Morgunblaðið - 19.04.1998, Blaðsíða 50

v50 SUNNUDAGUR 19. APRÍL 1998
„Sælir eru þeir,
sem ekki sáu
og trúðu þó“
í hugvekju þessa
sunnudags segir sr,
Heimir Steinsson
-------7------------
m.a.: I samfélaginu
við Krist erum vér
dáin frá veröld óreiðu
og umskipta, en risin
upp til nýrrar verald-
ar hins óhaggaða
og eina.
VIKURNAR eftir páska heita
„gleðidagar“. Þá minnast kristn-
ir menn þess, að hinn upprisni
Drottinn gekk um kring og var
sýnilegur lærisveinum sínum.
Návist Krists er þannig með sér-
legum hætti íhugunarefni þessa
hluta kirkjuársins. Hann, sem
alltaf er þér nær, kveður dyra
hjá þér í dag umfram það, sem
að vanda Iætur.
Fyrsta guðspjall fyrsta sunnu-
dags eftir páska er að finna hjá
guðspjallamanninum Jóhannesi,
20. kapítula versunum 24-31. Þar
greinir frá Tómasi postula, en
hann hafði ekki verið viðstaddur,
er Jesús fyrst birtist lærisveinum
sínum upprisinn. Hinir lærisvein-
amir sögðu honum: „Vér höfum
séð Drottin." En Tómas svaaði:
„Sjái ég ekki naglafórin í höndum
hans og geti sett fingur minn í
naglafórin og lagt hönd mína í
síðu hans, mun ég alls ekki trúa.“
Að viku liðinni voru lærisvein-
ar Krists aftur saman inni og
Tómas með þeim. Dymar voru
læstar. Þá kemur Jesús, stendur
mitt á meðal þeirra og segir:
„Friður sé með yður!“ Síðan seg-
ir hann við Tómas: „Kom hingað
með fingur þinn og sjá hendur
mínar, og kom með hönd þína og
legg í síðu mína, og vertu ekki
vantrúaður, heldur trúaður.“
Tómas svaraði: „Drottinn minn
og Guð minn!“ Jesús segir við
hann: „Þú trúir, af því að þú hef-
ur séð mig; sælir eru þeir, sem
ekki sáu og trúðu þó.“
Frumsöfnuðurinn
Eins og við er að búast, bein-
ist athygli Heilagrar ritningar
og kristinnar kirkju strax eftir
páska að frumsöfnuðinum, sem
til varð í Jerúsalem í kjölfar
upprisunnar. Þar var í öndverðu
um að ræða lítinn hóp manna,
postulana og fömnauta þeirra. A
hvítasunnudag bættust við þrjú
þúsund sálir (Post. 2:41), og úr
því bætti Drottinn „daglega við í
hópinn þeim, er frelsast létu“
(Post. 2:47).
Síðari ritningarlestur þessa
sunnudags eftir þriðju textaröð
er tekinn úr Postulasögunni. Þar
er bragðið upp mynd af fram-
söfnuðinum. Lýsingin er á þessa
leið:
„En í þeim fjölda, sem trú
hafði teldð, var eitt hjarta og ein
sál, og enginn þeirra taldi neitt
vera sitt, er hann átti, heldur
höfðu þeir allt sameiginlegt.
Postulamir bára vitni um upp-
risu Drottins Jesús með miklum
krafti, og mikil náð var yfir þeim
öllum. Eigi var heldur neinn
þurfandi meðal þeirra, því að all-
ir landeigendur og húseigendur
seldu eign sína, komu með and-
virðið og lögðu fyrir fætur post-
ulanna. Og sérhverjum var út-
hlutað eftir því sem hann hafði
þörf til“ (Post. 4:32-36).
Eftirvænting
Margs konar eftirvænting ein-
kenndi frumkristnina. Vikumar
eftir upprisuna biðu lærisvein-
amir sendingar heilags anda,
sem Jesús hafði heitið þeim fyrir
dauða sinn (sbr. Jóh. 14:26).
Fram eftir áram var vissan um
aðsteðjandi endurkomu Krists
ríkjandi afl í hugskoti kristinna
manna. Sú tilhögun mála í frum-
söfnuðinum, sem Postulasagan
lýsir og hér var vitnað til, rekur
að einhverju leyti rætur til með-
vitundar manna um það, að „síð-
ustu tímar“ væra rannir upp og
ástæðulaust væri að skipuleggja
starfsemi safnaðarins til fram-
búðar. „Þann dag eða stund veit
enginn, hvorki englar á himni né
sonurinn, enginn nema faðirinn"
hafði frelsarinn sagt um „efsta
dag“ við lærisveina sína (Mark.
13:32). En þrátt fyrir þessi orð
þóttust menn vita, að dagurinn
mikli væri á næsta leiti.
Síðar meir urðu breytingar á
hugmyndum kristinna manna
um þessi efni. Allt að einu fylgir
eftirvænting kristinni trú á
hverri tíð. Óll bíðum vér þeirra
tíðinda, sem vér væntum á eigin
vegferð að loknum hérvistardög-
um. Og tilvitnuð orð úr Markús-
ar guðspjalli eiga sér framhald.
