Morgunblaðið - 30.12.1997, Blaðsíða 30

30 ÞRIÐJUDAGUR 30. DESEMBER 1997
MORGUNBLAÐIÐ
Fjórir höfð-
ingjar sam-
anásvið
Jólaleikrít Loftkastalans, Fjögur hjörtu eftir
Ólaf Jóhann Ólafsson, verður frumsýnt í
kvöld, 30. desember. Hulda Stefánsdóttir
ræddi við höfundinn og leikarana fjóra, þá
*
Ama Tryggvason, Bessa Bjamason, Gunnar
Eyjólfsson og Rúrík Haraldsson.
LEIKRITIÐ Fjögur hjörtu
er það fyrsta sem Ólafur
Jóhann sendir frá sér og
þetta er jafnframt í
fyrsta sinn sem leikararnir fjórir
koma saman fram í stórum hlut-
verkum. Leikstjóri er Hallur
Helgason. Leikmynd og búningar
eru eftir Siguijón Jóhannsson og
lýsing er Björns Bergsteins Guð-
mundssonar.
Höfundur lýsir söguþræði verks-
ins á þá leið að kvöldstund eina
kpma fjórir félagar úr menntaskóla
saman til að spila með bridds-
klúbbnum líkt og J>eir hafi gert
undanfarin 57 ár. Aður var spilað
á tveimur borðum en nú eru þeir
fjórir eftir. Sá fimmti, sem gegnt
hefur hlutverki dómara og skorið
úr deilumálum sem upp kunna að
koma við spilamennskuna, kemur
ekki til leiks þetta kvöld og við það
fer allt úr skorðum.
Hugmyndin að Fjórum hjörtum
er tíu ára gömul og leikritið er því
það verka Olafs Jóhanns sem verið
hefur lengst í vinnslu. Ólafur Jó-
hann segir að efnið hafi einfaldlega
kallað á leikhúsformið. Hann segir
vissulega hafa verið gaman að feta
nýjar brautir og spreyta sig á leik-
ritaskrifum enda liggi gerólíkar
forsendur að baki skáldsagnagerð
og leikritauppfærslu. „Rithöfund-
urinn kemur einn að því að skrifa
bók, þegar vinnslu skáldsögunnar
lýkur fer hún í hendurnar á ýmsum
einstaklingum sem lesa hana síðan
í einrúmi. Leikrit eru miklu meira
en verk eins manns. Leiðin að
áhorfendum liggur í gegnum leik-
arana og þegar handritið lifnar í
munni þeirra þá breytist ýmislegt,
bæði hef ég sjálfur unnið talsvert
í handritinu og síðan þegið góð ráð
frá þessum reyndu leikurum.
Vinnsluferlið er allt annað en ég
hef átt að venjast og þetta hefur
verið mjög skemmtilegur tími,“
segir Ólafur Jóhann. Æfingar hó-
fust fyrir tæpum þremur mánuð-
um. Ólafur Jóhann segist hafa lát-
ið leikara og leikstjóra í friði fyrstu
vikumar en frá því í byijun síðasta
mánaðar hefur hann fylgst grannt
með æfingum.
Leikfélag Reykjavíkur íhugaði
að færa leikritið upp í leikhús-
stjóratíð Sigurðar Hróarssonar en
Ólafur Jóhann segir að þá hafi
aldrei tekist að manna sýninguna
þannig að allir yrðu sáttir og því
hafi ekkert orðið af uppfærslunni
í það sinnið. Hann er að sögn mjög
sáttur við þau málalok sem nú
hafa orðið, bæði val á leikurum,
leikstjóra og öðram aðstandendum
sýningarinnar.
Leikhúsið hefur alltaf heillað
Ólafur Jóhann hefur alltaf verið
mikill leikhúsáhugamaður. „Ein
bemskuminningin er sú þegar ég
lá á stofugólfinu fyrir framan út-
varpið á fimmtudagskvöldum og
hlustaði á útvarpsleikritið. Foreldr-
ar mínir tóku mig líka oft með sér
þegar þau fóru í leikhús svo segja
má að ég hafí fylgst með þessum
íjóram höfðingjum á sviði frá því
að ég var smástrákur. Og nú sæki
ég gjarnan leikhús í frístundum
mínum og á ferðalögum," segir
Ólafur Jóhann. „Hins vegar er ég
þeirrar skoðunar að núorðið geri
kvikmyndimar sumt betur en leik-
húsið. Ég hef t.d. lítið gaman af
því að fara í leikhús til að sjá
skrautsýningar, kýs heldur að
horfa á „leikara leikrit" þar sem
leikarinn er í návígi við áhorfend-
ur. Ætli þetta leikrit mitt endur-
spegli ekki það sem mér þykir sjálf-
um gaman að sjá í leikhúsi."
