Morgunblaðið - 03.07.1998, Blaðsíða 41

MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 3. JÚLÍ 1998 4
<
(
(
(
(
(
(
I
(
i
1
(
i
(
(
(
1
i
4
i
(
4
:
(
i
(i
(
4
(
(
+ Rósa Ingólfs-
dóttir var fædd í
Reykjavík 27. júní
1911. Hún lést á
Landspítalanum 27.
júní síðastliðinn.
Foreldrar hennar
voru Ingólfur Lár-
usson skipstjóri í
Reykjavík, f. 9. júlí
1874, d. 16. júní
1963, og Vigdís
Ámadóttir, hús-
freyja í Reykjavík, f.
8. janúar 1880, d. 21.
október 1976. Systk-
ini Rósu vom Árni,
skipsijóri, f. 3. ágúst 1902, d. 22.
mars 1992, Lárus, leikari og
leikmyndateiknari, f. 22. júm'
1905, d. 21. september 1981,
Öm, fulltrúi, f. 21. júní 1909, d.
16. júní 1970, og Gyða, húsfreyja
í Reykjavík, f. 12. ágúst 1914.
Eiginmaður Rósu var Guð-
mundur I. Guðmundsson hrl.,
sýslumaður, síðar ráðherra og
sendiherra, f. 17. júlí 1909 í
Hafnarfírði, d. 19. desember
1987. Foreldrar hans voru Guð-
mundur Magnússon skipstjóri í
Hafnarfirði, f. 26. október 1879,
d. 29. október 1960, og Margrét
Guðmundsdóttir, húsfreyja í
Hafnarfirði, f. 11. mars 1878, d.
7 okt. 1959. Börn þeirra em:
Rósa Ingólfsdóttir, tengdamóðir
mín, lést hinn 27.júní sl á 87. afmælis-
degi sínum. Þá voni liðin rúm tíu ár
frá þvi eiginmaður hennar, Guð-
mundur I. Guðmundsson, lést.
Ég kynntist þessum heiðurshjón;
um fyiár rúmum aldarfjórðungi. I
fyrstu voru samskipti okkar bundin
við frí og stuttar heimsóknir, þar sem
þau störfuðu erlendis. Eftir að þau
fluttust heim fyrir um nítján árum
urðu samskiptin náin.
Eftir heimkomuna varð heimili
þeirra á Sólvallagötunni miðpunktur
fjölskyldunnar, sannkallað höfðingja-
setur enda voru þau ætíð höfðingjar
heim að sækja. Heimili þeirra var
einstaklega fallegt og bókasafnið bar
vott um menningarlegan metnað.
Enginn í fjölskyldunni vildi missa af
sunnudagskaffmu á Sóló. Ýmist var
uppdekkað borð með kræsingum eða
tevagninum var rúllað inn á stofugólf
og ‘hver bjargaði sér. Rósa sá alltaf
um að nóg væri til. Þá voru þjóðmálin
rædd og að sjálfsögðu stjórnmál
enda höfðum við sérfræðing í önd-
vegi. Þeir sem tóku þátt í þessum
samverustundum gleyma þeim ef-
laust seint.
Eftir að Guðmundur lést kom Rósa
sér fyrir í draumaíbúð í Miðleiti 7,
þar sem hún gat haft allt sitt í kring-
um sig og þar vann hún úr minninga-
bankanum sínum sem var henni svo
dýrmætur og voru margar skemmti-
legar sögur, sem hún sagði okkur úr
viðburðaríku lífi.
Rósa var einstaklega jákvæð kona,
þrátt fyrir hjartakrankleika og syk-
Guðmundur Ingólf-
ur, f. 5. aprfl 1943 í
Reykjavík, maki
Rósa Steinunn Jóns-
dóttir; Ingólfur
Vignir, f. 17. nóv.
1944 í Rvík, d. 16.
september 1961;
Grétar, f. 11. maí
1946 í Reykjavík,
maki Kathleen
Anna Guðmunds-
son; Örn, f. 17. febr-
úar 1949 í Hafnar-
firði, maki Kristín
Guðfinnsdóttir; Æv-
ar, f. 24 nóv. 1950 í
Hafnarfirði, maki Guðrún Jó-
hannesdóttir. Barnabörnin eru
fjórtán og barnabarnabörnin
sjö.
