Morgunblaðið - 05.12.1998, Blaðsíða 33

MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
LAUGARDAGUR 5. DESEMBER 1998 33
Fjáröflun
Clintons
ekki rann-
sökuð
REPÚBLIKANAR í dóms-
málanefnd fulltrúadeildar
Bandaríkjaþings féllu í fyrra-
dag frá þeirri ákvörðun sinni að
rannsaka ásakanir um að Bill
Clinton forseti hefði gerst brot-
legur við lög með fjársöfnun
sinni fyrir kosningarnar árið
1996. Nefndin hefur því hætt
við að yfírheyra yfírmann
bandarísku alríkislögreglunnar
FBI og saksóknara dómsmála-
ráðuneytisins, sem rannsakaði
málið. Pessi ákvörðun greiðir
fyrir því að dómsmálanefndin
geti greitt atkvæði um hvort
ákæra eigi Clinton til embætt-
ismissis vegna ásakana um að
hann hafí framið meinsæri.
Blöðin eiri
Lafontaine
GERHARD Schröder, kanslari
Þýskalands, hvatti í gær bresku
æsifréttablöðin til að láta af
árásum sín-
um á þýska
fjármálaráð-
herrann,
Oskar
Lafontaine,
vegna deilu
Þjóðverja og
Breta um
samræm-
ingu skatta í
Evrópusam-
bandinu. Schröder sagði um-
fjöllun blaðanna „smekklausa".
Lahnstein
hyggst hætta
ANNE Inger Lahnstein, for-
maður Miðflokksins í Svíþjóð,
hefur ákveðið að gefa ekki kost
á sér til endurkjörs og hyggst
láta af formennsku á þingi
flokksins í mars. Hún ætlar þó
að gegna embætti menningar-
málaráðherra áfram. Odd
Roger Enoksen, varaformaður
flokksins, er talinn líklegastur
til að verða eftirmaður hennar.
Tyrkir hafna
tillögu ítala
ISMAIL Cem, utam-íkisráð-
herra Tyrklands, hafnaði í gær
tillögu Itaia og Þjóðverja um að
kúrdíski skæruliðaforinginn
Abdullah Öcalan yi'ði leiddur
fyrir alþjóðlegan dómstól.
Tyrkir óttast að evrópskur
dómstóll kunni að láta í ljós efa-
semdir um stefnu tyrknesku
stjórnarinnar í 14 ára baráttu
hennar gegn kúrdískum að-
skilnaðarsinnum.
250 uppreisn-
armenn féllu
RÚMLEGA 250 uppreisnar-
menn úr röðum hútúa féllu í
bardögum við her Rúanda í
tveggja vikna hernaðaraðgerð-
um hans í norðvesturhluta
landsins sem hófust 16. nóvem-
ber, að sögn heimildarmanns í
hernum í gær. Hann sagði að
markmiðið með aðgerðunum
hefði verið að hrekja uppreisn-
armennina úr fylgsnum sínum
nálægt bænum Gisenye.
Lafontaíne
Hannes Hólmsteinn Gissurarson um viðhorf í Chile til Pinochets
Þjóðin skiptist í þrennt
CHILEBÚAR skiptast í þrjár fylk-
ingar í afstöðu sinni til máls Augu-
stos Pinochets, fyrrverandi einræð-
isherra landsins, en hann bíður þess
í London að ákvörðun verði tekin um
hvort hann verði framseldur til
Spánar, þar sem hann er ákærður
fyrir að hafa á valdatíma sínum á ár-
unum 1973-1990 borið ábyrgð á al-
varlegum glæpum. Þetta er mat
Hannesar Hólmsteins Gissurarson-
ar, prófessors í stjómmálafræði, en
hann hefur dvalið þessa vikuna í höf-
uðborginni Santiago de Chile og átt
viðræður m.a. við sjávarútvegsráð-
herra landsins.
