Morgunblaðið - 14.01.1998, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 14. JANÚAR 1998 25
LISTIR
ÚR myndbandinu Go/em-Pralia eftir Kassöndru Wellendorf
Metnaðarfullt listhús
MYJVPLIST
Gallerí +, Akureyri
IMÍ ,\S K SK.IÁIi IST
Desember-janúar. Opid um helgar
frá 14-18 og eftir samkomulagi. Að-
gangur ókcypis.
ÞAÐ er merkileg reynsla að yfír-
gefa höfðuðborgarsvæðið og halda
á vit menningarinnar á landsbyggð-
inni. Tilfínningin er ekki ólík því að
horfíð væri til annarra landa með
framandi andrúmslofti og ókunnri
jörð. Hafi einhver haldið að menn-
ingarþörfin væri öll á einn veginn
má segja að sá hinn sami hljóti að
vera gjörsneyddur þörfinni fyrir
hreyfanleik. Það er ekki svo að
Reykjavík og nágrenni skorti í
sjálfu sér menningarlega fjöl-
breytni. Hitt er öllu nær að svæðið
vanti golu til að koma loftinu í eilít-
ið uppnám. Það er skrítið að í slíku
vindabæli sem á Seltjarnamesinu
skuli þrífast jafnstaðin menningar-
lognmolla og raun ber vitni.
Þetta er auðvitað afstætt eins og
allt annað, en fyrir þann sem dvel-
ur lungann úr árinu í svo dauðyflis-
legu menningarlofti og því sem rík-
ir á höfuðborgarsvæðinu er það
hreinasta náðargjöf að kynnast
annarri umræðu en óuppbyggilegu
knæpunagginu kringum Lauga-
veginn. Er það ekki sorglegt að á
sama tíma og landsbyggðin krump-
ar malbikið hvað af tekur í þeysi-
reið sinni suður í „menninguna“
skuli Reykvíkinga sjálfa dreyma
um að geta fundið einhvers staðar
nægilegt móteitur við eigin menn-
ingarkveisu?
Þau lönd pluma sig best sem
eiga sér fleiri en eitt menningar-
legt athvarf. Um það vitnar endur-
reisnin á Ítalíu, en þai- léku
Flórens, Feneyjar og Róm megin-
rulluna að öðrum, merkilegum
borgum - svo sem Mílanó,
Mantúu, Ferrara, Úrbínó eða
Napólí - ólöstuðum. A 7. áratug
okkar aldar þegar Italir eignuðust
heila legíó af frábærum nýlista-
mönnum, þekktum undir heitinu
arte povera, var það hvorki Róm,
Mílanó né Napólí - þrjár stærstu
borgir landsins - sem urðu vagga
hreyfingarinnar heldur Torínó,
þaðan sem flestir listamennirnir
komu.
Með Deiglunni, Samlaginu, Ket-
ilhúsinu og Kaffi Karólínu staðsett-
um umhverfis Listasafnið á Akur-
eyri hafa á fáeinum árum skapast
skilyrði fyrir norðan sem hafa gjör-
breytt menningarlegu landakorti
íslands. Meira pláss þarf svo sem
ekki til að gera verulegan skurk í
íslenskri myndlist og hnupla dá-
góðum hluta af áratugalangri ein-
okun höfuðborgarsvæðisins á
greininni. En ekki er allt upp talið
því eilítið norðar í bænum - nánar
til tekið við Brekkugötu 35 -
stendur Gallerí plús, sem hefur
sett áþreifanlegt mark sitt á ís-
lenskt sýningahald á undanfórnum
tveim árum með úrvali af metnað-
arfullum sýningum.
Salinn reka hjónin Guðrún Pá-
lína Guðmundsdóttir og Joris Ra-
demaker í ágætum og látlausum
herbergjum í kjallara hússins.
