Morgunblaðið - 04.12.1998, Qupperneq 4

4 FÖSTUDAGUR 4. DESEMBER 1998
MORGUNB LAÐIÐ
FRÉTTIR
Borgarstjóri við fyrri umræðu um fjárhagsáætlun Reykjavíkur 1999
Heildarskuldir fari ekki yfír
65-70% af skatttekjum á árinu
I framsöguræðu sinni um fjárhagsáætlun
borgarinnar sagði borgarstjori að mark-
miðið væri að rekstrarkostnaður færi
ekki yfir 82% af skatttekjum og að heild-
arskuldir í lok kjörtímabilsins yrðu
ekki yfir 65-70%. Jóhannes Tómasson
hlýddi á ræðu borgarstjóra og gagnrýni
oddvita sjálfstæðismanna við fyrri um-
ræðu um fjárhagsáætlunina.
Morgunblaðið/Golli
INGIBJÖRG Sólrún Gísladóttir borgarsljóri mælti fyrir frumvarpi um
Qárhagsáætlun Reykjavíkurborgar á fundi borgarstjórnar í gærkvöld.
Morgunblaðið/Þorkell
SIÐARI umræða um íjárhagsáætlunina fer fram eftir hálfan mánuð.
FJÁRHAGSÁÆTLUN Reykjavík-
urborgar var til fyrrí umræðu á
borgarstjórnarfundi í gærkvöld og
fylgdi Ingibjörg Sólrún Gísladóttir
borgarstjóri henni úr hlaði með rúm-
lega klukkustundar langri ræðu.
Hún rakti helstu atriði áætlunarinn-
ar og ræddi einnig nokkuð um fram-
tíðarsýn og hlutverk Reykjavíkur
sem höfuðborgar.
Inga Jóna Þórðardóttir, oddviti
sjálfstæðismanna, gagnrýndi áætl-
unina og sagði ljóst að Reykjavíkur-
listinn hefði í upphafi kjörtímabilsins
gefist upp á að stjórna fjármálum
borgarinnar. Að loknum ræðum og
stuttum andsvörum þeirra tveggja
var umræðum frestað og fer síðari
umræða um áætlunina fram á næsta
borgarstjói-narfundi að hálfum mán-
uði liðnum.
Stærstur hluti
teknanna af útsvari
„Við setjum okkur það markmið
að miðað við óbreyttar forsendur fari
rekstrarkostnaður borgarinnar ekki
yfír 82% af skatttekjum og að heild-
arskuldir borgarsjóðs verði í lok
kjörtímabilsins ekki yfir 65-70% af
skatttekjum en þær voru 123,7% af
skatttekjum í árslok 1994,“ sagði
Ingibjörg Sólrún Gísladóttir meðal
annars í inngangsorðum ræðu sinn-
ar. Borgarstjóri sagði heildartekjur
borgarsjóðs vera 24,1 milljarð.
Stærstur hluti teknanna væru
útsvarstekjur eða 63,7%, þjónustu-
gjöld væru 17,8%, fasteignaskattur
11,7% og arður af fyrirtækjum 6%.
„Frumvarpið endurspeglar stefnu og
áherslur Reykjavíkurlistans í
málefnum borgarinnar þar sem
þekking, þjónusta, samgöngur og
menning eru í forgrunni alls upp-
byggingastarfs. Tekið er mið af því
tvíþætta hlutverki sem Reykjavík
gegnir, annars vegar sem sveit-
arfélag, sem kappkostar að veita íbú-
um sínum sem besta þjónustu á sem
hagkvæmastan hátt, og hins vegar
sem höfuðborg sem hefur skyldum
að gegna við landið allt.“
Borgarstjóri sagði fjármálastefnu
Reykjavíkurlistans ekki hafa fengið
hljómgrunn hjá minnihlutanum í
borgarstjóm: „Viðbrögð hans hafa
einkennst af ábyrgðarlausum upp-
hrópunum. Það sætir ekki tíðindum.
