Morgunblaðið - 07.12.1997, Blaðsíða 10

10 SUNNUDAGUR 7. DESEMBER 1997
MORGUNBLAÐIÐ
TOGARINN Goth, nýlega kominn til Fleetwood frá Hull.
Mannskaði og björgun breskra íslandssjómanna fyrir hálfri öld
Björgiiðust af Dhoon
en fórust með Goth
Stuttu eftir lok síðarí heimsstyrjaldar fórust
við Vestfírði, með árs millibili, tveir togarar
frá bænum Fleetwood á Englandi. Annar
skipsskaðinn geymdist í minningunni sem
íslenskt björgunarafrek en hinn sem harm-
leikur og leyndardómur. Tæpum þremur
áratugum síðar klippti íslenskt varðskip á
víra síðasta Fleetwoodtogarans. Helgi Þor-
steinsson greinir frá margbrotinni reynslu
Fleetwoodbúa af Islandsmiðum og Islend-
ingum sem rifjaðist upp þegar reykháfurinn
af togaranum Goth kom í troll Helgu RE
fyrir fáeinum vikum. Reykháfurinn er nú
kominn til Fleetwood þar sem hann verður
gerður að minnismerki.
NÆSTKOMANDI
föstudag verða fimmtíu
ár liðin síðan breski
togarinn Dhoon
strandaði í óveðri und-
ir Látrabjargi. Togar-
inn var frá Fleetwood
og meirihluti áhafnar-
innar einnig. Fréttir af
strandinu bárust fljótt
til bæjarins og ættingj-
ar mannanna biðu milli
vonar og ótta frétta af
örlögum þeirra. Fyrir
harðfylgi íslenskra
björgunarmanna tókst
að bjarga tólf af áhafn-
armeðlimunum en þrír
fórust.
Einn af þeim sem
björguðust var 22 ára gamall há-
seti, R. Snasdell að nafni. Meðan
enn var óljóst um örlög áhafnar-
innar var í breska dagblaðinu
Evening Gazette haft tal af móður
hans og fleiri ættingjum skipbrots-
manna sem lýstu áhyggjum sínum
og ótta.
Léttirinn var að sama skapi
mikill þegar fréttir bárust af
björguninni. Þremur
dögum fyrir jól kom R.
Snasdell ásamt öðrum
skipbrotsmönnum
heim til Fleetwood. í
samtali við blaðamann
sagði móðir hans að
nýbökuð kaka og ann-
að góðgæti biði sonar
síns við heimkomuna.
Árið eftir réðst R.
Snasdell aftur á annan
togara frá sama fyrir-
tæki, Wyre Steam
Trawling Company,
Fleetwood. Með hon-
um á nýja togaranum,
sem nefndist Goth, var
einnig annar af skip-
brotsmönnunum af
Dhoon, G. H. Knight, yfirvélstjóri,
sem var á sextugsaldri
Síðasta ferð Goth á íslandsmið
hófst fjórða desember 1948.
í vitnaleiðslum rannsóknar-
nefndar á vegum breska sam-
gönguráðuneytisins sem sagt er
frá í breska blaðinu Fishing News
í apríl 1950 var rakið það sem vit-
að var um síðustu daga Goth.
WILFRED
Elliot.
Óreyndur loftskeytamaður
I byrjun desember 1948 sigldi
togarinn af stað til íslands. Eftir
fjögurra og hálfs dags siglingu kom
hann á miðin norðvestan við landið
og hóf veiðar. Sólarhring síðar fór
veðrið að versna. Skipstjórinn á St.
Melantine, togara frá Hull, sá til
Goth þar sem hann var á leið inn til
Aðalvíkur til að leita skjóls. Loft-
skeytamaðurinn á St. Melantine,
Peter Davies, sagðist hafa verið í
sambandi við Goth í nokkra daga.
Meðal annars hefði hann leiðbeint
loftskeytamanninn S. Bowles, sem
átti í nokkrum erfíðleikum með
tæki sín. Bowles var ekki nema
nítján ára og óreyndur í starfí.
I síðasta skeyti sínu til St. Melanie
bað hann Davies að skila jólakveðju
til foreldra sinna, því ekki væri búist
við að Goth kæmi aftur í heimahöfn
fyrr en í janúar. Lítið hafði veiðst og
því hafði verið ákveðið að framlengja
ferðina.
Ýmsir loftskeytamenn sögðust
hafa heyrt í Goth eftir þetta en
vegna misræmis í frásögnum þeirra
taldi rannsóknarnefndin sem kann-
aði hvarfíð ekki sannað að heyrst
hefði í togaranum eftir 13. desem-
ber.
Goth við höfnina
Um áramótin var farið að óttast
um afdrif Goth. Ættingjar skipverja
fóru niður að höfn á hverju flóði til
að bíða togarans og spyrja frétta
frá öðrum togurum sem voru að
koma af íslandsmiðum.