Rósa ólst upp í Reykjavík og
gekk þar í barnaskóla. Hún út-
skrifaðist úr Verslunarskóla Is-
lands 1929. Eftir það starfaði
hún við skrifstofustörf, lengst
af hjá Geysi sem aðalbókari.
Síðar var hún húsfreyja í
Reykjavík og Hafnarfirði. Þá
var hún sendiherrafrú fyrst í
London, síðar í Washington,
Stokkhólmi og Brussel
(1965-1979).
Rósa verður jarðsungin frá
Dómkirkjunni í Reykjavík í dag
og hefst athöfnin klukkan 15.
ursýki siðustu árin horfði hún alltaf á
björtu hliðar tilverunnar. Ræddi hún
um það hversu heppin hún væri að
geta farið á fætur á hverjum degi,
búið heima og umgengist fólkið sitt.
Bamabömin, og síðar barnabarna-
börnin, löðuðust að henni, enda gaf
hún hverju barni athygli sína og
hvatti þau áfram í lífinu og hældi
þeim.
Rósa var miki]] sælkeri og frábær
kokkur enda var hún vön að sjá um
veislur í starfi sínu sem ráðherra- og
sendiherrafrú. Því urðu það henni
sár vonbrigði þegar sykursýkin gerði
henni að halda sig frá svo mörgu sem
henni þótti gott. Ég dáðist að sterk-
um vilja hennar, sérstaklega þegar
hún neitaði sér um margt sem okkur
hinum þótti sjálfsagt. Hún „stalst"
einstaka sinnum í eitthvað sætt. Þá
brá fyrir glettni í augum hennar og
hún naut augnabliksins, og varð jafn-
vel að taka afleiðingunum seinna.
Rósa hafði gaman af lestri góðra
bóka og las hún mikið þegar tími
gafst, einnig lágu tungumál vel fyrir
henni og talaði hún fína ensku,
þýsku, dönsku og sænsku. Á efri ár-
um lærði hún einnig dálítið í frönsku
og spænsku. Hún var sérstaklega
gáfuð og skemmtileg. Alltaf var gott
að líta inn til Rósu og spjalla og er
þeirra stunda sárt saknað.
Aðeins rúmri viku fyiir andlátið
héit hún upp á útskrift sonardóttur
sinnar úr lögfræði með allri fjöl-
skyldunni. Hún hafði hlakkað til
þessa dags og geislaði af gleði.
En nú þegar sumarið er að ná há-
MINNINGAR
marki og gróðurinn blómstrar sem
aldrei fyrr hefur rósin okkar fölnað,
en í huga okkar lifir minningin um
einstaka konu.
Guðrún.
Síðan afi og amma fluttu heim fyr-
ir um tveimur áratugum hafa sunnu-
dagaheimsóknirnar til þeirra verið
fastur punktur í tilveru minni. Öll
fjölskyldan hittist þar gjarnan og var
þá jafnan mikið spjallað í stofunni hjá
þeim á Sólvallagötunni. Þau tóku
alltaf á móti fólkinu sínu opnum örm-
um og dekruðu við mann á alla lund.
Afi dó fyrir rúmum tíu árum og var
hans sárt saknað af allri fjölskyld-
unni. Nú er amma farin líka, hún dó á
afmælisdaginn sinn þann 27. júní.
Það er mikill missir að henni. Hún
var einstaklega hlýleg kona og gott
að koma til hennar. í hvert skipti
sem ég kíkti inn hjá henni fann ég
hvað ég var innilega velkomin. Hún
átti svo gott með að ná til allra. Frá
því ég man eftir mér hefur mér alltaf
fundist svo gott og gaman að tala við
hana. Hún hlustaði alltaf og tók mark
á því sem maður hafði að segja,
hversu gamall sem maður var, svo
það var eftirsóknarvert að eyða tíma
með henni. Eftir að ég fékk bflpróf
fórum við oft í bæinn, settumst
kannski inn á eitthvert kaffihúsið og
létum eftir okkur að fá okkur eina
„dísæta“ eins og hún kallaði það.