Frelsarinn segir: „Verið varir
um yður, vakið! Þér vitið ekki
ekki nær tíminn er kominn.“
Þetta skyldi sérhver kristinn
maður taka til sín ævinlega.
Efsti dagður gæti rannið upp á
morgun.
Ný tilvera
Krossdauði Krists og upprisa
hafa í för með sér þáttaskil.
Friðþægingarfóm Drottins á
krossinum hreinsar mig af
hverri synd og öllu ranglæti.
Upprisa hans leiðir til þess, að
þér stendur til boða ævarandi
samfélag við Guð og eilífur vera-
leiki, - ný og áður óþekkt tilvera.
Páll postuli hefur orðað þessi
umskipti með eftirminnilegum
hætti:
„Eg er krossfestur með Kristi.
Sjálfur lifi ég ekki framar, held-
ur lifir Kristur í mér. Lífinu, sem
ég lifi nú hér á jörð, lifi ég í
trúnni á Guðs son, sem elskaði
mig og lagði sjálfan sig í sölum-
ar fyrir mig“ (Gal. 2:20).
Þessa hugsun áréttar Páll með
vísun til skfrnarinnar í Róm-
verjabréfmu: „Eða vitið þér ekki,
að allir vér, sem skírðir eram til
Krists Jesú, eram skírðir til
dauða hans. Vér eram því dánir
og greftraðir með honum í skfrn-
inni, til þess að lifa nýju lífi, eins
og Kristur var upp vakinn frá
dauðum fyrfr dýrð föðurins
(Róm. 6:3-4).
Hér er oss boðaður sá sann-
leikur, að í samfélaginu við Krist
séum vér dáin frá veröld óreiðu
og umskipta, en risin upp til
nýrrar veraldar hins óhaggaða
og eina.
Að elska Jesúm
í bók sinni „Breytni eftir
Kristi" fjallar Tómas a Kempis
um þessi efni. Hann segir: „Sæll
er sá maður, sem veit, hvað það
er að elska Jesúm og virða sjálf-
an sig lítils hans vegna. Sakir
ástvinarins ber oss að haftia því,
sem oss er kært, því að Jesús
vill, að við elskum hann einan og
umfram allt annað. Ást á sköp-
uðum hlutum tælir mann og er
óstöðug. Ást á Jesú er óbrigðul
og varanleg. Sá, sem aðhyllist
skapaðar verur, mun líða undir
lok með því, sem fallvalt er. Sá,
er sameinast Jesú, stendur stöð-
ugur að eilífu. Haltu þig að Jesú í
lífi og dauða, og fel þig óbrigðulli
trúfestu hans, sem einn megnar
að hjálpa þér, þegar allir aðrir
bregðast."
_____________________MORGUNBLAÐIÐ
í DAG
VELVAKAJMPI
Svarað í síma 569 1100 frá 10-12 og 13-15
frá mánudegi til föstudags
Með
morgunkaffinu
Vantar sjálfsala
í Flugstöðina
VELVAKANDA barst eft-
irfarandi:
„Ég var að sækja börn í
flugstöðina í Keflavík í
gær, en þau voru að koma
úr flugi frá París, annað
barnið var 5 ára og var það
mjög þyrst. En það er eng-
in afgreiðsla eftir kl. 7 í
Flugstöðinni, hvorki hægt
að fá vott né þurrt. Ég ætl-
aði að gefa þeim vatn að
drekka á snyrtingunni en
þar voru engin mál sem
hægt væri að hella í. En
það var stúlka í afgreiðsl-
unni sem átti sjálf gos-
drykk og hún gaf börnun-
um að drekka. Finnst mér
það alveg ófært að ekki sé
hægt að fá neina hressingu
í Flugstöðinni, þó ekki
væri nema í sjálfsölum."
Valgerður Kristjánsd.
Leiðrétting
GERD hafði samband við
Velvakanda vegna pistils
sem Eyjólfur Guðmunds-
son skrifar í Velvakanda
sl. föstudag. Þar nefnir
Eyjólfur í frásögn sinni að
smið hafi dreymt Skarp-
héðin. Vill Gerd leiðrétta
þetta, því eiginmann henn-
ar, sem er múrarameistari,
dreymdi þennan draum og
sagði smiðnum frá á nám-
skeiði um Njálu.
Fress -
karlkyns- eða
hvorugkynsorð?
LESANDI hafði sam-
band við Velvakanda og
vildi hann koma á fram-
færi athugasemd við fyr-
irsögn sem birtist í Vel-
vakanda fyrir nokkru.
Lesandi segir að þar hafi
staðið „Grár fress“ og
segir lesandi að orðið
fress sé hvorugkyns en
ekki karlkyns. Sam-
kvæmt upplýsingum sem
Velvakandi hefur aflað
sér í Orðabók Menningar-
sjóðs er orðið „fress“
bæði karlkyns- og hvor-
ugkynsorð, þ.e. hvort
tveggja er rétt.
