Morgunblaðið - 19.11.1998, Page 55

Morgunblaðið - 19.11.1998, Page 55
MORGUNBLAÐIÐ SKOÐUN FIMMTUDAGUR 19. NÓVEMBER 1998 5^ ÁGÆTU landsmenn allir. Ég ákvað að setja þessa punkta á blað í ljósi eða skugga þeirr- ar umræðu sem fram fer um þessar mundir í landinu um rétt fólks- ins og náttúrunnar. Morgunblaðið leggst á sveif Græn- friðunga (en þannig hef ég kosið að nefna þann hóp ofstækis- fullra einstaklinga sem leggjast gegn nýtingu nátturuaðlinda á skyn- samlegan hátt) í Reykjavíkurbréfi Morgunblaðsins 7. nóvember síðastliðinn og tekur þar með beinan og virkan þátt í því áróðursstríði sem Grænfriðungar heyja um þessar mundir. Málflutn- ingur Grænfriðunga og nú Morg- unblaðsins er eins og trúarofstæk- ismenn nota og er fjallað um mál- efni öræfa Austurlands á mjög áróðurskenndan hátt og eru marg- ar myndimar málaðar vitlausum litum í þeim eina tilgangi að reyna að slá ryki í augun á fólki. Ekki sést hver skrifar Reykja- víkurbréfið þannig að það verður að skoða það með þeim augum að það sé blessað Morgunblaðið sjálft sem skrifar. Morgunblaðið reynir að sverja af sér græna litinn sem hefur ein- kennt blaðið að undanfömu og vitnar í að fjöldi starfsmanna hafi komið að því að skrifa greinamar í grænu kálfunum sem fylgdu Morgunblaðinu í sumar og haust. Þessar greinar vora eftir sem áður settar upp eins og besta áróð- ursefni og forðast að fjalla um það samfélag sem málið snýst um. Sjálfsagt er það rétt að Morgun- blaðið hafi sett mikið af peningum í að gera þessa umfjöllum sem besta, enda er það nú þannig í við- skiptum að maður setur þá vöra í hillumar sem selst hverju sinni. Náttúravemdaramræðan er einmitt söluvara þessa dagana og heitasta málið. Umræðan einkennist þó mest af því ástandi sem nú er í þjóðfélag- inu. Undanfarið hefur verið mikil uppsveifla og jafnvel svo mikil að Seðlabankanum stendur ógn af og er farinn að vara við yfirvofandi óðaverðbólgu ofneyslunnar. Neysl- an er mjög mikil, allir hafa það gott og enginn sveltur. Atvinnu- leysi er að nálgast neðstu fræði- legu mörk og nú telja sumir að við höfum efni á því að hætta að virkja fallvötnin og greiða hærri skatta í staðin, að minnsta kosti heldur Ragnar Árnason auðlindahagfræð- ingur því fram að íbúar landsins geti bjargað náttúraverðmætum með því að greiða hærri skatta. Þegar sulturinn sverfur að á ný mun ekki standa á því að fara að virkja og selja orku til stóriðju, því staðan er svona góð í dag vegna þess að fjöldi manns vinnur við byggingu virkjana og stóriðju í kjölfar síðustu samninga og þær framkvæmdir era ein af ástæðun- um íyrir því að allir hafa það svona gott í dag. (Byggingariðnaður er ein mannaflafrekasta iðngreinin í landinu og margar hendur þarf til að byggja virkjanir og verksmiðj- ur og síðan við vinnu í verksmiðj- unum.) Greinilegt er á umijöllun Morg- unblaðsins að vanþekking er á lög- um um mat á umhverfisáhrifum og tekur Morgunblaðið upp nýyrðið lögformlegt mat sem Grænfriðungamir fundu upp nýlega. Lög era sett í land- inu til þess að farið sé eftir þeim. Það vora sett lög á Alþingi um Fljótsdalsvirkjun og einn af þingmönnum okkar Austfirðinga, Hjörleifur Guttorms- son, skrifaði upp á þau lög. Þegar Morgun- blaðið óskar eftir að fram fari mat á um- hverfisáhrifum um Fljótsdalsvirkjun þarf Morgunblaðið að fara fyrst fram á við Al- þingi að breyta lögum og aftur- kalla það leyfi sem Landsvirkjun hefur til virkjunar Jökulsár í Fljótsdal. Menn verða líka að gera sér grein fyrir að með því að breyta lögum um Fljótsdalsvirkj- un er ríkissjóður væntanlega að taka á sig þá ábyrgð að greiða þær 3.000.000.000- krónur (þrjá millj- arða króna) sem rannsóknir, hönn- un og framkvæmdir kosta til þessa. Það er því einfaldlega rétt það sem