Morgunblaðið - 20.11.1998, Qupperneq 11

MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 20. NÓVEMBER 1998 11
FRETTIR
Fyrstu umræðu lokið um frumvarp um breytta kjördæmaskipan
Þingmenn landsbyggðar
ósáttir við stækkun kjördæma
DAVÍÐ Oddsson forsætisráðherra
mælti fyrir frumvarpi til stjórn-
skipunarlaga á Alþingi í gærmorg-
un en það kveður á um breytingu á
núverandi kjördæmaskipan lands-
ins, m.a. þá að landinu verði skipt í
sex kjördæmi. Verði frumvarpið
samþykkt fylgja breytingar á kosn-
ingalögum í kjölfarið. Fjölmargir
þingmenn kvöddu sér hljóðs við
fyrstu umræðu um þingmálið og
voru gagnrýnisraddir þingmanna
landsbyggðarinnar hvað háværast-
ar í þeim hópi. Þeir töldu ekki rétt
að skipta landinu í fæm og þar með
stærri kjördæmi, m.a. vegna þess
að þá væri erfiðara fyrir þingmenn
að halda uppi persónulegum sam-
skiptum við umbjóðendur sína. Þá
gagnrýndu nokkrir þingmenn
ákvæðið um að þau stjórnmálasam-
tök kæmu ein til álita við úthlutun
jöfnunarsæta sem hlotið hefðu
minnst fímm af hundraði af gildum
atkvæðum á landinu öllu. Sögðu
þeir að það torveldaði „litlum flokk-
um“ að ná manni inn á þing.
Fylgjendur frumvarpsins lögðu
hins vegar áherslu á að tillögurnar
væru ekki gallalausar en þær væru
málamiðlun ýmissa sjónarmiða og
með þeim mætti ná sátt um kjör-
dæmaskipan og tilhögun kosninga
til Alþingis.
Forsætisráðherra gerði í upphafi
framsöguræðu sinnar grein fyrir
undirbúningi frumvarpsins en það
er byggt á tillögum nefndar sem
ráðherra skipaði haustið 1997 sam-
kvæmt tilnefningu allra þingflokka
er þá voru á Alþingi. „Segja má að
undirrót þeirra breytinga, sem
frumvarp þetta leggur grunninn að,
sé að rekja til þess að í þjóðfélaginu
ríkir ekki lengur sú sátt, sem vera
þarf um kosningakerfið, til að við
það megi una vegna þeirrar búsetu-
þróunar sem verið hefur undanfar-
in ár. Eg hygg að óhætt sé að full-
yrða að öll stjórnmálasamtök hafi
með mismunandi orðalagi látið í
ljós þá skoðun sína og stefnu að
jafna verði atkvæði milli lands-
hluta. Að því miða þessar tillögur
og leiða óhjákvæmilega til þess að
þingsæti færast frá landsbyggðinni
ALÞINGI
til þéttbýlisins á suðvesturhorni
landsins."
Væntir breiðrar samstöðu
Ráðherra skýrði nánar frá tillög-
um nefndarinnar um skiptingu
landsins í sex kjördæmi og sagði
m.a. að samkvæmt þeim væru
mörk núverandi kjördæma aðeins
rofin á tveimur stöðum, í Reykjavík
og á Reykjanesi, ef frá væri talið að
Siglufjörður fylgdi Norðaustur-
kjördæminu. Að síðustu sagði
ráðherra að honum væri ljóst að í
ýmsum atriðum byggðist frum-
varpið á málamiðlun milli ólíkra
sjónanniða en þó þannig að mark-
mið þau sem lagt var upp með í
byrjun næðu fram að ganga. „í ljósi
þess vænti ég þess að breið sam-
staða geti tekist um framgang máls
þessa hér á hinu háa Alþingi og
samþykkt þess megi verða landi og
lýð til heilla," sagði hann.