Ólafur Jóhann hefur ekki komið
nálægt leikritauppfærslu áður en
í starfi sínu sem forstjóri einnar
deilda Sony í Bandaríkjunum
kynntist hann kvikmyndagerð þar
LISTIR
Morgunblaðið/Kristinn
FJÖGUR hjörtu, fyrsta leikverk Ólafs Jóhanns Ólafssonar, verður frumsýnt í Loftkastalanum í
kvöld. Með hlutverkin fjögur fara Bessi Bjarnason, Gunnar Eyjólfsson, Árni Tryggvason og Rúrik
Haraldsson.
sem kvikmyndagerðarfyrirtækin
Colombia og Tri Star eru í eigu
Sony. „Kvikmyndagerð lýtur allt
öðram lögmálum og ég get ekki
sagt að sú vinna heilli mig sérstak-
lega. Neil Simon sagði nýverið í
tilefni framsýningar á nýju verki
sínu á Brodway að leikhúsið væri
eini vettvangurinn sem eftir væri
fyrir þá sem skrifuðu handrit.
Flestir vita hver skrifaði verk á
borð við Kött á heitu blikkþaki en
hver veit hver það var sem skrif-
aði handritið að Á hverfanda
hveli?“ segir Ólafur Jóhann. „Það
þarf mikla þolinmæði til að sitja
yfir tökum á kvikmynd þar sem
sömu senurnar eru endurteknar
allt að hundrað sinnum og svo
dögum skiptir. Ég hef hins vegar
setið á æfingum í margar vikur
hér í Loftkastalanum og hef notið
þess að fylgjast með sýningunni
þroskast smám saman í meðförum
leikaranna. Fyrir höfund er leik-
húsið því tvímælalaust skemmti-
legri vettvangur."
Það verður að teljast óvanalegt
að öll hlutverk í nýju leikverki skuli
vera skrifuð fyrir eldri karlmenn,
„höfðingja“ eins og Ólafur Jóhann
kallar þá Bessa, Gunnar, Árna og
Rúrik. Höfundur bendir á að þetta
sé ekki í fyrsta sinn sem hann
skrifi persónur sem „eru ekki ungl-
ingar“, því að í ýmsumbókum sín-
um sé meira um lýsingar á öldruðu
fólki en hinum yngri. „Það er síðan
sálfræðinga og bókmenntafræð-
inga að skýra hvernig standi á
því, ég fer ekki að hafa af þeim
starfið," segir Ólafur Jóhann og
hlær.
Tvö hundruð ára
leikreynsla samanlagt
„Við höfum mjög sjaldan leikið
allir saman og aldrei allir í aðal-
hlutverkum," segir Rúrik. „Og það
er jafnræði með okkur í þessari
sýningu.“ Árni grípur glottandi inn
í samræðurnar og segir að Rúrik
kjósi að nota orðið ,jafnræði“ því
hann vilji ekki viðurkenna að hann
sé sístur þeirra fjögurra þegar
kemur að leiknum! Saman telur
leikreynsla þeirra um tvöhundrað
ár og með tilliti til þess er ekki
úr vegi að spyija hvernig þeim lít-
ist á byijanda í leikhúsinu eins og
Ólaf Jóhann. „Hann kemur til
strákurinn," segir Árni og hlær.
Bessi rifjar upp að Árni hafi
kvatt leikhúsið „með pompi og
pragt“ fyrir 10 árum. Nú er hann
kominn aftur á svið og segist vera
hættur við að hætta. „Eg kann
ekkert annað en að leika,“ segir
Árni. Gunnar er ekki lengur fastr-
áðinn leikari við Þjóðleikhúsið en
segist sjaldan hafa haft meira að
gera. Rúrik tekur undir með
Gunnari og segir að það sé alltof
mikið að gera. Bessi ætlar að láta
hlutverkið í leikriti Ólafs Jóhanns
duga sér í ár, segir að hestarnir
þurfi líka sinn tíma. „Það er sleg-
ist um okkur,“ segir Gunnar og
nú skella þeir allir upp úr. En
hvað varð þá til þess að þeir
ákváðu að leika saman nú? „Ég
tek ekki að mér nema þau hlut-
verk sem ég hef áhuga á,“ segir
Árni. „Það þýðir t.d. ekki að biðja
mig að leika rottur eða mýs leng-
ur!“ Gunnar segir sjálfgefið að
með lausamennskunni geti menn
betur stýrt hlutverkavalinu.
„Menn segja aldrei nei,“ segir
Bessi við Gunnar. „Ég hætti þegar
mér fer að leiðast en til þess hef-
ur bara ekki komið enn,“ svarar
Gunnar.