Morgunblaðið hefur eftir Smára Geirssyni, formanni Sam- bands sveitarfélaga á Austurlandi; það tekur of langan tíma að fara með Fljóstdalsvirkjun í mat á um- hverfisáhrifum ef tækifæri er nú til nýtingar orkunnar og er það auk þess lögbrot. Ef Morgunblaðið krefst þess að leyfi Landsvirkjunar til virkjunar Jökulsár í Fljótsdal verði aftur- kallað, ætlar Morgunblaðið þá að borga brúsann? Grænfriðungar era að reyna að misnota lög um mat á umhverfisá- hrifum. Umhverfismatsferlið er þannig, að það tekur tvö ár að fá endanlegt samþykki fyrir hverri framkvæmd, þar sem nær undan- tekningarlaust fara allar fram- kvæmdir umhverfismatsferlið á enda, þ.e. í úrskurð umhverfisráð- herra. Grænfriðungar hafa staðið fyrir því að nær allar framkvæmd- ir fari þessa leið í umhverfismats- ferlinu og læðist stundum að mér sá grunur að það sé gert vegna þess að það er atvinnuskapandi fyrir þá hina sömu að skrifa langar skýrslur og greinar um gróðurfar og dýralíf. Ég er ekki að skrifa þessar línur með það fyrir augum að fram- kvæmdir eigi ekki að fara í mat á umhverfisáhrifum heldur til þess að vekja athygli á því hvemig lögin era misnotuð. Ég tel rétt að gert sé mat á umhverfisáhrifum nýrra framkvæmda til þess að útskýra fyrir þeim sem áhuga hafa á, hvað til standi að gera, og til þess að gefa almenningi tækifæri til að koma á framfæri athugasemdum og hafa áhrif á þá leið sem er valin. Mat á umhverfisáhrifum á ekki að nota til þess að stöðva fram- kvæmdir og stöðva þróun samfé- lagsins, eða til þess að tefja fram- kvæmdir. Ég tel hins vegar að í raun séu þeir sem nota hugtakið lögformlegt umhverfismat að leita leiða til að stöðva framkvæmdir en ekki að leita eftir frekari umfjöllun til þess að koma að breytingum á virkjanaframkvæmdinni. Ég veit ekki hvort ritari Reykja- víkurbréfs Morgunblaðsins um- ræddan dag hefur komið inn á Fljótsdalsheiði, en þar eru fram- kvæmdir hafnar við byggingu virkjunarinnar. Búið er að leggja vegi inn alla heiði og gera plön fyr- ir tæki og tól. Einnig er byrjað að sprengja aðkomugöngin niðri í Fljótsdal. Framkvæmdum var frestað árið 1991, þar sem ekki tókust samningar um orkusölu, þar til nýr kaupandi að orkunni finnst. Við Austfirðingar höfum ekki verið að berjast fyrir því að binda fjármuni þjóðarinnar í ónot- uðum virkjunum heldur lítum til þess að virkja beri til að halda áfram þróun samfélagsins og byggja það upp þannig að aukin fjölbreytini verði í atvinnulífi. Við viljum því nota fyrsta tækifæri sem gefst í kjölfar orkusölu að virkja og byggja verksmiðjur sam- anber skoðanakönnun sem unnin var af Gallup í haust, en þar kom fram eindreginn vilji Austfirðinga til uppbyggingar stóriðju og virkj- ana í fjórðungnum. Ég veit ekki hvort Morgunblaðið hefur tekið * Eg held að Morgun- blaðið ætti að taka sig saman í andlitinu og fjalla af meiri fag- mennsku um málið, segir Jóhannes Páls- son, fjalla á faglegan hátt um leiðir til þróun- ar byggðar í landinu, en ekki kasta fram inn- antómum spurningum og fullyrðingum. eftir því að Reykjavík þróast vegna sífelldrar og stöðugrar fjár- festingar, sem er hið besta mál. Sem betur fer er forsætisráð- herra okkar ekki hafður fyrir rangri sök í meðferð Morgunblaðs- ins en hann og ríkisstjómin hafa til allra heilla ákveðið, að virkjanir austanlands verði notaðar til byggðaþróunar og_ atvinnusköpun- ar á Austurlandi. í mjög góðu við- tali við Finn Ingólfsson iðnaðar- og viðskiptaráðherra í Morgun- blaðinu 15. nóvember kemur einnig skýrt fram hversu skyn- samlega menn hugsa nú um stund- ir um uppbyggingu samfélagsins. Vonandi leiðir sú stefna og þróun einnig til þess að við getum byggt upp menntastofnanir sem og Há- skóla á Austurlandi, sem laða til sín fólk af