„Þetta er gífurlega mikið mál hér í
Chile, eins og nærri má geta þar sem
um er að ræða fyrrverandi þjóðhöfð-
ingja landsins," sagði Hannes í sam-
tali við Morgunblaðið. „Eg held að
óhætt sé að segja að andrúmsloftið
hér gagnvart þessum umdeilda
manni sé allt annað en í Evrópu. Þar
hefur hann mjög vont orð á sér -
flokkaður með mönnum á borð við
Idi Amin - en hér í Chile eru mun
skiptari skoðanir um hann. Auðvitað
eru sumir þessarar skoðunar, sér-
staklega sósíalistar, en svo eru aðrir
þeirrar skoðanir að margt hafi farið
úrskeiðis fyrstu fímm ár
valdaferils hans, þegar
talið er að allt að 3.000
manns hafi týnt lífi af
ýmsum ástæðum, en
þetr segja að það ástand
hafi verið nær borgara-
stríði en einhverjum
skipulögðum útrýming-
araðgerðum stjórn-
valda,“ segir Hannes.
Að mati Hannesar er
það rétt sem hefur kom-
ið fram í alþjóðlegum
fjölmiðlum, að það megi
í stórum dráttum skipta
Chilemönnum í þrennt,
hvað afstöðuna til Pin-
ochet varðar. „I fyrsta
þriðjunginum eru þeir
sem eru alfarið á móti Pinochet og
vilja að hann sé dreginn fyrir dóm á
Spáni, það hlakkar í þeim yfir þessu,
þetta er fólk sem varð fyrir barðinu á
honum, átti kannski ættingja sem
týndi lífi í þessum miklu átökum. Síð-
an eru tveir þriðjungar sem vilja að
hann verði sendur aftur til Chile.
Annar þriðjungurinn ena fólk á miðju
stjórnmálanna, aðallega kristilegir
demókratar, sem eru hér í stjórn, og
fleiri hófsamir miðju-
menn sem telja að Pin-
ochet hafi gert mjög
mikið af sér og hann
eigi að standa reikn-
ingsskil gerða sinna en
þeir vilja gera það á for-
sendum sem ógna ekki
jafnvæginu í landinu
sjálfu. Síðan er einn
þriðji og jafnvel fleiri -
Pinochet var kosinn af
44% landsmanna í for-
setakosningum 1989 -
sem telja að hann hafi
bjargað Chile frá
kommúnismanum og
gert afskaplega margt
gott. Þeir eru því tilbún-
ir til að horfa fram hjá
því sem hann gerði misjafnt eða var
gert á hans vegum. Þessi sjónarmið
koma öll fram í viðræðum hér,“ segir
Hannes.
Rétt væri að bæta því við, segir
Hannes, að langflestir Chilemenn
vilji leggja þessa fortíð að baki. „Það
hefur orðið heilmikil hreyfing hér í
átt til miðjunnar. Þess vegna eru
margir órólegir yfir því að þetta gæti
aftur skerpt andstæðurnar í þjóðfé-
laginu. Þeir hafa fengið nóg af þess-
um hörðu átökum á milli hálfgerðra
öfgaskoðana í stjórnmálum sem hér
voru áður fyrr.“ Hannes telur þó að
flestir heimamenn séu þeirrar skoð-
unai- að þetta ógni ekki lýðræðisþró-
uninni í Chile en þetta geti orðið til
þess að skerpa aftur andstæðurnar í
þjóðfélaginu. „Fólk vill ekki endur-
taka þau hörðu átök sem hér urðu á
árunum 1973-1978.“
Sjónarmið Chilemanna afflutt?
„Margir Chilemenn telja að fjöl-
miðlar heimsins afflytji svolítið við-
horfín hér,“ segir Hannes. Þó allir
viðurkenni að Pinochet hafi verið ein-
ræðisheira þá telji menn að hann
hafi sér ýmislegt til málsbóta sem
ekki komi nægilega skýrt fram.
Hann hafi hindrað valdarán komm-
únista, hann hafi komið á frjálsu
markaðshagkerfi og hann hafi svo
skilað völdunum eftir lýðræðislegai-
kosningar; sætt sig við niðurstöðurn-
ar þar sem hann fékk ekki meiri-
hlutastuðning þjóðarinnar til að
halda áfram sem forseti. „Margir
segja að það sé út af fyrir sig í lagi að
gera upp þessa fortíð, en þeir vilja þá
helzt að Chilemenn geri það sjálfir."
