Morgunblaðið - 30.12.1997, Blaðsíða 40

MORGUNBLAÐIÐ
* 40 ÞRIÐJUDAGUR 30. DESEMBER 1997
SKOÐUN
ER KÓPAVOGUR BETRI
BÆR EN REYKJAVÍK?
ÞAÐ hefur vakið athygli manna
undanfarnar vikur hvað meirihluti
borgarstjómar Reykjavíkur með
Ingibjörgu Sólrúnu Gísladóttur í
broddi fylkingar hefur lagt mikla
+ vinnu í það að sýna fram á hvað
það sé ómögulegt að búa í Kópa-
vogi. Þó ekki sé vitað að þeir hafí
reynslu af því að búa þar sjálfír.
Alyktanir hafa verið gerðar á
borgarstjómarfundum í þessa
vem. Og ekki mátti Davíð Oddsson
forsætisráðherra minnast vinsam-
lega á uppganginn í Kópavogi án
þess að R-listinn í Reykjavík
brygðist ókvæða við.
Til vamar okkur smælingjunum
hinum megin við lækinn hefur und-
ii-rituðum dottið í hug að tína til
nokkur atriði, sem lúta að þessari
þrætubók Ingibjargar og R-listans.
Er ódýrara að búa
í Kópavogi en Reykjavík?
Utsvar er lægra í Reykjavík en í
Kópavogi, og er 11,99% á móti
11,24%. Fasteignaskattur, vatns-
gjald og holræsagjald em hinsveg-
ar hærri í Reykjavík en í Kópavogi.
Séu tekin tvö dæmi af fimm manna
fjölskyldu, sem býr í fjölbýlisíbúð
annarsvegar og í rað-
húsi hinsvegar með 2,5
milljónir í árstekjur,
kemur í ljós að í báðum
tilvikum greiðir fjöl-
skyldan í Reykjavík
meira í opinber gjöld til
bæjarfélagsins. Þetta
er breytt frá því 1994,
þegar það var ódýrara
að búa í Reykjavík.
Hefur eitthvað breyst?
Því hljóta kjósendur R-
listans að geta svarað.
Eru skuldir Kópa-
vogs ískyggilegri en
skuldir Reykjavíkur?
R-hstinn hefur í þessari umræðu
hamrað á því hvað skuldir í Kópa-
vogi séu hærri en í Reykjavík.
Já, það er alveg rétt að bæjar-
sjóður Kópavogs skuldar. Þær
skuldir nema u.þ.b. eins og hálfs
árs tekjum bæjarins. Hvaða fjöl-
skyldu ofbýður slíkt hlutfall lang-
tímaskulda? Reykjavíkurlistinn
getur sjálfsagt bent á lægra hlut-
fall hjá sér. En þá má hann ekki
gleyma lífeyrisskuldbindingunum
borgarinnar vegna starfsmanna
Reykj avíkurborgar.
Slíkar skuldbindingar
ættu í raun að vera
inni í ársreikningum
sveitarfélaga en era þó
ekki færðar þar.
Ef við byrjum á líf-
eyrissjóði starfsmanna
Reykjavíkurborgar, þá
vantar á fjórtánda
milljarð, nánar tiltekið
13.584 milijarða í árs-
lok 1996 og hefur vaxið
síðan. Þessa fjárhæð
vantar til þess að hann
eigi fyrir skuldbinding-
um sínum. Þetta þýðir
skuld sem nemur um
130.000 krónum á hvern borgarbúa
sé reiknað með 2% ávöxtunarkröfu
sjóðsins.
Sé litið á lífeyrissjóð starfs-
manna Kópavogskaupstaðar og
sömu ávöxtunarkröfu, em áfallnar
skuldbindingar um 27.000 krónur á
íbúa. Sé litið á nánar á sjóðina
sjálfa, sést að ávöxtunin hjá lífeyr-
issjóði starfsmanna Kópavogs hef-
ur numið 7,9% undanfarin ár með-
an sjóður Reykjavíkur hefur sýnt
4,8% ávöxtun. Þama er þó eitthvað
sem við gætum ef til vill ráðlagt
þeim.
Að teknu tilliti til þessara skuld-
bindinga, sést að skuldir hvers íbúa
í Kópavogi og í Reykjavík nema
ríflega 260.000 krónum. R-hstinn
hendir því steinum úr glerhúsi ef
hann ætlar að ófrægja Kópavog
fyrir skuldir.
Til varnar smælingjun-
um hinum megin við
lækinn datt Gunnari I.
Birgissyni í hug að tína
til nokkur atriði sem
lúta að Kópavogi, þess-
ari þrætubók Ingi-
bjargar og R-listans.
Er verslunarmiðstöð í
Kópavogsdal til óþurftar?
