Morgunblaðið - 19.04.1998, Blaðsíða 24

24 SUNNUDAGUR 19. APRÍL 1998
MORGUNB LAÐIÐ
í
ANNA Torfadóttir borgarbókavörður.
Morgunblaöiö/Ásdís
JAKVÆTT viðhorf og vin-
sældir eru afmælisgjaf-
irnar sem Borgarbóka-
safnið fær á 75 ára af-
mæli sínu. Borgarbúar
telja þjónustu almenn-
ingsbókasafna nær undantekning-
arlaust mikilvæga og um helming-
ur þeiiTa á aldrinum 12-75 ára nýt-
ir sér þjónustu þeirra reglulega.
Þetta kemur fram í símakönnun
sem gerð var á vegum Borgar-
bókasafns Reykjavíkur með lag-
skiptu slembiúrtaki 1200 borgar-
búa.
Anna Torfadóttir, sem tók við
starfi borgarbókarvarðar um ára-
mótin, segir niðurstöðurnar hafa
komið sér á óvart. „Þetta var
fyrsta könnun sinnar tegundar á
okkar snærum og leiddi í ljós gífur-
lega notkun á safninu. Eg gerði
mér ekki grein fyrir að fólk mæti
þjónustu bókasafnanna jafn mikils
og raunin er. Þetta er að sjálfsögðu
mjög jákvætt og mikil hvatning
fyrir okkur.“
Ymislegt fleira athyglivert kom
fram í könnuninni, meðal annars að
konur eru í meirihluta notenda
Borgarbókasafnsins eða 58,5%.
Yngri kynslóðin er líka duglegri að
nota safnið en sú eldri. Fólk með
lág laun eða engin notar safnið
frekar en þeir sem betur eru settir.
Það þarf svo ekki að koma á óvart
að hlutfallslega er mest notkun
Almenningsbókasöfn
meðal námsmanna, en að námi
loknu eru langskólagengnir þó ekki
tíðari gestir en aðrir.
Anna segir könnunina gefa
starfsfólki góðar hugmyndir um
fólkið sem safnið þjónar og hvernig
gera megi betur við það. Atak
verður gert á ýmsum sviðum, m.a. í
tengslum við 75 ára aímæli Borg-
arbókasafnsins í apríl. Karlmenn á
aldrinum 36-45 ára fá sent gjafa-
bréf fyrir bókasafnsskírteini í eitt
ár. Þetta er gert í ljósi þess að
karlmenn á þessum aldri sækja
Borgarbókasafnið síður en konur
og yngri karlmenn. I haust verður
konum á sama aldri hins vegar
boðið á ókeypis netkynningu þar
sem þær virðast óduglegri við að
nýta sér netið við upplýsingaleit en
karlar og yngri konur.
75 ára afmæli fagnað
Afmæli Borgarbókasafnsins er
sunnudaginn 19. apríl og þá verður
gestum og gangandi boðið í Tjarn-
arsal Ráðhúss Reykjavíkur. Þar
verður dagskrá með tónlistarívafi
sem kallast Reykjavík í bókmennt-
um. Að lokinni dagskrá verður op-
inn „borgarafundur“ barna þar
aldrei vinsælli
Með framförum í söfnun upplýsinga
ganga bókasöfn nú í gegnum mikið breyt-
7
ingaskeið. I stað þess að finna bækur í
vélritaðri spjaldskrá má nú finna þær með
aðstoð tölva. Veraldarvefurinn heilsar
bókaormum og bókasöfnin lána ekki bara
bækur heldur tímarit, snældur, mynd-
bönd og geisladiska, jafnvel tungumála-
námskeið. Sigurbjörg Þrastardóttir og
Hildur Gróa Gunnarsdóttir kynntu sér
bókasöfn landsins.
sem fjallað verður um hvemig
bókasafn börnin vilja. Stóru söíhin
fimm, aðalsafn, Bústaðasafn,
Foldasafn, Gerðuberg og Sólheim-
ar, verða opin. Nýir lánþegar fá
ókeypis skírteini komi þeir í heim-
sókn og „gömlum" sem eru með
bækur heima í vanskilum verður
veitt syndaaflausn í tilefni afmælis-
ins, þ.e. engar sektir verða rukkað-
ar.
Borgarbókasafnið stendur á
fleiri tímamótum, framundan er
flutningur aðalsafnsins í Safnahús
Reykjavíkur. Anna segir stefnt að
því að safnið verði komið í nýtt
húsnæði árið 2000 og er undirbún-
ingur þegar hafinn. Öll aðstaða
mun batna og Anna telur að nýir
möguleikar muni skapast. Þó
verði eflaust eftirsjá að hinu sér-
staka andrúmslofti sem ríki í
gamla fallega húsinu við Þing-
holtsstræti þar sem aðalsafnið ei
nú til húsa.
