Davids Hume (1711-1776), sem
er í hópi mestu heimspekinga Vest-
urlanda á síðari öldum. Hume varð
á sínum tíma fyrstur til að freista
þess að gera tæmandi grein fyrir
mannlegu siðferði á náttúrulegum
og röklegum forsendum einum sam-
an.
Hugmyndir
hans um skyn-
semina sem am-
bátt ástríðn-
anna, löghyggju
og sjálfræði, eðl-
isdyggðir og
gervidyggðir eru
meðal þess sem
Páll S. Árdal
ræðir í þessari
bók, sem nú er
endurútgefin í kilju.
„Bókin er ekki aðeins tilraun til
að lýsa kenningum Humes, heldur
líka til að vega þær og meta og
taka jafnframt afstöðu til ýmissa
ágreiningsefna í siðfræði sam-
tímans," segir í fréttatilkynningu.
Þetta er 1. ritið í ritröðinni ís-
lensk heimspeki.
Útgefandi er Hið íslenska bók-
menntafélag. Bókin er 117 bls.
Leiðb. verð: 2.100 kr. Félagsmanna-
verð 1.680.
• SIÐBREYTINGIN á íslandi
1537-1565 - Byltingin að ofan
er eftir Vilborgu Auði ísleifsdóttur.
Siðbreytingin er eitt af höfuðvið-
fangsefnum evrópskrar sögu. í bók
þessari er gerð grein fyrir þeim
átökum, sem urðu, er hugsjónir sið-
breytingar-
manna og for-
svarsmanna
danska nútíma-
ríkisins skullu
yfir miðalda-
samfélag bænda
norður við
Dumbshaf, fjarri
þeim ríkjum í
Evrópu, þar sem
borgarsamfélög
og vaxandi borgarastétt kröfðust
breytinga á pólitísku kerfl. Vegna
þess hversu smátt í sniðum og land-
fræðilega afmarkað íslenskt samfé-
lag var og vegna þess, hversu góð-
ar heimildir eru, má fá góða yfírsýn
yflr samfélag á úthallandi miðöld-
um og gera sér grein fyrir, til hvaða
ráða miðaldamenn gripu til lausnar
á samfélagslegum vandmálum.
Útgefandi er Hið íslenska bók-
menntafélag. Bókin er 393 bls.
Leiðb. verð: 3.990 kr. Félags-
mannaverð 3.192 kr.
Páll S.
Árda!
Morgunblaðið/Theodór
LISTAMAÐURINN Bjarni Þór Bjarnason við „Brákina" á Búðar-
kletti í Borgarnesi.
„Brákin“ á Búðarkletti
Borgarnesi. Morgnnblaðið.
NÝVERIÐ var listaverkið „Brák-
in“ eftir Bjarna Þór Bjarnason frá
Akranesi afhjúpað á Búðarkletti í
Borgarnesi.
Við athöfnina flutti Stefán
Skarphéðinsson, sýslumaður og
formaður menningarmálanefndar
Borgarbyggðar, ávarp. Þá flutti
Snorri Þorsteinsson forstöðumað-
ur Skólaskrifstofu Vesturlands
áhugaverða ræðu um ambáttina
Þorgerði brák og þátt hennar í
uppeldi skáldsins Egils Skalla-
grímssonar.
í tengslum við afhjúpun „Brák-
arinnar“ var opnuð sýning á mál-
verkum Bjarna Þórs í Safnahúsinu
í Borgarnesi og verður sýningin
opin fram til 15. desember nk.
Listaverkið er svipmikið og
sómir sér vel á Búðarkletti þar
sem sér út yfir Brákareyjar og
Brákarsund þar sem Þorgerður
kastaði sér til sunds á flótta undan
Skalla-Grími forðum. Þá sést lista-
verkið nokkuð langt að til dæmis
af Borgarfjarðarbrúnni þegar
komið er inn í Borgames.
Brúðkaup bestu
vinkonu minnar
KVTKMYNDIR
Sambíóin, Álfabakka
„WALKING AND
TALKING" ★ ★ ★
Leikstjóm og handrit: Nicole Holofc-
ener. Kvikmyndataka: Michael Spill-
er. Aðalhlutverk: Catherine Keener,
Anne Heche, Todd Field, Liev
Schreiber, og Kevin Corrigan. 90
min. Bandarisk. Good Machine. 1996.
„WALKING and Talking" er
fyrsta kvikmynd leikstjórans Nicole
Holofcener en hún skrifaði einnig
handritið. Myndin fjallar um tvær
nánar vinkonur og tímabil í lífi þeirra
þegar önnur, Laura (Anne Heche),
er i þann mund að gifta sig en hin,
Amelia (Catherine Keener), á í erfið-
leikum með að fínna einhvern til að
fara með á stefnumót. Þetta er kvik-
mynd um sambönd og tilfinningar
þar sem fólk talar endalaust. Hún
er blessunarlega laus við alla væmni
og þunga dramatík en leyfir áhorf-
andanum einfaldlega að fá innsýn í
líf nokkurra ungra manneskja.
Atburðarásin er í New York og
manni dettur ósjálfrátt Woody Allen
í hug þar sem Laura er að læra að
verða sálgreinir og Amelia mættir
reglulega til sálfræðings. „Walking
and Talking“ er samt engin eftiröp-
un á Allen-mynd þótt hún taki fyrir
mannleg samskipti og fólk sem er í
eilífri naflaskoðun.
Holofcener hefur skrifað tvær
skemmtilega ófullkomnar persónur
sem leikkonunum Keener og Heche
tekst að koma mjög vel til skila.
Amelia á það til að fá fólk á heilann
og er frekar svartsýn á meðan Laura
getur verið ansi stjórnsöm og eigin-
gjöm. Mennirnir í lífí þeirra, Frank
(Todd Field) kærasti Lauru, Andrew
(Liev Schreiber) fyrrverandi kærasti
Ameliu, og Bill (Kevin Corrigan) sem
á eina nótt með Amelíu, fá líka allir
að vera meira en einhliða persónur
sem fyrirstilla einhvers konar við-
hengi í lífí kvennanna. Sérstaklega
stelur Corrigan senunni í hlutverki
hægfara starfsmanns á myndbanda-
leigu sem er heillaður af hryllings-
myndum og með skáldadrauma.
„Walking and Talking" er ekki
stórkostlegt kvikmyndaafrek en hún
gerir vel við persónurnar sem hún
fjallar um og heldur manni við efnið
út í gegn, þó að enginn deyi nema
einn 14 ára gamall köttur með
krabbamein, svo það er óhætt að
mæla með henni.
Anna Sveinbjarnardóttir
„Þrír heimar í einum“
TÓNLEIKAR ErkiTónlistar sf.
„Þrír heimar í einum - tónlist 21.
aldarinnar", verða endurteknir í
Tjarnarbíói í kvöld, miðvikudag, kl.
20.30. Flytjendur eru Kjartan Ól-
afsson, tónskáld og tölvuhljóm-
borðsleikari, Pétur Jónasson, klass-
ískur gítarleikari, Hilmar Jensson,
djassleikari, og Matthías Hemstock,
slagverks- og trommuleikari. Að-
gangur kostar 1.000 kr., fyrir nem-
endur 500 kr.