Það htur út fyrir það, að hin
mikla uppbygging í Kópavogi sé R-
listanum í Reykjavík lítið gleðiefni.
Nýjasta dæmið er hversu borgar-
stjóri Reykjavíkur reynir að vinna
á móti því, að byggt sé atvinnu- og
verslunarhúsnæði í Kópavogi.
Aldrei höfum við Kópavogsbúar
annað en glaðst yfir framföram í
höfuðborg landsins, þó svo að þær
hafí ekki verið bornar undir okkur.
R-listinn gaf út álit erlends sér-
fræðings, sem vinnur fyrir Hag-
kaup-Bónus samsteypuna, þar sem
sagði að tilkoma verslunarhúsnæð-
is i Kópavogi þýddi að verslun
legðist af í nágrannabæjum Kópa-
vogs. Ekki virðist sjálfstraustið
þjaka R-listafólkið um þessar
mundir ef þetta er skoðað. Stað-
reynd er, að þessi erlendi ráðgjafí
hafði sjö ámm áður dásamað áform
sömu aðila um byggingu verslunar-
húsnæðis í Smárahvammi. Ná-
kvæmlega á sama stað og hann
bannsyngur núna.
Það er sjálfsagt trú þeirra R-
listamanna, að forsjárhyggja
þeirra sé betri til að ákvarða það
fyrir almenning og kaupmenn hvar
skuli byggt og verslað. En aðrir
virðast vera á annarri skoðun og
reiðubúnir að leggja undir fé sitt
og staðfestu.
Fólk mun að líkindum versla þar
sem því fínnst hagkvæmast. Tími
sovétsins og áætlunarbúskaps í
verslun er liðinn, hvort sem R-hst-
anum líkar það betur eða verr.
Það gildir líklega sama um val
fólks á búsetu. Kópavogur býður
upp á miðlæga staðsetningu, ein-
setna grannskóla, stutta biðlista á
leikskólum, öflugt íþrótta- og
æskulýðsstarf, góða göngustíga og
græn svæði, gott gatnakerfi og
veðurblíðu í dölum og hlíðum. Fólk
hlýtur að sjá eitthvað í þessa veru
þegar það flykkist til Kópavogs, og
flytur meira að segja í talsverðum
mæli jafnvel flytur frá R-listanum í
Reykjavík.
Við bjóðum alla nýja íbúa hjart-
anlega velkomna í Kópavogi.
Eru tekjur Kópavogsbúa
lægri en Reykvíkinga?
Sú var tíðin, að tekjur Kópavogs
af hverjum íbúa vora um 21% lægri
en borgarsjóðs Reykjavíkur. Þetta
var í lok 12 ára stjórnartíðar þeirra
samstofna afla vinstri- og félags-
hyggju, sem nú sameinast í R-list-
anum í Reykjavík, eða á áranum
1978-1990. Núna, 8 áram eftir
stjórnarskipti í Kópavogi, era tekj-
ur af hverjum íbúa orðnar um það
bil jafnháar, um 150.000 krónur.
ÍSLENSKT MAL
SOFFÍA (eða Sofía)_er komið úr
grísku spohia=viska. I Nöfnum ís-
lendinga (1991) er þetta talið eitt
nafn, en í skrám ynannanafna-
nefndar (Hagstofu Islands) 1994
er Sofía talið sér. I öllum tölum
hér á eftir verður þetta tekið sem
eitt nafn.
I fornum kristnum fræðum er
Soft'a orðið kvenheiti, og varð ein
með slíku nafni dýrlingur. Af
henni fara ekki miklar sögur, en
hún átti þó sinn messudag (15.
maí) og þrjár býsna frægar dætur.
I Heilagra meyja drápu (frá því
um 1400) segir:
Sínar dætur sigri vænum
Sofía hafði drottni ofrað,
Fídes, Spes og Kárítas kvæðum,
kristilega er lífið misstu.
Fídes, Spes og Kárítas (Karít-
as) er latína og merkir hina kunnu
þrenningu: trú, von og kærleikur.
Má víða sjá myndir af þessum
góðu systrum, stundum með hjart-
að utaná. Oll þessi nöfn era kven-
heiti, og er Karítas þeirra langal-
gengast hér á landi. Spes kemur
reyndar ekki fyrir nema í ævin-
týralegum kafla í Grettis sögu.
Englendingar þýddu nöfnin á sína
tungu: Faith, Hope og Charity,
svo heita frægir þríburar, enn á
lífí.
Sofía varð snemma skírnarnafn
á íslandi, ekki síðar en á 14. öld.
Brátt breyttist þetta í Soffí'a í
flestum tilfellum, en sumum þykir
víst Sofía „fínna“.