KVIKMYNPIR
Laugarásbló,
Stjörnubíó
G.I. JANE ★ ★
Leikstjóri Ridley Scott. Handritshöf-
undur. Danielle Alexandra, David
W. Twohy. Kvikmyndatökustjóri
Hugh Johnson. Tónlist Trevor Jones.
Aðalleikendur Demi Moore, Viggo
Mortensen, Anne Bancroft, Scott
Wilson, Jason Beghe. 124 min.
Bandarísk. Largo Entertainment
1997.
AÐDÁENDUR leikstjórans Rid-
leys Scotts hafa oftar en ekki orðið
fyrir vonbrigðum með myndir hans
að undanfömu. Hinn trausti stjóm-
andi eðalmynda á borð við Blade
Runner, Alien og Thelma and Lou-
ise hefur verið heillum horfínn í
síðustu myndum. Svo virðist sem
Eyjólfur sé að hressast fram eftir
nýjustu mynd hans, G.I. Jane Ekk-
ert hefur verið til sem heitir jafn-
Rambó á bijóstahaldara
rétti kynjanna í úrvalssveitum
bandaríska sjóhersins fyrr en liðs-
foringinn Jordan McNeiIl (Demi
Moore) kemst í undirbúningsþjálf-
unarbúðir hinna nafntoguðu SE-
ALS, sem hafa verið algjört karl-
rembuveldi, lokað og læst konum
til þessa. Til að ná innfyrir hliðið á
æfíngabúðunum á Flórída þarf
Jordan að fá aðstoð öldungadeildar-
þingmannsins DeHaven (Anne
Bancroft), sem tekst með harðfylgi
og pólitískum bellibrögðum að
smokra henni inn. Upphefst nú
nánast óbærileg þjálfun undir stjórn
hörkutólsins Hoilroyds (Viggo
Mortensen).
Enn er myndin spennandi og
forvitnileg. Vandamálin sem koma
upp varðandi þennan eina pilsvarg
meðal rembnanna í þjálfuninni eru
vel leyst af handritshöfundum.
Jordan afneitar öllum
tilslökunum og stendur
uppi í hárinu á yfír-
mönnum sínum og
skerðir sitt eigið. Eitt
besta atriði G.I. Jane
er sú táknræna athöfn,
með henni brýtur hún
allar brýr kynjamis-
mununar að baki sér.
Umhverfíð í búðunum
og á æfungasvæðinu
getur heldur ekki verið
trúverðugra Mollulegt
víti, sem nánast lyktar
af blóði, svita og púð-
urreyk. Leikaravalið
gott, með Viggo Mort-
ensen og Demi Moore
í eldlínunni og Scott Wilson ótrú-
lega mannborulegan sem yfírmann
búðanna.
Síðan drattast allt
niður á við. Fyrst og
fremst pólitíska hlið
málsins, sem handrits-
höfundamir heykjast á
að leysa af skynsemi,
klúðra öllu frekar með
ódýrri lausn fáránlegs
lesbíuáburðar og síðan
í því skálkaskjóli að
vargurinn DeHaven
hafi gert þetta allt fyr-
ir vinsældir í kjördæm-
inu. Þessu er erfitt að
kyngja eftir vitrænan
aðdraganda. Ekki tek-
ur betra við; hún Jana
okkar verður náttúr-
lega stríðshetja áður
en yfír lýkur. Og á hveijum skyldu
úrvalssveitirnar vera að beija öðr-
um en aröbunum, skítugu bömun-
Demi
Moore
um hennar Hollywood Evu eftir
allt glasnostið. Skyldi nokkurn
undra þótt Iranir séu famir að tala
um „hina miklu, anerísku þjóð“;
hvað gera menn ekki til að losna
undan eymingjastimplinum?
Scott getur gert betur, við verðum
bara að halda áfram að bíða og
vona. Hann á ágæta kafla, handrit-
ið þróast því miður niður í enn eina
miðlungs stríðsátakamyndina, það
ema sem greinir hana frá öðram er
að hér er Rambó á bijóstahaldara.
Það sem maður óttaðist mest, kem-
ur smám saman á daginn. Eitt
stendur þó upp úr: og undirstrikar
sögufrægt lag Scotts á kvenleikur-
um: Demi Moore er lygilega trúverð-
ug í erfíðu karlrembulutverki og
ekkert síður skínandi góð þá sjaldan
hún þarf að sýna sínar kvenlegri
hliðar. Bóndi hennar hefur fengið
óvæntan keppinaut í samkeppninni
um harðhausahlutverkin. Willis get-
ur þó huggað sig við að hann fær
að lúlla hjá honum þessum.
Sæbjörn Valdimarsson