Morgunblaðið - 19.11.1998, Qupperneq 38

38 FIMMTUDAGUR 19. NÓVEMBER 1998
MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREINAR
Hver á rétt
á menntun?
JAFNRÉTTI til náms!
Ég spyr hverjir eru það sem njóta
þessa jafnréttis?
Eru það barnlausir nemar?
Eru það nemar sem hafa lokið
stúdentsprófi?
Eða eru það aðeins
þeir nemar sem
stunda nám í Háskóla
eða í sérskólum innan
BÍOSN?
Ég undirrituð eign-
aðist barn mjög ung,
aðeins sautján ára og
hafði þá eins og gefur
að skilja ekki lokið
stúdentsprófi. Ég
flutti að heiman og
eignaðist __ mitt eigið
heimili. Ég þurfti að
sjá fyrir barni og
sjálfri mér þannig að
mér gafst ekki kostm’
á að ljúka námi. Ég
reyndi samt að taka 3-9 einingar á
hverri önn í utanskólanámi og
gekk það misjafnlega. Fyrir 16 ára
ungling er það nánast ómögulegt
að vinna fullan vinnudag, hugsa
um heimili og barn/börn og leggja
stund á nám. Ég er þó rúmlega
hálfnuð með stúdentsprófið, eða
hef lokið um 80 einingum.
Til þess að geta stundað nám á
háskólastigi er stúdentspróf al-
gjört skilyrði. En hvaða aðstoð fá
ungir foreldrar sem ekki hafa lokið
stúdentsprófí? Þeir fá niður-
greidda dagvistun til jafns við þá
er stunda lánshæft nám, en aðeins
ef þeii' eru í dagskóla í fuliu námi.
Hvernig eiga þessir aðilar að
framfleyta sér og börnunum sín-
um?
Ég eins og margir aðrir hóf ég
nám í Viðskipta- og tölvuskólanum
í haust. Mér fannst það álitlegur
kostur fyrir mig, því skólinn býður
upp á starfstengt nám sem mætir
kröfum atvinnulífsins. Viðskipta-
og tölvuskólinn er einkarekinn
skóli en síðastliðið vor var hann
viðurkenndur af menntamálaráðu-
neytinu. Sú viðurkenning hefur þá
kosti í för með sér fyrir nemendur
skólans að meðal annars geta þeir
fengið nám sitt metið að hluta inn í
skóla á háskólastigi. Kennslan í
Viðskipta- og tölvuskólanum fer
fram fyrir hádegi frá kl. 9-12 en
það er þó ekki þar með sagt að
Lind
Einarsdóttir
allri vinnunni sem fylgir náminu sé
lokið, því það er mjög mikið
heimanám.
Ég er í sambúð og er unnusti
minn nemi við Kennaraháskóla Is-
lands og _fær hann
námslán. Ég er hins
vegar í VT og auk
þess í 60% nætur-
vinnu sem stuðnings-
fulltrúi á heimili fyrir
fötluð börn. Við eigum
tveggja ára son sem
enn hefur ekki fengið
leikskólavist. Hann er
í gæslu í heimahúsi
hjá dagmóður sem
nemur 5 klst. á dag.
Reykjavíkurborg nið-
urgreiðir dagvistun
barna til allra foreldra
sem eiga börn sem
eru í vistun hjá dag-
mæðrum og er á
eftir leikskólavist. Hjá
LIMMIÐAPRENT
Þegar þig vantar límmiða
Skemmuvegi 14,200 Kópavogi. S. 587 0980. Fax 557 4243
Hlífðarefni undir
borðdúka
Uppsetningabúðin
Hverfisgötu 74, sími 552 5270.
HUSASKILTI
Pöntunarfrestur fyrir
jól er til 24. nóvember.
Klapparstíg 44,
sími 562 3614
biðlistum
Reykjavíkurborg eru aðeins tveir
gjaldflokkar, annar er fyrir gifta
foreldra eða foreldra í sambúð.
Hinn er fyrir einstæða foreldra
eða foreldra sem báðir stunda
lánshæft nám eða nám á mennta-
skólastigi. Þá skipta laun engu
máli og ekki er til flokkur þar sem
annar aðilinn er í námi. Dæmi um
verð:
Fimm tíma vistum hjá dagmóð-
ur kostar kr. 22.500. Giftir foreldr-
ar eða í sambúð fá kr. 5000 í niður-
greiðslu, en einstæðir eða báðir
foreldrar í lánshæfu námi kr.