Hún fékk sykursýki seint á ævinni
svo hún þurfti að passa vel upp á allt
sem hún lét ofan í sig. Það var alger
synd þvi hún var svo mikill sælkeri,
enda stóðst hún oft ekki mátið þegar
einhverjar freistingar voru á boðstól-
um. Þegar kvikmyndahús borgarinn-
ar sýndu myndir sem okkur leist vel
á skelltum við okkur í fimm- eða
sjöbíó og fengum okkur eitthvað gott
að borða í leiðinni.
Við sátum líka oft í stofunni hjá
henni á fallega heimilinu hennar. Ég
fann ekki oft fyrir þvi að það væri
margra áratuga aldursmunur á okk-
ur því við gátum spjallað saman um
lífið og tilveruna eins og vinkonur.
Tíminn leið alltaf hratt enda vana-
lega um nóg að spjalla. Hún fylgdist
vel með því sem maður var að gera
og var alltaf svo ánægð með það.
Hún lagði líka alla tíð áherslu á það
við okkur barnabörnin að við næðum
okkur í menntun. Þá fannst henni að
við myndum vera í góðum höndum.
Við systkinin náðum öll fjögur áföng-
um í námi okkar nú í vor og það var
virkflega gaman að finna hvað hún
var ánægð og stolt af okkur. Hún átti
einstaklega gott með að hvetja okkur
og kenna okkur að sjá björtu hliðarn-
ar. Þó að eitthvað eitt gengi ekki sem
skyldi var svo margt annað í svo góðu
lagi. Mér leið alltaf vel eftir að hafa
heimsótt hana.
I þau skipti sem heilsan hjá henni
var ekki nógu góð lagði hún ekki árar
í bát. Það var alltaf eitthvað sem
hægt var að hlakka til. Hún horfði
björtum augum á tilveruna, hún naut
þess að hitta fólk og fara út á meðal
þess, svo það var alltaf full ástæða til
að koma heilsunni í gott lag aftur. Ég
á eftir að sakna hennar afskaplega
mikið. Það verður svo tómlegt að
geta ekki kíkt lengur inn hjá henni til
að spjalla um lífið og tilveruna eða til
RÓSA
INGÓLFSDÓTTIR
að kíkja aðeins út saman, eins og við
gerðum svo oft.
Ég er þakklát fyrir að hafa kynnst
henni eins og ég gerði og fengið að
þiggja allt það sem hún hafði að gefa.
Eva Margrét
Rósa Ingólfsdóttir er látin. Sá sem
þetta ritar hitti Rósu í útskriftarmót-
töku eins af bamabörnum hennar
þjóðhátíðardaginn 17. júní sl. Þá var
Rósa hress að vanda. Þótt við vissum
öll að hún væri veik sást það ekki.
Þannig var Rósa afltaf jákvæð, glað-
lynd og skemmtileg.
Líf Rósu var margbreytflegt. Hún
var mamman sem hélt skemmtileg-
ustu fjölskylduboðin og bestu barna-
afmælin, þeim vildi maður ekki missa
af. Hún var heimskona, gift áhrifa-
miklum stjómmálamanni.
Ég kynntist Rósu líklega nánast
meðan ég dvaldi við nám í Stokk-
hólmi. Þá þurfti hún að fara til
Stokkhólms til flókinnar skurðað-
gerðar á öxl. Þetta var á þeim tíma
þegar slíkar aðgerðir var ekki hægt
að gera á íslandi. Við Rósa hittumst
oft meðan hún dvaldi í Stokkhólmi
eftir aðgerðina. Ég man að ég kveið
fyrir fyrstu heimsókn minni á
sjúkrahúsið. Eftir það hlakkaði ég til
hverrar heimsóknar. Ég kynntist nú
mömmunni úr afmælunum sem lífs-
reyndri konu sem hafði frá svo
mörgu að segja. Hún gaf á sinn sér-
staka hátt öðrum með sér af reynslu
sinni og lífsspeki. Öllum þótti gott að
umgangast Rósu, sérstaklega held
ég að ungt fólk hafi sóst eftir nær-
veru við hana. Þannig var það lika í
útskrift barnabamsins hinn 17. júní
sl. Hún var umsetin af ungu fólki.
