Morgunblaðið - 26.04.1998, Qupperneq 56

* 56 SUNNUDAGUR 26. APRÍL 1998
MORGUNBLAÐIÐ
Nýjung! Þýsk gæðavara
?
Ekta augnahára- og augna-
brúnalitur sem samanstendur af
litakremi og geli sem blandast
saman, allt í einum pakka.
Mjög auðveldur í notkun, fæst í
þremur litum og gefur frábæran
árangur.
Útsölustaðir snyrtivöruverslanir og apótek:
Nana Lóuhólum, Libia Mjódd, Snyrtivöruverslunin Glæsibæ, Andorra Hafnarfirði,
Spes Háaleitisbraut, Sandra Smáratorgi, Ingólfs Apótek, Apótekið Skeifan ehf,
Holtsapótek, Vesturbæjar Apótek, Borgar Apótek, Lyfjakaup Mosfellsbæ,
Hringbrautar Apótek, Austurbæjar Apótek, Árbæjar Apótek, Húsavíkur Apótek,
Stjörnu Apótek Akureyri, Dalvíkur Apótek, Borgarness Apótek, ísafjarðar Apótek,
Kaupfélag Hvammstanga, Hafnarapótek Höfn.
TANA Cosmetics Einkaumboð: S. Gunnbjörnsson ehf., s. 565 6317
FRÁ HÖFUNDUM FARCO
JEFF JOHN JULIANNE STEVE JOHN
BRIDCES COODMAN MOORE BUSCEMI TURTURRO
GÖNGUKLÚBBAR Sl ÚTIVISTARFÓLK
LISTHUS
í LAUGARDAL
LI5TACAFE
íerum tilLoð í kópa
Opiö: 18*16 &
titxrjti rmrrtt* tsunrHMÍ*
Engjateigi 17-19 • Sími: 568 4E55
Vöggusængur, vöggusett,
Póstsenduffl (¥*§*)
Mörkinni 3 * sími 588 0640 E-moil: cosa@islandio.is •www.cassina.it • www.roset.de • www.zanotta.it • www.artemide.com • www.flos.it • www.ritzenhoff.de •www.alessi.it
ttMiytrtHga SimJ55l «50 Reykttvik. • www.kartell.it • www.fiam.it • www.fontanaarte.it
FÓLK í FRÉTTUM
AUSTURRÍKISMAÐURINN Fred Zinneman
(1907-1997), var einn þeirra mörgn, þýskumæl-
andi Evrópubúa, sem fluttu vestur um haf og
settu mark sitt á kvikmyndasöguna. Zinneman
fæddist f Vínarborg 1907, Iauk prdfi í lögfræði
en eftir að hann kynntist kvikmyndalistinni, átti
hún hug hans allan.
Menntaði sig í leikstjórn í París, hélt til Banda-
ríkjanna 1929, en sneri aftur til Berlínar ásamt
heimildarmyndasnillingnum Robert Flaherty.
Verkefnið sem þeir áttu að vinna að saman í
PAUL Scofield er ógleymanlegur sem Sir Thomas
More í A Man For All Seasons.
FRED
ZINNEMAN
sífrera Síberíu, komst aldrei í
framkvæmd. Zinneman sneri því
aftur til kvikmyndaborgarinnar,
hafði séð með eigin augum að þar
voru hlutirnir að gerast. Sjálfsagt
hefúr það flýtt för hans og fjölda
annarra listamanna af
gyðingaættum, sú
blika sem nasista-
flokkurinn var að
draga á loft í Evrópu.
Zinneman var til-
tölulega fljótur að
festa sig í sessi í
Hollwood. Fyrst sem
aukaleikari í Tíðinda-
laust á vesturvíg-
stöðvunum, því næst
hélt hann til Mexíkó
ásamt leikstjóranum
Paul Strand. Þar tóku
þeir myndina The Wa-
ves, sem veitti honum
aðgang að MGM kvik-
myndaverinu.
Nokkur ár liðu áður
en Zinneman fékk að sanna sig
sem fagmaður í fremstu röð. Það
var ekki fyrr en 1944, með The
Seventh Cross, sem sagði hrakn-
ingasögu nokkurra gyðinga á
flótta undan böðlum Hitlers, að
hjólin fóru að snúast.The Search,
(‘48), með Montgomery Clift,
vakti athygli Bandaríkjamanna á
flóttamannavandamálinu í Evrópu
eftir stríðið. Síðan kom fyrsta
mynd Brandos, The Men, (‘50), at-
hyglisvert og kraftmikið drama
um fatlaða hermenn.
Nú fóru leikstjóranum að ber-
ast sífellt betri handrit til með-
ferðar. Tími stórvirkjanna runn-
inn upp, þar sem fjölbreyttir
hæflleikar Zinnemans fengu að
njóta sín. Myndir hans eru ein-
lægar og tilgerðarlausar,
Zinneman var fjölhæfur Ieikstjóri
sem öllu skilaði vel frá sér. Verk-
efnin voru úr ólíklegustu áttum;
spennumyndir, stríðsmyndir,
gamanmyndir, vestrar, marg-
slungin leikhúsverk, á gifturíkum
ferli sem spannaði hálfa öid.
Hófst á tímum þöglu myndanna,
lauk með nútímadrama með Sean
Connery (Five Days, One
Summer, (‘83)).
