Morgunblaðið - 26.09.1998, Page 34

34 LAUGARDAGUR 26. SEPTEMBER 1998
MORGUNBLAÐIÐ
~r
Að umhella...

AÐ UMHELLA eða umhella ekki,
það er spuming sem vínunenndur
standa oft frammi fyrir. Þar sem
gjarnan er ekkert eitt rétt svar við
spurningunni getur það valdið
hörðum deilum hvort umhella eigi
víninu eða leyfa því að vera
áfram í flöskunni.
I umhellingu (á ensku
decanting) felst að víni er
úmhellt úr flösku yfir í
karöflu. Hið upprunalega og
eiginlega markmið umhelling-
ar er að losna við botnfallið
sem óhjákvæmilega myndast
þegar góð vín eldast. Flaskan
er fyrst látin standa upprétt í
dágóða stund, sólarhring og
helst 2-3 sólarhringa, þannig að
botnfallið nái að setjast. Þá er
flaskan opnuð varlega og vín-
inu hellt yfir í karöfluna.
Æskilegt er að hafa öflugan
ljósgjafa undir flöskuhálsin-
um þannig að greinilegt sé
þegar botnfallið fer að nálg-
ast flöskustútinn. Kerti eru
notuð þegar allt er gert
samkvæmt kúnstarinnar
reglum en venjulegur
lampi án skerms gerir
sama gagn. Umhellingu
er hætt rétt í þann
mund sem botnfallið
gerir sig líklegt til að
skjótast út úr flösk-
unni og yfirleitt verð-
ur að fórna lögg af
víni. I staðinn geta
menn hins vegar notið
af tæru og fallegu víni
og eru lausir við hið
beiska bragð botn-
fallsins.
Lengi vel var um-
helling takmörkuð við
betri rauðvín Bor-
deaux-héraðsins og
árgangspúrtvin enda
voru það þau vín sem
Það er gömul hefð að
umhella góðum vínum
yfír í karöflu. Stein-
grimur Sigurgeirs-
son veltir því fyrir
sér hvenær æski-
legt sé að umhella
vínum og hvaða vín
eigi það skilið.
náðu að komast til ára sinna
áður en þeirra var neytt og
höfðu nægilega mikið til
brunns að bera til að mynda
botnfall. Botnfallið er í raun
ekkert annað en litarefni úr
víninu og tannín sem brotn-
að hafa niður og því eru
það einungis vín sem eru
þróttmikil í upphafí sem
mynda botnfall. Þegar
litur og tannín brotna nið-
ur með aldrinum verða
vínin ljósari og mýkri.
Einnig getur verið tölu-
vert botnfall í kröftug-
um ungum vínum, t.d.
frá Bordeaux, Rhone,
Ástralíu eða Kalifomíu,
sem ekki hafa verið
síuð áður en þau voru
sett á flösku.
A síðari árum hafa
menn hins vegar einnig
velt fyrir sér öðrum
kostum umhellingar.
Flestir hafa líklega
heyrt á það minnst að
vín hafi gott af því að
„anda“, það er að súr-
efni sé látið leika um
vínið í einhvem tíma
áður en það er borið

fram. Hyggist menn leyfa víninu
að anda stuðlar hins vegar lítið að
taka einungis tappann úr. Kostur
þess að láta loft leika um vínið er
að það breytist er það kemst í
snertingu við súrefni. Segja má að
vínið byrji að eldast og vari snert-
ingin við súrefni nógu lengi (þá er-
um við farin að tala um vikur og
mánuði en ekki klukkustundir)
breytist vínið í edik. Sé maður með
mjög ungt og hart (tannískt) vín í
höndunum getur því verið æski-
legt að gefa því einhverjar klukku-
stundir til að mýkjast. Sé einungis
tappinn tekinn úr flöskunni er
snertiflötur vínsins við súrefni svo
lítill að í raun breytir litlu hvort
tappinn sé tekinn úr rétt áður en
vínið er borið fram eða nokkrum
klukkustundum áður. Það er ein-
ungis þegar um mjög gömul og
viðkvæm vín er að ræða að æski-
legt er að snertingin við loft vari
sem styst og ekki er ráðlegt að
taka tappann úr nema með í mesta
lagi hálftíma fyrirvara.