Gallerí + hefur ekki einungis stað-
ið að fjölmörgum eftirtektarverð-
um sýningum á innlendum lista-
mönnum heldur hafa aðstandendur
þess lagt á sig að kynna fyrir ís-
lendingum ýmsa erlenda list sem
að jafnaði verður útundan í barátt-
unni um snöggkeypta athygli. Sem
dæmi um þetta er kynning list-
hússins á danskri skjálist, eða
myndbandalist eins og hún hefur
einnig verið kölluð.
Nú er skjálist sú tegund nýlista
sem hvað minnsta kynningu hefur
hlotið á Islandi að ljósmyndlistinni
einni undanskilinni. Það er reyndar
furðulegt hve litlar undirtektir
þessir nýju afritunarmiðlar fá með-
al okkar, innan skólakerfisins sem
utan. Danir virðast hins vegar til
alls vísir þegar 'snældan og ræman
eru annars vegar. Eftirtektaverð
velgengni þeirra á kvikmyndasvið-
inu virðist hafa hleypt þeim kapp í
kinn í myndbandagerðinni enda
bera bestu böndin í Gallerí + sterk
einkenni kvikmyndagerðar.
Myndbönd Kassöndru Wellend-
orf, fædd 1965, eru gott dæmi um
þessar sh'kar áherslur. I myndröð-
inni City Souls, sem listakonan hef-
ur unnið að síðan 1989, er að finna
upplifun listakonunnar af hinum
ýmsu borgum. Eftir Pauline í
Berlín, 1989 og Polina, Leningrad,
1990, tók hún fyrir London, 1993, í
Mind the Gap og Prag í Golem-
Praha, 1994, tveim heillandi mynd-
böndum með sterkum sérkennum
beggja staða.
I íyrra bandinu fylgir upptöku-
véhn ungum atvinnuleysingja um
neðanjarðarlestarkerfí Lundúna
og átakanlegum þrengingum hans í
hraða tilverunnar, þar sem tilvistin
er í takti við sístreymi lestanna um
undirgöngin. Áhorfandinn fær
smám saman á tilfinninguna að
neðanjarðarkerfið endurspegli
flækjur unga mannsins. Þannnig
verður veruleikinn hið ytra sem
skuggsjá innri sálarþrenginga.
ÍGolem-Praha gefur Wellend-
orf enn sterkari og drungalegi’i
sálarlýsingu af hinni tékknesku
höfuðborg með því að færa áhorf-
andann inn í hið Kafka-kennda
andrúmsloft gömlu borgarinnar
þar sem hinn þögii uppvakningur
„Golem“ - tómur leirmassinn áð-
ur en Guð blés andanum í vit Ad-
ams - gengur enn ljósum logum
líkt og á dögum rabbínans Júda
Löw. Ógnvænlegt andi’úmsloftið
úr þöglu myndum hins danska
leikstjóra Carls Dreyers svífur yf-
ir vötnum.
Hið langa en fagra myndband
Wellendorf Landskaber byggir á
náttúrunni og tónverkum fimm
danskra nútímatónskálda. Með
heimildarlegum áherslum sínum
tengist það The Black Beatle og
Solstik, tveim stuttum en mjög at-
hyglisverðum böndum listakon-
unnar Jeanette Schou, sem fædd
er 1958. I fyrra verkinu stendur
svartur betlari og syngur lag Bítl-
anna „Twistin’ and Shoutin’“ und-
ir hristingi peningabauksins en í
hinu síðara bærist gullregn fyrir
vindi. Þótt verk Per Lunde
Jorgensens (f. 1964) That’s the
spirit og Relatives og Sophie Bo-
lette Hjerl (f. 1971) 003 séu allt
annars eðlis, eiga þau það sameig-
inlegt með fyrrnefndum verkum
að vísa út fyrir höfunda sína.
Hlutlæg athugun á heiminum og
blessunarlegur skortur á yfirlæti
bera vott um fersk vinnubrögð
þessara fjögurra dönsku skjálist-
armanna.