Bókasöfnin fríríki
Önnu er umhugað um vinalegi
andrúmsloft og gerir hina félags
legu hlið bókasafna að umræðu
efni. „Við megum aldrei missf
sjónar á þeirri dásamlegu hugsjór
sem liggur að baki almennings-
bókasöfnum. Þangað eru allir vel
komnir án tillits til aldurs, stéttar
kyns eða menntunar og bókasafn í
að vera staður þar sem fólki líðui
vel. Bókasafn er eins konar frírík
þar sem enginn er spurður um er
indi eða skilríki. Gestir fá að vals;
um safnið í friði og eru ekki inntii
eftir þvi hvað þeir séu að vilja upf
á dekk. Tilefnið getur verið marg
víslegt, fólk sækist eftir bókum oj
öðrum gögnum en ekki síður eftii
félagsskap og vinalegu andrúms
lofti.“
Bókaverðir komu áður úr ýms
um áttum en nú útskrifar háskól
inn sérhæfða bókasafns-og upp
lýsingafræðinga. Anna segir sam
starf skólans og safna með ágæt
um, til að mynda komi nemar
B orgarbókasafnið
75 ára
BORGARBÓKASAFN og togaraútgerð
fléttast með sérkennilegum hætti sam-
an á íslandi. í lok heimsstríðsins fyrra var
landsmönnum gert að selja helming af
botnvörpungum sínum til Frakklands, alls
tuttugu skip. Þetta var neyðarráðstöfun
þvinguð fram af bandamönnum sem höfðu
misst bróðurpartinn af skipastól sínum í
styrjöldinni. Hér innanlands settu stjóm-
völd skilyrði um ráðstöfun andvirðisins og
lutu þau að atvinnuöryggi sjómanna og
verkafólks í landi - að viðbættu merkilegu
tilmæli um stofnun almenningsbókasafns í
Reykjavík1.
Síðan eru liðin rétt 75 ár og heimur
botnvörpunga hefur tekið stakkaskiptum
ekki síður en veröld bóka. í grundvallar-
atriðum er aðferðin þó sú sama: að sigla á
mið hafsins með vélarafli og mið hugans
með lestrarafli. En fljótlega skilur leiðir:
tæknibyltingar í sjávarútvegi hafa gengið
svo nærri fiskistofnunum að setja hefur
þurft veiðikvóta á meðan afkastameiri
upplýsingaöflun eykur stöðugt sókn í vit-
neskjuna. Við sjáum ekki í anda að
nokkru sinni verði úthlutað kvóta á það
sem mannshugurinn má vita. Að vísu eru
takmörk fyrir því sem einn maður getur
fengið lánað af bókum á bókasöfnum
borgarinnar, en tilhneigingin gengur í öf-
uga átt við sjávaraflann: það má fá tíu
sinnum fleiri bækur að láni í dag en þegar
ég var að alast upp. Þrjátíu í stað þriggja
áður og lánstíminn hefur líka þrefaldast,
úr 10 dögum í 30.
Eitt hefur þó furðu lítið breyst á 75 ár-
um: á meðan heimurinn er sagður rúmast
í lófa venjulegs farsímaeiganda og lengstu
fjarlægðir á jarðríki skroppnar saman í
eintómar bæjarleiðir - þá tekur enn um
fimm vikur að panta bók frá útlöndum.
Sem segir okkur að þótt einangrun Is-
lands hafi verið rofin í hljóði og mynd, þá
er hún enn áþekk í lesmáli og á dögum
seglskipanna! Það er því afar brýnt að
bókasöfnin okkar hafi jafnan á boðstólum
þau erlend rit sem máli skipta hverju
sinni.
Um íslandsdeildina þarf ekki að fjöl-
yrða, Borgarbókasafnið er einfaldlega
einhver gleðilegasta stofnun okkar litla
bæjarfélags og boðar fagnaðarerindi sitt
í hinum ýmsu hverfum borgarinnar.
Sjálfum þykir mér ekki ónýtt að eiga
vísa þessa hvítu höll í Þingholtunum sem
breiðir út faðminn mót komumanni með
fullt hús matar. Og eflist með hverju ald-
ursári. En það er af togaraútgerðinni að
segja að ekki er ólíklegt að enn stöndum
við andspænis helmingun flotans, og nú
eru það ekki bandamenn sem setja okk-
ur stólinn fyrir dyrnar heldur aukning í
afköstum og sú óþarfa mengun sem allt
of stór floti veldur. Þessari yfirvofandi
helmingun þyrfti einnig að mæta með
stóreflingu bókasafnanna því ef fram
heldur sem horfir og mannfélagsvagninn
fer ekki út af sporinu, þá verður framtíð-
ariðja mannsins fyrst og síðast í hugan-
um.
1. Sjá Þórdís Þorvaldsdóttir: Borgar-
bókasafn Reykjavíkur í safnritinu Sál
aldanna, bls. 251.
Pétur Gunnarsson.