10.750. Atta tíma vistun hjá dag-
móður kostar kr. 33.842. Giftir for-
eldrar eða í sambúð fá kr. 10.000 í
niðurgreiðslu, en einstæðir eða
báðir í lánshæfu námi kr. 21.600.
Við mundum gjarnan vilja hafa
drenginn okkar í lengri vistun
þannig að við gætum stundað nám-
ið okkar betur.
Nám mitt í VT krefst ekki minni
vinnu en nám á menntaskólastigi.
Fyrir þennan vetur greiði ég
230.000 kr sem er að sjálfsögðu
margfalt hærri upphæð en nemar í
háskólum og menntaskólum greiða
fyrir sína menntun. Hver eru rökin
fyrir því að ég fæ ekki niður-
greidda dagvistun til jafns við
þessa nema? Ég hef heyrt þau rök
hjá Dagvist barna að báðir foreldr-
ar þurfi að vera í lánshæfu námi til
að njóta hámarks niðurgreiðslu.
Eftir að ég svo komst að því að
nemar í menntaskólum njóti sömu
kjara þá fæ ég ekki skilið hvers
vegna nemar í einkaskólum njóti
ekki sömu fríðinda.
Skilaboðin eru skýr,
segir Lind Einarsdótt-
ir: Ef þú vilt mennta
þig - farðu þá í fóstur-
eyðingu.
Margir ungir foreldrar grípa til
þess ráðs að skilja á pappírunum
til þess að njóta niðurgreiddrar
dagvistunar. Mér finnst þetta
mjög siðlaust en skil engu að síður
þessa foreldra mjög vel. Þetta er
það eina sem þeir geta gert til að
fá tækifæri til menntunar.
Ég tel að með menntun foreldra
séu mun meiri líkur á að börn
þeirra kjósi einnig að ganga
menntaveginn. Með aukinni
menntun og fræðslu þjóðarinnar
má komast að rót ýmissa þjóðfé-
lagsvandamála. Að fjárfesta í
mannauði er því fjárfesting sem
borgar sig þegar til lengi’i tíma er
litið.
Ég vil koma þessari fyrirspum
til þeirra er málið varðar. Hvernig
stendur á því að ungir foreldrar
njóta ekki jafnréttis til náms? Ég
skora á ykkur að ráða einhverjar
úrbætur á þessu, því eins og kerfið
er i dag þá eru skilaboðin skýr.
Ef að þú vilt mennta þig - farðu
þá í fóstureyðingu.
Höfundiir er stuðningsfulltrúi og
nemi í Viðskipta- og tölvuskólanum.
Það er svo
mörgu skrökvað
SVO undarlega þversagnarkennt
sem það hljómar, er líka hægt að
skrökva með því að segja satt. Þetta
henti forsætisráðherra,
þegar hann flutti stefnu-
ræðu sína á dögunum.
Þetta var greinilega lið-
ur í þeirri almennu, póli-
tísku andlitslyftingu og
förðunarviðleitni, sem
vænta má af stjórnmála-
mönnum, þegar nálgast
kosningar.
I stefnm'æðunni
nefndi i’áðheiTa það til
marks um velgengnina í
þjóðfélaginu um þessar
mundir undir hans
traustu stjórn og hand-
leiðslu, að kaupmáttur
tekna landsmanna hefði
aukist um 16-17% síðan
1996. Þessar tölur era
glæsilegar og þjónuðu vel sínum til-
gangi í ræðunni.