Halldór Björn Runólfsson
Hald lagt
á Schiele
Vín. Reuters.
AUSTURRÍKISMENN eru
bandarískurn stjórnvöldum ævar-
eiðir, en í síðustu viku lögðu
þau hald á tvær myndir eftir
austurríska expressjónistann
Egon Schiele sem var uppi á
fyrri hluta aldarinnar. Mynd-
irnar höfðu verið á sýningu í
Nútímalistasafninu í New York
en voru gerðar upptækar í
nafni fómarlamba helfarar
nasista í heimsstyrjöldinni síð-
ari, sem fullyrt er að hafi átt
myndirnar.
Austurrísk stjórnvöld hafa
mótmælt töku myndanna og
sagði Elizabeth Gehrer,
menntamálaráðherra landsins,
að hún stefndi skiptum og láni
safna á myndlist milli landa í
voða. Traust sem söfnin hefðu
sýnt hvert öðru væri að engu
orðið, þar sem nú væri ekki
lengur tryggt að þau endur-
heimtu verk sín.
Myndirnar, „Bildnis Wally“
og „Tote Stadt“, voru í eigu
Leopold-stofnunarinnar sem
heitir eftir austurríska lista-
verkasafnaranum Rudolf Leo-
pold en hann ánafnaði austur-
ríska ríkinu verk í sinni eigu
árið 1994. Fullyrðir Leopold að
hann hafi aldrei keypt eða
skipst á verkum sem sannað
hafí verið að hafi verið í eigu
gyðinga.
Sýna átti myndirnar í
Barcelona í febrúar. Óvíst er
hvort af því verður en viðræð-
ur standa nú yfir á milli banda-
rískra og austurrískra stjórn-
valda.
----------------
Tríó Reykja-
víkur í
Fella- og
Hólakirkju
TRÍÓ Reykjavíkur efnir til tónleika
í Fella- og Hólakirkju sunnudaginn
Sigrún
Hjálmtýsdóttir.
18. janúar kl. 17.
Tríóið skipa Guð-
ný Guðmunds-
dóttir fiðluleik-
ari, Gunnar
Kvaran sellóleik-
ari og Peter
Máté píanóleik-
ari. Gestur tríós-
ins verður
sópransöngkonan
Sigrún Hjálmtýs-
dóttir.
Á efnisskrá eru verk eftir Bach,
Hándel, Mozart, Dvorák, Puccini,
Rossini og Vaughan Williams.
Tónleikar í
kirkjum
Borgarness og
Hveragerðis
SÓPRANSÖNGKONAN Auður
Gunnarsdóttir og Jónas Ingi-
mundarson pianóleikari halda
tónleika í Borgarneskirkju í
kvöld og í Hveragerðiskirkju
fimmtudaginn 15. janúar. Báðir
tónleikarnir hefjast kl. 20.30.
Á efnisskránni eru íslensk lög
eftir Þorkel Sigurbjörnsson,
Fjölni Stefánsson, Eyþór Stefáns-
son, Sigurð Þórðarson, Emil
Thoroddsen, Þórarinn Guð-
mundsson, Atla Heimi Sveinsson,
Jón Þórarinsson, Jórunni Viðar,
Tryggva Baldvinsson og Jón Ás-
geirsson.
Morgunblaðið/Þorkell
AUÐUR Gunnarsdóttir og Jónas Ingimundarson flytja íslenska tónlist
í Borgarnesi og Hveragerði.
Tölvuþjálun
Windows • Word
Internet • Excel
Það er aldrei of seint að byrja!
60 stunda námskeið þar sem þátttakendur
kynnast grundvallarþáttum tölvuvinnslu
og fá hagnýta þjálfun.
Vönduð kennslubók innifalin í verði.
Innritun stendur yfir.
Fjárfestu f framtíðinnil
Tölvuskóli íslands
BÍLDSHÖFÐI 18, SÍMI 567 1466