Morgunblaðið - 17.01.1998, Blaðsíða 1

88 SÍÐUR B/C
STOFNAÐ 1913
13. TBL. 86. ÁRG. LAUGARDAGUR17. JANÚAR 1998 PRENTSMIÐJA MORGUNBLAÐSINS
Rannsóknarskýrsla um aðdraganda yfírtöku Færeyinga á Færeyjabanka birt
Fuglaflensa
Færeyingar vilja skaða-
bætur og íhuga málssókn
Skýrslan sögð áfellisdómur yfír Den Danske Bank en rikisstjórnin vísar ábyrgð á bug
Kaupmannahöfn, Þórshðfn. Morgunblaðið.
POUL Nyrup Rasmussen, forsæt-
isráðherra Danmerkur, viðurkenn-
ir að Færeyingar hafi verið hlunn-
farnir í Færeyjabankamálinu svo-
kallaða en fullyrðh- að orðrómur
um samsæri dönsku stjórnarinnar
og Den Danske Bank gegn Færey-
ingum eigi ekki við nein rök að
styðjast. 2.500 blaðsíðna skýrsla
um aðdragandann að yfirtöku
Færeyinga á Færeyjabanka frá
Den Danske Bank, sem leiddi til
efnahagskreppunnar á eyjunum
árið 1993, var birt í Danmörku og
Færeyjum í gær.
Vakti hún þegar hörð viðbrögð í
Danmörku þótt enn eigi menn eftir
að fara ofan í saumana á henni en
viðbrögð Færeyinga einkenndust
af varfæmi. Edmund Joensen, lög-
maður Færeyinga, sagði í samtali
við danska sjónvarpið, að illa hefði
verið með Færeyinga farið og að
þeim hefðu verið veittar rangar
upplýsingar. Sagði hann að sér
fyndist eðlilegt að Færeyingar
fengju um 2 milljarða dkr. í skaða-
bætur vegna málsins. Þá sagði
hann að eftir væri að ákveða hvort
farið yrði í mál gegn Dönum og þá
hvort málshöfðun yrði á hendur
stjóminni eða Den Danske Bank.
Skýrslunnar var beðið með mik-
illi eftirvæntingu í gær. I Færeyj-
Nordfoto
EDMUND Joensen, lögmaður
Færeyinga, ræðir niðurstöður
bankaskýrslunnar í gær.
um gætir léttis þar sem skýrslan
sanni að Færeyingar hafi haft rétt
fyrir sér. Bjami Djurholm, einn
færeysku eftirlitsmannanna með
gerð skýrslunnar, sagði niðurstöð-
una mjög alvarlega en að skýrslan
gæfi tilefni til að hreinsa andrúms-
loftið á milli Færeyinga og Dana.
Færeysku stjórnmálamennirnir
sem tjáðu sig um skýrsluna vora
sammála um að hún sannaði að
Færeyingar hefðu verið hlunnfam-
ir og lögðu mikla áherslu á að Lög-
þingið og landstjórnin samræmdu
viðbrögð við skýrslunni. Að sögn
Joensens verður skipuð nefnd, sem
á að skila áliti innan hálfs mánaðar
um hvort Færeyingar fari í skaða-
bótamál.
Nyrup og Lykketoft
vísa ábyrgð á bug
Fullyrt var á fimmtudag að
danska stjórnin og þá sérstaklega
Mogens Lykketoft fjármálaráð-
herra myndi fá hraklega útreið í
skýrslunni. í henni kemur fram að
hann hafí beitt sér mjög í málinu
en þegar allt kemur til alls hlýtur
ábyrgðin að liggja hjá forsætisráð-
herra, þar sem hann ber endanlega
ábyrgð á sambandinu við Færey-
inga. Bæði Nyrup og Lykketoft
vísa því á bug að þeir hafi aðhafst
nokkuð rangt í málinu.
Nyrap gaf í gær í skyn að
Færeyingar hefðu ástæðu til að
höfða mál gegn Den Danske Bank
og beinir þvi fyrst og fremst at-
hygli að embættismönnum og Den
Danske Bank. Uffe Ellemann-Jen-
sen formaður Venstre og leiðtogi
stjómarandstöðunnar, sagði
skýrsluna hins vegar styrkja þá
skoðun sína að sök Nyraps lægi í
aðgerðaleysi hans en sök
Lykketofts hins vegar í því sem
hann gerði.
Lykketoft var spurður hvort
hann sæi eftir gjörðum sínum.
Hann svaraði því ekki en undir-
strikaði að hann hefði ekki hagað
málum eins og hann gerði ef hann
hefði t.d. vitað af því, að andstætt
því sem álitið var hefði bankinn
verið mjög illa staddur.
Pólitísk lausn en ekki lagaleg
Skýrslan er áfellisdómur yfir
Den Danske Bank, sem er sagður
hafa gefið Færeyingum ónógar
upplýsingar um stöðu Færeyja-
banka. Um kvöldmatarleytið sendi
Peter Straarap, bankastjóri Den
Danske Bank, frá sér stutta til-
kynningu þar sem hann sagði
bankann hafa á sínum tíma gefið
þær upplýsingar, sem hægt var að
gefa. Bankinn hefði ekki séð fyrir
þá þróun, sem orðið hefði síðar.
Straarap vísaði því algerlega á bug
að bankinn bæri lagalega ábyrgð
og ítrekaði að sú lausn sem hefði
verið fundin hefði verið pólitísk
lausn.