öllu landinu, þannig að fleiri landsmenn fái notið þeirrar víðáttu og náttúraperlu sem Aust- urland er. Ég tek undir þau orð Morgunblaðsins að áframhaldandi uppbygging menntakerfisins er mikilvæg í þróun þjóðarinnar, enda er mikil þörf fyrir menntað fólk í álveri nútímans. Morgunblaðið veður hins vegar í villu þegar það fullyrðir að fólk vilji ekki vinna í álveri. Ég veit ekki betur en að það hafi vakið furðu Morgunblaðsins að það skyldu tíu manns sækja um hverja stöðu sem auglýst var í álverinu á Grandartanga. Ég veit heldur ekki betur en að það hafi komið fram á síðum Morgunblaðsins að álverið í Straumsvík er einn af stöðugustu vinnustöðum landsins og þar hefur einmitt verið unnið stórvirki í um- hverfismálum og menntamálum. Morgunblaðið hefur reyndar fjall- að um þá framsýnu ákvörðun nýráðins forstjóra álversins í Straumsvík að koma á fót stóriðju- skóla í samstarfi við menntayfir- völd. Ég held að Morgunblaðið ætti að taka sig saman í andlitinu og fjalla af meiri fagmennsku um málið, fjalla á faglegan hátt um leiðir til þróunar byggðar í land- inu, en ekki kasta fram innantóm- um spurningum og fullyrðingum. Fólk flytur ekki af landsbyggð- inni eingöngu til að fylgja bömun- um sínum í skóla! Fólk flytur af landsbyggðinni fyrst og fremst vegna skorts á fjöl- breytni í atvinnulífi, vegna skorts á fjárfestingum og vegna skorts á atvinnutækifæram. Á síðastliðnum tíu áram hefur átt sér stað mikil fækkun starfa í sjávarútvegi og landbúnaði, en fjölgun hefur orðið í nánast öllum öðram greinum at- vinnulífs í landinu. Fækkun starfa í sjávarútvegi á sér stað þrátt fyrir að hagnaður hafi aldrei verið meiri í greininni. Ástæðan er einföld. Sjávarútvegur hefur farið í gegn- um þá mestu hagræðingu og end- urskipulagningu sem nokkur starfsgrein hefur nokkum tíma farið í gegnum á íslandi fram til þessa. Þessi hagræðing er grein- inni til sóma og bráðnauðsynleg til þess að hún standist samkeppni erlendra stórfyrirtækja. Sem dæmi þá þurfti sjötíu manns til að frysta 150 tonn af loðnu á sólar- hring fyrir fimm áram. I dag þarf fimmtíu manns til að frysta 400 tonn á sólarhring. Menn fjalla oft á rómantískan hátt um horfna tíð og ég veit ekki hvort rómantík Morgunblaðsins man eftir því hvað þurfti marga starfsmenn til að veiða og salta 500 tunnur eða fimmtíu tonn á dag í síldinni fyrir fimmtíu áram? Ég hugsa að það hafi verið a.m.k. 150 manns. íslendingar era einfaldlega stöðugt að þróa vinnslu- og veiði- aðferðir, en menntakerfið hefur ekki nema að mjög litlu leyti sinnt einni af höfuðatvinnugreinum þjóðarinnar. Að auki er sífellt ver- ið að klifa á því að það vilji engir vinna í fiski, sem er alrangt. Fólk vill vinna í fiski svo fremi að kjör, menntun og umhverfi sé áhuga- vert. Fiskvinnsluvinnustaðir era mjög tæknivæddir í dag og mikil þróun framundan, þannig að þess- ir vinnustaðir eiga eftir að verða enn betri og skemmtilegri en þeir era nú þegar. Sem dæmi þá era störf í fiskimjölsverksmiðjum í dag mjög eftirsóknarverð, þar sem þær era nú nær allar tölvustýrðar og snyrtilegir vinnustaðir. Hefur ritari Reykjavíkurbréfs heimsótt eina slíka? Ein meginástæða þess að fólki fækkar út um land er sú, að at- vinnutækifæram fækkar. Aðlögun- arhæfni Islendinga er rryög mikil og aðlögunarhæfni fólks á lands- byggðinni jafnvel enn meiri. Fólk- ið flytur sig einfaídlega milli land- svæða eftir því sem atvinnutæki- færi gefast. Þegar menn era að flytja inn erlent vinnuafl til fisk- vinnslu er það ekki alltaf vegna þess að íslendingar fáist ekki til að vinna fisk, heldur er það oftar vegna þess að flestir búa saman í fjölskylduforminu og þá þurfa tveir einstaklingar að fá vinnu við sitt hæfi. Konur era einfaldlega miklu betri vinnukraftur