Rósa var glæsileg kona. Brosið
hennar heillaði alla. Rósa giftist 19.
september 1942 Guðmundi, bróður
móður minnar. Foreldrar mínir og
Rósa og Guðmundur höfðu þann
vana að kalla hvert annað krakkana.
Þau voru reyndar öll fullorðin, um
eða yfir þrítugt, þegar þau gengu í
hjónaband. Það var því oft skrítinn
svipurinn á viðstöddum þegar
„krakkarnir" kölluðust á.
Nú hafa „krakkamir“ allir kvatt
þennan heim nema mamma. Söknuð-
ur hennar er því mikill og þakklæti
fyrir allar samvemstundir með Rósu.
Rósa lést á afmælisdegi sínum hinn
27. júní sl. Hún fékk fallegt og rólegt
andlát að viðstöddum sínum nánustu.
Þannig hefur Rósa vfljað hafa það.
Síðasta afmælisboðið með reisn.
Móðir mín þakkar mágkonu sinni
allar góðar stundir og vináttu sem
aldrei bar skugga á. Við Ella og
stelpurnar þökkum fyrir þau forrétt-
indi að hafa verið í fjölskyldu með
Rósu.
Guð blessi ykkur öll og minningu
hennar.
Davíð Á. Gunnarsson (Daddi).
Á fyrstu ámm sjöunda áratugar-
ins, en um það leyti hófst þátttaka
mín í stjómmálastörfum á vegum
ungra jafnaðarmanna, var Guðmund-
ur I. Guðmundsson varaformaður Al-
þýðuflokksins. Hann hafði gegnt því
starfi frá árinu 1954 og jafnframt
verið utanríkisráðherra frá árinu
1956 og raunar einnig fjármálaráð-
herra í minnihlutastjóm Emils Jóns-
sonar 1958-1959.
Guðmundur I. Guðmundsson er
einn af merkustu forystumönnum ís- v,
lenskra jafnaðarmanna á þessari öld.
Það kom í hans hlut að stýra utanrík-
ismálum íslensku þjóðarinnar í tæp-
an áratug þegar kalda stríðið stóð
sem hæst og mikil átök vora í inn-
lendum stjórnmálum um utanríkis-
mál. Sú stefna, sem Guðmundur mót-
aði á þessum áram, reyndist Islend-
ingum farsæl. Guðmundur var ein-
dreginn stuðningsmaður vestrænnar
samvinnu, hann vildi aukna þátttöku
íslendinga í málefnum umheimsins
og mótaði öðram fremur þá utanrík-
isstefnu, sem Islendingar hafa síðan
ávallt fylgt og hvflir fyrst og fremst á •—
þremur stoðum: Virkri þátttöku í
norrænu samstarfi, í starfi Samein-
uðu þjóðanna og í varnarbandalagi
vestrænna ríkja. Guðmundur var
maður fastur fyrir og ákveðinn. Ná-
vígið í pólitíkinni var þá miklu meira
og vegist harkalegar en nú gerist og
persónulegar árásir með fúkyrða-
flaumi og landráðabrigslum nær dag-
legt brauð. Fór Guðmundur ekki var-
hluta af því enda í forystu um einhver
mestu átakamál samtímans, utanrík-
ismálin. Kom þá vel að eiga gott
heimili og góða og trausta eiginkonu,
Rósu Ingólfsdóttur, sem var manni
sínum mikil stoð og stytta.
