Morgunblaðið - 17.01.1998, Qupperneq 38

38 LAUGARDAGUR 17. JANÚAR 1998
MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREINAR
Með kveðju til ritstjóra DV
OPT hef ég undrast
óþrjótandi og öflugar
uppsprettur fúkyrða-
flaumsins í leiðurum
Jónasar Kristjánssonar
ritstjóra DV. Nokkur
síðustu ár virðist hann
hvorki hafa séð til sólar,
né litið glaðan dag. Um
þverbak keyrði þriðju-
daginn þrettánda janú-
ar er mér barst í hendur
laugardagsblað DV með
j leiðara undir fyrirsögn-
inni: „Pólitíkus gerist
verkfræðingur“ og er
helgaður Friðriki Soph-
ussyni fjármálaráð-
herra. Ritstjórann
brestur þó kjark til að nefna Friðrik
með nafni.
Skyldi hann muna það allt?
Þegar nú uppúr sýður innra með
mér, þá fínnur „afdankaður ráð-
herra“ sem nú gegnir raunar starfi
sendiherra sig knúinn til að leggja
orð í belg. Ég hef ásamt Davíð Odds-
syni forsætisráðherra, mörgum öðr-
um fyrrum ráðherrum og þingmönn-
um orðið þess aðnjótandi af Jónasar
hálfu að vera í leiðurum líkt við
Hitler, Göbbels, Himmler og Neró,
ef ekki alla, þá einhverja, en sem al-
kunna er þá voru þetta einhver
mestu göfugmenni sögunnar, eink-
um kunnir að manngæsku, vitsmun-
um og heiðarleika. Muni ég rétt, hef-
ur Jónas Kristjánsson og krafist
þess að ég yrði kvaddur heim frá
Ósló. Yfirmenn mínir hafa hingað til
ekki séð ástæðu til að hlíta því boði
Eiður Guðnason
atvika
ósagt
Jónas.
eða
eða
hans. Ég er raunar bú-
inn að gleyma hvert til-
efni samlíkinganna var,
enda skiptir það engu.
Vonandi gleyma velflest-
ir fljótlega svona mann-
orðsníði. Nema kannski
Jónas. En Guð hjálpi
honum, ef hann man það
allt. Það er mikið að
muna.
Auðvitað er það svo,
að öll erum við breysk.
Nema kannski Jónas.
Öllum verður okkur eitt-
hvað á. Nema kannski
Jónasi. Öll gerum við
eitthvað eða segjum eitt-
hvað sem í ljósi seinni
orða hefði betur verið
ógert. Nema kannski
Gömul minning
Sautján eða átján ára minning
stendur mér nokkuð ljós fyrir sjón-
um. Ég átti erindi á ritstjórn Dag-
blaðsins Vísis. Þá hafði ritstjórinn
nýhellt úr skálum reiði sinnar yfir ál-
þingismenn. Einu sinni sem oftar. I
það sinnið um lífeyrismál alþingis-
manna. Þar mátti áreiðanlega
ýmmislegt gagnrýna. Ég benti rit-
stjóranum í allri vinsemd á að hann
hefði lagt út af röngum forsendum
og því fengið ranga niðurstöðu.
Hann svaraði sem svo: „Ég hef þá
bara haft rangar upplýsingar." Lítið
mál. Ekkert var leiðrétt. Ekkert
dregið til baka. Enda hljómaði hin
ranga útlegging áreiðanlega betur í
eyrum margra og var útgengilegri
söluvara en sannleikurinn. Þannig er
það nefnilega löngum með lygina.
Einstæð sóðaskrif
Ekki skal hér tíunduð illmælgin
um Friðrik Sophusson fjármálaráð-
heira í umræddum leiðara DV.
Hitt verð ég að segja, að hvergi,
hvergi þar sem ég hef lesið dagblöð,
- hvergi hef ég séð sóðaskrif af
Skrif Jónasar Krist-
jánssonar eru svartur
blettur á íslenskri
blaðamennsku, segir
Eiður Guðnason, þau
eru gróf misnotkun
á því dýrmæti
sem málfrelsið er.