til fisk- vinnslu en karlar og þar sem skortur er á tækifæram fyrir karl- menn á þeim stöðum þar sem fisk- vinnsla er ráðandi fást íslendingar síður til að flytja sig eftir starfi í fiskvinnslu. Þrátt fyrir að álver nútímans sé vinnustaður fyrir bæði kynin þá held ég því fram að tilkoma álvers á Reyðarfirði muni auka framboð á áhugasömu starfsfólki til að vinna við fiskvinnslu á Austurlandi. Svo ég komi aftur að einhæfn- inni sem Morgunblaðið klifar á, þá mun álver á Reyðarfirði einmitt hafa þau áhrif að fjölbreytni eykst mjög í atvinnulífinu. I umræðu hér fyrir austan um þann vinnustað sem álver er hefur komið skýrt REYÐARFJARÐARBREF - NÁTTÚRAN OG FÓLKIÐ í LANDINU Jóhannes Pálsson fram að álver þarf að kaupa mjög mikla þjónustu af heimamönnum sem mun styrkja alla innviði sam- félagsins. Við náttúraáhugafólk sem búum hér eystra og elskum að ganga efe aka um víðáttumar geram okkur fyllilega ljóst að ekki er hægt að vaða á skítugum skónum um nátt- úraperlur landsins þótt margir þeirra sem þar fara um geri það mjög ósmekklega. Ég er þeirrar skoðunar að það verði að ganga um hálendið með mjög skipulegum hætti, byggja vegi og slóða til þess að tryggja að menn fari ekki utan- vega, merkja og ganga frá göngu- leiðum þannig að fólk vaði ekki um viðkvæman gróður og byggja vandaðar þjónustumiðstöðvar þa1*~ sem fólk getur áð, notið útsýnis og gist á ferðum sínum. Allar þær framkvæmdir sem fara þarf í við byggingu virkjana má nýta að byggingartíma loknum ef þær era hannaðar með það fyrir augum og er það ein besta leiðin til þess að auðvelda fólki aðgang að náttúraperlum og koma fólki með skipulegum hætti á slóðir náttúra- auðæfanna. Að lokum vil ég taka undir orð Smára Geirssonar, sem Morgun- blaðið virðist hafa fyrst við, og benda á að stór hluti umræðunnar um virkjanir og stóriðju hefur ekki verið málefnalegur. Þar ber þq* hæst umfjöllun Ómars Ragnars- sonar í sjónvarpi, bæði í fréttum og sérstökum þáttum, þar sem hreinn áróður er settur fram á dramatískan hátt. Þættir Ómars era það mesta áróðursefni sem ég hef séð birt í sjónvarpi. Ómar virð- ist gleyma öllu sem heitir fag- mennska, fjallar t.d. á rómantí skan hátt um stríðsárin um leið og hann lýsir náttúra landsins. Ómar fer í hringi í umfjöllun um mann- virki, þar sem hann sér t.d. í ljóratfek þijár kynslóðir mannvirkja í Kömbum og dásamar ágæti þeirra til afþreyingar og útivistar en er síðan á móti því að gerð verði frek- ari mannvirki sem nýta má bæði til framleiðslu og ferðamennsku. Óm- ar litar myndir af fyrirhuguðu Hálslóni með vitlausum litum til að kasta ryki í augun á fólki. Hann sýnir myndir af Jöklu, sem er jú jökullituð, en sýnir síðan fyrirhug- að lón með brúnum lit og talar um drallu, en er jú að íjalla um sama vatnið! Hvað á þetta að fyrirstilla? Að sjálfsögðu munum við Is- lendingar áfram nýta orkuna sem býr í landinu okkur til framdrátt- ar. Við munum að sjálfsögðw* einnig nýta náttúrana okkur til ánægju og yndisauka sem og til þess að hafa af henni tekjur í formi aukinnar ferðamennsku. Að sjálf- sögðu munum við nýta auðlindim- ar með skipulegum og skynsömum hætti. Eins og ég benti á fara hagsmunir iðnaðar og ferða- mennsku saman í þessu máli þar sem nýta má þau mannvirki sem reisa þarf til stórbættrar þjónustu og til stórlega aukins framboðs á tækifæram fyrir fólkið í landinu og fyrir gesti okkar. Ég vona að umræðan verði markvissari í þá átt að menn sjái samhengi hlutanna og mikilvægL þess að við fjárfestum í arðbærurir* atvinnuvegum til þess að þróa áfram allt samfélgið fyrir okkur og afkomendur okkar. Höfundur er verkfræðingur á Reyðarfirði. f \ BIODROGA snyrtivörur

x

Morgunblaðið

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.