Leiðir okkar Guðmundar í. Guð-
mundssonar lágu ekki lengi saman í^u-
Alþýðuflokknum. Aðeins eitt flokks-
þing sátum við saman, sem haldið var
í húsnæði Slysavamafélags íslands
við Grandagarð. Árið 1965 kvaddi
hann hinn innlenda stjórnmálavett-
vang og tók við sendiherrastarfi í
London, síðar í Bandaríkjunum og
loks í Stokkhólmi. Á þessum stöðum
bjuggu þau Rósa sér heimili, sem var
eins og heimili þeirra í Hafnarfirði,
rausnarlegt heimili, myndarlegt og
hlýlegt. Heim komu þau hjónin árið
1977 við starfslok. Guðmundur var
hins vegar ekkert síður áhugasamur ^
um stjórnmál en á meðan hann var
sjálfur virkur þátttakandi. Hann not-
aði símann mikið og fylgdist vel með.
Mörg slík samtöl áttum við eftir
heimkomu hans. Guðmundur andað-
ist árið 1987.
Eiginkonur stjórnmálamanna á
átakaáranum miklu í íslenskum
stjórnmálum sinntu erfiðu hlutverki.
Stormar og stríð þess tíma léku ekki
bara um persónumar sjálfar, sem í
fylkingarbrjósti vora, heldur einnig
um heimili þeirra og fjölskyldur.
Rósa Ingólfsdóttir var glæsileg kona,
fríð, sviphrein og höfðingleg. Hún bjó
fjölskyldu sinni gott heimili þar sem
athvarf var og skjól fyrir næðings-
sömum vindum. Manni sínum var ^
hún stoð og stytta og samverka-
mönnum hans sýndi hún hlýhug og
vináttu.
Alþýðuflokkurinn á mikla þakkar-
skuld að gjalda þeim hjónum, Guð-
mundi í. Guðmundssyni og Rósu
Ingólfsdóttur. Við útför hennai-
senda flokkurinn og gamlir sam-
verkamenn börnum þeirra hjóna,
barnabörnum og öðram ástvinum
einlægar samúðarkveðjur.
Sighvatur Björgvinsson, form.
Alþýðuflokksms - Jafnaðar-
mannaflokks íslands.
SVAVA
ÓLAFSDÓTTIR
+ Svava Ólafsdóttir fæddist í
Reykjavík 14. febrúar 1912.
Hún lést á Droplaugarstöðum
20. júní si'ðastliðinn og fór útför
hennar fram frá Fossvogskirkju
30. júní.
Sem slokkna öll mín litlu gleðiljós,
og líf mitt fjarar sem við dauðans ós,
og húmið stóra hylur mína brá:
ó, herra Jesú, vertu hjá mér þá.
(Þýð. M. Joch.)
Nú er komið að kveðjustund við
Svövu Ólafsdóttur heiðursfélaga
Kvenfélags Árbæjarsóknar, með
virðingu í hugum bæði okkar er vor-
um stofnendur félagsins og einnig
þein-a er seinna gengu til liðs við
okkur sem fyrir vorum.
Það er af mörgu að taka frá um 30
ára kynnum við Svövu. Frá stofnun
Kvenfélags Árbæjarsóknar 1968
starfaði hún í félaginu, því til heilla og
fai-sældar; fyrst í nefndum, svo í
stjóm í fjögur ár og formaður þess í
tvö ár. Undimtuð minnist þess er hún
tók eftir Svövu í fyi-sta sinn á kvenfé-
lagsfundi í anddyri Árbæjarskólans
þar sem félagsfundir vora haldnir
fyrstu starfsárin. Það geislaði af henni
gleði, frjálsleg fi-amkoma og mýkt,
hún kom með hnyttin innskot í um-
ræður allar, var góður málamiðlari,
ráðgjafi og hreinskiptinn málflytjandi
á gleði- og alvörastundum, enda kon-
an góðum gáfum gædd. Ég hugsaði
um það þá og oft síðar hvað það hlyti
að vera notalegt að hafa þessa hæfi-
leika og svo þegar við bættist hag-
mælska hennar þá náði aðdáunin há-
marki á þessari elskulegu konu.
Eins og oft vill verða vora ýmsir
byrjunarörðugleikar í framkvæmda-
málum og fleiru í svo ungu samstarfi
en það var samstilltur kvennaskari í
nýju og ört vaxandi íbúðarhverfi sem
tók hlutina góðum tökum í sínum
fjölbreytfleika, og oftar en ekki er
talað um að í nýjum hverfum sé bara
ungt fólk með börn, en sem betur fór
var þetta ekki allskostar rétt hvað
viðkom Árbæjarhverfinu. Þar var
fyrir gott fólk á öllum aldri sem gat
miðlað til unga fólksins, því það er
svo ótal margt hægt að læra af þeim
sem hafa verið lengi í lífsins skóla.