Til að ná meiri snertifleti við
súrefnið er því tilvalið að hella vín-
inu yfir í karöflu. Þegar víni er
umhellt í þeim tilgangi þarf ekki
að hella varlega og passa upp á
botnfall. Þvert á móti getur verið
æskilegt að hella víninu hressilega
þannig að loftið nái að leika vel um
það.
Margii- skólar eru í gangi
um það hvaða vínum eigi að
umhella, hvemig og
hvenær. Á bara að um-
hella stórum rauðvínum?
A að umhella hvítvínum?
Mín persónulega reynsla
er sú að velflest vín hafa
gott af umhellingu, nema
þau ódýrustu sem hvort
sem er er ekki viðbjarg-
, andi. I sumum tilvikum má
W deila um hversu miklu um-
▼ hellingin breyti og oft er það
\ f smekksatriði hvort mönnum
líki þær breytingar er verða
við umhellingu á víninu eða
ekki. Góð hvítvin, t.d. dýrari
Búrgundarvín og stór
Chardonnay-vín frá Nýja
heiminum, geta einnig haft
gott af umhellingu. Eg hef
jafnvel upplifað það í boði í
Frakklandi að sætu kampavíni
hafi verið umhellt en ætla þó
ekki að fullyrða um hversu mik-
ið gagn það gerði víninu. Það
virtist hins vegar ekki líða fyrir
það og óneitanlega var glæsiiegt að
sjá bólurnar stíga
HMWiM upp í fallegri
WmmMUUB kristalskaröflu.
Málið er líka það að karöflur
geta verið hin mesta prýði á
veisluborði. Þær eru yfirleitt seld-
ar í tveimur stærðum, annars veg-
ar venjulegri stærð er rúmar inni-
hald einnar flösku og hins vegar
tvöfaldar er rúma innihald magn-
um-flösku. Magnum-karöflur hef
ég þó ekki séð í sölu hér á landi,
enda eru slíkar flöskur óalgengar
hér á landi. Karöflur geta verið af
öllum stærðum og gerðum og
breytir lögun þeirra litlu varðandi
innihaldið. Sjálfur ég hrifnastur af
einföldum og stílhreinum karöfl-
um, að sjálfsögðu úr kristalli, en í
raun gera jafnvel ódýmstu karöfl-
ur sitt gagn. Ekki er heldur nauð-
synlegt að vera með tappa á
karöflunni. Það er fyrst og fremst
smekksatriði en getur þó komið að
gagni ef menn ætla að geyma t.d.
sterkari drykki í karöflunni í lang-
an tíma.
Svart/hvítir draumar í lit
DRAUMSTAFIR KHstJáns Frfmanns
Mynd/Kristján Kristjánsson
SUMIR draumar snúast um
skjannahvíta hluti í annars venju-
legu umhverfi í venjulegum litum
og skyndilega skellur á biksvarta
myrkur. Þegar maður vaknar man
maður óljóst eitthvað hvítt flökt og
lítið meir. Draumar sem þessir
minna sterklega á lýsingar fólks á
brotthvarfi í vöku, þar sem það
staðhæfir að hafa verið numið
brott af „geimverum“ en skilað
aftur að stundu liðinni. Lýsingar
þess af brotthvarfinu eru sterkt
hvítt ljós, næstum blindandi og
svo svartamyrkur en inn í þessu
hvít/svarta minni er óljós minning
um eitthvað í lit, verur og tæki.
Þessar hliðstæður draums og
„veruleika" leiða hugann að þeim
sannindum draumsins að í draumi
getum við farið „hvert á land sem
er“ og „ferðast" um í tímanum.
Farið til annarra stjama og hitt
önnur lífform ef því er að skipta,
nokkuð sem dr. Helgi Pjeturss
upplifði og skrifaði bækur um. Ef
maður ímyndar sér svo að þessar
„geimverur“ séu þroskaðri og þró-
aðri en við, svona 5000 þúsund ár-
um eða svo á undan okkur, ætti
það að vera leikur einn fyrir þær
að koma til okkar í draumi á
„raunverulegan" hátt eða gera
raunveruleikann að draumi. Það
gæti verið líkt því er ég kem til
þín í gegnum tölvuna sem rafboð
og „er“ hjá þér, tala við þig og get
skilið eftir mig spor um veru mína
hjá þér, án þess að hafa farið héð-
an sem ég er. Þetta gerist í
draumi og þeir eru margir draum-
arnir sem gefa það í skyn að æðri
lífsform noti drauminn sem miðl-
unartæki til að nálgast okkur van-
þroska menn.