Ábyrgðarleysi hefur einkennt stefnu
hans í fjármálum borgarinnar um
langt árabil. Sjálfstæðismenn
ávísuðu á framtíðina á árunum 1990-
1994 og fyrir síðustu kosningar buðu
þeir borgarbúum upp á þær blekk-
ingar að hægt væri að lækka skatta,
greiða skuldir, afnema eða lækka
þjónustugjöld en auka engu að síður
þjónustuna. Slíkur málflutningur er
marklaus og á ekkert erindi í nútíma
stjómmál.“
Þriggja ára áætlun um
rekstur og framkvæmdir
Ingibjörg Sólrún sagði fyrirtæki
borgarinnar nú leggja fram í fyrsta
sinn starfsáætlun og hún sagði
áformað að gefa út handbók um fjár-
hagsáætlanagerð til leiðbeiningar
þeim mörgu sem vinna að fjárhags-
áætlun og starfsáætlun. Hún sagði
þriggja ára áætlun um rekstur,
íramkvæmdir og fjárhagsáætlun
verða lagða fram fljótlega eftir
áramót og taldi mikilvægt að slík
áætlun væri byggð á skýrum mark-
miðum og langtímasýn fyrir borgina.
Borgarstjóri sagði nýtt fjárhagsbók-
haldskerfi geta þjónað vel í þessari
vinnu og það gerði einnig sú mikla
stefnumótunarvinna sem fram hefði
farið í öllum málaflokkum í tengslum
við starfsáætlanir. Hún sagði áætlun
um uppbyggingu grunnskólanna til
fimm ára dæmi um slíka lang-
tímaáætlun. Líta yrði á þriggja ára
fjárhagsáætlun sem raunverulegan
ramma til framtíðar en ekki einfald-
an framreikning á ríkjandi aðstæð-
um eins og tilhneiging hafi verið til.
Um skuldir borgarinnar sagði
borgarstjóri meðal annars: „Sam-
kvæmt útkomuspá hækka skuldir á
árinu 1998 um 250 m. kr. að raun-
gildi, en það er sú upphæð skulda
sem fylgdu Kjalarnesi við samein-
inguna. Heildarskuldir borgarsjóðs,
með yfirteknum skuldum Kjalar-
ness, eru áætlaðar 14,75 milljarðar
króna í árslok. Ekki er gert ráð fyrir
aukningu skulda í þessu frumvarpi.
Skuldir í erlendri mynt eru að jafn-
virði 6,8 milljarða kr. eða 47% af
heildarskuldum. Við lánastýringu á
árinu var stefnt að því að 50% af
heildaskuldum yrðu í erlendri mynt í
árslok. Lætur nærri að því marki sé
náð. Munur á erlendum og innlend-
um vöxtum er enn verulegur eða allt
að fjögur prósentustig. Ná má um-
talsverðum peningalegum ávinningi
með réttri stýringu á erlendum lán-
um en hvert prósentustig til lækkun-
ar vaxta af heildarskuldum skilar
borgarsjóði 145 m. kr.“
HeQa samskipti yfír
pólitískt dægurþras
Þá kom borgarstjóri inn á sam-
skipti ríkis og sveitarfélaga og sagði
sveitarfélög hafa farið halloka í sam-
skiptum sínum við löggjafar- og rík-
isvald á síðustu árum. Hún sagði
löngu nauðsynlegt að hefja sam-
skipti þessara handhafa fram-
kvæmdavalds ríkisins yfír pólitískt
dægurþras. Það muni hins vegar
ekki takast nema fram komi sameig-
inlegur skilningur á stöðu sveit-
arfélaganna um þessar mundir.
Einnig sagði borgarstjóri: „Leik-
reglur stjórnmálamanna sem ann-
arra verða að taka mið af staðreynd-
um á hverjum tíma. Vafalaust er öll-
um um að kenna, en nú er mál að
linni og heiti ég á stjórn Sambands
íslenskra sveitarfélaga, fulltrúa
löggjafarvalds og rikisvalds og aðra
hlutaðeigandi að beita áhrifum sín-
um og hefja stjórnmálabaráttuna til
vegs og virðingar á grundvelli stað-
reynda og viðurkenningar á breyti-
legum aðstæðum, sem þessi litla
þjóð þarf á öllu sínu að halda til að
átta sig á og ná saman um.“
Ingibjörg Sólrún Gísladóttir
ræddi um framtíðarsýn og höfuð-
borgarhlutverk Reykjavíkur í lok
ræðu sinnar. Hún sagði um 100
þúsund landsbyggðamenn versla
mikið og fjárfesta í borginni, standa
undir stjórnsýslustarfi og opinberri
þjónustu sem borgarbúar starfa við.