Og það var svo sannarlega hægt að
segja um Svövu okkar. Fátt létu fé-
lagskonur sér óviðkomandi hvað
varðaði framfarir og góð málefni inn-
an hverfis og utan og létu gott af sér
leiða á mörgum sviðum. Aðallega var
þá það sem hafði forgang fjáröflun
fyrir kirkjubyggingu í sókninni.
Tæplega 200 konur sameinuðu krafta
sína; saumuðu, prjónuðu, hekluðu og
bökuðu fyrir stórglæsilega fóndur-
og kökubasara, haldin vora spila-
kvöld og árshátíðir, og allt þetta
færði okkui’ nær markinu að reist
yrði vegleg kirkja í Ái’bæjarsókn. í
öllu þessu mikla starfi stóð Svava
ávallt hvetjandi og jákvæð fyrir því
sem til stóð hverju sinni. Hún gladd-
ist mjög þegar aðstaða félagsins til
fundarhalda batnaði til muna er safn-
aðarheimilið í kjallara kirkjunnar var
tekið í notkun; og þá var tekið til við
að kaupa ýmislegt sem nauðsynlegt
var, þó búið væri að fjárfesta í yfir
100 bollapörum og tilheyrandi áhöld-
um fyrir fundahöld og fjölmennar
kaffisölur. En þótt Svava flytti brott
úr hverfinu nær miðborginni var
hugul- og ræktai’semin við félagið til
staðar eftir sem áður. Það er ekki
bara samstarfið ljúft og glaðvært
sem við minnumst heldur líka heimil-
isbragurinn á fallegu heimili þeirra
hjóna Svövu og Jökuls í Fagrabæn-
um, þar sem húsbóndinn var inn-
stilltur á allt bramboltið í kvenfólkinu
og studdi dyggilega við bakið á okkur
með ýmsum hætti, ekki síst með and-
legri fæðu, því það vora margir
bragirnir og vísurnar sem Jökull örti
af sinni alkunnu snilld við ýmis tæki-
færi er eitthvað stóð til í stóra sem
smáu, og er það varðveitt sem dýr-
gripur í sögu félagsins. Við erum
nokkrar konur sem höfum stundum
rifjað upp eina af mörgum heimferð-
um af fundi í félaginu, fyrir alllöngu
síðan, þar sem við vorum samferða í
bfl. Áliðið var kvölds og hríðarbylur
skollinn á, og þar sem við stönsuðum
við heimilið í Fagi’abænum, opnuðust
útidymar og Jökull stóð í dyranum.
Þá varð einni okkar að orði: „Jæja,
Svava mín, nú er hann orðinn hrædd-
ur um sína.“ Þá brosti frúin bara og^—
sagði þessa gullvægu setningu:
„Elsku stelpur mínar, hvað eruð þið
að tala um, þetta er aðalljósið á heim-
ilinu.“ Og oft vai’ vitnað í þessi fal-
legu orð, er vora lýsandi dæmi um
kærleik þeirra hjóna.
Við félagskonur eram þakklátar
fyrir að hafa notið samstarfs og vin-
áttu Svövu Ólafsdóttur og færi betur
að sem flestir gætu tileinkað sér
þann góða eiginleika; gera gott úr
öllu og færa til betri vegar eins og
kostur var.
Ó, blessuð stund, er hátt í himnasölum
minn hjartans vin ég aftur fæ að sjá
og við um okkar ævi saman tölum
sem eins og skuggi þá er liðinn hjá.
(Þýð.M.Joch.)
Við sendum sonum hennar og fjöl-
skyldum þeirra okkar innilegustu
samúðarkveðjur.
Blessuð sé minning Svövu Ólafs-
dóttur. ;
F.h. Kvenfélags Árbæjarsóknar.
Halldóra V. Steinsdóttir.