Morgunblaðið - 03.12.1998, Page 64

'64 FIMMTUDAGUR 3. DESEMBER 1998
MORGUNBLAÐIÐ
SKOÐUN
ÞEIR SEM MISSTU
AF GÓÐÆRINU
ÞEGAR góðærið fór aftur að
láta á sér kræla, eftir dálitla efna-
hagslægð, í lok stjórnartíðar „Við-
eyjarstjórnarinnar" og byrjun
stjórnartíðar núverandi stjórnar,
^yrðust fljótlega um það aðvörun-
arraddir, að það gæti raskað jafn-
væginu í þjóðfélaginu, ef ofvöxtur
hlypi í góðærið og sem verra væri,
ef það dreifðist um allt þjóðfélagið.
Spámennimir, sem íluttu þennan
boðskap, komu flestir úr röðum
þeirra, sem ekki höfðu þurft að
herða sultarólina að mun í nýliðinni
efnahagslægð og niðurskurðurinn í
velferðarkerfinu hafði látið þá að
mestu ósnortna. Þeir höfðu ekki
þurft að aka um á litlum eða göml-
um bflum, eða fækka verulega
skemmtiferðum til útlanda. En
þeir vissu að ef velferðarkerfíð yrði
fært í eðlilegt horf og láglaunafólk-
ið næði of stórum hluta af góðær-
inu, yrði tekjujöfnun í þjóðfélaginu
og það mundi trufla lögmál eðli-
legrar efnahagsþróunar, en hún er
að hinir ríku skulu verða ríkari og
hinir fátæku fátækari.
Eitthvað vafðist lög-
málið þó fyrir verka-
lýðsforystunni og for-
svarsmönnum öryrkja
og aldraðra, sem fóru
þess á leit að umbjóð-
endur þeirra fengju
einhvem hlut í góðær-
inu. En til þess að vera
ekki sakaðir um að
stefna efnahagsjafn-
vægi þjóðarinnar í
hættu, gerðu þeir
samning við stjórnvöld
og atvinnurekendur til
þriggja ára, um hund-
raðshlutahækkun
launa í áfóngum.
Hundraðshlutahækkun launa
þýðir, eins og allir vita, að há laun
hækka meira í ki'ónum talið en
lægri laun og í góðæri
skapast líka möguleik-
ar fyrir hina hærra
launuðu til að ná
meiru útúr því, t.d.
með sérsamningum,
en hinir opinbera
launasamningar segja
til um. Sá sem gerir
langtímalaunasamning
í upphafi góðæris, á á
hættu að missa af góð-
ærinu, ef hann hefur
ekki möguleika til að
krækja sér í aukabita
af því eftir krókaleið-
um. Þetta er það sem
er að gerast í góðær-
inu nú. Bilið milli
þeirra sem hafa og hafa ekki er að
aukast, í stað þess að minnka.
Hagvöxtur hér á landi hefur ver-
Árni
Björnsson

Sími: 569 1122/800 6122 • Bréfsími: 569 1155 • Netfang: askrift@mbl.is
áskrift að Morgunblaðinu komið að góðum notum fyrir
pabba og mömmu, afa og ömmu eða frændur og
frænkur í útlöndum.
Áskriftin getur verið f 1 mánuð eða lengur, allt eftir
óskum hvers og eins. Hafðu samband eða komdu f
Morgunblaðshúsið, Kringlunni 1 og fáðu allar nánari
upplýsingar um gjafabréf fyrir áskrift að Morgunblaðinu.
Gjafabréf fyrir áskrift að Morgunblaöinu er líklega ekki
það fyrsta sem þér dettur í hug að gefa í jólagjöf, en
fyrir vikið er hún óvenjuleg og kemur
skemmtilega á óvart.
Gjafabréf með áskrift að Morgun-
blaðinu er tilvalin gjöf fyrir unga
fólkið sem er að hefja búskap eða
er búsett erlendis, en einnig getur

í nýja fjárlaga-
frumvarpinu er ekki
gert ráð fyrir að
efnahagsj afnvæginu
verði raskað, segir
Arni Björnsson, því
ljóst er að hinir fátæku
munu halda áfram að
vera fátækir fram yfir
aldamót.
ið meiri en í öðram vestrænum
löndum. Samt segja niðurstöður
rannsókna, sem verið er að birta
þessa daga, að fleiri fátæklingar
séu hér en annai's staðar í þeim
löndum sem við berum okkur oft-
ast saman við. Hvað varð af góðær-
inu?
Muni ég rétt, sagði félagsmála-
ráðherrann okkar, einhvern tím-
ann á sl. ári, að fátækt væri afstæð.
Spaklega mælt, enda er ráðherr-
ann góður hagyrðingur, hestamað-
ur og Húnvetningur. Þetta veit ut-
anríkisráðherrann okkar líka, sem
hefur séð fátækt annars staðar í
heiminum.
Skoðum aðeins góðærið út frá
forsendum þeirra, sem ekki geta
krækt sér í aukabita. Við höfum lif-
að í góðri trú á það undanfarna
áratugi, að íslenska þjóðfélagið sé
velferðarsamfélag en það þýðir í
raun, að það tryggi þegnana gegn
skorti og um leið því sem getur
valdið skorti, svo sem atvinnuleysi,
sjúkdómum og elli. Það á líka að
tryggja þegnunum jafnrétti, sem
þýðir að allir skuli hafa jafnan rétt
og aðgang að þeim gæðum, sem
standa til boða, án tillits til þjóðfé-
lagsstöðu. Hvað varðar hina yngri
þýðir þetta fyrst og fremst jafnan
aðgang að menntun við hæfi, og
tækifæri til að nýta sér menntun-
ina og varðandi eldra fólkið, mögu-
leika til að geta eytt ævikvöldinu
með lágmarksáhyggjur af daglegri
afkomu á bakinu.
Rækir velferðarþjóðfélagið
skyldur sínar og þá hvernig? Er
hugsanlegt að þeir sem nú stjórna
velferðarþjóðfélaginu séu mótfalln-
ir grandvallarhugsjónum þess og
reyni, í krafti valds síns, að koma
því fyrir kattarnef? Velferðarsam-
félagið sé af hinu illa og stríði gegn
mannlegu eðli um frjálst framtak
og frjálsa samkeppni. Það er a.m.k.
kenning, sem átt hefur sér háværa
formælendur í ákveðnum stjórn-
málasamtökum um nokkurt árabil.
í efnahagslægðinni á undan nú-
verandi góðæri, notuðu ráðandi
stjómmálamenn tækifærið til að
skera velferðarkerfið niður við
trog. Sá niðurskurður var réttlætt-
ur með því að ekki mætti skuld-
setja komandi kynslóðir. Niður-
skurðurinn kom náttúrlega, fyrst
og fremst niður á þeim, sem
minnsta burði höfðu. Þannig hefur
það alltaf verið. I munni stjórn-
valda, þ.ám. jafnaðarmanna, þá í
ríkisstjórn, hét niðurskurðurinn
það að „varðveita“ velferðarkerfið.
Neytendur velferðarkerfisins