Þeir framleiddu einnig matvæli fyrir
borgarbúa og mikilvægi landsbyggð-
arinnar hefði aukist vegna ferðalaga,
sumardvalar og útivistar fyrir borg-
arbúa. „Á sama hátt má segja að
borgin sé lífakkeri landsbyggðarbúa.
Þeir sækja mikið til borgarinnar og
mat þeirra á búsetuskilyrðum fer
töluvert eftir fjarlægð frá borginni.
Öll sérhæfð þjónusta, sem ekki þrífst
á landsbyggðinni, er sótt til borgar-
innar, mest öll æðri menntun, tækni-
vædd heilbrigðisþjónusta, menning-
arstarfsemi og skemmtanir, auk
verslunar. Þjóðinni er nauðsynlegt
að eiga borg á stærð við Reykjavík.
Ef svo væri ekki myndi íslenskt at-
gervisfólk hafa haslað sér völl í mikl-
um meira mæli erlendis en það gerir
í dag, sérhæfð verslun og þjónusta
hefði færst úr landinu, æðri menntun
væri í miklum mæli erlendis og svo
mætti lengi telja. Þrátt fyrir að sam-
býli höfuðborgar og landsbyggðar sé
báðum aðilum til hagsbóta hefur tog-
streita einkennt sambúðina í ái-atugi.
Það hlýtur þó að vera draumur okk-
ar allra að í þessu landi búi ein þjóð
en ekki höfuðborgarbúar og lands-
byggðafólk. Samstillt þurfum við að
róa að því öllum árum að bæta líf-
skjör og búsetuskilyrði og auka jöfn-
uð milli fólks alls staðar á landinu.
Uppgjöf við fjármála-
sljórn borgarinnar
Inga Jóna Þórðardóttir sagði
meðal annars í ræðu sinni um fjár-
hagsáætlunina: „í upphafi síðai-a
kjörtímabils síns gefst Reykjavíkur-
listinn upp á að stjórna fjármálum
borgarinnar þannig að Reykvíkingar
njóti lágmarksálagningar útsvars
eins og jafnan hefur verið í tíð sjálf-
stæðismanna. Þessi uppgjöf er nú
öllum ljós aðeins sex mánuðum eftir
kosningar og eftir ítrekaðar yfirlýs-
ingar meii'ihlutans um að hann hafi
náð traustum tökum á fjármálum
borgarinnar.
Núverandi meirihluti nær ekki að
ganga frá fjárhagsáætlun 1999 nema
með því að grípa til þess örþrifaráðs
að hækka útsvar á Reykvíkinga nán-
ast upp í það hámark sem lög leyfa.
Með þessari hækkuðu álagningu á
borgarbúa fær borgarsjóður 970
milljónir ki'óna í viðbótarútsvars-
tekjur. Auk þess hækka tekjur af
útsvari um rúmar 1.400 milljónir
króna milli ára vegna aukinna um-
svifa í þjóðfélaginu, hærri launa og
bættrar afkomu fólks. Útsvarstekjur
hækka því um 2.300 milljónir ki'óna
á næsta ári.“
Oddviti sjálfstæðismanna benti
einnig á að skatttekjur borgai-innar
hækkuðu enn og hefðu árin 1997 og
1998 hækkað um 3,6 milljarða og
hefði útsvarið hækkað á þessu tíma-
bili um 30%. Hún sagði rekstrar-
gjöldin hafa hækkað um 10% milli
ára ef frá væru dregin fjármunatekj-
ur og fjánnagnsgjöld. Sagði hún
vekja sérstaka athygli að tekjuhlið
rekstrargjaldanna, þ.e. þjónustu-
gjöld, hækkuðu um tæp 12%. Hún
benti á að ekki væri hægt að loka
fjárhagsáætluninni nema með því að
auka skuldir um 360 milljónir auk
þeirra áforma Reykjavíkurlistans
um að skuldsetja nýtt orkufyrirtæki
um 3,5 milljarða.