þessu tagi. Það komast engir með
tæmar að hælum ritstjóra DV þar
sem hann situr fastur í forarvilpu
fúkyrðanna.
Ritstjóri DV hefur kerfisbundið
unnið að því um árabil að koma því
inn hjá landsmönnum að allir sem
sitja á Alþingi (á því kann þó að vera
ein undantekning eða tvær) eða
gegna ráðherraembættum séu til
allra verka óhæfir og ónytjungar
með endemum. Islenskir kjósendur
velji helst liðleskjur og gjörspillta
menn til starfa á löggjafarþinginu.
ISLENSKT MAL
Það aldin út er sprungið
og ilmar sólu mót,
sem fyrr var fagurt sungið,
af fríðri Jesse rót,
og blómstrið það á þrótt
að veita vor og yndi
um vetrar miðja nótt.
Nafni minn Konráðsson á
Akureyri stakk því að mér að út-
skýra fyrri hlutann af þessu jóla-
versi sr. Matthíasar, því að ýmsir
ættu erfitt með að skilja það. Ég
verð fúslega við því, hvort mér
svo tekst það rétt eða ekki.
Þar er þá fyrst til að taka að
Jesse var faðir Davíðs konungs
Gyðinga, sonarsonur Rutar og
Bóasar. Rót Jesse er þá ætt Da-
víðs. Aidin sprettur af rót, svo að
líkingamálið er rétt. Jósep var af
„húsi og kynþætti Davíðs", og
aldinið, sem út er spurngið, Krist-
ur, hvað sem við gerum við
Heilagan anda í þessari ættfræði.
Ég geri hiklaust ráð fyrir því, að
þriðja braglína sé innskotssetning
og merki: eins og fyrr var fagur-
lega sungið um. Og þá kemur út
úr fjórum fyrstu línunum að
Jesús Kristur sé fæddur, eins og
englar og menn sungu um fyrr-
meir. En til þess að halda líking-
unni verður sr. Matthías að nefna
hann blómstur í seinni hlutanum,
og þetta er merkileg jarteikn hér,
að blóm springi út um „vetrar
miðja nótt“, í svartasta skamm-
deginu.
★
Ættstór og frændmargur á eft-
irmáls von, segir málsháttur.
Þetta er svo að skilja, að dráp
slíkra manna, sem í upphafi grein-
ir, muni leiða til málareksturs eða
hefndar. Merking orðsins eftir-
mál hefur mildast og rýmkað með
breyttum háttum. I Orðabók
Menningarsjóðs er það skilgreint
svo: „eftirköst, afleiðing, reki-
stefna vegna e-s atferlis; lögsókn,
mál (einkum vegna mannvíga).“
Eftirmáli er allt annað, eða með
orðum OM: „niðurlagsorð, texti
aftan við meginmál." Þetta er
ekki rifjað upp að tilefnislausu.
Umsjónarmaður Gísli Jónsson
936. þáttur
Tíningur
1) Freyja Eiríksdóttir á Akur-
eyri sagði frá þeim sið á Dverg-
stöðum í Eyjafirði, að móðir henn-
ar sauð í kyrrþey hangikjöt og
steikti soðiðbrauð, þegar jólafast-
an nálgaðist. Þetta gaf hún svo
fólki sínu síðasta kvöld fyrir föstu,
og var þetta ein tegund kjöt-
kveðju, karnívals. Þessi máltíð hét
kvöldskattur.
Freyju þótti vansagt í Orðabók
Menningarsjóðs, þar sem kvöld-
skattur er skýrt „aukamáltíð að
kvöldi til“.
En þessi siður sem Freyja
nefnir, þekktist víðar. Og í Blön-
dalsorðabók er sagt um kvöld-
skatt á auðskiljanlegri dönsku:
„Ekstramaaltid om Aftenen, spec.
i Fasten." Vitnað er um þetta í
þjóðsögur Jóns Arnasonar.