Draumur „Kisu“
Ég var að bisa við sundurtekinn
grænan Silvercross barnavagn og
krómgi-ind úti á tröpum, (en ég á
heima á jarðhæð og á einn svona
vagn í geymslunni). Ég þurfti að
fara inn og lagði vagninn frá mér.
Þegar ég kom út aftur var vagninn
horfinn. Ég fór um hverfið að leita
hans enda vagninn í miklu uppá-
haldi, en ég fann hann ekki. Þegar
ég kom aftur heim var þar kominn
annar vagn í staðinn. Hann virtist
eldri, grænn með hvítum doppum,
hvítri grind, minni dekk og virtist
ekki eins veglegur og hinn vagninn
sem hvarf. I vagninum var poki
með notuðum barnafótum, vel
samanbrotnum og straujuðum og
bamableia með kúk í. Fötin voru
einskonar sárabót fyrir skiptin á
vögnunum. Ég fór með hendina í
pokann, rak mig í kúkableiuna og
fékk smá kúk á mig. En upp úr
pokanum tók ég bleikan stutt-
ermabol með myndum. Svo fann
ég bréf í pokanum. Það var eins og
„konan“ sem stal Silvercross vagn-
inum væri að segja mér hvers
vegna, nema hvað hún hafði rifið
bréfið í tvennt svo erfitt var að
geta í eyðumar en ég sá nafnið
hennar neðst sem var Sigrún.
í framhaldi af þessum draumi
dreymdi mig að ég stend úti á
tröppum og geng inn í gegnum
forstofuna og inn á gang, stoppa,
lít við og sé þá þar sem sólin skein
svo vel inn á eftir mér að ég hafði
gengið í gegnum kóngulóarvef
sem var þvert yfir forstofuna.
Ráðning
Draumurinn gefur í skyn að af-
skiptum þínum af ungbörnum
verði fram haldið í komandi fram-
tíð (þú fórst í gegnum köngulógar-
vef). Hann segir að þú munir eign-
ast afkomanda við skrýtar aðstæð-
ur (skiptin á vagninum og stússið
þar um kring) en þessi niðji þinn
verði sólargeisli allra (sólin skein í
gegnum vefinn), gull af manni
(kúkurinn í bleiunni), iðjusamur
og dugandi einstaklingur sem ná
muni langt í lífinu (nafnið Sigrún).
Draumurinn segir með rifna bréf-
inu að innihaldi hans og þessari
ráðningu sé best haldið í kyrrþey.
„DoIlý“ dreymdi
Mig dreymdi að ég skrapp niður
á verkstæðið mitt. Stelpurnar sem
þar eru með mér höfðu verið að
taka til. Við tiltektina hafði verk-
stæðið stækkað heilmikið, plötur
voru komnar á veggina, hvert
vinnusvæði (við erum þarna fjór-
ar) var orðið eins og best verður á
kosið - stórt gallerí var þama líka.
Ein stelpnana þurfti að skreppa út
en önnur settist við skrifborð sem
þama var uppi á palli. Á bak við
skrifborðið var skáparöð, allt í
einu kallar hún til mín og segir
„sjáðu hvað er hérna“. Eg gekk til
hennar og sá þá að í einum skápn-
um sem var opinn, var hreiður
með ungum í og við vissum báðar
að það voru svansungar. Við urð-
um hissa en glaðar um leið.
Ráðning
„Verkstæðið" mun blómstra.
Eftir nokkrar breytingar á högum
þínum og vinkvenna þinna, upp-
stokkun og endurskipulagningu
(tiltektin) „verkstæðisins" mun
vegurinn fram beinn og breiður.
Þið náið óvenju góðu samspili í
skapandi samstarfi þar sem frjótt
ímyndunarafl og verkkunnátta
getur af sér verðlaunagripi (svans-
ungarnir).
• Þeir lesendur sem viijn fá
drauma sína birta og ráðna sendi
þá með fullu nafni, fæðingardegi
og ári ásamt beimilisfangi og dul-
nefni til birtingar til:
Draumstafír
Morgunblaðið
Kringlunni 1
103 Reykjavík