Árið 1703 bára þetta nafn 17
konur á Islandi, ílestar norðan og
vestan. Meðal þeirra var Sofía
Daðadóttir sýslumanns á Jörva,
kona Lárusar Schevings sýslu-
manns og móðir Hans Schevings,
og er svo nafnið komið inn í
Schevings-ættina. Bjöm Scheving
Lárasson Hanssonar var faðir
Soffíu (f. 1744) fyrri konu sr.
Magnúsar Einarssonar á Tjöm í
Svarfaðardal.
Árið 1789 fæddist Dorothea
Umsjónarmaður Gísli Jónsson
933. þáttur
Sophie Nikulásardóttir Buch,
amma Soffíu Jónsd. frá Hraunkoti,
síðar á Urðum.
I háættum Evrópu úir og grúir
af Sof(f)íum frá fomu fari. Að
minnsta kosti fjórar Danadrottn-
ingar hafa svo heitið, og tvær Svía-
drottningar, sumar reyndar fleiri
nöfnum en einu. Frægust mun lík-
lega Anna Sofía frilla og síðar
drottning Kristjáns IV. hafa verið,
og munu ýmsar íslenskar meyjar
látnar heita Anna Soffía eftir
henni.
í konungsættum Grikkja og
Spánverja hefur nafnið verið, og
höfuðborgin í Búigaríu hefur líka
heitið svo.
Árið 1801 vora 49 hér á landi,
dreift, flestar þó í Eyjafírði og á
Snæfellsnesi. Sex þeirra hétu Soff-
ía síðara nafni.
Árið 1845 era 194, þar af 34 síð-
ara nafni, langflestar fæddar í
Eyjafjarðarsýslu og annars staðar
á Norðurlandi. Nafnið er þá naum-
ast eða ekki til á Suðurlandsundir-
iendinu. Árið 1910 eru 393, 75
þeirra fæddar í Eyjafjarðarsýslu,
32 í Húnavatns- og 31 í Þingeyjar-
sýslu.
Árin 1921-50 voru 311 meyjar
skírðar þessu fomfræga nafni. Nú
eru í þjóðskrá á áttunda hundrað,
aðeins 15 þeirra með einu f-i. Karl-
mannsnafnið Soffonías (Zophoní-
as) var búið til í Eyjafirði á öldinni
sem leið, ef til vill með hliðsjón af
Biblíunafninu Zephania(s), en gæti
alveg eins verið leitt beint af Soff-
ía.
★
Seinni tíma samsetningar nafna
hafa auðvitað heppnast misvel.
Nauðsynlegt má heita að báðir lið-
ir séu af sama málstofni, en ekki
sinn úr hverri áttinni. Hér verða
aðeins nefnd tvö dæmi af nöfnum
sem hafa átt misgóðu gengi að
fagna.
Sveinbjörg (báðir liðir norrænir
og þarfnast ekki skýringa) er ekki
mjög gömul tilbreyting. Nafnið
kemur ekki fyrir í varðveittum
heimildum fyrr en á fyrsta hluta
19. aldar. Áiáð 1845 era Svein-
bjargir orðnar átta, dreifðar um
landið, elst í aðalmanntali þá
Sveinbjörg Einarsdóttir 28 ára,
.Krossi, Fjarðarsókn í Suður-Múla-
sýslu. Nafninu vegnaði eftir þetta
best í Múlasýslum; svo í Skafta-
fellssýslum og vestur eftir Suður-
landi.
Árið 1910 voru Sveinbjargir 109,
langflestar fæddar á þeim land-
svæðum sem getið var.
Nú eru um tvö hundrað í þjóð-
skránni, og heitir mikill meiri hluti
þeirra Sveinbjörg aðalnafni.
Sigurlás er sett saman úr tveim
óskyldum málum, því að seinni
hlutinn er lagaður eftir nafninu
Nikulás sem er grískt og merkir
sigurvegara. Nafnið er mjög ungt.
Kemur fyrst fyrir í aðalmanntali
1910, og eru þá tveir Rangæingar
er svo heita. Annar var Jónsson,
en afi hans hét Nikulás, hinn var
Þorleifsson Nikulássonar, fæddur
1894. Hefur það nafn haldist og er
þekkt úr knattspyrnusögunni, en
örfáir heita því.
Vel fór á því að knattspyrnu-
maðurinn Sigurlás var oft sigur-
vegari í íþrótt sinni.
★
Valþjófur vestan kvað:
Þótt ungmey á götu vér ginnum
og góðfúsum náum þar kynnum
og umvefjist lófí,
þá skal allt vera í hófi
og óþarfí 14 x.
★★★
Verði blíða veðurs!
Víðir blómgi hlíðar!
Veiðist vel á miðum!
Vaxi gengdin laxa!
Glitri grand og flötur!
Grói tún og flói!
Neytist afl til nota!
Nýtist allt til hlítar!