„Ég hef ekki borðað neitt í þrjá
daga,“ sagði Evelyn Parker, kona
eins af skipverjunum í samtali við
dagblað í Fleetwood í byrjun janú-
ar. „Ég er of áhyggjufull. Pögnin er
hræðileg og ég skil ekkert í henni.
Síðustu þrjár nætur hef ég staðið á
hafnarbakkanum til klukkan þrjú
og beðið eftir að hann kæmi, en
ekkert gerist.“
Bátsmaðurinn W. J. Edwards var
35 ára og heima biðu hans eigin-
kona og þrjú börn, ellefu, níu og sjö
ára. Það síðasta sem þau fengu frá
föður sínum var jólakort sem hann
hafði beðið um að sent yrði eftir að
hann væri lagður af stað.
Ýmsar sögusagnir
Ýmsar sögur komust á kreik um
afdrif Goth. Meðal annars var sagt
að björgunarbát af togaranum hefði
rekið á land. Eitt sinn kom upp sú
flugufregn að togarinn hefði komið
til hafnar í Stornoway á Skotlandi.
Talsmaður Wyre Steam Trawlers
lét hafa eftir sér í dagblaði 9. janúar
1949 að lítil von væri um að togar-
inn fyndist. í lok mánaðarins var
farið að greiða lífeyri úr tryggingar-
sjóði til ekkna, barna og foreldra
áhafnarmeðlima.
Aldrei fékkst endanleg skýring á
því hvers vegna togarinn hefði
farist. Rannsóknarnefndin taldi lík-
legast að óveðrið hefði grandað hon-
um. Ekki var heldur talið útilokað
að tundurdufl sem töluvert var af í
grennd við Aðalvík hefðu losnað í
veðrinu og rekið að togaranum.
Þriðji möguleikinn var að gufuketill
hefði sprungið, en það var talið ólík-
legt vegna þess að skipið hafði verið
skoðað skömmu áður en það lagði
úr höfn.
Engar fréttir af Goth
Blanche segist ekki hafa haft
áhyggjur af Goth fyrr en í janú-
ar. „Þá voru skipin sem farið
BRÚÐKAUPSMYND af Harry og Blanche Buckley.
höfðu út um sama leyti að tínast
heim og við fórum að undrast
um Goth.“
Arthur segist muna eftir að
hafa hlaupið niður á bryggju
þegar tögarar komu í land og
kallað til áhafnanna hvort nokk-
uð væri að frétta af Goth. En
engar fréttir bárust.
„Ég hélt auðvitað í vonina í
lengstu lög,“ segir Blanche, „en
að lokum varð ég að sætta mig
við staðreyndirnar. í 49 ár viss-
um við í raun og veru ekkert um
það hvað hefði gerst eða hvar
togarinn væri niðurkominn. Það
er gott að reykháfurinn fannst
því nú vitum við hvar þeir hvfla.“
Harry Buckley var 24 ára þeg-
ar hann fór í síðustu sjóferð sína
og þau Blanche áttu saman átta
mánaða gamla dóttur sem aldrei
kynntist föður sínum.
Blanche fínnst að gera ætti
reykháfinn að minnismerki um
þá sem fórust. Hún býr nú í Hull
en treysti sér ekki til að mæta á
borgarafund í Fleetwood þar
sem ákveða átti hvað gera ætti
við reykháfinn. Dóttir hennar
býr hins vegar í grennd við
ÁÆTLAÐ hafði verið að Goth
kæmi í höfn í Fleetwood fyrir jól
1948. En þegar Blanche
Cleveland, sem þá hét Blanche
Buckley, kom til að sækja laun
eiginmannsins, Harry Buckleys,
á skrifstofu útgerðarfyrirtækis-
ins fáeinum dögum fyrir jól var
henni sagt að heimkomunni hefði
verið frestað fram yfir áramót.
„Þeir sögðu að vegna veðursins
hefðu þeir ekkert getað veitt og
því yrði að framlengja ferðina."
Harry hafði um skeið verið at-
vinnulaus og hafði skráð sig á
skipið til að eignast peninga fyrir
jólin.
Frændi hans, Arthur Buckley,
er mikill áhugamaður um sögu
breskrar togaraútgerðar og býr
enn í Fleetwood.
Hann hefur
meðal annars
safnað upplýs-
ingum um hvarf
Goth. „Ég man
vel eftir því þeg-
ar Harry kom til
ömmu minnar til
ARTHUR að segja að hann
Buckley . hefði ráðið sig á
Goth. Hann var í svörtum
regpjakka og með hvítan háls-
klút. Harry bjó stutt frá heimili
mínu.“
Haldið í vonina