Mér komu tölurnar hins vegar
ókunnuglega fyrir eyi'u. Ég hafði
nefnilega staðið í kjarasamningum
við mína samstarfsmenn einmitt á
þessu tímabili. Ég fór því að
grennslast fyrir um, hvað lægi töl-
um þessum að baki, og niðurstaðan
var afar fróðleg. Tölurnar eru sem
sagt hárréttar og fundnar af hinum
hæfustu skýrslugerðarmönnum
með háskólapróf í prósentureikn-
ingi. Tölumar eru fengnar með því
að leggja saman launatekjur, fjár-
magnstekjur og óskilgreindar „aðr-
ar tekjur" landsmanna og þessi
summa hefur hækkað um 16-17%
umfram verðbólgu á tímabilinu. Við
vitum, að kaupmáttaraukning hjá
hinum breiða fjölda launafólks hef-
ur á þessu tímabili verið talsvert
minni en þetta, þótt árangur í því
efni hafi orðið mikill. Því leynir sér
ekki, að kaupmáttaraukning þeirra
tiltölulega fáu í þjóðfélaginu, sem
hafa einhverjar umtalsverðar fjár-
magnstekjur og „aðrar tekjur", hef-
Jón
Sigurðsson
ur orðið miklu meiri en 16-17%.
Þannig má segja, að hinar sönnu
upplýsingar ráðherrans í téðri ræðu
leiði í ljós, þegar rétt-
ar skýringar eru
fengnar, að kaup-
máttaraukning
þeirra, sem hafa fjár-
magnstekjur og „aði’-
ar tekjur", er miklu
örari en hjá launa-
fólki. Varla hefur það
verið tilætlun ráð-
herrans að vekja at-
hygli svo skilmerki-
lega á þeirri afleið-
ingu stjórnarstefn-
unnar.
Loks má þess geta,
að kaupmáttaraukn-
ingin hefur verið eitt-
hvað rýr hjá fjögurra
bama móðurinni, sem
sagði mér á dögunum, að tekjuteng-
ing barnabótanna, sem ríkisstjórnin
einmitt greip til á þessu tímabili,
Kaupmáttaraukning
þeirra sem hafa fjár-
magnstekjur og „aðrar
tekjur“ er miklu örari
en hjá launafólki, segir
Jón Sigurðsson í fjórðu
grein sinni af sjö.
hafði kostað hennar fjölskyldu 120
þúsund krónur á ári, ígildi 200 þús-
unda af venjulegum skattskyldum
launatekjum.
Eflaust er sú skerðing einhvers
staðar inni í þessum vafasama með-
altalsprósentureikningi ráðhemans
og gerir hlut fjármagnseigendanna
að sama skapi betri.
Höfundur er fyrrverandi fram-
kvæmdastjdri.
Samfylkingin sem
breyttist í sirkus
JORUNDUR sirk-
usstjóri hefði ekki get-
að valið betri tíma til
að setjast á þing og
berjast þar fyrir sam-
fylkingu vinstri manna.
Allt „sameiningarferl-
ið“ er nú í uppnámi
vegna harðvítugra
deilna milli flokka og
einstaklinga um skipan
á væntanlega fram-
boðslista víða um land.
Þá ríkir málefnalegur
glundroði hjá Fylking-
unni þar sem aðstand-
endur hennar eru nú á
harðahlaupum frá
þeim yfírlýsingum er
gefnar voru í sameiginlegu
stefnuplaggi íyrr í haust.
ísland úr Nató?
Sighvatur Björgvinsson, fomiað-
ur Alþýðuflokksins, hefur þannig
að undanförnu reynt að hlaupast
undan þeirri stefnumótun samfylk-
ingarinnar að Island skuli standa
utan hemaðarbandalaga. Mörgum
þótti næstum fimm áratuga varð-
staða Alþýðuflokksins um vestrænt
varnarsamstarf fara þar fyrir lítið.
I hádegisfréttum Bylgjunnar fóstu-
daginn 6. nóvember sl. sagði Sig-
hvatur hins vegar að með þessu
væri ekki verið að boða úrsögn úr
Atlantshafsbandalaginu þar sem
það væri ekki lengur hernaðar-
bandalag.
Öllum forystumönnum Fylking-
Kjartan
Magnússon
arinnar hlýtur að vera
ljóst að hlutverk Atl-
antshafsbandalagsins
hefur ekki breyst að
því leyti að það er eins
og áður öryggisbanda-
lag Vesturlanda. Hern-
aðarárás á eitt banda-
lagsríki verður áfram
túlkuð sem árás á þau
öll og slíkri árás yrði
að sjálfsögðu svarað
með hervaldi. Að því
leyti má alveg segja að
Nató sé hernaðar-
bandalag enda snýst
hlutverk þess um
hugsanlega beitingu
hervalds þótt allar að-
ildarþjóðmnar voni auðvitað í ein-
lægni að til þess þurfi ekki að
koma. Hlutverk Nató hefur því alls
ekki breyst að þessu leyti og því
verða Islendingar að gera sér grein
fyrir þótt þeir taki ekki beinan þátt
í hernaðarsamstarfi bandalagsins.