2) I fréttum af lækni, sem leika
skyldi í kvikmynd, var sagt að
hann kynni að lenda „á hrakhól-
um“ vegna veðurs. Vafalítið hefur
verið átt við hrakninga. Að vera á
hrakhólum merkir að eiga í vand-
ræðum um vist og húsnæði.
3) Jón Isberg á Blönduósi sendi
til gamans héðan úr blaðinu:
a) „Ein þeirra er djúpvitur og for-
spá, einskonar Njáll á Hlíðarenda
kanínunýlendunnar.“ b).....að-
faranótt gærdagsins". Þetta vilj-
um við Jón fremur kalla einu
nafni fyrrinótt.
4) Guðmundur Brynjarsson á
Akureyri vakti athygli mína á
nýrri notkun orðsins þvílíkt. Ég
var reyndar farinn að óttast að
þetta góða orð væri að deyja út,
en þá sprettur það upp, og er nú
orðið atviksorð, en ekki fomafn,
haft til áherslu. Dæmi: „Mér
fannst hann vera þvílíkt dónaleg-
ur við „leikmenn sína,“ þar sem
„þvílíkt" merkir mjög svo. Eftir
að mér var sýnt þetta, hef ég
heyrt fleiri áþekk dæmi. Ekki
verður þetta talið til fyrirmyndar.
★
Verða framboðslistar hrumir?
Dönskuslettan „að leiða“ =
vera í forystu eða þvílíkt hefur
hafið gagnsókn. Talað er um
„leiðandi þjóðir" í staðinn fyrir
forystuþjóðir, „leiðandi hlutverk"
fyrir forystuhlutverk eða aðal-
hlutverk og „leiðandi menn“ í
stað foringja til dæmis.
„Lands sírninn" (svo!) er seldur
undir þessi leiðindi, en út yfir tek-
ur árátta sumra blaðamanna að
láta þennan eða hinn „leiða fram-
boðslista". Gera menn ráð fyrir
því að listarnir verði svona aumir,
að þá þurfi að leiða eins og hrum
gamalmenni eða lítt gangfær
böm? Menn eru efstir á fram-
boðslistum og hafa svo verið í ára-
tugi. Umsjónarmaður skorar á
alla að fella niður þessa dönsku-
slettu sem að framan greinir. ís-
lenskt mál hefur hennar enga
þörf, svo sem eftirfarandi dæmi
sýna.
1) Islendingar vilja vera for-
ystuþjóð í menningarefnum.
2) Hann gegnir forystuhlut-
verki í fyrirtækinu.
3) Ráðherrann fór fyrir nefnd-
inni og verður líklega efstur á
framboðslista flokks síns.
4) Hann hefur lengi verið for-
vígismaður í þessum efnum.
5) Hún leikur aðalhlutverkið.
★
Hlymrekur handan kvað:
Það er ýmislegt öndótt í Paragvæ
og aðgangur hvergi að þarasæ,
en það er rétt sama
og mér ekki til ama,
enda óvíst hvort þangað ég fara
næ.
★
Auk þess styður umsjónarmað-
ur ósk hringjanda eins um að
menn geymi dönskuslettuna „af-
gerandi" og segi t.d. í staðinn
ótvíræður, skýr eða eindreginn.
Og: Riffill, sem skjóta má úr fyrir
horn, er ekki „ólíkindatól", heldur
undratól, galdratæki eða furðu-
verk. Olíkindatól er „sá sem dylur
huga sinn ... verður ekki reikn-
aður út“. (OM)
Með öðrum orðum: íslenskir kjós-
endur kjósa aftur og aftur yfir sig
ónýta menn. Boðskapurinn til les-
enda er: Þið hafið ekki vit til að velja,
hvorki er ykkur gefin góð dómgreind
né skynsemi. Eða er nú kannski eitt-
hvað breytt, þegar starfandi þing-
maður og fyrrum ráðherra er sestur
í ritstjórastólinn við hlið Jónasar?