Sighvatur Björgvinsson, formað-
ur Alþýðuflokksins, sagði m.a. eftir
framsöguræðu forsætisráðherra að
tillögurnar væru alls ekki gallalaus-
ar vegna þess að þær tryggðu ekki
alveg jafnvægi milli flokka og leið-
réttu ekki til fullnustu misvægi at-
kvæða. Eina leiðin, sagði hann, til
að tryggja hvort tveggja væri sú að
gera landið allt að einu kjördæmi.
„Það hefur verið stefna Alþýðu-
flokksins um áratugi og er enn. Hér
er hins vegar um málamiðlun að
ræða, niðurstöðu, sem að mínu áliti
er vel viðunandi og við stöndum að
og erum reiðubúin til að styðja,“
sagði Sighvatur og bætti því við að
hann liti svo á að tillögurnar væru
stórt skref í þá átt að gera landið
allt að einu kjördæmi.
„Þarna er ég algjörlega ósam-
mála háttvirtum þingmanni,“ sagði
Valgerður Sverrisdóttir, þing-
flokksformaður Framsóknarflokks-
ins, í andsvari við ræðu Sighvats.
„Eg lít þvert á móti á þessar tillög-
ur sem vörn gegn því að landið
verði gert að einu kjördæmi. Ég sé
það fyrir mér að þessar breytingar
sem nú er verið að leggja til muni
vara í einhverja áratugi,“ sagði hún
m.a. Sighvatur svaraði því hins veg-
ar til að það væri ekkert nýtt að
menn hefðu „mismunandi skoðanir
á framtíðinni“.
Aðrir þingmenn sem til máls
tóku og kváðust styðja frumvarpið
lögðu áherslu á, eins og fyrrnefnd-
ir þingmenn, að tilllögurnar væru
málamiðlun milli ólíkra sjónar-
miða. Með þeim hefði náðst eins
mikil sanngirni og mögulegt var og
að um þær ætti að nást varanleg
sátt um kjördæmaskipan og til-
högun kosninga til Alþingis. „Ég
held að hér sé um að ræða góða
málamiðlun," sagði Svavar Gests-
son, þingflokksformaður Alþýðu-
bandalagsins, meðal annars. Guð-
ný Guðbjörnsdóttir, þingmaður
Samtaka um kvennalista, sagðist
einnig sátt við tillögurnar en tók
fram að henni fyndist 5% þrösk-
uldurinn um úthlutun jöfnunar-
sæta í hærra lagi. Hugmyndir
nefndarinnar hefðu hins vegar ver-
ið á bilinu 2% til 6% og því hefði
verið um ákveðna málamiðlun að
ræða. Kristín Halldórsdóttir,
Kvennalista, og Steingrímur J.
Sigfússon, þingflokki óháðra,
gagnrýndu einnig þennan 5%
þröskuld og sögðu hann vinna
gegn lýðræðislegum niðurstöðum
kosninga.
Guðjón Guðmundsson, þingmað-
ur Sjálfstæðisflokks, var meðal
þein-a þingmanna sem taldi tillögur
nefndarinnar slæmar og þá sér-
staklega hvað varðaði stærð fyrir-
hugaðra kjördæma. Taldi hann það
ekki vænlegan kost að skipta lands-
byggðinni í þrjú kjördæmi. Með því
yi'ðu þau allt of stór og því miklu
erfiðara fyrir þingmenn að vera í
góðu sambandi við íbúa þeirra.
Sagði hann nauðsynlegt að þing-
menn þekktu hug fólksins í kjör-
dæminu. Kvaðst hann ennfremur
finna fyrir mikilli andstöðu við
þessar tillögur í sínu kjördæmi,
Vesturlandskjördæmi. Fleiri þing-
menn af landsbyggðinni voru
einnig ósáttir og kváðust ekki geta
stutt fyrirliggjandi tillögur. Þar á
meðal var Einar K. Guðfinnsson,
þingmaður Sjálfstæðisflokks úr
Vestfjarðakjördæmi, Ragnar Arn-
alds, þingmaður Alþýðubandalags
úr Norðurlandskjördæmi vestra,
og Hjörleifur Guttormsson, þing-
maður þingflokks óháðra, úr Aust-
urlandskjördæmi. Kvaðst hann
telja að ekki væri sátt um tillögurn-
ar á landsbyggðinni.