ST&TFrorjrrrrm TnTnTTrmni! i
I TiTíTiTnTíTSTI''
\ ?. ; ' '- r~--- ■'
’ .n •' ' 't ^
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Börn að vega salt.
Víkverji skrifar...
I^SLENDINGAR hafa ekki alltaf
verið sú vopnlausa og friðelsk-
andi þjóð sem þeir era nú - eða
segjast vera. Vikan sem hefst í dag,
sunnudag 19. apríl, geymir dæmi
þess á söguspjöldum að höggvinn
var maður og annar. Þennan dag
árið 1246 var háð ein mannskæðasta
orasta Islandssögu að Haugsnesi í
Blönduhlíð í Skagafirði. Þar féll ná-
lægt hundrað manna.
Þennan löngu liðna dag fór Þórð-
ur kakali Sighvatsson af ætt Sturl-
unga fyrir 600 manna vopnuðu liði
úr Eyjafirði vestur í Skagafjörð.
Fyrir var Brandur Kolbeinsson af
ætt Ásbiminga, sem þá réð hérað-
um milli Öxnadalsheiðar og Hrúta-
fjarðar eftir lát Kolbeins unga, með
um 700 manna lið. Flokkamir
mættust við Djúpadalsá - gráir fyrir
jámum. Féll þar Brandur Kolbeins-
son ásamt 60 liðsmönnum - og ná-
lægt 40 menn af liði Þórðar kakala.
Með Haugsnesfundi lauk veldi Ás-
biminga.
xxx
JÓÐLEIKHÚSIÐ var vígt 20.
apríl árið 1950, sem þá bar upp
á sumardaginn fyrsta. Þetta var
stór dagur í leiklistarsögu þjóðar-
innar. Vilhjálmur Þ. Gíslason bauð
gesti velkomna og Hörður Bjama-
son, formaður byggingarnefndar
hússins, afhenti Bimi Ólafssyni,
menntamálaráðherra, bygginguna.
Hörður minntist og sérstaklega
Guðjóns Samúelssonar sem teiknaði
leikhúsið og hafði yfiramsjón með
byggingu þess. Fyrsta leikritið á
fjölum hins nýja Þjóðleikhúss var
Nýársnóttin eftir Indriða Einars-
son.
Þjóðleikhúsráð var vel mannað á
þessum tíma: Halldór Kiljan Lax-
ness, Vilhjálmur Þ. Gíslason, Har-
aldur Bjömsson, Ingimar Jónsson
og Hörður Bjarnason.
Þjóðleikhúsið stendur sig með
sóma enn í dag, þegar það vantar
tvo vetur í fimmtugt. Víkverji mælir
með því við lesendur sína að þeir
bregði fyrir sig betri fæti og sæki
heim leikhúsin á borgarsvæðinu.
Lífið verður skemmtilegra með
bragarbót leikhússins!
xxx
ÞAÐ ERU fleiri mánaðardagar í
Jþessari viku sem beinlínis anga
af Islandssögu. Fyrstu handritin,
endurheimt frá Danmörku, komu til
landsins 21. apríl árið 1971. Það var
merkur dagur í menningarsögu
okkar, sem innsiglaði dansk-ís-
lenzka vináttu.
Miðvikudagurinn 22. apríl nk. er
síðasti dagur vetrar, samkvæmt
fomu tímatali. Þá kvöddu íslend-
ingar Vetur konung - með mismikl-
um söknuði. Raunar var söknuður-
inn enginn fyrr á tíð. Vetraríþróttir
valda því á hinn bóginn nú orðið, að
vetur og snjóalög eru í meiri metum
en áður. 22. apríl nk. er að auki - og
hvorki meira né minna - en „dagur
jarðar", dagur plánetunnar okkar,
sem við mættum gjarnan umgang-
ast af meiri virðingu og væntum-
þykju. Þennan dag árið 1906 fædd-
ist og skáldið Snorri Hjartarson (d.
1979).
XXX
NÓBELSSKÁLDIÐ okkar,
Halldór Kiljan Laxness, fædd-
ist 23. aprfl árið 1092 (d. 1998).
Þennan dag í ár hefst sumarmánuð-
urinn Harpa. Þessi dagur, sumar-
dagurinn fyrsti, er séríslenzkur há-
tíðisdagur, og stendur djúpum rót-
um í þjóðarsálinni. Fáir dagar, ef
nokkur, era þjóðinni kærari.
Þær raddir hafa heyrzt - og
gegnir furðu að mati Víkverja
dagsins - að færa þurfi þennan dag
til, og reyndar fleiri hátíðisdaga
sem ber upp á fimmtudag, eða
jafnvel fella þá niður. Þetta hljóm-
ar í eyrum Víkverja ámóta og krafa
þeirra sem seinka vilja hádeginu
fram undir nón - með klukku-
hringli.
Sumardagurinn fyrsti er hluti af
þjóðmenningu okkar og siðum. Og
varðandi klukkuhringlið þá geta
þeir, sem taka vilja daginn fyrr í
einn árstíma en annan, einfaldlega
farið klukkutímanum fyrr á fætur.
Svo einfalt er málið.