(Norðurfari 1848; höf. líkl. Gísli
Brynjúlfsson, dróttkvætt).
Gleðilegt ár og þökk fyrir gamla
árið.
Þetta gerist ekki vegna aukinnar
skattlagningar í Kópavogi eins og
þegar hefur verið sýnt fram á,
heldur vegna aukinnar velmegunar
íbúanna í þeim bæ.
En R-listinn hefur yfírburði
fram yfir Kópavog og nágranna-
sveitarfélögin. Hann tekur afgjald
af veitustofnunum borgarinnar
sem nemur litlum 1.500 milljónum
á ári. Af Hitaveitu Reykjavíkur
tekur hann 900 milljónir, sem er
tæpur þriðjungur af brúttótekjum
fyrirtækisins. 500 milljónir era
teknar af Rafmagnsveitu Reykja-
víkur og 100 milljónir af Vatnsveitu
Reykjavíkur. Ja, það er heppilegt
fyrir okkur Kópavogsbúa, að þurfa
ekki að kaupa andrúmsloft af frú
Ingibjörgu. Hefðum við í Kópavogi
þessa aðstöðu gætum við lækkað
útsvarið um 10%.
Heita vatnið á Seltjarnarnesi
kostar 33,06 krónur á tonnið með-
an það kostar 57,91 krónur frá
Hitaveitu Reykjavíkur. Hitaveitan
á Seltjarnarnesi er rekin með hæfí-
legum hagnaði meðan Hitaveita
Reykjavíkur er látin greiða nærri
milljarð í tóman borgarsjóð R-list-
ans. Það mætti lækka heita vatnið
um fimmtung og rafmagnið um 10
af hundraði, ef borgarstjórn
Reykjavíkur kynni að stilla rekstr-
argjöldum sínum meira í hóf. En
það var víst eitt af kosningaloforð-
um frú Ingibjargar 1994. Það er
ekki stórmannlegt að nota yfir-
burði sína með þessum hætti gagn-
vart nágrönnunum, sem ekki eiga í
önnur hús að venda.
Mátti Kópavogur
byggja höfn?
Við í Kópavogi höfum verið að
bjástra við það síðastliðin 8 ár, að
byggja höfn. Til þess höfum við
engra styrkja notið frá ríkinu, eins
og hafnirnar í kring. Fjölmargir
hafa lýst þessari framkvæmd sem
hreinum óþarfa, það sé nóg af
höfnum í kring. Við fóram að nýta
okkur allt tilfallandi byggingarefni
úr bæjai-landinu, sem áður var
gjaman selt til Reykjavíkurhafnar.
Þannig eram við nú búnir að koma
upp 90 metra löngum viðlegukanti,
sem tuttugu þúsund lesta hafskip
geta lagst að. Allt þetta fer í taug-
arnar á bæði þingmönnum okkar
úr nágrannabæjunum og sérílagi
R-listanum í Reykjavík, sem sér í
þessu samkeppni við sig. Enda hef-
ur borgarstjóri lýst því kinnroða-
laust, hvernig hún beitti sér fyrir
þvi að samræma gjaldskrár Hafn-
arfjarðarhafnar og Reykjavíkur-
hafnar, til þess að minnka sam-
keppni þeiira á milli um viðskipta-
vinina!
Kópavogshöfn verður frjáls höfn
með mikið af góðu athafnasvæði
umhverfís.
Skyldi Kópavogur
mega reisa tónlistarhús?
Við Kópavogsbúar erum að reisa
tónlistarhús og tónlistarskóla um
þessar mundir á Kópavogshálsi.
Þetta gerum við í samvinnu við
Tónlistarfélag Kópavogs. Þar verð-
ur sérhannaður 300 manna salur
fyrir flutning á tónlist. Hann verð-
ur annar salur sinnar tegundar hér
á landi, sá fyrri stendur í Hljóm-
skálagarðinum í Reykjavík.
Flytjendur og unnendur fagurr-
ar tónlistar munu væntanlega
fagna tilkomu þessa salar. R-Ust-
inn hefur talað um hversu mjög
hann styðji fagrar listir umfram
annað fólk. Hann hefur talað um
nauðsyn þess að reist sé tónlistar-
hús í Reykjavík. En í næstu kosn-
ingum liggja eftir hann aðeins orð-
in tóm. I Kópavogi verða haldnir
tónleikar. Vonandi lætur R-listinn í
Reykjavík það ekki fara mjög mik-
ið í taugarnar á sér þó að okkur
Kópavogsmönnum hafi láðst að
spyrja hann um leyfí.
Eg vil óska íbúum Kópavogs og
öllum nágrönnum þeirra árs og
friðar.
Höfundur er oddviti sjálfstæðis-
mannu i bæjarstjóm Kópavogs og
formaður bæjarráðs Kópavogs.