Fjármálaráðherra í utandagskrárumræðu á Alþingi
Boðar samræmingu á
skattleysismörkum
GEIR H. Haarde fjármálaráðherra
sagði í utandagskrárumræðu á Al-
þingi í gær að hann sæi ekki ástæðu
til að endurskoða framkvæmd fjár-
magnstekjuskatts á grundvelli
þeirrar gagni'ýni sem fram hefði
komið á hana. Ráðherra sagði hins
vegar að ákveðið hefði verið að sam-
ræma skattleysismörk fjár-
magnstekna og annarra tekna og
var frumvarpi þess efnis dreift á Al-
þingi síðdegis í gær.
Jóhanna Sigurðardóttir, þing-
flokki jafnaðarmanna, hóf utandag-
skrárumræðuna um fjár-
magnstekjuskattinn og hélt því m.a.
fram að frá því að lög um fjár-
magnstekjuskatt hefðu tekið gildi
hefðu fjármagnseigendur getað tek-
ið verulegan hluta launa sinna út í
arði og greitt þannig tiu prósent
skatta af tekjum sínum í stað þess
að greiða um 40% skatt eins og hinn
venjulegi launamaður gerði. „Hvert
er álit ráðherra á því að þeir sem
möguleika hafa haft á því að taka
verulegan hluta launa sinna út í arði
og á móti skammtað sér lágar
launatekjur skuli með því móti geta
tekið bótagreiðslur úr i-íkissjóði?“
spurði hún meðal annars.
I svari ráðherra kom m.a. fram
að með breytingum á skattalögum
sem samþykktar hefðu verið sl. vor
hefði verið komið til móts við þá
gagnrýni að hagræði skapaðist af
því að hafa mismunandi skattlagn-
ingu á arði og launum.
„Þannig að það hefur þegar verið
komið til móts við hluta af þeim
sjónarmiðum sem þingmaðurinn er
hér að kvarta undan,“ sagði hann.
Síðar bætti hann við: „En það sem
skiptir máli í þessu sambandi, er
varðar skattlagningu arðs og launa-
tekna, er auðvitað samspil og sam-
eiginleg skattlagning einkahlutafé-
lags og eiganda þess. Þessu atriði er
gjarnan sleppt í umfjöllun um þetta.
Það skiptir máli með hvaða hætti
félagið greiðir skatt af hagnaði sín-
um áður en kemur til útborgunar á
arði,“ sagði ráðherra m.a. og taldi
að Jóhanna færi viljandi með rang-
færslur og blekkingar í þessu máli í
þeim tilgangi einum að gera þennan
skatt tortryggilegan.
Siðar í umræðunni sagði Jóhanna
að með breytingum á skattalögum í
vor, sem ráðherra hefði vísað til,
hefði ekki verið komið í veg fyrir
þann möguleika fjármagnseigenda
að taka út hluta launa sinna í arði.
Hafnaði hún ennfremur þeim stað-
hæfingum ráðherra að hún færi vís-
vitandi með rangt mál.
FRAM Á ÖGUR-
BRÚN HÁSKANS
TÓNLIST
Háskólabíó
SINFÓNÍUTÓNLEIKAR
Flutt voru verk eftir Dvorák og
Shostakovitsj. Einleikari: Steven Iss-
erlis. Stjórnandi Itico Saccani.
Fimmtudagurinn 19. nóvcmber, 1998.