Samevrópskt öryggiskerfi
Hitt er svo annað mál að á und-
anförnum árum hefur Nató fengið
aukið hlutverk á sviði öryggismála í
Evrópu. Eftir lok kalda stríðsins
hafa upplausn og órói gert vart við
sig í Austur-Evrópu sem bregðast
þarf við. Styrjöld ríkir á
Balkanskaga með blóðsúthellingum
og jafnvel þjóðarmorðum og Vest-
urlandabúar geta ekki látið eins og
þeim komi málið ekki við. I því
skyni standa nú yfir breytingar á
Atlantshafsbandalaginu, sem miða
að því að gera það að öryggiskerfi
allra Evrópuríkja. Hlutverki þess
hefur verið breytt til þess að það
geti gripið inn í svæðisbundin átök
utan bandalagsríkjanna án þess þó
að í nokkru sé dregið úr upphaflegu
Stjórnmálamenn og
stjórnmálaöfl, sem vilja
láta taka sig alvarlega,
geta ekki, að mati
Kjartans Magnússon-
ar, verið með mis-
vísandi yfirlýsingar eða
hálfkveðnar vísur
í varnar- og öryggis-
málum.
markmiði eða skuldbindingum
bandalagsins. Menn með eins langa
og viðtæka stjórnmálareynslu og
Sighvatur Björgvinsson eiga að vita
þetta og það er alvarlegt ef þeir
reyna að telja kjósendum trú um að
bandalagið hafi í nokkru hoi’fið frá
fyrri markmiðum sínum þótt það
bæti blessunarlega nýjum við.
Valdbeiting í varnarskyni
Meðan á kalda stríðinu stóð
reyndu andstæðingar Nató að gera
hlutverk þess sem varnarbandalags
tortryggilegt og reyndu að klína
stimplinum „hernaðarbandalag" á
það. Smám saman dró þó úr þessari
andstöðu þegar menn gerðu sér
grein fyrir því að viðbúnaður Atl-
antshafsbandalagsins miðaðist ein-
göngu við valdbeitingu í varnar-
skyni en ekki við árásarhernað. Ef
eitthvað er, er jafnvel frekar hægt
nú en oft áður að kalla Nató hern-
aðarbandalag. Sameiginlegar varn-
arskuldbindingar gerðu það að
verkum að sem betur fer þurftu
Nató-herir aldrei að giápa til vopna
á dögum kalda stríðsins. I ljósi
nýrra aðstæðna hefur hlutverk
bandalagsins breyst og það fengið
heimild til valdbeitingar utan eigin
landamæra, en þó einungis í friðar-
gæsluskyni. Einu sinni hefur það
beitt slíku valdi af fyira bragði og
reynt með loftárásum að stöðva
mannréttindabrot Serba. Hei-valdi
er þannig hótað og jafnvel beitt í
þeim tilgangi að vernda líf sak-
lausra borgara, ekki síst kvenna og
barna. Að því leyti hefur öryggis-
og hernaðarhlutverk Nató ótvírætt
aukist þótt á engan hátt sé dregið
úr varnarhlutverki þess.
Skýr svör óskast
Það er almennt viðurkennt að
landvarnir séu frumskylda hvers
ríkis. Stjórnmálamenn og stjórn-
málaöfl, sem vilja láta taka sig al-
varlega, geta ekki verið með mis-
vísandi yfirlýsingar eða hálfkveðn-
ar vísur í slíkum málum. Samfylk-
ing vinstri manna og leiðtogar
hennar, bæði úr Alþýðuflokki og
Alþýðubandalagi, verða að upplýsa
kjósendur um það hver raunveru-
leg afstaða þeirra er til Atlants-
hafsbandalagsins. Eru þeir með því
eða á móti? Fyrr verður ekki hægt
að taka sameiginlegt framboð af
meiri alvöru en trúðleika í sirkusi.
Höfundur er blaðamaður.