Hannes Hólmsteinn
Gissurarson
■
Reuters
Endeavour á leið til geimstöðvar
GEIMFERJUNNI Endeavour var skotið á loft í fyrrinótt, sólarhring á
eftir áætlun. Gekk geimskotið vel en um borð eru sex geimfarar sem
eiga að tengja bandaríska rannsóknarstöð við fyrsta hlutann úr alþjóð-
legri geimstöð sem Rússar skutu á loft í síðasta mánuði. Endeavour
var skotið frá Canaveral-höfða um kl. 3.30 að staðartíma að nóttu en
þá fór geimstöðin yfir höfðann á sporbaug um jörðu. Yfir fjörutíu ferð-
ir verða farnar með geimfara og einingar til byggingar geimstöðvar-
innar, en um finim ár líða Iíklega áður en hún verður fullbyggð.
Tíu særðust í átökum í Portadown á Norður-írlandi
Sambandssinnar sakaðir um
að ganga á bak orða sinna
TALSMENN Tony Blairs, forsætisráðhen-a Bret-
lands, sögðust í gær ennþá sannfærðir um að von
væri á samkomulagi milli deiluaðila á N-írlandi
um fyrirkomulag á fyrirhuguðum samráðsnefnd-
um Irlands og N-írlands og stofnun heimastjóm-
ar á N-írlandi þrátt fyrir að samningaviðræður
hefðu á fimmtudag siglt í strand. Gengu brigslyrði
þá á milli leiðtoga sambandssinna og þjóðernis-
sinna eftir að svo virtist sem Blair hefði með heim-
sókn sinni til Belfast á miðvikudag tekist að
tryggja samkomulag í þessum efnum.
Blair átti sjö tíma langan fund með stjórnmála-
leiðtogunum á miðvikudagskvöld og þegar hann
fór frá Belfast um miðja nótt virtist sem sam-
komulag væri í höfn, a.m.k. samkvæmt orðum
Seamus Mallons, varaleiðtoga flokks hófsamra
kaþólikka (SDLP) og verðandi aðstoðarforsætis-
ráðherra. I fyn’akvöld sakaði Mallon leiðtoga
Sambandsflokks Ulster (UUP) hins vegai- um að
„ganga á bak orða sinna“ hvað þetta varðaði og
heimildarmenn The Irish Times sögðu Blair, sem
staddur er í Frakklandi, hafa verið í miklu upp-
námi vegna þeirra erfiðleika sem upp hefðu kom-
ið.
Átök við Drumcree
Þótt fulltrúar forsætisráðherrans segðu hér ein-
ungis um tímabundin vandamál að ræða setur það
strik í reikninginn að David Trimble, leiðtogi UUP
og verðandi forsætisráðherra á N-Irlandi, hélt í
gær til Bandaríkjanna þaðan sem hann mun fara
beint til Óslóar til að taka við friðarverðlaunum
Nóbels á fimmtudaginn kemur. Er því ekki von á
honum til Belfast fyrr en eftir tíu daga eða svo og
óvíst að nokkuð gerist í fjarveru hans. Lét Bertie
Ahern, forsætisráðheira Irlands, hafa eftir sér
fyrr í vikunni að menn væru að gera „herfileg mis-
tök“ tryggðu þeir ekki samkomulag fyrir jól.
Voru málsaðilar minntir óþyrmilega á það í
fyrrakvöld hvað í húfi er því þá kom til átaka milli
lögreglunnar og sambandssinna í bænum Porta-
down en þar hafa um þúsund sambandssinnar úr
Óraníureglunni komið saman á hverju kvöldi síðan
í júlí, samanlagt í 155 daga, í mótmælaskyni við þá
ákvörðun bresku ríkisstjórnarinnar að þeim væri
ekki leyft að ganga niður Garvaghy-veginn, sem
að mestu er byggður kaþólikkum. Særðust fjórá-
óbreyttir borgarar og tíu lögreglumenn í átökun-
um sem eru þau verstu síðan í júlí, en allur vindur
fór úr harðnandi deilum þá, þegai- öfgamenn úr
hópi sambandssinna brenndu inni þrjá bræður í
bænum Ballymoney.
Mótmælendur við Drumcree segja hins vegar
nú að þeir séu staðráðnir í að ganga niður Gar-
vaghy-veginn áður en árið er úti, og hafa hótað að
efna til mikilla mótmæla 19. desember næstkom-
andi.