ÞAÐ hefur oltið á ýmsu, þegar
skipt hefur verið um hljómsveitar-
stjóra en óhætt er að fullyrða, að
Rico Saccani kemur sannarlega á
óvart, því sjaldan hefur Sinfóníu-
hljómsveit Islands leikið af eins
miklum glæsibrag, sem hljómsveit-
arstjórinn Rico Saccani bókstaflega
töfraði fram með tilþrifamikilli
stjórn.
Fyrsta verkefni tónleikanna var
sellókonsertinn frægi eftir Antonín
Dvorák og lék sellósnillingurinn
Steven Isserlis þetta mikla lista-
verk mjög fallega og náði sérstak-
lega að laða fram fallega stemmn-
ingu í niðurlagi verksins og hægi
kaflinn var einnig sannarlega frá-
bær og gæddur þeirri íhugun sem
víða kemur fram í þessum ótrúlega
konsert. Hljómsveitin lék oft mjög
vel en á köflum nokkuð sterkt, mið-
að við fíngerðan tón sellóleikarans,
sérstaklega lúðrarnir og hefði
Saccani mátt aðeins halda aftur af
þeim, sem hann og gerir iðulega.
Fyrir bragðið voni „tutti“-kaf!arnir
nokkuð grófir og strengjasveitin
náði ekki að halda sínu gegn sterkt
hljómandi lúðrunum. Til þess hefði
strengjasveitin þurft að vera 24-20-
18-16-12 en ekki 14-12-10-8-6, eins
og strengjasveitin er núna skipuð.
Þetta ætti að vera sérstaklega til at-
hugunar, þegar flutt eru meiri hátt-
ar hljómsveitarverk.
Steven Isserlis er frábær sellisti
og þrátt íyrir fínlegan tón náði hann
oftast að halda í við hljómsveitina.
Túlkun hans var mjög sannfærandi
og sem aukalag lék hann smáverk
sem hann á trúlega eitthvað í því
flutningsmátinn, er var á músikmáli
„pizzicato", var samt svo ótrúlega
ólíkur þvi sem gerist, að aðeins
svona „galdrakarl" eins og Isserlis
getur sett saman slíka leiktækni-
brellu, sem nánast er „gítarísk" í
framkvæmd.
Sú fæð sem fyrr er getið í stærð
strengjasveitarinnar var á köflum
áberandi í fyrsta kafla 5. sinfóní-
unnar eftir Shostakovitsj en það var
samt í þessu stórbrotna verki sem
Saccani tókst að fá hljómsveitina
með sér í meiriháttar leik og túlkun.
Þar gat að heyra allan styrkleika-
skalann, fínlegan og þar á móti
þrungin leik strengjanna, glæsileg
tilþrif blásaranna og hraða valið var
stundum háskalega hratt, eins og í
lokakaflanum og svo á móti sérlega
þungt og hægferðugt í þriðja kafl-
anum. í öðrum kaflanum var gam-
ansemin og háðið sterkt mótað en á
því sviði var Shostakovitsj engum
líkur og oft miskunnarlaus.
I heild var flutningurinn gæddur
ótrúlega mikilli breidd, frá hinu fín-
lega, eins og í largo-kaflanum, til
hins grófa, eins og í upphafi annars
kaflans og öllu svo stefnt fram á ög-
urbrún háskans í ótrúlega hröðum
flutningi lokakaflans. Eins og fyrr
segir hefur Rico Saccani þegar gert
stóra hluti með Sinfóníuhljómsveit
Island og voru þessir tónleikar af
þeirri gerðinni, að lengi má þá
muna fyrir glæsilegan flutning og
magnaða túlkun á því mikla tón-
skáldverki 5. sinfóníunni eftir
Shostakovitsj.
Jón Ásgeirsson
Loðskinnsbönd á V. EGGERT
Lobskinnshúfur feldskeri Æ efst á Skólavörðustígnum, ▼ sími 551 1121