Inga Jóna sagði fjárhagsáætlun-
ina bera þess merki að mjög væri nú
þrengt að fyrirtækjum borgarinnar.
Sagði hún handbært fé veitustofnana
borgarinnar komið að hættumörkum
og stutt gæti orðið í að þau yrðu að
reka sig á yfirdráttarlánum. Ástæða
rýrnunar á handbæru fé væri gegnd-
arlaus krafa meirihlutans um arð frá
fyrirtækjunum í borgarsjóð og yrði
ekki látið af þeirri ki'öfu blasti
tvennt við, annað hvort að standa
undir rekstrinum með lántökum eða
hækkun gjaldskrár.
í lokin greindi borgarfulltrúinn
frá því að staða fleiri fyrirtækja
borgarinnar væri veik, eigið fé
Strætisvagna Reykjavíkur væri
neikvætt, reksturinn í járnum á
næsta ári þrátt fyrir 500 milljóna
króna framlag og að Húsnæðisnefnd
Reykjavíkur væri rekin með tapi frá
árinu 1995 sem þýddi að stöðugt
væri gengið á eigið fé hennar.
Margrét Frimannsdóttir um útkomu samfylkingar f skoðanakönnunum
Umfjöllun fjölmiðla
skaðar framboðið
MARGRÉT Frímannsdóttir, for-
maður Alþýðubandalagsins, segir
að einkennileg umíjöllun fjölmiðla
um framboðsmál samfylkingar eigi
mikinn þátt í slakri útkomu sam-
fylkingai' í skoðanakönnunum. Hún
segir að ekki hafi gengið verr að
koma saman framboðslistum flokk-
anna þriggja en hún hafi átt von á.
I síðustu skoðanakönnun Félags-
vísindastofnunar fékk samfylkingin
16% fylgi og tapaði framboðið um-
talsverðu fylgi frá síðustu könnun.
Margrét sagðist ekki gera ráð fyrir
að slæm útkoma í skoðanakönnun-
um hefði áhrif á framboðsvinnuna.
Menn myndu einbeita sér að því að
ná samkomulagi um framboðsmálin
milli þessara þriggja stjómmálaafla.
Margrét er mjög ósátt við frétta-
flutning fjölmiðla af framboðsmál-
um samfylkingingar og telur að
hann eigi mikinn þátt í útkomu sam-
fylkingar í skoðanakönnunum þó
fleira komi vissulega til. „Samfylk-
ingin hefur óneitanlega fengið afar
einkennilega umfjöllun í fjölmiðlum.
Það er hjá fleiri flokkum sem ekki
stendur til að birta framboðslista
fyrr en eftir áramót. Það hefur eng-
in fréttastofa tekið sig til og kynnt
það sem einhvem sérstakan vand-
ræðagang. Ég tel að fjölmiðlar, sér-
staklega útvarp og sjónvarp, hafi
leikið þennan leik alveg með
ólíkindum með tali um þennan
meinta vandræðagang.
Þarna eru þrjú stjómmálaöfl að
ná saman og það segir sig sjálft að
það tekur lengri tíma en hjá þeim
sem hafa allt á hreinu innan sinna
flokka. Það mátti reikna með því að
þetta tæki nokkurn tíma og reyndi
á taugarnar. Menn hafa hins vegar j
leitast við að gera þetta verra held- j
ur en það nokkrum sinnum er í í
samstarfi flokkanna. Ég viðurkenni
þó að fulltrúar samfylkingarinnar
hafa stundum komist klaufalega að
orði og umræðan hefur of mikið
verið háð í fjölmiðlum. Við fáum
hins vegar örugglega mikla umfjöll-
un þegar við höfum lokið við að
stilla upp á lista. Mér þætti ekki
óeðlilegt að við fengjum hálfan
fréttatíma sjónvarpsstöðvanna þeg-
ar fyrsti listinn verður kynntur
núna um helgina miðað við áhuga '
þeirra á framboði samfylkingar,“
sagði Margrét.