Ég var svo lánsamur að eiga Al-
þingi að vinnustað í fimmtán ár. Þar
var fólk af mörgu tagi. En þar hitti
ég fyrir einkar gott fólk og velviljað.
Margir voru lagnir við að leysa
ágreining þar sem hagsmunir og
sjónarmið rákust á og ná sáttum. Þar
eignaðist ég marga góða vini, - úr
öllum flokkum. Að því bý ég alla tíð.
Hverjum til góðs?
En hver er tilgangurinn með skrif-
um Jónasar Kristjánssonar? Er
hann að bæta þjóðfélagið? Um það
hef ég mínar efasemdir. Ég held að
tilgangurinn sé miklu frekar að
sverta fólk og selja svertuna. Skrif af
þessum toga eru engum til góðs.
Skrif af þessu tagi eru óravegu frá
og eiga ekkert skylt við hlutverk al-
vöru fjölmiðla, - að vera fjórða vald-
ið og veita hinum þremur valdsúlum
þjóðfélagsins aðhald. Vera traustur
fulltrúi almannahagsmuna, réttlætis
og sanngirni. Hafa það sem sannara
reynist og gera engum rangt til.
Skrif Jónasar Kristjánsson eru
svartur blettur á íslenskri blaða-
mennsku. Það leyfi ég mér að segja
eftir 16 ára starf við blað og sjón-
vaiy.
Ég geri mér mæta vel grein fyrir
því að þessi grein mun ekki breyta
neinu um skrif Jónasar Kristjáns-
sonar. Jónas hefur sitt málfrelsi. Ég
mitt. Það leyfir mér að gera athuga-
semdir við ógrundaða sleggjudóma
hans. Skrif hans eru gróf misnotkun
á því dýrmæti sem málfrelsið er.
Hann er örugglega annarrar skoðun-
ar. Þannig verður það. Mér fannst
bara tími til kominn að einhver segði
eitthvað. Ekki bara þegði. Því eru
þessi orð sett á blað.
Höfundur er sendiherra íslands
íÓsló.
Skrökvaði deild-
arstjórinn?
I FRETTUM á rás -------------
eitt, 17. desember 1997,
var haft eftir Jóhanni
Ólafssyni, deildarstjóra
rafmagnsöryggisdeildar
Löggildingarstofu, ým-
islegt sem vekur furðu
þeirra sem þekkja til
mála rafmagnseftirlits í
nágrannalöndum okkar.
I fréttinni segir:
„Jóhann segir raf-
magnseftirlitið hér á
landi með nákvæmlega
sama hætti og verið sé
að taka upp á Norður-
löndunum." Þetta er
mjög vafasamt sem
dæmi og vil ég benda á
að í Svíþjóð var tekið
upp svipað rafmagnseftirlit og það
sem þróað hafði verið hér á íslandi
og notað var hér um áratuga skeið.
Sænska rafmagnseftirlitið tók það í
notkun þar í landi 3. janúar 1993.
Það var einmitt um það leyti sem
iðnaðarráðuneyti og Hagsýsla ríkis-
ins létu leggja niður okkar gamal-
þróaða og ágæta rafmagnseftirlit.
En eins og áður sagði tók sænska
rafmagnseftirlitið það í notkun hjá
sér og notar það enn.
Jóhann gagnrýnir í viðtalinu við
RÚV Sveinbjörn Guðmundsson f.v.
rafmagnseftirlitsumdæmisstjóra á
Austurlandi, þar sem hann segir frá
fimm daga skoðunarferð eins manns
til RARIK á Austurlandi í október
1996 og telur hana dýra. Grein
Sveinbjörns birtist 12. desember
1997 í „Degi“. I greininni upplýsir
hann að þessi eina fimm daga ferð
kostaði 982.270 krónur.