■ Færeyingar hlunnfarnir/22
WHO telur
upptökin
ekki í Kína
Peking, Genf. Reuters.
EINN sérfræðinga Alþjóðaheil-
brigðisstofnunarinnar (WHO), sem
era í Kína til kanna hvar fuglaflens-
an á upptök sín, sagðist í gær telja
að þeirra væri að leita í Hong Kong,
en ekki Kína eins og yfirvöld í Hong
Kong hafa talið. Þá tilkynnti WHO í
gær að fuglaflensuveiran hefði
fundist í öndum og gæsum í borg-
inni.
Yfirvöld í Hong Kong höfðu lýst
því yfir fyrr í vikunni að þau teldu
hættuna á fuglaflensufaraldri liðna
hjá. Sex manns hafa látist úr henni
en allir veiktust áður en yfirvöld
létu slátra um 1,4 milljónum
kjúklinga.
Tekin voru sýni úr fiðm-fénaði í
borginni og í gær tilkynnti WHO að
veiran hefði fundist í tíu af 1.800
sýnum úr öndum og gæsum. Telur
stofnunin það svo fá tilfelli að ekki
sé ástæða til að slátra öllum öndum
og gæsum í Hong Kong.
Daniel Lavanchy, einn tíu sér-
fræðinga WHO sem komu til Kína í
gær til að kanna hvort flensan hefði
átt upptök sín í suðurhluta landsins,
kvaðst telja að hún hefði komið upp
í Hong Kong. „Vera kann að ég
skipti um skoðun á næstu viku en
nú tel ég ekki að upptökin séu í
Kína,“ sagði hann. Næstu vikuna
munu sérfræðingarnir heimsækja
kjúklingabú, markaði og sjúkrahús í
Suður-Kína, vegna fullyrðinga
stjórnvalda í Hong Kong um að
sýktir kjúklingar í borginni hafi
verið keyptir frá Kína.
Starfsemi Velferðarflokksins bönnuð
Vekur áhyggjur
á Vesturlöndum
Ankara, Reuters.
NECMETTIN Erbakan, leiðtogi
Velferðarflokksins í Tyrklandi,
sagðist í gær myndi áfrýja til
Mannréttindadómstóls Evrópu
þeim úrskurði stjómlagadómstóls í
Ankara sem lagði bann við starf-
semi flokksins í gær.
Dómstóllinn útilokaði jafnframt
Erbakan og fimm aðra háttsetta
þingmenn Velferðarflokksins frá
því að gegna pólitísku forystuhlut-
verki næstu fimm árin.
Dómstóllinn úrskurðaði gegn
Velferðarflokknum á þeirri for-
sendu að samfélagsgerðinni hefði
stafað ógn af þeim tilraunum Er-
bakans, þáverandi forsætisráð-
herra, til að auka mikilvægi gilda
íslam í þjóðlífinu. Hefði hann starf-
að gegn anda og fyrirmælum tyrk-
nesku stjórnarskrárinnar.
Bretar, sem fara með forystu-
hlutverk í Evrópusambandinu, hafa
áhyggjur af úrskm-ði tyrkneska
stjómlagadómstólsins og sögðust
myndu ráðfæra sig við bandamenn
sína. Jon Benjamin, sendiherra
Breta í Ankara, sagði þá óttast áhrif
úrskurðarins á lýðræðislegt fjölræði
og tjáningarfrelsi.
Þá lýstu bandarísk stjómvöld
einnig áhyggjum vegna málsins og
sögðu það rýra traust þeirra á
tyrknesku lýðræði.
Forskot Schröders á Kohl
Bonn. Reuters.
GERHARD Schröder, leiðtogi
þýskra jafnaðarmanna, nýtur tvö-
falt meira trausts kjósenda en
Helmut Kohl Þýskalandskanslari,
samkvæmt skoðanakönnun, sem
birt var í gærkvöldi.
Niðurstaðan sýnir að byrlega
blæs fyrir Schröder, sem nýtur
stuðnings 61% kjósenda í embætti
kanslara, en 31% vill að Kohl sitji
áfram. Schröder hefur ekki ákveð-
ið hvort hann sækist eftir því að
verða kanslaraefni flokks síns en
segir að niðurstaða í kosningum til
sambandsþingsins í Neðra-
Saxlandi skeri úr um það. Nýleg
skoðanakönnun bendir til stórsig-
urs Schröders í þeim kosningum.
Reuters
Samstarfssamningur bandamanna
FORSETAR Eistlands, Lett-
lands og Litháens undirrituðu í
gær samstarfssamning við
Bandaríkin í Washington.
„Öryggi Bandaríkjanna er
tengt Evrópu og Evrópa verður
aldrei að fullu örugg ef vafi
leikur á öryggi Eystrasaltsríkj-
anna,“ sagði Bill Clinton Banda-
ríkjaforseti við undirritunina.
Lagði hann áherslu á að dyr
Atlantshafsbandalagsins væru
opnar og að Bandaríkjamenn
hygðust vinna að inngöngu
Eystrasaltsríkjanna í bandalag-
ið. Samningnum hefur verið vel
tekið í Bandaríkjunum og
Eystrasaltsríkjunum. „Hann
gerir okkur að bandamönnum,“
sagði Guntis Ulmanis, forseti
Lettlands, við undirritunina en
hann situr til vinstri. Við hlið
hans stendur Algirdas Braz-
auskas, fráfarandi forseti Lit-
háens, en Lennart Meri, forseti
Eistlands, tekur í hönd Clintons
Bandaríkjaforsete.