Bregðum okkur aftur til sjötta
áratugarins, frjósamasta timabils
leikstjórans. Eftir The Men koma
fyrsta klassíkin, vestrinn High
Noon, (‘52), þá The Member of the
Wedding, (‘52), minnisstætt og vel
gert fjölskyldudrama. Því næst
leit önnur sígild mynd, Héðan til
eilífðar, From Herre
to Eternity (‘53) dags-
ins ljós. Eftir vel-
gengniskafla koma
gjarnan erfiðleikaár.
Zinneman reyndi fyr-
ir sér á dansa- og
söngvamyndasviðinu,
Oklahoma!, varð fyrir
valinu. Hún verður
ekki talin með bestu
myndum hans, tónlist-
in þeirra Rodgers og
Hammerstein er það
sem stendur uppúr.
Hóf vinnu við Gamla
manninn og haflð,
(‘59) en lét það verk
frá sér í hendur John
Sturges.The Nun’s
Story kom ári seinna og markaði
greinilegan afturbata, og The
Sundowners, (‘60), gleymist seint
þeim fáu hræðum sem sáu hana í
Laugarásnum á sínum tíma. Sú
mynd var ein af örfáum þar sem
Robert Mitchum og Deborah Kerr
léku listavel saman í aðalhlutvek-
unum. Myndin og leikstjórinn
voru bæði tilnefnd til Óskarsverð-
launanna. Þau féllu honum hins-
vegar í skaut árið 1966, þegar
síðasta sigilda mynd þessa magn-
aða leikstjóra, A Man For All
Seasons, bar af öðrum myndum.
Menn töldu hana síðasta stórvirki
hins roskna leikstjóra. En
Zinneman var ekki hættur. 1973
kom kvikmyndagerð hans á met-
sölubókinni Day of the Jackal,
spennumyndir gerast ekki betri
(ný endurgerð hennar fölnar við
samanburð). A sjötugasta ald-
ursári gerði hann enn eina gæða-
myndina, Juliu, forvitnilega og
vel leikna mynd með Vanessu
Redgrave í titilhlutverkinu og
Jane Fonda í hlutverki skáldkon-
unnar Lillian Hellman. Sú mynd
reyndist svanasöngur Zinnemans,
sem gerði nokkrar, lítið minnis-
stæðar myndir eftir þetta í Evr-
ópu. Hann lést, níræður að aldri, í
London.
Sígild myndbönd
HIGH NOON (1952)
★★★★
Einn af bestu vestrum sögunnar
gerist á annasömu miðdegi í lífi lög-
reglustjóra í villta vestrinu (Gary
Cooper). Degi sem á að vera sá
fyrsti sem óbreyttur borgari og
brúðkaupsdagur. Þess í stað fregn-
ast að fjórir útlagar eru á leið til
bæjarins um nónbil, til að gera upp
sakimar við íbúana og yfirvaldið.
Bæjarbúar, þar með taldir vinir
hans, snúa felmtri slegnir, allir sem
einn, baki við honum er þessar vá-
legu fréttir spyrjast út. Aðeins
konuefnið (Graee Kelly) hvikar
hvergi. Uppgjörið um hádegisbilið,
koma ribbaldanna með lestinni, er
eitt minnisstæðasta myndskeið
kvikmyndasögunnar. Spennan
eykst með hverri mínútunni frá því
hún hefst kl. 10.40, eftir það helst
tími atburðarásarinnar við sýning-
artímann. Allt vinnur saman, frá-
bær leikstjóm, leikur, myndataka,
klipping og tónlist. Myndin vann til
fjölda Oskarsverðlauna.
A MAN FOR ALL
SEASONS (1966)
★★★★
Meistaraleg kvikmyndagerð leikrits
Roberts Bolts, sem sjálfur skrifar
handritið. Þungamiðja verksins er
örlagaríkur kafli í sögunni, og lífi
Thomas More (snilldarlega leikinn
af Paul Scofield), synjun hans við
bón Hinriks VIII, að styðja konung
sinn í baráttunni við kaþólsku kirkj-
una. Stórkostleg mynd fyrir augu
sem eyru, magnaður texti fluttur af
úrvalsleikuram eins og Robert
Shaw (Hinrik), Leo McKem
(Cromwell), Orson Welles (Wolsey
kardináli), svo nokkrir séu nefndir.
Vann til Oskarsverðlauna sem besta
mynd ársins og fyrir leikstjórn.
HÉÐAN TIL EILÍFÐAR
- FROM HERE TO
ETERNITY (1953)
★★★★
Enn eitt meistaraverkið frá
Zinneman segir af lífi, ekki síst
ástalífi, hermanna í búðum á Hawaii
um og eftir árásina á Pearl Har-
bour, sem breytir högum allra sem
koma við sögu. Aðalpersónurnar
eru margar og ólíkar; Burt
Lancaster leikur hermann sem
heldur við eiginkonu (Deborah
Kerr) yfirmannsins. Astarsenur
þeirra á ströndinni mörkuðu tíma-
mót í kvikmyndum og á ferli þeirra,
en þau vom bæði valin í hlutverk
gjörólík þeim sem þau höfðu áður
leikið. Myndin endurreisti kvik-
myndaferil Franks Sinatra í hlut-
verki Maggios, sem verður fyrir
barðinu á sadistanum, yfirliðþjálf-
anum sem Emest Borgnine leikur
af ótrúlegri innlifun. Montgomery
Clift á eftirminnilegan leik sem ein-
rænn hermaður, forfallinn af ást til
gleðikonu (Donna Reed).
Oskarsverðlaun til myndarinnar,
Zinnemans, handritshöfundarins,
tökustjórans, Sinatra og Reed. Af-
burða sögumennska og tök á sund-
urleitum leikhópi.
Sæbjörn Valdimarsson
Fred Zinneman