Jóhann segir í viðtah við frétta-
mann RUV að upphæðin sé nærri
lagi en tíminn hafi verið 160 vinnu-
stundir. Þá hefur verið að verki ofur-
menni þar sem þetta þýðir að mað-
urinn hafi unnið 32 stundir í sólar-
hring. Það má segja að deildarstjór-
inn hnykki enn frekar á um þessi of-
urmenni síðar í viðtalinu.
Jóhann segir þrjár skoðunarstofur
sinna rafmagnseftirliti í dag samtals
með tólf starfsmenn og þeir færu létt
með að sinna öllu landinu.
Til að lesandi geti gert sér í hugar-
lund hvert umfang rafmagnseftirlits-
ins er, þá voru um fjörutíu starfs-
menn við þessi störf á landinu fram
eftir árinu 1993. Þar af um þrjátíu
starfsmenn rafveitna, sem auk raf-
magnseftirlitsstarfa önnuðust ýmis
önnur þjónustustörf rafveitnanna.
Það má vel skilja á orðum Jóhanns
að þessir 40 rafmagnseftirlitsmenn
hafi verið slæpingjar sé miðað við þá
fullyrðingu hans að 12 menn fari létt
með það, sem fjörutíu sinntu áður.
Þó svo að Jóhann hafi slík ofur-
menni sem ætla má af orðum hans
við fréttamann RÚV á Austurlandi
17. desember 1997, þá er það þó al-
varlegast að hann er að skrökva að
alþjóð um fjölda skoðun-
armanna og ástand raf-
magnseftirlits í landinu.
Þegar opinber embætt-
ismaður skrökvar vísvit-
andi að þjóðinni, kemur
upp spurningin: Hvemig
er annað efni sem hann
sendir frá sér?
Það rétta er að skoð-
unarstofurnar eru tvær
sem sinna rafmagnseft-
irliti. Það eru: Rafskoð-
un ehf., sem hefur þrjá
rafmagnseftirlitsmenn
og Bifreiðaskoðun hf.,
sem hefur fjóra raf-
Sigurður magnseftirlitsmenn, sem
Magnússon samtals eru sjö menn en
ekki tólf.
Það má vera að Jóhann bæti Aðal-
skoðun hf. við, sem hefur einn mann,
sem aðeins starfar við raffangaeftir-
lit og sinnir hann öllu landinu á því
sviði. Raffangaeftirlit hefur aldrei
verið flokkað sem rafmagnseftirlit
og þannig má áætla að Jóhann Ólafs-
Það má vel skilja á orð-
um Jóhanns að þessir
40 rafmagnseftirlits-
menn, segir Sigurður
Magnússon, hafi verið
slæpingjar sé miðað
við þá fullyrðingu hans
að 12 menn fari létt
með það sem
fjörutíu sinntu áður.
son deildarstjóri rafmagnsöryggis-
deildar Löggildingarstofu sé ekki
góður í samlagningu því að talan tólf
kemur ekki út við samlagningu á 3 +
4, heldur talan 7.
Það er ólíklegt, þótt Jóhann vilji
fullyrða að það sé framkvæmanlegt,
að hann geti látið þessi 7 ofurmenni,
sem hvert skilar þrjátíu og tveggja
stunda vinnu á sólarhring, sinna öllu
rafmagnseftirliti í landinu og að það
mundi batna. Enda vita allir sem
kynnt hafa sér ástand rafmagnseftir-
lits í landinu, og þrátt fyrir þessi of-
urmenni, þá er það algerlega í mol-
um og fjarri því að vera sú almenn-
ingsöryggisþjónusta sem því er ætl-
að að vera.
Ekki má gleyma því í þessari um-
fjöllun að samkvæmt lögum nr.
146/1996, er Jóhann aðalráðgjafi
hæstvirts iðnaðar- og viðskiptaráð-
herra Finns Ingólfssonar.
Höfimdur er fv. yfírrafmagnseftir-
litsmaður.